Η Πεντηκοστή ως Αντιστροφή της Ιστορίας: Μνήμη Πνοής, Μηχανική Σιγής

Του Μάνου Λαμπράκη 

Η Πεντηκοστή αποτελεί το θεμελιώδες ρήγμα στη γραμμική αντίληψη της ιστορίας και την πιο ριζική μορφή θεολογικής πολιτικής. Δεν πρόκειται απλώς για την «εορτή του Αγίου Πνεύματος», ούτε για επέτειο ίδρυσης ενός θεσμικού οργανισμού που αυτοαποκαλείται Εκκλησία. Είναι η αποκάλυψη ενός άλλου τρόπου του υπάρχειν: της κοινωνίας που δεν εδράζεται στο συμβόλαιο, αλλά στην Χάρη, της γλώσσας που δεν διεκπεραιώνει, αλλά κοινωνεί, της ύπαρξης που δεν εξαντλείται στην ορατότητα, αλλά μεταμορφώνεται σε φανέρωση του αοράτου.

Η πνοή που φυσά στην Πεντηκοστή δεν είναι απλώς αέρας που κινεί, είναι τροπισμός, μετατόπιση, δυνατότητα να μιλήσει κανείς όχι μόνο σε γλώσσα, αλλά διά γλώσσας. Δεν αίρεται η ετερότητα, δεν απορροφάται η διαφορά, δεν ομογενοποιείται το πλήθος. Το θαύμα της Πεντηκοστής δεν είναι ότι όλοι μίλησαν τη «μία» γλώσσα, αλλά ότι ο καθένας άκουσε στην οικεία του φωνή, το θαύμα της κατανόησης χωρίς εξουσία. Εδώ θεμελιώνεται ένας άλλος πολιτικός ορίζοντας: η δυνατότητα μιας πολυφωνικής ενότητας χωρίς βία, ενός κοινού χωρίς ταυτότητα, μιας κοινωνίας που δεν εξαρτάται από την ταυτοτική αναπαραγωγή αλλά από τη δωρεά της συνάντησης.

Της Αναλήψεως συναλιζόμενοι!

Του Ανδρέα Μοράτου 

Το αποστολικό ανάγνωσμα της εορτής της Αναλήψεως αποτελείται από τους δώδεκα πρώτους στίχους του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων (Πράξ. 1:1-12). Τέσσερις στίχους λιγότερους από το ίδιο βιβλίο (Πράξ. 1:1-8) αριθμεί το αποστολικό ανάγνωσμα της εορτής του Πάσχα. Και στις δύο περιπτώσεις, στον στίχ. 4 (αφού προηγουμένως έχει αναφερθεί ότι ο Ιησούς εμφανιζόταν επί σαράντα ημέρες μετά την Ανάστασή Του στους αποστόλους) διαβάζουμε:

"καὶ συναλιζόμενος [ο Ιησούς] παρήγγειλεν αὐτοῖς [στους μαθητές] ἀπὸ Ἱεροσολύμων μὴ χωρίζεσθαι".

Στη μετοχή "συναλιζόμενος" δεν δίνεται συνήθως καμία σημασία (καθώς δεν φαίνεται να θυμίζει κάποια λέξη της Νέας Ελληνικής). Παράλληλα, αν έλειπε, το βασικό νόημα δεν θα άλλαζε. Κι όμως, η λέξη αυτή έχει την ιδιαίτερη σημασία της, γι' αυτό και ο συγγραφέας των Πράξεων (ο ευαγγελιστής Λουκάς) δεν παραλείπει να την αναφέρει...

Πρώτο συνθετικό του ρήματος "συναλίζομαι" είναι προφανώς η πρόθεση "σύν", ενώ δεύτερο συνθετικό είναι "(ὁ) ἅλς") ( = "(το) αλάτι") (το ίδιο ουσιαστικό σε θηλυκό γένος ["(ἡ) ἅλς"] σημαίνει "(η) θάλασσα"). 

6 Αυγούστου: γιορτή της Μεταμόρφωσης

6 Αυγούστου: γιορτή της Μεταμόρφωσης,

ξεμπρόστιασμα δύο εξίσου ζοφερών πειρασμών των πιστών:   

1) του πειρασμού να αποσυρθούν από τη λάσπη της ιστορίας, να δραπετεύσουν από τα ζόρικα της κοινωνίας, και να «αναπαυτούν» σε κάποια υπέροχη θεοτική εμπειρία, σαν μια πνευματική ελίτ.                                                                                            2) του πειρασμού, οι πιστοί να εισέλθουν στην ιστορία και στον δημόσιο βίο ως κατακτητές που θα καθυποτάξουν τον κόσμο. 

Στο περιστατικό της Μεταμόρφωσης, o Χριστός απάντησε στους πειρασμούς αυτούς με τη   σ ι ω π ή   και με τη   π ρ ά ξ η : Προσπέρασε το αίτημα του Πέτρου για εγκατάστασή τους στη θεοτική εμπειρία του βουνού, και κατέβηκε από το βουνό της θεοτικής εμπειρίας για να συνεχίσει την πορεία του με τους ταλαίπωρους της ιστορίας. Αμέσως μετά την κατάβασή του Χριστού από το βουνό, το ευαγγέλιο αφηγείται τη συνάντησή του με δυστυχισμένους που ζητούσαν θεραπεία. Η πορεία του Χριστού δεν είναι η περαντζάδα ενός celebrity.  

Σταυρός: θρίαμβος κατά του θανάτου ή νίκη κατά των εχθρών;

Την Κυριακή αυτή θα είναι μαζί μας ο Δημήτρης Μόσχος, καθηγητής στον ιστορικό τομέα του τμήματος Θεολογίας στη Θεολογική Σχολή του ΕΚΠΑ.

 Θέμα:"Σταυρός: θρίαμβος κατά του θανάτου ή νίκη κατά των εχθρών;"

 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΟΜΙΛΙΑΣ: Ο "λόγος ο του Σταυρού" είναι το διαφοροποιητικό στοιχείο για τη σχέση Θεού-ανθρώπου, αλλά και ανθρώπου προς άνθρωπο που κομίζει το Χριστιανικό Ευαγγέλιο. Η ολοκλήρωση του μεσσιανικού ρόλου του Ιησού Χριστού κατά τη δευτέρα έλευσή Του θα σημαδευτεί από τη λάμψη του σημείου της σταυρικής Του θυσίας απ' άκρου εις άκρον. Επομένως, ο Σταυρός είναι ένα κεντρικό σημείο των εσχάτων και ως τέτοιο (χωρίς τον Εσταυρωμένο πάνω του) χρησιμοποιείται στη λατρευτική πράξη της Εκκλησίας σε πολλές περιπτώσεις. 

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ: "Οι τρεις μάγοι με τα δώρα"

 

«Και ανοίξαντες τους θησαυρούς αυτών προσηνεγκαν αυτώ δώρα, χρυσόν και λίβανον και σμύρναν» (Ματθ. β’11).

"Τρία δώρα έφεραν στο νεογέννητο Βασιλιά. Και χωρίς να το θέλουν συμβόλισαν την αγία και ζωοποιό Τριάδα, στο όνομα της οποίας ήρθε στον κόσμο το παιδί Ιησούς, αλλά και την τριπλή διακονία του Κυρίου: τη βασιλική, την ιερατική και την προφητική, γιατί ο χρυσός συμβολίζει την αυτοκρατορική, το λιβάνι την ιερατική και η σμύρνα την προφητική ή τη θυσιαστική.

Το νεογέννητο βρέφος θα γινόταν ο Βασιλιάς του αθάνατου βασιλείου, ο αναμάρτητος ιερέας και προφήτης και, όπως οι περισσότεροι προφήτες πριν απ’ Αυτόν, θα θανατωνόταν.

Όλοι το γνωρίζουν πως ο χρυσός μαρτυρεί κάποιον βασιλιά και τη βασιλεία του.

Όλοι γνωρίζουν πως το λιβάνι μαρτυρεί ιερωσύνη και προσευχή. Κι επίσης όλοι γνωρίζουν από την Αγία Γραφή πως το λιβάνι μαρτυρεί τη θνητότητα.

Ο Νικόδημος άλειψε το σώμα του νεκρού Ιησού με μύρα (πρβλ. Ιωάν. ιθ’ 39-40). Άλειφαν τα σώματα για να τα διατηρήσουν κάπως περισσότερο από τη φθορά του θανάτου.

Ο κόσμος φωτίστηκε από τον Χριστό, που έλαμψε σαν χρυσός. Και γέμισε από προσευχές και θυμιάματα, όπως ένας ναός. Η οικουμένη ολόκληρη γέμισε από το άρωμα της διδασκαλίας Του.

Τα τρία δώρα όμως συμβολίζουν επίσης την καρτερία και το αμετάβλητο.

Ο χρυσός παραμένει χρυσός, το λιβάνι παραμένει λιβάνι και το μύρο παραμένει μύρο.

Κανένα απ’ αυτά δε χάνει την ιδιότητά του όσα χρόνια κι αν περάσουν.

Μετά από χίλια χρόνια ο χρυσός εξακολουθεί να λάμπει, το λιβάνι να καίει και το μύρο διατηρεί το άρωμά του.

Όμως ο Θεός δεν είχε πει την τελευταία λέξη...

Πόσο φορές είπαμε ή ακούσαμε την λέξη «σ΄ αγαπώ»; 

Πόσες φορές μας έδωσαν ή δώσαμε όρκους αγάπης; 

Κι όμως χορτάσαμε από φιλιά προδοσίας. Και τούτο διότι η αγάπη δεν είναι απλά ένας φτηνός συναισθηματισμός, αλλά μια πράξη θυσίας. Δεν υπάρχει αγάπη εκεί που δεν υπάρχει σταυρός.

Ο Θεός δεν μιλάει απλά για αγάπη, αλλά πεθαίνει από αγάπη. Ο Σταυρός είναι το σύμβολο της αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο, για ολάκερη την κτίση. Μιας αγάπης που θυσιάζεται για να ζήσει ο άλλος. Που κενώνεται και αδειάζει για να χωρέσει ο άλλος.

Ο Σταυρός όμως του Χριστού δεν κρίνει μονάχα την ποιότητα της αγάπης μας, αλλά και της πίστεως μας. Είναι πολύ εύκολο να αναφέρεσαι στον Θεό με υψηλές θεολογικές κορώνες και μεγάλες δηλώσεις, αλλά είναι αρκετά δύσκολο να αφεθείς με απόλυτη εμπιστοσύνη στην πρόνοια Του για σένα, ιδιαιτέρως όταν αυτά που συμβαίνουν δεν ταυτίζονται με τα δικά σου σχέδια και επιθυμίες.

Να σκεφτούμε μονάχα, πόσοι ήταν εκείνοι που δεν εγκατέλειψαν τον Χριστό, όταν τον είδαν γυμνό, αδύναμο και νεκρό επι του σταυρού; Ελάχιστοι, σχεδόν κανείς. Σκέφτηκαν, «αυτό ήταν, πάει τελείωσαν όλα…». Πάντες εγκατέλειψαν.

Όμως ο Θεός δεν είχε πει την τελευταία λέξη. Δεν είχε τελειώσει το έργο Του. Είχε κι άλλα επεισόδια. Πίσω από το σκηνικό του Γολγοθά ακολουθούσε η ανάσταση. Πίσω από την θλίψη η χαρά, το φως, πίσω από το φαινομενικό τέλος μια νέα αρχή.

Αυτή είναι η πίστη στον Θεό, να πιστέψεις ότι το αδύνατο μπορεί να γίνει δυνατό. Να εμπιστευθείς το σχέδιο Του. Να μην χαθείς μέσα τις δικές σου ερμηνείες, και να πιστέψεις ότι πίσω από την δοκιμασία σου, τον σταυρό που σηκώνεις, ξημερώνει η ανάσταση. Γιατί θα ξημερώσει.

Η μαρτυρία της Παλαιάς Διαθήκης για τον Χριστό

1η Σεπτεμβρίου, η αρχή του εκκλησιαστικού έτους "αρχή της Ίνδικτου" και στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας διαβάζεται η περικοπή που ακολουθεί:

"...ο Ιησούς σηκώθηκε, πήρε τον κύλινδρο από πάπυρο που περιείχε το κείμενο του προφήτη Ησαΐα, τον ξετύλιξε και διάβασε όρθιος τα δύο πρώτα εδάφια από το κεφάλαιο 61:

Το Πνεύμα με κατέχει του Κυρίου,
μ’ αυτό με έχρισε·
μ’ έστειλε μήνυμα χαρμόσυνο να φέρω στους φτωχούς,
τους τσακισμένους ψυχικά να θεραπεύσω·
στους αιχμαλώτους να αναγγείλω ότι θα λευτερωθούν,
και στους τυφλούς ότι θα βρουν το φως τους,
τους καταπιεσμένους ν’ απελευθερώσω,
ν’ αναγγείλω του καιρού τον ερχομό, που χάρη ο Κύριος δίνει..."

 Του ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ