Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Κυριακή 27 Αυγούστου 2023

“ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΑΡΑΜΑΖΟΦ”- ΒΊΝΤΕΟ



H ομορφιά σώζει τον κόσμο



από Αντίφωνο

Δραματική οικογενειακή σειρά σε 12 επεισόδια. Βασισμένη στην κλασσική ρωσική νουβέλα του Ντοστογιέφσκι.


Τέσσερις αδελφοί Καραμαζόφ. Ο κάθε ένας με τη μοναδική του προσωπικότητα και τις διαφορετικές του επιθυμίες. Καθοδηγούμενοι από έντονα, ανεξέλεγκτα συναισθήματα οργής και εκδίκησης, θα εμπλακούν όλοι στη βάναυση δολοφονία του απεχθούς πατέρα τους. Η σειρά ξεδιπλώνει ένα μεγάλο έπος που επιχειρεί να εμπλακεί στην πιο σκοτεινή καρδιά του ανθρώπινου είδους, και να κατανοήσει το αληθινό νόημα της ύπαρξής τους.

Δευτέρα 10 Απριλίου 2023

Ντοστογιέβσκη, Έγκλημα και τιμωρία, τ. Β', μετ. Α. Αλεξάνδρου



Δημήτρη Μπαλτά (επιμέλεια)


"- Πού είναι το μέρος που λέει για τον Λάζαρο; Ρώτησε ξαφνικά.

Η Σόνια κοίταζε επίμονα το πάτωμα και δεν απαντούσε. Στεκόταν κάπως πλάγια στο τραπέζι.

-Που είναι το μέρος για την ανάσταση του Λαζάρου; Βρές μου το, Σόνια.

Αυτή τον κοίταξε απ’ το πλάι.

-Δεν είναι κεί που ψάχνετε…στο τέταρο Ευαγγέλιο…πρόφερε αυστηρά , χωρίς να τον πλησιάσει

-Βρές το και διάβασέ μου το, είπε αυτός και κάθισε∙ ακούμπησε τους αγκώνες του στο τραπέζι , στήριξε το πιγούνι στην παλάμη και βάλθηκε να κοιτάει βλοσυρά στα πλάγια, έτοιμος ν’ακούσει.

«Σε δυο-τρείς βδομάδες θα βρίσκουμαι κιόλας στο δρόμο για την εξορία, αν δε γίνει τίποτα χειρότερο», μουρμούριζε μέσα του.

-Μα τι; Δεν το’χετε διαβάσει; Ρώτησε αυτή κοιτάζοντάς τον απ’ την άλλη μεριά του τραπεζιού κάτω απ’ τα φρύδια της.
Η φωνή γινόταν όλο και πιο τραχιά.

-Είναι καιρός…Όταν πήγαινα σχολείο. Διαβάστε!

-Και στην εκκλησία; Δεν τα’ακούσατε;

-Εγώ…δεν πάω. Εσύ πας συχνά;

-Ο-ο-όχι , ψιθύρισε η Σόνια". (σ. 415)

"Αυτό είναι όλο για την ανάσταση του Λαζάρου, ψιθύρισε αυστηρά και με κομμένη φωνή και γυρίζοντας αλλού το πρόσωπό της στάθηκε ακίνητη , μη τολμώντας να σηκώσει τα μάτια της και να τον κοιτάξει. Έτρεμε ακόμα σαν να’χε πυρετό. Το κερί στο λιγδωμένο σαμντάνι έφτανε στο τέλος του και τρεμόσβυνε, φωτίζοντας αχνά, μέσα σε κείνο το φτωχικό δωμάτιο, το φονιά και την πόρνη που είχαν συναντηθεί τόσο παράξενα στο διάβασμα του αιωνίου βιβλίου. Περάσανε πέντε λεπτά , ίσως και περισσότερα….

Τρίτη 4 Απριλίου 2023

Ο Μέγας Ιεροεξεταστής" μιλώντας, για τους ανθρώπους, στον Ιησού Χριστό

 

ΦΙΟΝΤΟΡ ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΒΣΚΥ

 Ο Μέγας Ιεροεξεταστής μιλώντας, για τους ανθρώπους     στον Ιησού Χριστό 

  
"Ω, θα τους πείσουμε πως 
μονάχα τότε θα γίνουν ελεύθεροι, 
όταν θα παραιτηθούν απ' την ελευθερία τους
για χάρη μας 
και θα υποταχτούν σε μας. 

Τι λες λοιπόν; 
Θα 'χουμε δίκιο ή όχι; 

Θα πειστούν και μόνοι τους 
πως έχουμε δίκιο, 
γιατί θα θυμηθούν 
ώς ποιο φριχτό σημείο 
σκλαβιάς και ταραχής 
τους είχε φέρει η δική Σου ελευθερία. 

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ , 
η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΚΕΨΗ 
και η ΕΠΙΣΤΗΜΗ 
θα τους κάνουν να χάσουν το δρόμο τους 
σε τέτοιες λόχμες, 
θα τους βάλουν μπροστά σε τέτοια θαύματα 
κι αξεδιάλυτα μυστήρια 
που 
μερικοί απ' αυτούς, 

οι πιο ατίθασοι και οι πιο άγριοι, 
θα αυτοκαταστραφούν · 

Σάββατο 25 Φεβρουαρίου 2023

ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΤΣΙΤΣΙΓΚΟΣ για τον "ΜΕΓΑ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗ"




"Η ανάλυσή μου αυτή δεν θα είναι ούτε ιστορικο-φιλολογική, ούτε θεατρική —μολονότι το «Θείον» θέλγεται, πολλές φορές, εκτός από τούς Αγίους, και από εμβριθείς και φωτισμένους καλλιτέχνες— αλλ’ από τη σκοπιά τής Πολιτικής Ψυχολογίας τής Θρησκείας· η δε ερμηνεία τού εν λόγω παγκόσμιου και κλασικού έργου τού Ντοστογιέφσκι δεν θα άπτεται ούτε θεολογικο-φιλοσοφικών, ούτε πολιτικών εννοιών ή καταστάσεων. 

Η ουσία, κατ’ εμέ, τής επικής αυτής νουβέλας ή Παραβολής έγκειται στη σχέση υπαρξιακής ελευθερίας (ήτοι εσωτερικής αυτο-διερώτησης) και αναξιοπαθημάτων τού λαού, ή, με άλλα λόγια, στη σχέση αυθεντικής ύπαρξης (δηλ. αγιότητας) και εξουσίας  (πολιτικής και θρησκευτικής). 

 Επικίνδυνο αλλά και κατ’ εξοχήν ανθρώπινο το δώρο τής ελευθερίας βουλήσεως στο πρόσωπο του ανθρώπου· γιατί μπορεί να το στρέψει κατά τού δημιουργού Του και, συνεπώς, κατά τού εαυτού του, οπότε να οδηγηθεί στη θεοδικία, την παράπλευρη και πρακτική αθεΐα, την ψευδαίσθηση της αυτεξουσιότητάς του και τελικά το Μηδενισμό, με καταληκτικό αποτέλεσμα την αυτο-εκμηδένισή του.

 Στην πορεία τής σύγχρονης ιστορίας, η εξουσία τής Εκκλησίας παραχώρησε τη θέση της στην εξουσία τού Κράτους, η εξουσία τού Κράτους στην εξουσία τής ανθρώπινης συνείδησης και η τελευταία στην ανώνυμη (δημοκρατική) εξουσία τής λεγόμενης «κοινής γνώμης», η οποία λειτουργεί κομφορμιστικά και προπαγανδιστικά. Έτσι, έχουμε μεταβληθεί σε αυτόματα, που ζούμε με την ψευδαίσθηση ότι είμαστε ελεύθερες προσωπικότητες. Ωστόσο, πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο. Ο μέσος ή κοινός άνθρωπος, επειδή όχι μόνο δεν ξέρει πώς να διαχειρισθεί το μεγάλο αυτό δώρο τής ελευθερίας (ή, ακόμα χειρότερα, νομίζει ότι είναι ελεύθερος εσωτερικά και εξωτερικά), αλλ’ αδιαφορεί και ραθυμεί, όπως οι σκλάβοι τού Πλατωνικού σπηλαίου, αφού η ελευθερία προϋποθέτει ωριμότητα, υπευθυνότητα και εγρήγορση προς την ορθή κάθε φορά επιλογή, αυτό το δώρο το φοβάται (E. Fromm) και, αντ’ αυτού, ενδίδοντας στον Πειρασμό (που εδώ προσωποποιούν ο Ιβάν και ο Μέγας Ιεροεξεταστής), προτιμά την αβουλία, την απραγία, την ψυχοπνευματική νωθρότητα και την ομοιοτυπία, που τελικά —μέσω μιας μαζοχιστικής αδυναμίας— καταλήγει σε μια συνειδητή, πολλές φορές, αυτοπαράδοση και υποδούλωση (βλ. ανταποδοτική θυσία) του Εγώ του στη χαμέρπεια και ποταπότητα , ήτοι στις σκοτεινές δυνάμεις και τον Αντίχριστο, για τη σιγουριά και προστασία του από το ανυπόφορο αίσθημα της αβεβαιότητας και ανασφάλειάς του. Με άλλα λόγια, οι λαϊκές μάζες αναζητούν ένα «πατέρα» - θύμα, για να τους κάνει τη λάντζα, και μετά να τον πετάξουν, όπως άλλωστε και ο μέγας ιεροεξεταστής αναζητά, απ’ τη μεριά του, ένα θύμα, γιατί ο άνθρωπος είναι φύσει κυριαρχικό ον, που θέλει να εξουσιάζει και να εξουσιάζεται (βλ. συλλογική αυταρχικότητα). 

Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2022

Φιόντορ Ντοστογιέφσκι: Χριστιανισμός και Σοσιαλισμός




Στὸ σοσιαλισμὸ ὑπάρχουν μικροάτομα, ἐνῶ στὸ χριστιανισμὸ βρίσκεται ἡ πλήρης ἀνάπτυξη τοῦ προσώπου καὶ τοῦ θελήματός του. Ὁ Θεὸς εἶναι ἡ ἰδέα τῆς συλλογικῆς ἀνθρωπότητας, τῶν πάντων. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ζεῖ συλλογικά, ὅπως στὶς πρῶτες πατριαρχικὲς κοινωνίες, γιὰ τὶς ὁποῖες διασώθηκαν κάποιες παραδόσεις, τότε ζεῖ ἄμεσα.

Ἀκολουθεῖ ἔπειτα μία παροδικὴ περίοδος, ἡ περαιτέρω ἐξέλιξη, ποὺ εἶναι ὁ πολιτισμὸς (ὁ πολιτισμὸς εἶναι παροδικὴ μόνο φάση). Στὴν περαιτέρω αὐτὴ ἐξέλιξη παρουσιάζεται τὸ φαινόμενο -καινούριο γεγονὸς ἀπὸ τὸ ὁποῖο δὲν ξεφεύγει κανεὶς- κατὰ τὸ ὁποῖο ἀναπτύσσεται ἡ ἀτομικὴ συνείδηση, ἡ ἄρνηση τῶν ἄμεσων ἰδεῶν, ἐμπειριῶν καὶ γνώσεων (δηλ τῶν αὐθεντικῶν καὶ συλλογικῶν). Ὁ ἄνθρωπος ὡς ἄτομο, στὴν κατάσταση αὐτὴ τῆς γενικῆς γενετικῆς ἀναπτύξεώς του ἐτοποθετεῖτο σὲ ἐχθρικὴ καὶ ἀρνητικὴ στάση ἀπέναντι στὸν ἐξουσιαστικὸ συλλογικὸ νόμο τῶν πάντων.

Γι’ αὐτὸ καὶ πάντοτε ἔχανε τὴν πίστη του στὸ Θεό. Μὲ αὐτὸ τελείωναν ὅλοι οἱ πολιτισμοί. Στὴν Εὐρώπη π.χ ὅπου ἡ ἐξέλιξη τοῦ πολιτισμοῦ ἔφτασε μέχρι τὰ ἔσχατα ὅρια, δηλαδὴ μέχρι τὰ ἀκραῖα σύνορα τῆς ἀναπτύξεως τοῦ ἄτομου, ἡ πίστη στὸ Θεὸ χάθηκε μέσα στὸ ἄτομο. Αὐτὴ ἡ κατάσταση, δηλαδὴ ἡ διάσπαση τῶν μαζῶν σὲ ἄτομα, μὲ ἄλλα λόγια ὁ πολιτισμός, εἶναι μία κατάσταση ἄρρωστη. Περὶ αὐτοῦ μαρτυρεῖ τὸ χάσιμο τῆς ζωντανῆς Ἰδέας περὶ Θεοῦ.

Σάββατο 1 Οκτωβρίου 2022

Ντοστογιέφσκι – Ένα υπέροχο απόσπασμα από το «Υπόγειο»:



Ντοστογιέφσκι – Ένα υπέροχο απόσπασμα από το «Υπόγειο»:

Όλοι έχουμε ξεσυνηθίσει σε τέτοιο βαθμό τη ζωή, που σε μερικές στιγμές αισθανόμαστε κάποια αηδία για την πραγματική ζωή και για τούτο την αποστρεφόμαστε όταν μας τη θυμίζουν.

 Καταντήσαμε να θεωρούμε την πραγματική ζωή σαν αγγαρεία, σχεδόν σαν ένα επάγγελμα, και όλοι μέσα μας είμαστε της γνώμης ότι είναι προτιμότερο να ζει κανείς τη ζωή των βιβλίων.

Και γιατί ταραζόμαστε; Γιατί κάνουμε τόσες ανοησίες; Τι ζητούμε; Ούτε και οι ίδιοι το ξέρουμε! Θα υποφέραμε περισσότερο αν οι τρελοί μας πόθοι πραγματοποιούνταν.

Σταθείτε, προσπαθήστε, για παράδειγμα, να μας δώσετε περισσότερη ανεξαρτησία∙ βγάλτε από τη μέση τα εμπόδια, μεγαλώστε τον κύκλο της δράσης σας∙ χαλαρώστε την κηδεμονία, ε, λοιπόν, ναι, σας το διαβεβαιώνω, εμείς όλοι… θα ξαναζητήσουμε αμέσως την κηδεμονία. 

Το ξέρω καλά πως θα φουρκιστείτε, πως θα μου βάλετε τις φωνές, πως θα χτυπήσετε τα πόδια σας στο πάτωμα. Μιλήστε λοιπόν, θα μου πείτε, για τον εαυτό σας μόνο, και για όλες σας τις αθλιότητες στο υπόγειο, μα δε χρειάζονται δικαιολογίες, δεν έχετε το δικαίωμα να πείτε «εμείς όλοι!».

Επιτρέψετε, κύριοι, γι’ αυτό το εμείς όλοι. Όσο για μένα, στη ζωή μου έφτασα στα άκρα εκείνο που εσείς δεν τολμάτε ούτε στο μισό δρόμο να φέρετε, από δειλία∙ κι ακόμα παίρνετε τη δειλία σας για φρονιμάδα, και παρηγοριόσαστε ξεγελώντας τον εαυτό σας. Γι’ αυτό το λόγο, ίσως να ‘μαι πιο ζωντανός από σας. Μα δώστε, παρακαλώ, περισσότερη προσοχή!

Παρασκευή 30 Σεπτεμβρίου 2022

Ο "Ιεροεξεταστής" από τον Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο!




Εύγε! 

Την Πέμπτη το βράδυ στο θέατρο "Τζένη Καρέζη" παρακολουθήσαμε τον "Ιεροεξεταστή", απόσπασμα των "Αδελφών Καραμαζώφ" του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι σε ερμηνεία του Κωνσταντίνου Κωνσταντόπουλου.

Τον ευχαριστούμε  από βάθους καρδίας για την ιερή θεατρική μυσταγωγία! 

Με υποκριτική δεινότητα ο Κωσταντίνος Κωνσταντόπουλος απέναντι σε ένα τόσο συγκλονιστικό και  μεγάλο, πυκνό νοημάτων κείμενο, με την υπέροχη ερμηνεία του μας καθήλωσε!

Κοινωνήσαμε με τον πιο άμεσο τρόπο,  τις αιτίες των δεινών της εποχής μας!

 Ευγνώμονες!!!

Θα ακολουθήσουν άλλες δύο παραστάσεις, σπεύσατε!

Ο ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ  

* του Νίκου Σταθόπουλου

" ΕΝΑΣ ΥΠΕΡΟΧΟΣ "ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ"!


...χτες βράδυ, στο θέατρο "Καρέζη", είχα την τύχη να μυηθω στο βαθύ ντοστογιεφσκικο κλίμα από την υποκριτική αξία του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ....

ο μυθικός μονόλογος, από τους "Αδελφούς Καραμαζώφ", σε μια μονολογικη δραματοποίηση υποβλητική, συνεπή και πειστική...

ο Μέγας Ρώσος "τινάζει τη μπάνκα στον αέρα" καταλύοντας τις εξουσιαστικές (αυτ)απάτες που καμουφλάρουν την εγγενή ανελευθερία του όχλου, ως μοίρα θαρρείς ανθρώπινη, και την εξουσιαστική υστεροβουλία των "ποιμένων"...

...ο Χριστός, σιωπηλός και οντολογικά μεγάθυμος εγγυητής της Ιερής Προϋπόθεσης που λέγεται ελευθερία της βούλησης, ξεφτιλίζει χωρίς λόγια τους Μύθους τους οποίους με ιδιόρρυθμα Ιερό Κυνισμό υπερασπίζει ο αμετανόητος Κληρικός...

Σάββατο 18 Ιουνίου 2022

Ο Μέγας Ιεροεξεταστής Οι τρεις πειρασμοί*

Α’
Πολλά, αμέτρητα, είναι όσα γραφήκανε για τον Παπισμό, αλλά λίγα είναι σαν αυτά που έγραψε για το αινιγματικό τούτο σύστημα ο πλέον βαθυστόχαστος κι’ αποκαλυπτικός Ρώσος συγγραφέας Θεόδωρος Ντοστογέφσκη. Τούτο το μοναδικό κείμενο είναι ένα κεφάλαιο μέσα στο βιβλίο του «Τ’ Αδέρφια Καραμάζωφ», κι’ αυτό το κεφάλαιο έχει για επανώγραμμα «Ο Μέγας Ιεροεξεταστής». Ο Ντοστογέφσκης, μ’ όλο που είναι ένα φιλοσοφικό πνεύμα, ωστόσο στον «Μέγαν Ιεροεξεταστή» αισθάνεται και γράφει σαν Ορθόδοξος, που ξέρει καλά ποιος είναι ο αληθινός Χριστός κι’ η διδασκαλία του.
Στον «Μέγαν Ιεροεξεταστή» βάζει τον Χριστό αντιμέτωπο με τον ψεύτικο αντιπρόσωπό του στη γη, με τον Ιησουίτη Ιεροεξεταστή, το φοβερό τέρας που έκαιγε τους «αιρετικούς» στ’ όνομα του Χριστού, ένα πράγμα απίστευτο κι’ ακατανόητο. Είναι τρομερό να σκεφθή κανένας τί μπορεί να κά­νη ο διάβολος για να δυσφημήση τον Χριστό, αφού φτάνει στο σημείο να φαίνεται ο σατανάς πως είναι ο ίδιος ο Χριστός!
Σ’ αυτό το παράδοξο κείμενο του Ντοστογέφσκη, ο Ιεροεξεταστής κάνει μια μακρυά εξομολόγηση στον Χριστό, που δεν βγάζει μήτε μια λέξη από το στόμα του για να δώση απάντηση στα ερωτήματα του ιεροδικαστή, και για τούτο αποκρίνεται ο ίδιος σε όσα ερωτά. Με άλλα λόγια, όσα λέγει είναι ένας καταθλιπτικός μονόλογος που βγαίνει από το στόμα κάποιου πλάσματος που θαρρείς πως ανέβηκε από την κόλαση.
Ο Ιεροεξεταστής καταδίκασε κάποιους «αιρετικούς» σε θάνατο με τη φωτιά, κι’ αφού έγινε θανάτωση στη μεγάλη πλατεία μιας σπανιόλικης πολιτείας, γύρισε πίσω στο κελλί του, που βρισκότανε στο κτίριο του «Ιερού Δικαστηρίου», ικανοποιημένος πως έκανε το χρέος του, κατά το σύστημα που υπηρετούσε μ’ έναν φρικτόν φανατισμό. Το σύστημά του ήτανε ένας Χριστιανισμός όχι όπως τον δίδαξε ο Χριστός, αλλά παραμορφωμένος κι’ αγνώριστος ολότελα, μέχρι που να μοιάζη με θρησκεία του αντιχρίστου, κι’ αυτό έγινε για να μπορούνε οι άνθρωποι να τον δεχτούνε, επειδή εκείνα που παραγγέλνει και που ζητά ο Χριστός από τους πιστούς του είναι, κατά τη γνώμη του Ιεροεξεταστή και των ομοίων του, απόλυτα κι’ ανεφάρμοστα, υπεράνθρωπα κι’ απάνθρωπα. Δηλαδή ο Χριστιανισμός έγινε ένα σύστημα σαν τα άλλα ανθρώπινα συστήματα, μια κοσμική εξουσία που έχει στην εξουσία της τους πιστούς της, και που τους διοικεί, τους κρίνει και τους καταδικάζει όπως η πολιτική εξουσία. Από τον Χριστό κράτησε μοναχά το προσωπείο, κι’ ό,τι κάνει, λέγει πως το κάνει στ’ όνομα του Χριστού, ενώ το κάνει στ’ όνομα του σατανά. Για τούτο ο Ιεροεξεταστής ολοένα αναφέρει τον διάβολο με σεβασμό, και τον ονομάζει «Αυτός», «το Μέγα και Σοφό Πνεύμα», «το Σοφό και ισχυρό Πνεύμα».

Δευτέρα 21 Μαρτίου 2022

Ψυχολογικά, κοινωνικά, πολιτικά και πνευματικά αποφθέγματα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκυ

Ο Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι (1821-1881) ήταν Ρώσος συγγραφέας και φιλόσοφος.
Τα λογοτεχνικά του έργα εξερευνούν την ανθρώπινη ψυχολογία στην προβληματική κοινωνική, πολιτική και πνευματική ατμόσφαιρα της Ρωσίας του 19ου αιώνα. Πολλά από τα έργα του περιέχουν δυνατή έμφαση στον Χριστιανισμό και στο μήνυμα του για την απόλυτη αγάπη, συγχώρεση και φιλανθρωπία και διερευνούνται μέσα στο χώρο του ατόμου που αντιμετωπίζει όλες τις δυσκολίες και την ομορφιά της ζωής.
Γεννημένος στην Μόσχα το 1821, ο Ντοστογιέφσκι γνώρισε την λογοτεχνία σε μικρή ηλικία μέσα από παραμύθια και μύθους και από βιβλία Ρώσων και ξένων. Η μητέρα του πέθανε το 1837, όταν ήταν 15 και σε αυτή περίπου την ηλικία άφησε το σχολείο και μπήκε στο Ινστιτούτο Στρατιωτικής Μηχανικής Νικολαέφ (Nikolayev Military Engineering Institute). Αφού αποφοίτησε, εργάστηκε ως μηχανικός και για λίγο απολάμβανε μια άνετη ζωή, μεταφράζοντας βιβλία για να κερδίσει παραπάνω χρήματα. Στα μέσα του 1840 έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα «Φτωχοί άνθρωποι» το οποίο του εξασφάλισε την είσοδο στους λογοτεχνικούς κύκλους της Αγίας Πετρούπολης.
Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε παραπάνω από 170 γλώσσες. Ο Ντοστογιέφσκι επηρέασε πλήθος συγγραφέων και φιλοσόφων, από τον Άντον Τσέχωφ και τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ μέχρι τον Φρίντριχ Νίτσε και τον Ζαν-Πωλ Σαρτρ.
Ίσως αυτά τα αποφθέγματα από τα βιβλία του επηρεάσουν κι εσάς!
1. «Καλύτερα να πηγαίνεις λάθος στον δρόμο σου παρά σωστά στον δρόμο κάποιου άλλου» (Έγκλημα και Τιμωρία).

Σάββατο 18 Δεκεμβρίου 2021

Η ορθόδοξη πίστη και το θρησκευτικό βίωμα στο έργο του Ντοστογιέφσκυ “Αδελφοί Καραμάζοβ”

Η ορθόδοξη πίστη και το θρησκευτικό βίωμα στο έργο του Ντοστογιέφσκυ “Αδελφοί Καραμάζοβ”

0
483

”Το εύρος και η δύναμη της προσωπικότητάς του ξεπερνούν κάθε σύγχρονη μέθοδο αξιολόγησης.  Στην πρώτη επαφή,νομίζεις πως βρίσκεσαι μπροστά σε ένα συγγραφέα-και άξαφνα ανακαλύπτεις το άπειρο… Σαν εισχωρήσεις μέσα στο σύμπαν του Ντοστογιέφσκι, ανακαλύπτεις ένα τοπίο προκατακλυσμιαίο,έναν κόσμο μυστηριακό, πρωτόγονο και παρθενικό.  Σε κυριεύει μια γλυκιά αγωνία,όπως όταν πλησιάζεις πρωταρχικές και αιώνιες δυνάμεις.Και σε λίγο,ο θαυμασμός και η πίστη σε προτρέπουν να μείνεις.Πίσω από κάθε διάφραγμα του έργου του,πίσω από κάθε ήρωα,βασιλεύει η αιώνια νύχτα και το αιώνιο φως-και αυτό γιατί ο προορισμός του και η μοίρα του είναι αξεδιάλυτα δεμένα με όλα τα μυστήρια του Είναι. Ο κόσμος του κινείται ανάμεσα στον θάνατο και την τρέλα,στο όνειρο και στην απτή πραγματικότητα…”

Έτσι περιγράφει ο Στέφαν Τσβάιχ το έργο του Ντοστογιέφσκι. Όλες οι μορφές των ηρώων του κινούνται μέσα στα αδιέξοδα που προξενεί η άρνηση του Θεού και η εναγώνια αναζήτηση της πίστης και του θείου. Και αυτό φαίνεται με τον πιο έκδηλο τρόπο στους ”Αδελφούς Καραμαζόβ”.

Γιος ξεπεσμένου ευγενούς, ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι γεννήθηκε στην Μόσχα το 1821, όπου ο πατέρας του εργαζόταν ως γιατρός. Έτσι, ζώντας από κοντά τους ασθενείς,από μικρός γνώρισε την δυστυχία,τον πόνο,την αθλιότητα και τον θάνατο. Ο πατέρας του,τύπος αυστηρός και αυταρχικός,του έδωσε μία παραδοσιακή θρησκευτική αγωγή.  Η μητέρα του πέθανε όταν ο Ντοστογιέφσκι ήταν δεκαέξι ετών. Ο νεαρός εισήχθη στην Στρατιωτική Σχολή Μηχανικού στην Πετρούπολη,και στο διάστημα αυτό ο πατέρας του δολοφονήθηκε από εξεγερμένους δουλοποαροίκους, χρήματα δεν είχε,και επιπλέον δεν τον ενδιέφεραν τα μαθήματα της Σχολής. Αποφοιτώντας, αφοσιώθηκε στην λογοτεχνία και το γράψιμο. Ήδη νωρίς το 1846 δημοσιεύει το πρώτο του μυθιστόρημα.

Τρίτη 14 Δεκεμβρίου 2021

Η Όλια Λαζαρίδου για το «Έγκλημα και Τιμωρία»




Τη χρονιά που διανύουμε συμπληρώνονται 200 χρόνια από τη γέννηση του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι (1821-1881). Σαν φόρο τιμής στον ίδιο και στο έργο του, η Όλια Λαζαρίδου σκηνοθετεί το «Έγκλημα και Τιμωρία».

«Από τη μία έχουμε μία αναίσθητη, ανάξια και άχρηστη γριά τοκογλύφο που όχι μόνο είναι άχρηστη μα στην πραγματικότητα κάνει κακό στον κόσμο. Που δεν ενδιαφέρεται για κανέναν παρά μόνο για τον εαυτό της και που σύντομα θα πεθάνει. Καταλαβαίνετε; Κι απ᾽ την άλλη, οι ζωές νέων ανθρώπων που αχρηστεύονται γιατι δεν έχουν ούτε να φάνε. Χιλιάδες καλές πράξεις θα μπορούσαν να γίνουν με τα λεφτά της γριάς που αλλιώς θα τα πάρει μαζί στον τάφο.»

Η Όλια Λαζαρίδου σημειώνει: “Στο «Έγκλημα και Τιμωρία» ένας νεαρός φοιτητής που φτάνει στο φόνο διαμαρτυρόμενος για την κοινωνική αδικία και καταγγέλοντάς την, αναρωτιέται αν έχει το δικαίωμα να εγκληματίσει κανείς, όταν το κάνει για να προσφέρει στο κοινό καλό. Και αν είναι λογικό να θεωρείται ο ίδιος ένοχος, τη στιγμή που όσοι κάνουν πολέμους ευθύνονται για εκατομμύρια θανάτους. Αυτά τα ερωτήματα καθώς και η βασανιστική μεταφυσική ανησυχία που διαπερνάει το έργο του Ντοστογιέφσκι, ίσως μοιάζουν παράταιρα, σε μια εποχή που τη συνείδηση υπνωτίζει ο ήχος του πληκτρολογίου. Παλεύοντας με τη φτώχια, την ανέχεια και τη ρηχή εποχή μας, κάποιοι νέοι κατορθώνουν να κάνουν την υπέρβαση. Παίρνουν φόρα και μέσα απ’ τα σκοτάδια βγαίνουν κάποτε στο φως. Αυτοί είναι λίγοι. Όμως στη σκέψη μου βρίσκονται όλοι οι νέοι που αγωνίζονται να επιβιώσουν σε μίζερες εποχές, με κομμένα γόνατα, με ελάχιστα χρήματα και με τον κυνισμό που γεννάει η απελπισία. Σε αυτούς, αφιερώνω νοερά αυτή την παράσταση”.

Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2021

Ο Dostoevsky σήμερα: πόνος, τραγικότητα και ανθρώπινη ελευθερία



από
Μύρων Ζαχαράκης

Με αφορμή τα διακόσια χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα, Fyodor Mikhailovich Dostoevsky (1821-1881), έχουμε ακόμη μια καλή αφορμή να ξαναθυμηθούμε ορισμένα από τα μεγάλα μοτίβα της σκέψης του, χάρη στην οποία βρίσκεται επαξίως στο πάνθεον των κορυφαίων στοχαστών της ανθρωπότητας. Ας θυμίσουμε πρώτα μερικά βασικά πράγματα. Αρχικά, όπως έχει επανειλημμένα επισημανθεί, ο πρωταγωνιστής στο ντοστογιεφσκικό μυθιστόρημα ωθείται στο να διαπράξει μια κοινωνικά απαράδεκτη πράξη που τον ξεχωρίζει από την ευρύτερη κοινωνία του και θέτει έμπρακτα ένα φιλοσοφικό πρόβλημα, γύρω από το οποίο περιστρέφεται το μυθιστόρημα. Για παράδειγμα, το γενεσιουργό ερώτημα για το Έγκλημα και Τιμωρία, με το οποίο αρχίζει η περίοδος των «πολυφωνικών» έργων, θα θεωρηθεί το εξής: μπορούν να δικαιολογηθούν ανήθικες πράξεις ως μέσα για την επίτευξη ενός ηθικού σκοπού; Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει ένα είδος ανθρώπων που μπορεί να υπερβαίνει την κοινή ηθική, προκειμένου να προξενήσει όφελος στο σύνολο; Ο Ρασκόλνικοβ, ο βασικός ήρωας, ενσαρκώνει αυτή την ιδέα και για να την επαληθεύσει πειραματίζεται κάνοντας ένα φόνο, ύστερα από τον οποίο αρχίζει ο αγώνας ανάμεσα σε εκείνον και την ηθική του συνείδηση. Αντίστοιχα, οι Δαιμονισμένοι, ίσως το πιο βίαιο και μπερδεμένο από όλα τα μυθιστορήματά του Dostoevsky, κρύβουν ως αφορμή στο ξεκίνημά τους επίσης ένα βασικό φιλοσοφικό ερώτημα: τι θα συνέβαινε αν μια κοινωνική ομάδα σκεφτόταν και συμπεριφερόταν όπως ο Raskolnikov στο Έγκλημα και Τιμωρία; Είναι δυνατή μια συνειδητή άρνηση της κοινής ηθικής για χάρη κάποιου ανώτερου σκοπού; Τι θα σηματοδοτούσε μια τέτοια άρνηση για την κοινωνία; Το βιβλίο διαρθρώνεται σε τρία κυρίως μέρη και είναι ένας πολιτικός λίβελλος που σατιρίζει τους βίαιους αναρχικούς στην τσαρική Ρωσία του 19ου αιώνα. Ωστόσο, πρόκειται επίσης για την ανθρώπινη τραγωδία μιας ολόκληρης πολιτείας. Το Skvoreshniki, όπως ονομάζεται αυτή η φανταστική πολιτεία, φανερά αντιπροσωπεύει αλληγορικά ολόκληρη τη ρωσική κοινωνία της εποχής με τις πολιτικές εξελίξεις της και την ραγδαία αύξηση του αθεϊσμού. Επιπλέον, το έργο του Dostoevsky διαθέτει διαλογικό χαρακτήρα, ακριβώς επειδή ο κεντρικός σχεδιασμός εκ μέρους του συγγραφέα συμβαδίζει με την ελευθερία των επιμέρους φωνών των ηρώων. Όσον αφορά την πίστη στον Θεό, θέμα ιδιαίτερα πολυσυζητημένο, στα έργα του Dostoevsky δρουν δύο ιδιαίτερα ισχυρά και επίμονα στοιχεία: επίμονη θρησκευτική αντιμετώπιση των ανθρώπινων προβλημάτων και συνάμα άγρυπνος έλεγχος που καταλήγει στην αναίρεσή τους. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα έγραφε κάποτε σε επιστολή του: 

Σάββατο 20 Νοεμβρίου 2021

Nτοστογιέφσκυ: ένας άγνωστος γνωστός μου

Νίκος Τουλαντάς





Γράφει και πληρώνεται «με το κιλό», τα τελευταία του χρόνια. Νιώθεις το είναι του να τρέμει από την ανάγκη να αποκατασταθεί κάπως, να μη ζει με δανεικά, να μπορέσει να παντρευτεί αυτή με την οποία είναι σφόδρα ερωτευμένος (το λέει και το ξαναλέει), νιώθεις την ανθρωπιά του. Ο μεγαλύτερος συγγραφέας του 19ου αιώνα, στις επιστολές του, μεταξύ άλλων, επαναλαμβάνει τρεις-τέσσερεις φορές πως «πιστεύει πως έχει ταλέντο» και μπορεί να τα καταφέρει – κλασικό οξύμωρο στον χώρο της τέχνης. Αυτό το διαρκές αναστενάζων τρεχαντήρι του ήταν η συνέχεια του κατέργου όπου πέρασε και, τα δυο τους, είναι υπεύθυνα για μία «διαπαιδαγώγηση», που προετοιμάζει μία συνάντηση, της οποίας οι καρποί είναι και τα γραπτά του έργα. Το «ταξίδι» ξεκινάει μετά από οκτώ μήνες απομόνωσης, με το να μην φάει μια σφαίρα, που νόμιζε ότι θα φάει, σε μια δημόσια εκτέλεση που μετατράπηκε σε ποινή, πριν από τα τέσσερα χρόνια καταναγκαστικής εργασίας στα οποία αναφερόταν αυτή.

Τον Ντοστογιέφσκυ τον αφορά το εξής: «Δεν εισέρχεται κανείς στην αλήθεια χωρίς να περάσει μέσα από τη δική του εκμηδένιση· χωρίς να παραμείνει για πολύ σε κατάσταση άκρας και πλήρους ταπείνωσης». Κι εφόσον εισέλθει, παρουσιάζεται έτσι: «η αγάπη για την αλήθεια συνοδεύεται πάντοτε από την ταπεινότητα. Το αληθινό πνεύμα δεν είναι τίποτε άλλο από την υπερφυσική αρετή της ταπεινότητας στην περιοχή της σκέψης» (Σιμόν Βέιλ/Το Πρόσωπο και το Ιερό).

Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2021

Ἀπό τὸν Ἀββᾶ Ἰσαάκ στόν Ντοστογιέφσκυ

π. Βασίλειος Γοντικάκης





Πν μέτρον ριστονὉ ἄνθρωπος εναι τὸ μέτροὁ ἅγιος νθρωποςΚι ὁ Ἀββς σακ εναι να μέτρο γιὰ τν νθρωποτὴ ζωὴ καὶ τν τέχνη καὶ τὴ δρσι.

Ποῦ βρίσκεταιΠς ζΠς γράφειΤί ποίησιτί φιλοσοφίατί ψυχολογία κάνειΠς δρσυχάζεικινεται καὶ ἀκινητε!

Μπορομε δι’ ατοῦ νὰ κρίνωμε τος νθρώπουςΔν εναι μεγάλοςμέγιστοςμοναδικόςΔν εναι δικία ἢ αθάδεια νὰ συγκρίνωμε μὲ τέτοια μεγέθη λους τος λλουςμςτος κοινούς;

Θὰ ἀπαντοσα δίσταχταχιν ταν κάποιος ποὺ ἀνέπτυξε μία δρσι ἢ κάποιος ποὺ εχε μερικὰ ὅλως ξαιρετικὰ φυσικὰ χαρίσματα καὶ δι’ ατν κατέπληξε τν νθρωπότηταδν θὰ ἦταν σωστὸ νὰ τν πάρωμε σν μέτρο κρίσεως καὶ συγκρίσεως τν νθρώπωνδῶ ὅμως συμβαίνει κάτι λλοτοτος ὁ Ἀββς εναι μέγιστος καὶ ἀνθρωπινότατοςΕναι μεγάλος καὶ προσηνήςΚοντά του οἱ μεγάλοι νοιώθουν λάχιστοι καὶ οἱ μικροὶ παίρνουν θάρροςμπορον νὰ κινηθον.

Δν κολακεύει τν ναοτε περιφρονεῖ τν λλοΔν γνοεῖ τος πόνουςτς κλίσεις καὶ τος καημος κανενόςΑτς εναι να ρτιο σύνολονας ριμος καρπς τοῦ Πνεύματος, ποὺ τν ριμότητά του φανερώνει μὲ τὸ χρματὸ ἄρωματν παλότητατὴ γεσι.

Εναι νθρώπινοςταπεινός· καταλαβαίνειγνωρίζει βαθιὰ τς δυναμίες τοῦ ταλαίπωρου κόσμουΔν εναι κανες κριτς τεγκτος ἢ ἱεροεξεταστς νίλεωςΕναι γνώστης τν δυναμιν καὶ τς πτωχείας μαςμέτοχος τς φύσεώς μας καὶ ταυτόχρονα– κοινωνς τς χαρς καὶ τς παρακλήσεως τοῦ μέλλοντος αἰῶνος.

Δν διαπληκτίζεται μὲ κανέναΔίδει φορμς καὶ περιμένειΛέει τν λήθεια καὶ τν φήνει νὰ δράση μέσα μας.

Καὶ γιὰ τὴ λογοτεχνία καὶ ἐξομολόγησι τν λογοτεχννΤς ξέρειτς καταλαβαίνειτς γνωρίζειτς δέχεταιΕναι καὶ ὁ ἴδιος λογοτέχνηςΚαὶ τόσο πολὺ λογοτέχνης, ποὺ φτάνει στὸ σημεο νὰ μν εναιχει ξεπεράσει τὴ λογοτεχνία καὶ βρίσκεται στν πέκεινα χροπου δηγεῖ τν νθρωπο ὁ ἀληθινς πόνος καὶ ὁ καημς τς λογοτεχνίας.

Τετάρτη 17 Νοεμβρίου 2021

Τὸ πρόβλημα τῆς ἐλευθερίας στὸν Ντοστογιέφσκυ



Νicolas  Berdiaeff 

Εναι ρκετὰ ἐκπληκτικτγεγονς τι κόμη δν χει πισημανθῆ ἡ ἀλήθεια ατή. Πολλς φορς διάφορες θέσεις ποπεριέχονται στμερολόγιο νς συγγραφέως δημιουργον παραπλανητικὴ ἐντύπωση γιτν Ντοστογιέφσκι, γιατὶ ἐκεφαίνεται συντηρητικός, ντιδραστικς καὶ ἐχθρς τς πολιτικς κακοινωνικς λευθερίας. Γιατπολλοὶ ἀδυνατον νκατανοήσουν τκεντρικσημεο στὸ ἔργο τοΝτοστογιέφσκι, γιατ ατεναι τπρόβλημα τς λευθερίας, πυρήνας τς φιλοσοφίας του.

Ατποὺ ἔχουν ποκαλέσει «σκληρότητα» στὸ ἔργο του, ξαρτται στενὰ ἀπτν λευθερία. πρξε «σκληρός», γιατ δν θέλησε νὰ ἀπαλλάξη τν νθρωπο πτβάρος τς λευθερίας οτε ντν πολυτρώση πτν πόνο καταστρέφοντας τν λευθερία. ρριξε τν νθρωπο σμιπελώρια εθύνη, νάλογη μτν ξιοπρέπεια νς λευθέρου ντος.

Θμποροσε κανες νὰ ἀπαλλάξη τος νθρώπους πτβάσανα, ν τος παιρνε πίσω τν λευθερία. Καὶ ὁ Ντοστογιέφσκι ρεύνησε ντονα αττδυνατότητα, νὰ ἀνακουφισθῆ ὁ ἄνθρωπος, φοθχάση μως τν λευθερία τοπνεύματος. Στν Ντοστογιέφσκι λοιπν βρίσκουμε μεγαλοφυες σκέψεις ποπρέπει νὰ ἐξαρθον κατάλληλα. Ἡ ἐλευθερία γιατν θίγει τν νθρωποδικία κατθεοδικία. Σατν πρέπει νὰ ἀναζητηθῆ ἡ δικαίωση τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἡ δικαίωση τοΘεο. λόκληρη πορεία τοκόσμου εναι τὸ ἀποτέλεσμα τς λευθερίας σμιτραγικὴ ἐκδήλωση ποσυνδέεται μτκεντρικατσημεο τς φιλοσοφίας τοΝτοστογιέφσκι. Στν λευθερία ναζητεῖ ὅλες τς πτυχς τς νθρώπινης μοίρας. Τν νδιαφέρει μόνο ὁ ἄνθρωπος, πως παρουσιάζεται στδρόμο τς λευθερίας, πως φαίνεται μοίρα τοῦ ἀνθρώπου στν λευθερία καὶ ἡ μοίρα τς λευθερίας στν νθρωπο. λα του τμυθιστορήματα εναι τραγωδίες, δοκιμασίες τς νθρώπινης λευθερίας. Ὁ ἄνθρωπος ρχίζει νὰ ὑφίσταται, ταν παναστατμτν λευθερία, ταν δηγται στν πόνο καστν παραφορά, νιώθοντας τσι πς εναι λεύθερος. Κι τσι ὁ ἄνθρωπος προσπαθενὰ ἐγγίζη τὰ ἔσχατα βάθη τς λευθερίας.

Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2021

Τὰ «αἰώνια ἐρωτήματα» τοῦ ἀνθρώπου


π. Αθανάσιος Γέφτιτς

μήν, μν λέγω μν ἐὰν μὴ ὁ κόκκος τοσίτου πεσν ες τν γν ποθάν, ατς μόνος μένει· ἐὰν δὲ ἀποθάν πολν καρπν φέρει» (ωάν. 12, 24). Ντοστογιέφσκι, δελφοΚαραμαζώφ, παντα [στν κδ. τς Σοβιετικς καδημίας, ΜόσχαΛένιγκραντ], Τόμος 14, σελ. 5 κα281).

Γιτν Ντοστογιέφσκι χουν γραφτεπολλά, καθς καγιτ«καταραμένα προβλήματά του», γιὰ ἐκενα δηλαδτ«αώνια ρωτήματα» μτὰ ὁποα σχολήθηκε σλη του τν ζωκαγιτὰ ὁποα γραφε παράμιλλα. Τβασικό του πρόβλημα τν ρώων του, ταν, πως εναι γνωστό, Θες καὶ ἡ ἀθανασία τς ψυχς. ν τούτοις νομίζουμε τι θεμαστε κριβέστεροι ν αττδιττπρόβλημα τθεωρήσουμε σν να καμοναδικπρόβλημα, τπρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου, πως κανε καὶ ὁ ἴδιος Ντοστογιέφσκι.

ν καὶ ὁ Δημήτρης Καραμάζωφ του, λέει «Εναι ερς ὁ ἄνθρωπος, περβολικερύς, γθτν στένευα», ὁ ἴδιος Ντοστογιέφσκι περισσότερο κολουθετατημα τι «πρέπει νβλέπουμε τν φύση τοῦ ἀνθρώπου μέσα π’ λες τς κφάνσεις της» (Σημείωμα πτ1875-76), γιατί καθς γράφει λλο«λα τπράγματα κατπάντα στν κόσμο δν χουν γιτν νθρωπο τελειώσει, ν τούτοις σημασία λων τν πραγμάτων κρύβεται μέσα στν νθρωπο» (Χειρόγραφο λικγιτος «δελφος Καραμαζώφ»).

Μπορομε λοιπν λεύθερα νπομε τι τβασικπρόβλημακλειδστν Ντοστογιέφσκι εναι ὁ ἄνθρωπος καγιατδν εναι ποτὲ ἀρκετὰ ὅσα καὶ ἂν γραφον πάνω σαττκεντρικό του θέμα. […]

Στδεκαοκτώ του χρόνια δη γραφε στν δελφό του Μιχαήλ: «Ὁ ἄνθρωπος εναι μυστήριο. ν προσπαθήσεις ντὸ ἑρμηνεύσεις στν διάρκεια λης σου τς ζως μν πες τι χασες τν καιρό σου. γὼ ἀσχολομαι μτμυστήριο ατγιατ θέλω νεμαι νθρωπος» (Γράμμα πτ1839.). Αττὸ ἴδιο θέτει ργότερα σν καθκον καὶ ἐνώπιον νς πτος ρωές του: «Γίνε νθρωπος ατεναι ποπροέχει πάνω π’λα» (Χειρ. λικγιτν «φηβο»). 

Σάββατο 13 Νοεμβρίου 2021

Παπαδιαμάντης και Ντοστογιέφσκυ Έρως και Αγάπη



Είναι άραγε ο Παπαδιαμάντης κι ο Ντοστογιέφσκι ομοούσιοι πλην ετερόσχημοι; Το σίγουρο είναι ότι δεν μοιάζουν «ως δύο σταγόνες ύδατος». Θα παρατηρήσει κανείς ότι ο Ντοστογιέφσκυ πηγαίνει από τον Νόμο στην Γη, ο Παπαδιαμάντης από την Πόλη στην Φύση. Εκ μόνου του προηγούμενου λόγου ο Ντοστογιέφσκυ έγινε αξιομίλητος στην Οικουμένη, όχι για τον Χριστιανισμό του, αλλά για τον Μηδενισμό του, ενώ ο Σκιαθίτης, βασιλιάς σε μια κόχη, δόξασε στον Τόπο ολόκληρο τον Κόσμο. 

Ο Ντοστογιέφσκυ αναζητά, όπως ο Λούθηρος, ένα «Νέο Νόμο», όταν ο Παπαδιαμάντης βλέπει στον Νόμο μια αρχή ακαταλόγιστη και ανυπαίτια, ώστε αυτό που εν τέλει απομένει είναι η Φύση στην συνθήκη μιας ακέραιας αθωότητας, ως εάν η προπατορική Πτώση να μην έλαβε χώρα ποτέ. Ως εκ τούτου ο ήρωας του Ντοστογιέφσκυ ανελκύεται από τον πυθμένα της ύπαρξής του, ενώ αυτός του Παπαδιάμαντη από την ίσαλο γραμμή της μορφής του.

Παρασκευή 29 Οκτωβρίου 2021

Οι Δαιμονισμένοι’ – Αλέξανδρος Αδαμόπουλος

 Γράφει η Δήμητρα Ρούσσου, Φιλόλογος Εκπαιδευτικός

  «…- Για εξήγησέ μου επιτέλους· ποιος είναι ο σκοπός σας;

– Να καταστραφούν τα πάντα, να μην υπάρχουνε πια έθνη, ούτε κυβερνήσεις, ούτε ιδιοκτησία, ούτε θεός, ούτε θρησκεία.

– Καταλαβαίνω· αλλά πού θα οδηγήσει κάτι τέτοιο;

– Στην κομμουνιστική κοινωνία, σ’ έναν κόσμο καινούργιο, στον οποίο όλα θα ξεκινούν από την αρχή.

– Και πώς θα το πραγματοποιήσετε, πώς λογαριάζετε να δράσετε;

– Με τη φωτιά, με το δηλητήριο, με το μαχαίρι. Ο ληστής είναι ο αληθινός ήρωας, είναι ο εκδικητής τού λαού. Είναι ο επαναστάτης που ενεργεί χωρίς φράσεις παρμένες από τα βιβλία. Με μια σειρά από τρομερές απόπειρες πρέπει να τρομοκρατήσει τους ισχυρούς και να ξυπνήσει το λαό…»

(Εμίλ Ζολά, Germinal).

 

Φαινομενικά, μετά το 1815, η Γαλλική Επανάσταση μοιάζει να φιμώνεται. Αναφλέγεται, όμως, μέσα στην καρδιά και στη συνείδηση των ανθρώπων. Επιζεί.

Η Παλινόρθωση δεν αναθεώρησε την κατάργηση των κοινωνικών προνομίων (κατ’ εξοχήν των φεουδαρχικών δικαιωμάτων). Η εθνική περιουσία δεν επιστράφηκε στους πρώην ιδιοκτήτες της και -μολονότι δεν είχε πάντα διανεμηθεί δίκαια και αρκετές φορές είχε περιέλθει στα χέρια των πλουσίων- το επαναστατικό κεκτημένο διατηρήθηκε στο θέμα αυτό, όπως διατηρήθηκε και η αρχή των δικαιωμάτων τού ατόμου με την εγγύηση του Χάρτη τού 1814. Όταν η κυβέρνηση τού Καρόλου Ι΄ φανεί έτοιμη να εφαρμόσει μια νέα αντιδραστική πολιτική, η απάντηση θα είναι μια άμεση εξέγερση· η Ιουλιανή Μοναρχία, και η επιστροφή στην τρίχρωμη σημαία.

Ήδη, το 1828, ο F. Buonarroti, γράφει την «Ιστορία τής συνωμοσίας για την ισότητα· τής επονομαζόμενης τού Μπαμπέφ¹» όπου αφηγείται την συνωμοσία των ‘Ίσων’, τα σχέδιά τους για ένα είδος ‘Βανδέας των πληβείων’², την αποτυχία τους και την εκτέλεσή τους. Επρόκειτο για ένα κίνημα ‘κομμουνιστικό’ οπωσδήποτε, με στόχο την κοινοκτημοσύνη· πιστό στη φράση τού Ζαν Ζακ Ρουσσώ: «Είστε χαμένοι, αν λησμονήσετε ότι οι καρποί ανήκουν σε όλους αλλά η γη σε κανέναν». Η επιτυχία που είχε το βιβλίο αυτό και το παράδειγμά του υπήρξαν τεράστια. Ο Louis Auguste Blanqui, ο αμετανόητος επαναστάτης, που όλοι τον αγάπησαν εκ των υστέρων, ήταν ενθουσιώδης αναγνώστης του. Στα 1871, στις 26 Μαρτίου, το Παρίσι τον εξέλεξε πρόεδρο τού καινούργιου δημοτικού συμβουλίου, ενώ ήταν ακόμα φυλακισμένος, και στις 28 Μαρτίου ανακηρύχθηκε η Παρισινή Κομμούνα.

Το νόημα που αποκτά πλέον ο επαναστατικός ουμανισμός είναι η νομιμοποίηση τής βίας, όταν αυτή τίθεται στην υπηρεσία τού δικαίου, τής ισότητας, τής κοινωνικής δικαιοσύνης. Μιας βίας όπου ο επαναστάτης μπορεί να είναι ή ο δράστης ή το θύμα της· γιατί όταν κανείς κατεβαίνει στο δρόμο, μπορεί να νικήσει, μπορεί όμως και ν’ αφήσει εκεί την τελευταία του φωνή διαμαρτυρίας. Αλλά το θάρρος τής βίας -θάρρος να πεθαίνει κανείς ή να σκοτώνει- δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό παρά μόνον όταν είναι το μόνο μέσο για ν’ αλλάξει η μοίρα των ανθρώπων και να γίνει πιο ανθρώπινη, πιο αδελφική. Η Επανάσταση είναι η βία στην υπηρεσία ενός ιδεώδους. Ανάλογες όμως είναι βέβαια και οι ρίζες τής Αντεπανάστασης μα και τής όποιας αντίδρασης…

Κυριακή 17 Οκτωβρίου 2021

Rowan Williams: Γιατί ο Ντοστογιέφσκυ




Ο πρών επίσκοπος του Canterbury, Rowan Williams, μιλά για τις βασικές ιδέες και τους ήρωες των μυθιστοριμάτων του Φίοντορ Ντοστογιέφσκυ με αφορμή το βιβλίο του για τον Ρώσο συγγραφέα ("Dostoevsky, Language, Faith and Fiction", εκδ. Bloomsbury).