Γλώσσες των Βαλκανίων το 1868 και η εθνική προπαγάνδα

Γλώσσες των Βαλκανίων το 1868

Τα Βαλκάνια το 1868 ήταν ένα μωσαϊκό γλωσσών, που αντικατοπτρίζει την πολύπλοκη ιστορία της περιοχής, τις διαφορετικές εθνοτικές ομάδες και τις αλληλεπικαλυπτόμενες αυτοκρατορίες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Οθωμανική Αυτοκρατορία εξακολουθούσε να ελέγχει μεγάλο μέρος των Βαλκανίων, αλλά τα εθνικιστικά κινήματα κέρδιζαν δυναμική, επηρεάζοντας τις γλωσσικές και πολιτιστικές ταυτότητες.

Μεγάλες Γλωσσικές Ομάδες το 1868:

1. Σλαβικές Γλώσσες:

- Σερβικά – Χρησιμοποιείται στη Σερβία και τμήματα της Βοσνίας, του Μαυροβουνίου και της Κροατίας. Γραμμένο τόσο σε κυριλλικά όσο και λατινικά σενάρια.

 - Κροατικά - Μιλείται στην Κροατία και σε μέρη της Βοσνίας, χρησιμοποιώντας το λατινικό αλφάβητο.

- Βουλγαρικά – Κυρίαρχος στη Βουλγαρία και τμήματα της Ανατολικής Μακεδονίας, γραμμένο στα κυριλλικά.

- Μακεδονικές (Βουλγαρικές Διάλεκτοι) – Θεωρείται μέρος της βουλγαρικής γλωσσικής σφαίρας εκείνη την εποχή.

- Σλοβενικά – Ομιλείται στη Σλοβενία υπό αυστριακή κυριαρχία.

2. Ελληνικά:

- Η κυρίαρχη γλώσσα στην Ελλάδα, τα παράλια του Αιγαίου και τμήματα της νότιας Αλβανίας. Τα ελληνικά ήταν επίσης μια σημαντική γλώσσα του εμπορίου και η Ορθόδοξη Εκκλησία.

Τα χέρια και η γλώσσα

*Σωτήρης Δημητρίου

Εφημ. Καθημερινή 24.11.24

Το κερί της γλώσσας καίγεται πλέον κι απ’ τις δύο μεριές. Και από την κουλτούρα της αφύπνισης και απ’ τον νεοσυντηρητισμό. Δεν υπάρχει πια καμιά κοινή στέγη να την προστατέψει.

Η τελευταία σαθρή κοινότης είναι η οικογένεια, βαθύτερη επιδίωξη της οποίας είναι η κατίσχυση. Ενώ δε τα μέλη της είναι αλυσοδεμένα με παθολογική αγάπη, για τους συνανθρώπους εκτός της αυλής τους τρέφουν αισθήματα χαιρεκακίας.

Η γλώσσα πια εκτός της κοινότητος απώλεσε τη ζείδωρη επαφή της με τον ουρανό, το άρρητο, το μυστηριακό, την έκπληξη και την αφέλεια. Απογυμνώθηκε δε από τον μεταφορικό και μετωνυμικό λόγο, δηλαδή απ’ την ποιητικότητα, απόμεινε πληροφοριακό κέλυφος.

Τα ψυχαγωγικά, αρδευτικά αυλάκια της που δημιουργούσε ο χειρότευκτος βίος είναι πια φρυγμένο χώμα. Ατροφούν τα χέρια, ατροφούν και οι νοητικές και συναισθηματικές συνάψεις.

Ηδη φαίνεται απ’ τις θεματικές λεγόμενες βαπτίσεις πόσο ψηλά έχουμε πάρει τον αμανέ της ατομικής – οικογενειακής παντοκρατορίας. Φυσικά αυτήν τη διαρκή κολακεία των ξιπασμένων γονέων ήδη από τη γέννα –μην πούμε απ’ την εγκυμοσύνη της παγώνας– την απορροφά ο νεαρός γόνος. Εγεννήθη παρ’ ημίν βασιλεύς.

Τρέμει κάθε φορά ο ενήλικoς που διασταυρώνεται με ομαδούλες παιδιών. Δεν ξέρει τι θα ακούσει, πώς θα του συμπεριφερθούν. Τα χθεσινά δε βοσκόπουλα και οι χωριατοπούλες υπό το σύνδρομο κάποιου αριστοκρατικού μεγαλείου γέμισαν τη χώρα με Διώνες, Μάξιμους, Ρωμανούς, Ιωσηφίνες, Νεφέλες, Απόλλωνες, Φαίδρες. Μα μπορεί ένας Απόλλων να δεχτεί θέση έστω και κατ’ ελάχιστον κάτω του παντοκράτορος;

Μοιραίως κάποιος εχθροπαθής και συμφεροντολόγος ήχος έχει διαποτίσει την, άκρως στοιχειώδη πια, γλώσσα τέκνων και γονέων. Οι έφηβες εις επήκοον κάθε διερχόμενου εκφέρουν χωρίς καμιά συστολή αρσενικές ύβρεις σαν να έχουν αντρικά γεννητικά όργανα. Ακούγονται απ’ τα χείλη τους αυτά τα βρωμόλογα, ως αποτρόπαιο κράμα δικαιωματισμού και συντηρητισμού.

Μοιραίως ασύστολοι είναι και οι ηχητικοί χρωματισμοί αυτής της ελευθεροστομίας. Αυθάδεια, αναίδεια, απέχθεια προς τους μεγαλύτερους, ψευδοαυτοπεποίθηση.

Η αξία των διαλέκτων και ιδιωμάτων της Νεοελληνικής Γλώσσας

Ἡ νεοελληνικὴ γλώσσα, ἡ ὁποία συνεχίζει τὴν ἀπρόσκοπτη τρισχιλιετῆ καὶ πλέον πορεία (τουλάχιστον σὲ γραπτὴ μορφὴ) τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, δὲν πρέπει νὰ θεωρεῖται ὡς ἑνιαία καὶ ὁμοιόμορφη.

Τζαβάρα Ξενοφῶντος,

 Δρ. Γλωσσολογίας, Ἐκπαιδευτικοῦ – 18/-8/2024 – ΤΟ ΡΩΜΑΙΙΚΟ

Κάτι τέτοιο θὰ ἦταν οὐτοπικὸ καθὼς θὰ παραγνώριζε τὶς ἐπιμέρους τοπικὲς (καὶ ὄχι μόνο) διαφοροποιήσεις ἐνῶ παράλληλα θὰ ἐνεῖχε τὸν κίνδυνο νὰ ταυτιστεῖ αὐτὴ μὲ τὴν ἐπίσημή της μορφή, τὴν Νεοελληνικὴ Κοινή, ἡ ὁποία καὶ ἀποτελεῖ τὸ ἐπίσημο ὄργανο προφορικῆς καὶ γραπτῆς ἐπικοινωνίας τῶν ὁμιλούντων τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ ὡς ἐκ τούτου ἔχει ἑνιαία μορφή. Ἔτσι, ἡ νεοελληνικὴ γλῶσσα δὲν ἀποτελεῖ μία μεμονωμένη γλωσσικὴ μορφὴ ἀλλὰ μπορεῖ νὰ παραλληλιστεῖ μᾶλλον μὲ ἕνα μεγάλο καὶ πολύχρωμο ψηφιδωτό, καθεμιὰ ἀπὸ τὶς ψηφίδες τοῦ ὁποίου κατέχει–ἀναλόγως τοῦ χρώματος, τοῦ σχήματος καὶ τῆς θέσεώς της–ἰδιαίτερη θέση σὲ αὐτὸ συντελώντας τὰ μέγιστα στὴν τελείωση καὶ τὴν ἁρμονία τῆς μορφῆς του. Κατ’ ἀντιστοιχία καὶ ἡ νεοελληνικὴ γλῶσσα ἀποτελεῖται ἀπὸ 6 διαλέκτους (Κυπριακή, Κρητική, Τσακωνική, Ποντιακή, Καππαδοκική, Κατωιταλικὴ) καὶ ἑκατοντάδες μικρότερα ἰδιώματα (π.χ.: Ζακύνθου, Λέσβου, Ἴμβρου, Σίφνου, Καστοριᾶς, κ.λπ.-κ.λπ.) τὰ ὁποία μὲ τὴν σειρὰ τους μποροῦν νὰ ἐνταχθοῦν σὲ δεκάδες εὐρύτερες κατηγορίες (π.χ.: Ἑπτανησιακά, Κυκλαδικά, Δωδεκανησιακά, Πελοποννησιακά, Θρακικά, Θεσσαλικά, Ἠπειρώτικα, Μακεδονικά, Βόρεια, Νότια, Μικρασιατικά, κ.λπ.).

Ὡστόσο, οἱ τοπικὲς αὐτὲς παραλλαγὲς τῆς νεοελληνικῆς γλώσσας, μία ἀπὸ τὶς ὁποῖες μάλιστα ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι εἶναι καὶ ἡ ἴδια ἡ ἐπίσημη Νεοελληνικὴ Κοινή, ἀντιμετωπίζονται συνήθως ὑποτιμητικά, ὡς ὑποδεέστερες ἐνῶ οἱ φορεῖς αὐτῶν συχνὰ γίνονται ἀποδέκτες ἄμεσου ἢ ἔμμεσου γλωσσικοῦ ρατσισμοῦ καὶ κοινωνικοῦ στιγματισμοῦ. Παρόλα αὐτά, ἡ ὕπαρξη καὶ διατήρησή τους, ὅπως θὰ δοῦμε, ἔχει πολλαπλὴ καὶ σημαντικὴ ἀξία.

Ο κύριος Ντίνος μας της Θεσσαλονίκης...

Της Ανδρονίκης Παντελεμίδου

* Στην πρώτη φωτογραφία, η τελευταία του κατοικία στα νεκροταφεία της Αναστάσεως του Κυρίου στην Θέρμη Θεσσαλονίκης  Η επιτάφια πλάκα γράφει τον γνωστό του στίχο: 

"Και τί δεν κάνατε για να με θάψετε ΄Ομως ξέχασατε ότι ήμουν σπόρος"

** Στην δεύτερη, η κατοικία του Ντίνου Χριστιανόπουλου στο νοικιασμένο σπίτι στην Δημητρίου Πολιορκητού στην ΄Ανω Πόλη της Θεσσαλονίκης που έζησε πολλά χρόνια... 

Στην ανημπόρια της ηλικίας του αλλά και δυσκολίας της τσέπης του έφυγε από δω και πήγε στις Σαράντα Εκκλησιές...   

Αυτό του στοίχισε  πολύ.

Ο Ντίνος Χριστανιόπουλος "εμμονικός" με την γλώσσα μας και τον πλούτο της, επέμενε:

"Ο Σολωμός πήγαινε στις ταβέρνες της Κέρκυρας για ν’ ακούσει πρόσφυγες από την Κρήτη που τραγουδούσαν μαντινάδες. 

Ο Καβάφης πήγαινε στα καφενεία και τα φαρμακεία της ελληνικής παροικίας της Αλεξάνδρειας κι έστηνε αυτί για να τσακώσει καμιά ζωντανή ελληνική φράση.....

"Η αριστοκρατία του μέλλοντος στην Ελλάδα."

            Οι κραυγές απλώνονται παντού...

Φωνάζουμε πια. Οι κραυγές απλώνονται παντού...

Γράφει η Lampiki Sofia Verα , 

φιλόλογος και καθηγήτρια στο 1ο ΕΠΑΛ Χίου.

"Έχουν εξαφανιστεί οι τόνοι στο γραπτό λόγο.

Οι μαθητές δεν ξέρουν να κάνουν ανάγνωση, παρατονίζουν τις λέξεις, συλλαβίζουν, λένε γκ το γγ στο συγγνώμη.

Δεν ξέρουν τί είναι συλλαβή, δεν μπορούν να δώσουν στοιχειώδη ορισμό εννοιών και λέξεων.

Η ορθογραφία θεωρείται συστημικός τρόπος γραφής, έτσι οι μπαναστάτες μαθητές γράφουν κάτι που μπορεί να είναι λύπη ή λείπει ή λίπη...

Τα σημεία στίξης τα ξύνουν με το νύχι να καθαρίσει η μουτζούρα από το βιβλίο.

Τα μισά μαθήματα θεωρούνται άχρηστα, επειδή δεν δίνονται στις Πανελλήνιες. 

Η Ιστορία δε διδάσκεται στο Λύκειο, η Αντιγόνη θεωρείται μπανάλ, η Φιλοσοφία δύσκολη, δεν ενδείκνυται για μαθητές. Το Συντακτικό φασίζον, μετοχές δεν βρίσκουν ούτε με μπαζούκας σε ένα κείμενο, τριτόκλιτα κλίνονται κατά το τρακτέρ. 

Όλοι αυτοί...

 αποτελούν αργότερα την κοινωνία που ακούτε στα κανάλια και ευτυχώς δεν βλέπετε να γράφουν, γιατί δεν ξέρει να γράφει κανείς κείμενο άνω των 5 γραμμών.

Ούτε μπορεί να το κατανοήσει, εάν το διαβάσει...

Η αριστοκρατία του μέλλοντος στην Ελλάδα, η κυρίαρχη τάξη, θα είναι αυτοί που ξέρουν να γράφουν, να μιλούν και να διαβάζουν.

Απίστευτο, αλλά αληθές." 

Τὸ σκάνδαλο τοῦ μονοτονικοῦ

Αντιγράφω απο το έντυπο «Φύλλα μάχης» Σεπτέμβριος του 1991.
~Τὸ σκάνδαλο τοῦ μονοτονικοῦ

[Ἔνθετο ἔντυπο τοῦ περιοδικοῦ Εὐθύνη, συλλογὴ «Φύλλα μάχης» ἀρ. 1.]

1.
Τὸ μονοτονικὸ ἐπιβλήθηκε στὸν ἑλληνικὸ Λαὸ ἀπὸ τὴν Κυβέρνηση τοῦ ΠΑΣΟΚ —Ὑπουργὸς Παιδείας κ. ᾽Ελευθ. Βερυβάκης— μὲ τροπολογία ποὺ αἰφνίδια προτάθηκε, κοντὰ στὰ μεσάνυχτα, ὅταν ἡ Βουλή τῶν Ἑλλήνων (συνεδρίαση τῆς 11.1.1982) εἶχε περατώσει τὴν συζήτηση καὶ εἶχε ψηφίσει τὸ ἕνα καὶ μόνο ἄρθρο τοῦ Νόμου 1228 ποὺ ἀποτελοῦσε «Κύρωση τῆς ἀπὸ 11.11.1981 πράξης τοῦ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας περ ὶ ἐγγραφῆς μαθητῶν στὰ Λύκεια τῆς Γενικῆς καὶ Τεχνικῆς καὶ ᾽Επαγγελματικῆς ᾽Εκπαιδεύσεως» καὶ μὲ αὐτὸν ἀκριβῶς τὸν τίτλο δημοσιεύτηκε στὸ Αʹ Τεῦχος τοῦ φύλλου 15/11.2.82 τῆς Ἐφημερίδος τῆς Κυβερνήσεως.

Ἕνα κεφαλαιῶδες, λοιπόν, ἐθνικὸ θέμα, τὸ θέμα τοῦ τρόπου γραφῆς τῶν λέξεων μιᾶς πανάρχαιας γλώσσας -τρόπου καθιερωμένου μὲ ἐφαρμογὴ πολλῶν αἰώνων,- ἀντιμετωπίστηκε μὲ ἀσύγνωστη, ἀνατριχιαστικὴ ἐπιπολαιότητα. Διότι: α) εἰσάγεται πρὸς συζήτηση μὲ ἄρθρο τῆς προσκολλήσεως σὲ θέμα νόμου ἄσχετο, β) εἰσάγεται μεσάνυχτα, ὅταν ἡ πλειονότητα τῶν βουλευτῶν ἀπουσιάζει, γ) εἰσάγεται αἰφνίδια (κι αὐτό, θὰ ἰδοῦμε γιατί) δ) εἰσάγεται ἀντισυνταγματικὰ (προσκολλημένο σὲ νόμο ἄσχετο) καὶ ε) εἰσάγεται χωρὶς νὰ ἐρωτηθεῖ, οὔτε ὁ Λαὸς —ἐνῶ τότε ἀκριβῶς ὑποστηριζόταν πὼς γιὰ δυὸ στρατιωτικὲς βάσεις ἔπρεπε νὰ γίνει... δημοψήφισμα,— οὔτε ἡ ᾽Ακαδημία ᾽Αθηνῶν, οὔτε τὰ Πανεπιστήμια τῆς χώρας καὶ ἰδίως οἱ Φιλοσοφικές τους Σχολές, οὔτε οἱ Ἑταιρίες τῶν Συγγραφέων-Λογοτεχνῶν —παρὰ τὴν βαρυσήμαντη ἀπόφανση τοῦ σοφοῦ καθηγητῆ καὶ τότε Γεν. Γραμματέα τῆς ᾽Ακαδημίας Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλου πὼς «Τὴν γλώσσα τὴν ἀναπτύσσουν μόνον ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἔχουν νὰ εἰποῦν κάτι, δηλαδὴ οἱ πνευματικοὶ ἄνθρωποι, καὶ ὄχι οἱ ἀπνευμάτιστοι γλωσσοπλάστες καὶ νομοθέτες... Οἱ γλωσσικοὶ νομοθέτες δὲν ἔχουν καμμιὰ ἁρμοδιότητα καὶ ἀνακόπτουν ἁπλῶς τὴν ἐξέλιξη τοῦ γλωσσικοῦ μας πολιτισμοῦ».

2.
Ὑπῆρξε, βέβαια, πολὺ πρὶν ἀπὸ τὴν ἡμερομηνία αὐτή, ἐξαγγελία κύκλων τοῦ ΠΑΣΟΚ ὄχι μόνο γιὰ τὴν ἐπιβολὴ τοῦ μονοτονικοῦ ἀλλὰ γιὰ ἔσχατη ἁπλοποίηση τῆς γλώσσας μας (ὡσὰν νὰ εἴμαστε οἱ ἄξεστοι Τοῦρκοι τοῦ Κεμὰλ ᾽Ατατοὺρκ καὶ ὄχι οἱ φορεῖς τῆς ἀρχαιότερης ζωντανῆς γλώσσας τοῦ κόσμου...). Στὸ «Δελτίο Συνδέσμου Ἑλληνίδων ᾽Επιστημόνων (᾽Οκτώβριος 1979) προαναγγέλλεται πὼς «τὸ μονοτονικὸ εἶναι ἕνα βῆμα» πρὸς τὴν ταύτιση τῆς γραπτῆς μὲ τὴν προφορικὴ λαλιὰ (δὲν μᾶς μιμήθηκαν οἱ Ἄγγλοι καὶ οἱ Γάλλοι...), δηλαδή: τὴν κατάργηση τῶν διφθόγγων, τῶν πολλῶν ι, τῶν δύο ε καὶ ο, —καὶ «σ' αὐτὴ τὴν ἐπίμονη», λέει τὸ κείμενο, «διεργασία πρωτοστατοῦν οἱ δημοσιογράφοι, οἱ προκηρυξιογράφοι-τοιχοκολλητές, οἱ μπροσουροποιοί, μανιφεστογράφοι... ποὺ θὰ λυτρώσουν τὴν γλώσσα μας ἀπὸ τὴν σκουριὰ αἰώνων». Μόνο αὐτοὶ εἶναι ἁρμόδιοι...

Απομονωμένη κοινότητα μιλά ακόμα τα Romeyka στα βάθη της Τουρκίας – Η διάλεκτος που θυμίζει αρχαία ελληνικά

Στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, στην Τουρκία, μία απομονωμένη κοινότητα μιλάει μέχρι και σήμερα τη διάλεκτο Romeyka (Ρωμέϊκα), που θυμίζει τα αρχαία ελληνικά.

Ποικιλία από ποντιακά

Οι γλωσσολόγοι διαπίστωσαν πως πρόκειται για ποικιλία από ποντιακά, με δομικές ομοιότητες ως προς την αρχαία ελληνική γλώσσα, οι οποίες όμως δεν παρατηρούνται στα νέα ελληνικά.

Τα παραπάνω στοιχεία δημοσιεύτηκαν στη βρετανική εφημερίδα Independent.

Η κοινότητα των 5000 ατόμων ζει σε σύμπλεγμα χωριών κοντά στην Τραπεζούντα, όπου κάποτε βρισκόταν η περιοχή του αρχαίου Πόντου.

Μιας ελληνικής αποικίας όπου ο Ιάσωνας και οι Αργοναύτες, σύμφωνα με τον μύθο, επισκέφθηκαν κατά τη διάρκεια του επικού ταξιδιού τους από τη Θεσσαλία για την ανεύρεση του Χρυσόμαλλου Δέρατος στην Κολχίδα (τη σημερινή Γεωργία).

Η κοντινότερη στα αρχαία ελληνικά

Η ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΑΓΓΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΞΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΡΙΖΑΣ ΛΕΞΕΩΝ

Στο παρακάτω κείμενο (παρμένο από το "Έλλην Λόγος" της Άννας Τζιροπούλου) γίνεται  προσπάθεια να μελετηθούν περιπτώσεις λέξεων που δείχνουν σε ποια έκταση και ποιο βάθος η γλώσσα, ως κύριος εκφραστής του ήθους του ελληνικού πολιτισμού, μπόρεσε να διαμορφώσει δίαυλους παιδείας και επικοινωνίας με τους λαούς της Δυτικής Ευρώπης.

1. Η λέξη #Βρετανία [αγγλικά Britain, λατινικά Britannia] ετυμολογείται από την ελληνική λέξη πρυτανεία [πρώτη στην ιεραρχία] που προέρχεται από τα συνθετικά πρώτος + άνω [=η πρώτη χώρα που βρίσκεται πάνω από την ηπειρωτική Ευρώπη].  Η λέξη #αναφέρεται για #πρώτηφορά από τον Έλληνα εξερευνητή και θαλασσοπόρο #ΠυθέατονΜασσαλιώτη, που επισκέφθηκε την Αγγλία περί το 330 π.Χ. Σημειωτέον ότι αρχικά οι Βρετανικές Νήσοι ονομάζονταν «Κασσιτερίδες  Νήσοι» (εξαιτίας των κοιτασμάτων κασσιτέρου που υπήρχαν στην Κορνουάλη), ενώ για  την  Βρετανία  υπήρχε  στην  αρχαιότητα  και  το  όνομα  «Αλβιών». Και οι δύο αυτές λέξεις είναι ελληνικής προέλευσης: Η λέξη Κασσίτερος ετυμολογείται από τα συνθετικά κατά + σίδηρος [>κατασίδηρος >κατσίδερος >κασσίτερος], ενώ η λέξη #Αλβιών ετυμολογείται από το #αλφός [=υπόλευκος, λευκός], ενώ ως προσδιορισμός της Αγγλίας αναφέρεται στο υπόλευκο χρώμα των βράχων της (που περιέχουν κιμωλία) όπως φαίνονται από την ακτογραμμή του Dover. Περαιτέρω η λέξη σίδηρος προέρχεται από τα συνθετικά σίζω [=σφυρίζω] + δηρός [=ανθεκτικός], που σημαίνουν ότι το μέταλλο σιρίζει όταν ψύχεται με νερό και γίνεται σκληρό. Εξάλλου η λέξη αλφός προέρχεται από τα συνθετικά α [στερητικό] + φλοιός [=φλούδα] >αφλοιός >αλφειός, που δηλώνουν ότι το ξεφλουδισμένο κλαδί αφήνει να φαίνεται η λευκωπή εσωτερική επιφάνειά του. Από τη λέξη αλφός, εκτός από  Αλβιών, προέκυψαν ονόματα όπως #ΑλφειόςΆλπειςΑλβανία. (Και η αρχαία και νυν Αλφά Μυλοποτάμου και οι υπόλευκες πέτρες Αλφάς στην Κρήτη)    

2. Η λέξη #Αγγλία [αγγλικά Anglia, λατινικά Anglia] είναι ελληνικής προέλευσης και ετυμολογείται από τα συνθετικά #Άνω + #Γαλλία [>Ανγαλία >Αγγλία = χώρα πάνω από τη Γαλλία].  Η λέξη #Γαλλία είναι επίσης Ελληνική, προέρχεται από τη λέξη #Γαλάτης (>Γαλατία >Γαλτία >Γαλλία), η οποία αποτελεί μετεξέλιξη της λέξης #Κελέτης (>#Καλάτης >Γαλάτης), από την οποία προήλθε και το όνομα #Κέλτης.  Η λέξη Κελέτης έτυμολογείται από τα συνθετικά #κέλης [=#ίππος] + #έχω [>εχεύς, έτωρ, έτης] και σημαίνει "άνθρωπος που χρησιμοποιεί άλογα".  

3. Η λέξη Σκοτία [αγγλικά #Scotland] είναι ελληνική, σχετίζεται με τη λέξη "#σκότος" και σημαίνει "χώρα του σκοταδιού", εξαιτίας της μεγαλύτερης διάρκειας της νύχτας σε εκείνο το γεωγραφικό πλάτος. Σημειωτέον ότι αρχαιότερο όνομα της Σκοτίας ήταν το #Καλυδονία, που είναι επίσης ελληνικής προέλευσης, ετυμολογούμενο από τα συστατικά #καλός + #υδνέω [=τρέφω, αυξάνω {<δαίνυμι}] που σημαίνουν "αυτός που φέρνει πολλή τροφή". Το όνομα εξάλλου #Ουαλία [αγγλικά #Wales] της τρίτης βρετανικής χώρας είναι επίσης ελληνικό, σχετίζεται με το ρήμα "#βάλλω" [="πλήττω καταβάλλω"], το οποίο στην εκλατινισμένη Δυτική Ευρώπη προφερόταν και ως "ουάλλω", και επομένως σημαίνει "χώρα ανθρώπων που μπορούν να καταβάλλουν" [=να νικάνε].  

Ελληνική γλώσσα: Η τελειότητα ενός άλυτου γρίφου

Η Ελληνική με την μαθηματική δομή της είναι η γλώσσα της πληροφορικής και της νέας γενιάς των εξελιγμένων υπολογιστών, διότι μόνο σ’ αυτήν δεν υπάρχουν όρια. (Μπιλ Γκέιτς, Microsoft)



Η Αγγλική γλώσσα έχει 490.000 λέξεις από τις οποίες 41.615 λέξεις είναι από την Ελληνική γλώσσα.. (βιβλίο Γκίνες)

Η Ελληνική με την μαθηματική δομή της είναι η γλώσσα της πληροφορικής και της νέας γενιάς των εξελιγμένων υπολογιστών, διότι μόνο σ” αυτήν δεν υπάρχουν όρια. (Μπιλ Γκέιτς, Microsoft)

Η Ελληνική και η Κινέζικη, είναι οι μόνες γλώσσες με συνεχή ζώσα παρουσία από τους ίδιους λαούς και…..στον ίδιο χώρο εδώ και 4.000 έτη. Όλες οι γλώσσες θεωρούνται κρυφοελληνικές, με πλούσια δάνεια από τη μητέρα των γλωσσών, την Ελληνική.

(Francisco Adrados, γλωσσολόγος).

Η Ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή και φιλότιμο Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή από το βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον.Το εκπληκτικό είναι ότι η ίδια η Ελληνική γλώσσα μας διδάσκει συνεχώς πώς να γράφουμε σωστά. Μέσω της ετυμολογίας, μπορούμε να καταλάβουμε ποιός είναι ο σωστός τρόπος γραφής ακόμα και λέξεων που ποτέ δεν έχουμε δει ή γράψει.

Το «πειρούνι» για παράδειγμα, για κάποιον που έχει βασικές γνώσεις Αρχαίων Ελληνικών, είναι προφανές ότι γράφεται με «ει» και όχι με «ι» όπως πολύ άστοχα το γράφουμε σήμερα. Ο λόγος είναι πολύ απλός, το «πειρούνι» προέρχεται από το ρήμα «πείρω» που σημαίνει τρυπώ-διαπερνώ, ακριβώς επειδή τρυπάμε με αυτό το φαγητό για να το πιάσουμε.

Σαράντος Καργάκος στις Αντιθέσεις

Συνέδριο: "Ο ρόλος των γυναικών της καθ' ημάς Ανατολής στην διαμόρφωση της σύγχρονης Ελληνικής κοινωνίας

Συνέδριο: "Ο ρόλος των γυναικών της καθ' ημάς Ανατολής στην διαμόρφωση της σύγχρονης Ελληνικής κοινωνίας

-MEΡΟΣ Β"

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ/Σάββατο 11/2/2023

4η Συνεδρία

13.00-13.20 Επ.Καθ. GARCIA AMOROS Maila, «Η συνεισφορά της μικρασιάτισσας Ιωάννας Σεφεριάδου-Τσάτσου στην ελληνική κοινωνία και στα ελληνικά γράμματα» 

13.20-13.40 ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΟΥ Παναγιώτα, «Τα μητριαρχικά στοιχεία στον ποντιακό γάμο»

13.40-14.00 ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ Αντιγόνη, «Ποντιακή κουζίνα: βασικοί χαρακτήρες, ρίζες και προοπτικές»

14.00-14.20 ΧΑΡΔΑΛΗ Ειρήνη, «Η άνθιση του θεάτρου στη Μικρά Ασία, τα πρώτα γυναικεία βήματα»

14.20-14.40 ΤΖΙΟΛΑΣ Ελευθέριος, «H Ελληνική Γλώσσα: 3500 χρόνια, φορέας του Ελληνισμού και του Πολιτισμού του Ανθρώπου»

Εγώ δεν ξέρω να υπάρχει παρά μία γλώσσα, η ενιαία γλώσσα η Ελληνική

«Εγώ δεν ξέρω να υπάρχει παρά μία γλώσσα, η ενιαία γλώσσα η Ελληνική… Το να λέει ο Έλληνας ποιητής, ακόμα και σήμερα, ο ουρανός, η θάλασσα, ο ήλιος, η σελήνη, ο άνεμος, όπως το έλεγαν η Σαπφώ και ο Αρχίλοχος, δεν είναι μικρό πράγμα. Είναι πολύ σπουδαίο. Επικοινωνούμε κάθε στιγμή μιλώντας με τις ρίζες μας. Τις ρίζες μας που βρίσκονται εκεί στα Αρχαία».

-- Οδυσσέας Ελύτης (1911-1996)

Οι ρίζες μας φαίνονται στη γλώσσα μας, όπως δείχνει η εικόνα, και όπως εξηγεί το παρακάτω άρθρο.

Ομηρικές λέξεις στην Ποντιακή διάλεκτο

Τα Ομηρικά έπη γράφτηκαν σε μια γλώσσα, η οποία βασίζεται στις δύο Αρχαίες Ελληνικές διαλέκτους, την Ιωνική και την Αιολική, τις οποίες ομιλούσαν κυρίως στη Μικρά Ασία. Η Ποντιακή διάλεκτος προέρχεται από την Αρχαία Ιωνική, λόγω κυρίως της καταγωγής των πρώτων αποίκων του Πόντου από την Ιωνική Μίλητο.

Με την πάροδο του χρόνου και με την επίδραση γεωγραφικών, κλιματολογικών, ιστορικών, εθνολογικών κλπ παραγόντων, δημιουργήθηκαν εξελικτικά από την Ιωνική διάφορες διάλεκτοι, μία των οποίων είναι η Ποντιακή διάλεκτος.

Με την εγκατάσταση και άλλων Ελληνικών φύλων, όπως για παράδειγμα των κατοίκων της Τραπεζούντας της Αρκαδίας (4ος αιών π.Χ.), οι οποίοι άλλαξαν και το όνομα «Τραπεζούς» από «Οιζηνίς» και ιδιαίτερα των Αιολικών φύλων, εισήχθησαν και σποραδικοί Αιολισμοί.

Εύξεινος Πόντος

Ο Όμηρος δεν αναφέρει πουθενά τον όρο Πόντος ή Εύξεινος Πόντος. Αντίθετα, αναφέρονται διάφορες εθνότητες του Πόντου, οι οποίες φυσικά στην αναμέτρηση τάχθηκαν στο πλευρό των Τρώων για ευνόητους λόγους.

Φωνάζουμε πια. Οι κραυγές απλώνονται παντού...

Γράφει η Lampiki Sofia Vera , φιλόλογος και καθηγήτρια στο 1ο ΕΠΑΛ Χίου

Έχουν εξαφανιστεί οι τόνοι στο γραπτό λόγο.

Οι μαθητές δεν ξέρουν να κάνουν ανάγνωση, παρατονίζουν τις λέξεις, συλλαβίζουν, λένε γκ το γγ στο συγγνώμη.

Δεν ξέρουν τί είναι συλλαβή, δεν μπορούν να δώσουν στοιχειώδη ορισμό εννοιών και λέξεων.

Η ορθογραφία θεωρείται συστημικός τρόπος γραφής, έτσι οι μπαναστάτες μαθητές γράφουν κάτι που μπορεί να είναι λύπη ή λείπει ή λίπη...

Τα σημεία στίξης τα ξύνουν με το νύχι να καθαρίσει η μουτζούρα από το βιβλίο.

Τα μισά μαθήματα θεωρούνται άχρηστα, επειδή δεν δίνονται στις Πανελλήνιες. 

Η Ιστορία δε διδάσκεται στο Λύκειο, η Αντιγόνη θεωρείται μπανάλ, η Φιλοσοφία δύσκολη, δεν ενδείκνυται για μαθητές. Το Συντακτικό φασίζον, μετοχές δεν βρίσκουν ούτε με μπαζούκας σε ένα κείμενο, τριτόκλιτα κλίνονται κατά το τρακτέρ. 

Όλοι αυτοί αποτελούν αργότερα την κοινωνία που ακούτε στα κανάλια και ευτυχώς δεν βλέπετε να γράφουν, γιατί δεν ξέρει να γράφει κανείς κείμενο άνω των 5 γραμμών. Ούτε μπορεί να το κατανοήσει, εάν το διαβάσει...

Η αριστοκρατία του μέλλοντος στην Ελλάδα, η κυρίαρχη τάξη, θα είναι αυτοί που ξέρουν να γράφουν, να μιλούν και να διαβάζουν.

Απίστευτο, αλλά αληθές.

Το μυστικό λεξιλόγιο των παλαιών χτιστών της Ηπείρου

«Κουδαρίτικα» ή «μαστόρικα»: Το μυστικό λεξιλόγιο των παλαιών χτιστών της Ηπείρου

του Δημήτρη Τζήκα | πρώτη δημοσίευση Ερανιστής

«Τον πήραν τον Κολιό, τον πήραν οι μαστόροι,

παιδί απ’ το σχολειό, να μάθει πηλοφόρι.»

Γιώργος Κοτζιούλας

Σε παλαιότερες εποχές -μέχρι και τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο τουλάχιστον- οι χτίστες είχαν δική τους μυστική «γλώσσα», τα λεγόμενα «κουδαρίτικα»· στο επαγγελματικό λεξιλόγιο των οικοδόμων, «κούδα» σημαίνει πέτρα και «κούδαρης» είναι ο άνθρωπος που ασχολείται με την πέτρα, ο μάστορας, ο χτίστης.

Οι «κουδαραίοι», αφού συγκέντρωναν τα υλικά που ήταν απαραίτητα για τη δουλειά και τη διαβίωση τους, συγκροτούσαν ομάδες εργασίας, τα λεγόμενα «μπουλούκια», «παρέες», «ταϊφάδες» η «τσέτες»·[1] η επαγγελματική αυτή μετανάστευση ξεκινούσε γύρω στις αρχές του Μαρτίου· οι πρωτομάστορες έκλειναν τις συμφωνίες και αναλάμβαναν διάφορα μικρά και μεγάλα οικοδομικά έργα· έχτιζαν σπίτια, εκκλησίες και μοναστήρια, τζαμιά, σαράγια, στρατώνες, αρχοντικά, γεφύρια, φάρους, χάνια, μπεζεστένια, βρύσες, μύλους και λιοτριβιά, σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η ανάγκη να ολοκληρωθούν τέτοιες εργασίες απαιτούσε πολλές φορές την ενασχόληση των μαστόρων με πολλές τέχνες· πολλοί χτίστες ήταν ταυτόχρονα μαραγκοί, ξυλογλύπτες και ζωγράφοι.

Τα περιοδεύοντα οικοδομικά συνεργεία προέρχονταν από άγονα μέρη, ορεινά χωριά και νησιά· κατά κανόνα τα μέλη της ομάδας ήταν συγγενείς μεταξύ τους· πρώτη τους φροντίδα ήταν να εξασφαλίσουν τον επιούσιο άρτο και τη συντήρηση της οικογένειας που άφηναν πίσω. Επικεφαλής της παρέας ήταν ο πρωτομάστορας, συνήθως ο καλύτερος χτίστης ή πελεκάνος· ακολουθούσαν οι πελεκάνοι ή πετροφάηδες (λιθοξόοι), οι μαστόροι, οι νταμαρτζήδες, τα μαστορόπουλα («κουδαρόπουλα» ή «λαγούλια»)· οι μεταφορές γίνονταν συνήθως με μουλάρια. Τον πρώτο καιρό, τα «λασποπαίδια» κουβαλούσαν εργαλεία και πέτρες, μετά μάθαιναν να φτιάχνουν «λάσπη» και αργότερα ανέβαιναν στη σκαλωσιά να διδαχτούν την τέχνη, έως ότου να γίνουν μαστόροι (και «να φάνε κεφάλι πράσο»).[2]

Η ανάγκη να κρύβουν τα μυστικά του επαγγέλματος και η ευνόητη επιθυμία τους να συνεννοούνται χωρίς να τους αντιλαμβάνονται οι εκάστοτε «ξένοι» ώθησε τους χτίστες να δημιουργήσουν μια συνθηματική «γλώσσα» της συντεχνίας, άγνωστη στους πολλούς. Άλλωστε, η συμπεριφορά του κόσμου απέναντι στους μαστόρους ήταν συχνά διφορούμενη και μάλλον αρνητική· οι πετράδες μιλούσαν με πίκρα «για μια περιφρόνηση που συναντούσαν απ’ τους ντόπιους πληθυσμούς. Μάστορας σήμαινε παρακατιανός».[3] Επιπλέον, είχαν ν’ αντιμετωπίσουν και την αρπακτικότητα των ντόπιων Οθωμανών αξιωματούχων.

Δε μένει πια καιρός για να μένουμε αμέριμνοι...

 

ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΕΦΕΡΗΣ

Ο ΘΕΟΣ ΜΑΣ ΧΑΡΙΣΕ μια γλώσσα ζωντανή, εύρωστη, πεισματάρα και χαριτωμένη, που αντέχει ακόμη, μολονότι έχουμε εξαπολύσει όλα τα θεριά, για να τη φάνε. Έφαγαν όσο μπόρεσαν, αλλά απομένει μαγιά. Δεν ξέρω πόσο θα βαστάξει ακόμη αυτό. Εκείνο που ξέρω είναι ότι η μαγιά λιγοστεύει και δε μένει πια καιρός για να μένουμε αμέριμνοι. Δεν είναι καινούργια τα σημεία που δείχνουν ότι, αν συνεχίσουμε τον ίδιο δρόμο, θα αφεθούμε μοιρολατρικά στη δύναμη των πραγμάτων, θα βρεθούμε στο τέλος σε μια γλώσσα εξευτελισμένη, πολύσπερμη και ασπόνδυλη.

ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΕΦΕΡΗ, ''Η γλώσσα στην ποίησή μας'', 1964

Σαράντα χρόνια μονοτονικό

Γράφει ο Χρήστος Γιανναράς.

Συμπληρώνονται φέτος (2022) σαράντα χρόνια από την επιβολή της μονοτονικής γραφής στην ελληνική γλώσσα. Δεν ήταν κρατική η επιβολή, δεν την αποφάσισε η κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Για ένα τέτοιο θέμα, που έκρινε τη συνέχεια ή την άρνηση συνέχειας χιλιάδων χρόνων ιστορίας του Ελληνισμού, τη ρήξη την αποφάσισαν τριάντα περίπου κυβερνητικοί βουλευτές (το ένα δέκατο της Ολομέλειας), μετά τα μεσάνυχτα, και με την αντιπολίτευση να έχει αποχωρήσει από τη Βουλή σε φυγομαχία ασύγγνωστη.


Από τότε, καμιά κυβέρνηση, οποιασδήποτε κομματικής σύνθεσης και πλειοψηφίας, δεν θέλησε (ή δεν τόλμησε) να αποκαταστήσει τις συνέπειες του ιστορικού εκείνου εγκλήματος – στίγματος ντροπής για τον Ελληνισμό και την ιστορία του. Αν μετρήσει κανείς τις συνέπειες που είχε το αυθαίρετο πραξικόπημα, για την ιστορική συνέχεια και τη συνείδηση διαχρονικής ενότητας του Ελληνισμού, σίγουρα θα απορήσει που το μονοτονικό στην Ελλάδα δεν προκάλεσε οδυνηρό εμφύλιο. Ωσάν κάποια Ανώτατη Αρχή, υπερκομματική, να επέβαλε σιωπηρά την έσχατης δουλοπρέπειας χρησιμοθηρική ομοφροσύνη στους Ελληνώνυμους.

Ούτε, βέβαια, διανοήθηκε κανείς, στα τελευταία σαράντα χρόνια, να ξαναθέσει το θέμα, ως πρόβλημα πολιτικό, θεμελιώδες, συλλογικής ταυτότητας, άξονα των θεσμών παιδείας και άμυνας και ανάπτυξης. Ο τριτοκοσμικός χαρακτήρας της σύγχρονης ελλαδικής κοινωνίας, με στόχους σχεδόν αποκλειστικά οικονομικούς – καταναλωτικούς, αποδείχθηκε συνισταμένη όχι μόνο των επικαιρικών προτεραιοτήτων, αλλά και των «οραματισμών» του Ελληνισμού. Ακόμα και στο άλλοτε κοινωνικό κύτταρο της εκκλησιαστικής ενορίας και επισκοπής (ή, μάλλον, κυρίως εκεί) αποδείχθηκε απολύτως πρωτεύουσα η επιδίωξη της ατομοκεντρικής ωφελιμότητας: Η ατομική κατανόηση και πειθάρχηση σε νόμους και εντολές, η μίμηση ατομικών προτύπων αξιόμισθης αρετής, αμειβόμενης αγαθοεργίας, ευτελίζουν τη θρησκευτικότητα.

Ο Στέλιος Ράμφος για την γλώσσα και το μονοτονικό

από

 Στέλιος Ράμφος

 -

15 Φεβρουαρίου 2022

0

261

Με αυτή την αφορμή, θέλετε να μας εξηγήσετε γιατί θεωρείτε τόσο καταστροφική την απόφαση για το μονοτονικό;

Θεωρούσα και θεωρώ, βέβαια, ότι είναι πάρα πολύ σοβαρό το θέμα. Το μονοτονικό δεν διευκολύνει σε τίποτα. Το λάθος που έγινε τότε, στις γλωσσικές μεταρρυθμίσεις, είναι ότι η γλώσσα δεν είναι απλώς μέσον επικοινωνίας, είναι οργάνωση του κόσμου σε πνεύμα κι εκεί θέλει πολύ μεγάλη προσοχή γιατί, εάν καταστραφεί αυτό, μπορεί να καταστραφεί πια όλο το σύστημα της εννοιολογικής παραγωγής μέσα στους ανθρώπους. Η γλώσσα εννοιοποιεί τον κόσμο, είναι κυρίως παράγοντας διαμορφώσεως εννοιών, και θεωρώ ότι η ελληνική γλώσσα είχε και έχει μία δική της μορφοπλαστική δύναμη. Είναι σημαντική για την οργάνωση του πνεύματος, την οργάνωση της αληθινής νοημοσύνης, ειδικά τώρα στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Εξ ου και είχαμε κατακόρυφη πτώση της εκφραστικής ικανότητος και αδυναμία κατανοήσεως – αυτά που διαβάζουμε στην PISA κάθε χρόνο, ότι είμαστε οι τελευταίοι στην Ευρώπη στην κατανόηση κειμένου και στα μαθηματικά. Δεν μπορεί να ωριμάσει πνευματικά ένας λαός, εάν η γλώσσα δεν εξελίσσεται, είναι στάσιμη ή μπαίνει σε μηχανικούς τρόπους εκφράσεως. Δεν είναι θέμα απλοποιήσεως, δεν είναι θέμα ευκολίας, διευκολύνσεως, η γλώσσα πρέπει να είναι δύσκολη.

Γιατί;

Η συστηματική διάβρωση της Γλώσσας μας από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και πολλούς άλλους…

Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΖΑΝΟΥ*

Ενώ γιορτάζουμε με μεγάλη υπερηφάνεια τα 200 χρόνια από  την επανάσταση του 1821 που έφερε την  “ανάσταση του Γένους” και την σύσταση του πρώτου Ελληνικού κράτους στη πολυχιλιετή  ιστορία του Ελληνισμού.

Ενώ η διατήρηση της γλώσσα μας είναι ο κύριος συντελεστής της  επιβίωσης της ταυτότητας του  “Γένους”  μετά την επικράτηση των Ρωμαίων στον αρχαίο κόσμο.

Ενώ η γλώσσα μας είναι μια από τις ελάχιστες ζώσες γλώσσες – μαζί με αυτές των Κινέζων, Ινδών και Εβραίων – που έχουν αντέξει να γράφονται αδιάλειπτα εδώ και τουλάχιστον 3.500 χρόνια.  Η UNESCO καταμετρά σήμερα περισσότερες από 6.000 ζώσες γλώσσες στο πλανήτη. [Μαρία Ευθυμίου, Ρίζες και Θεμέλια, Οδόσημα της Ιστορίας του Ελληνισμού, Εκδόσεις Πατάκη, Απρίλιος 2021]

«Ενώ το πιο κομβικό στοιχείο της ιστορίας του Ελληνισμού είναι η συνέχεια της γλώσσας του». [Μαρία Ευθυμίου, Ρίζες και Θεμέλια, Οδόσημα της Ιστορίας του Ελληνισμού, Εκδόσεις Πατάκη, Απρίλιος 2021]

Ενώ η γλώσσα μας είναι το αυθεντικό μέσο επικοινωνίας με και άντλησης δύναμης από τις ρίζες μας, που είναι και ρίζες του πολιτισμού του δυτικού κόσμου.

Και ενώ όπως είπε ο Ελύτης η γλώσσα μας «κουβαλάει την ψυχή του λαού μας κι όλη του την ιστορία και όλη του την ευγένεια».

Σήμερα τα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης – τύπος, τηλεόραση, διαδίκτυο –  μέρος του επιχειρηματικού κόσμου, και πολλοί άλλοι συστηματικά διαβρώνουν την γλώσσα μας μετατρέποντας της  σε ένα άχαρο  κατασκεύασμα ελληνοαγγλισμού –  γκρίγγλις.

• Διαβάζουμε στο τύπο ή το διαδίκτυο

Η συνέχεια...
Η συστηματική διάβρωση της Γλώσσας μας από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και πολλούς άλλους…: Του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΖΑΝΟΥ* Ενώ γιορτάζουμε με μεγάλη υπερηφάνεια τα 200 χρόνια από  την επανάσταση του 1821

Η ομογενοποίηση της γλώσσας είναι η γλώσσα του άψυχου ρομπότ.

Δημήτρης Μπελαντής από fb

Συχνά σκέφτομαι ότι δεν μπορείς να τα βγάλεις πέρα με τις ολοκληρωτικές τάσεις του κράτους και του κεφαλαίου σήμερα όσο χάνεις τον έλεγχο πάνω στην γλώσσα, δηλαδή πάνω στο βασικό μέσο ορισμού αλλά και βίωσης της πραγματικότητας.

Η γλώσσα σταδιακά χάνεται και αυτό δεν είναι ένα ρομαντικό μελό αφήγημα αγκίστρωσης στο παρελθόν αλλά ένα τραγικό πρόβλημα του παρόντος καιρού.  Η ηλεκτρονική επικοινωνία, όσο και αν συμβάλλει σε πολλά πράγματα, ιδίως στην σμίκρυνση του χώρου και την ελαχιστοποίηση του χρόνου, αναδεικνύει μια πτωχευμένη και συρρικνωμένη μορφή της αγγλικής γλώσσας ως πλανητική κοσμογλώσσα  Οι νέοι άνθρωποι μιλούν συχνά με κώδικες λέξεις του υπολογιστή.  Οι αριθμοί αντικαθιστούν τις λέξεις : 4 u, 2u κ.λ.π.

 Όσοι γράφουν μεγάλες περιόδους και κείμενα, συχνά δεν διαβάζονται.  Η γλώσσα είναι ένα επείγον σήμα επικοινωνίας, τίποτε άλλο.  Η επικοινωνία αφορά μόνο τα στοιχειώδη και επείγοντα, και στην ουσία, παρά τις φιοριτούρες, θα καταλήξει σύντομα να είναι φτωχότερη και από την συμβολική του χιμπαντζή και του γορίλα, που είναι αξιόλογοι αλλά παραγνωρισμένοι συγγενείς μας.

Leonard Mlodinow – Διαβάζοντας τους ανθρώπους. Η γλώσσα

Οι άνθρωποι επικοινωνούν μέσω ενός πλούσιου γλωσσικού συστήματος, του οποίου η ανάπτυξη αποτέλεσε μια καθοριστική στιγμή στην εξέλιξη του είδους μας, μια καινοτομία που αναδιαμόρφωσε τον χαρακτήρα της ανθρώπινης κοινωνίας. Πρόκειται για μια ικανότητα που φαίνεται να διαθέτει μόνο το ανθρώπινο είδος. Στα άλλα ζώα η επικοινωνία περιορίζεται σε απλά αναγνωριστικά ή προειδοποιητικά μηνύματα- οι σύνθετες δομές είναι ελάχιστες.

Για παράδειγμα, αν είχε απαιτηθεί από τον Χανς να απαντάει με ολοκληρωμένες προτάσεις, το σόου του θα είχε τελειώσει. Ακόμη και ανάμεσα στα πρωτεύοντα, δεν υπάρχει κανένα είδος που να αποκτά υπό φυσικές συνθήκες πάνω από λίγα σήματα, ή που να τα συνδυάζει με κάπως σύνθετο τρόπο. Ο μέσος άνθρωπος, αντίθετα, γνωρίζει δεκάδες χιλιάδες λέξεις και μπορεί να τις συνδέσει μεταξύ τους ακολουθώντας σύνθετους κανόνες, χωρίς καμία σχεδόν συνειδητή προσπάθεια ή τυπική εκπαίδευση.

Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμα κατανοήσει πώς εξελίχθηκε η γλώσσα. Πολλοί πιστεύουν πως τα παλαιότερα ανθρώπινα είδη, όπως ο Ηomo habilis και ο Ηomo erectus, διέθεταν πρωτόγονα συστήματα επικοινωνίας γλωσσικού ή συμβολικού τύπου. Αλλά η ανάπτυξη της γλώσσας όπως τη γνωρίζουμε πιθανότατα συνέβη μόνο μετά από την εμφάνιση των σύγχρονων ανθρώπων. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως η γλώσσα γεννήθηκε πριν από 100.000 χρόνια και άλλοι αργότερα· αλλά η ανάγκη για σύνθετη επικοινωνία σίγουρα έγινε πιο επείγουσα από τη στιγμή που εμφανίστηκαν οι «σύγχρονοι ως προς τη συμπεριφορά» κοινωνικοί άνθρωποι, πριν από 50.000 χρόνια. Έχουμε δει τη σημασία που έχουν για το είδος μας οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, οι οποίες ασφαλώς συμβαδίζουν με την ανάγκη της επικοινωνίας. Η ανάγκη αυτή είναι τόσο δυνατή ώστε ακόμη και μωρά που είναι κουφά αναπτύσσουν συστήματα χειρονομιών που μοιάζουν με γλώσσα και, αν διδαχθούν τη νοηματική γλώσσα, μιλούν «μωρουδίστικα» χρησιμοποιώντας τα χέρια τους.