Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΛΕΞΑΤΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΛΕΞΑΤΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τετάρτη 7 Ιουνίου 2023

Οι χριστιανοσοσιαλιστές ως ιστορική συνιστώσα της Αριστεράς

Από  Γιώργος Αλεξάτος
 -

«Όσο υπάρχει δυστυχία στη Γη, είναι αμαρτία να μας διχάζει το τι συμβαίνει στον ουρανό» 
(Ραούλ Φολερό, Γάλλος καθολικός επίσκοπος)

Όσο δεδομένη είναι η διαχρονική σχέση της Εκκλησίας με την κρατική εξουσία και την κυρίαρχη ιδεολογία, άλλο τόσο δεδομένη είναι και η διαχρονική παρουσία αντικαθεστωτικών απόψεων και πρακτικών μεταξύ των θρησκευόμενων.

Σύμφωνα με τους κλασικούς του μαρξισμού, η πίστη στην ύπαρξη ανώτερων πνευματικών δυνάμεων, που δημιούργησαν και επηρεάζουν τον υλικό πραγματικό κόσμο, απορρέει από την άγνοια των φυσικών νόμων και επιδιώκει να καλύψει τα κενά της επιστημονικής γνώσης, δίνοντας  απαντήσεις στην υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου.

Η θρησκευτική πίστη λειτουργεί, έτσι, ως «το όπιο του λαού», κατά την κλασική έκφραση του Μαρξ, ως παρηγοριά μπροστά στις αντιξοότητες της ζωής και την αγωνία του θανάτου. Παράλληλα, χρησιμοποιείται από τις κυρίαρχες τάξεις για την ιδεολογική αποδοχή της εξουσίας τους, είτε γιατί είναι επιβεβλημένη από θεϊκές δυνάμεις είτε γιατί οι αγώνες για την ανατροπή της εντάσσονται στη ματαιότητα του φθαρτού υλικού κόσμου.

Ωστόσο, από τις γραμμές του διεθνούς εργατικού σοσιαλιστικού και κομμουνιστικού κινήματος, ακόμη και στις πολιτικές οργανωμένες μορφές του, δεν αποκλείστηκαν και οι θρησκευόμενοι. Υπήρξαν μάλιστα και ρεύματα που επιδίωκαν τον εμπλουτισμό του σοσιαλιστικού απελευθερωτικού αιτήματος με θρησκευτικής προέλευσης αντιλήψεις, έτσι ώστε να εμφανιστούν και σημαντικές τάσεις χριστιανοσοσιαλιστικέςαναρχοχριστιανικές κ.ά. Στις περιπτώσεις αυτές προβάλλονται θρησκευτικές αντιλήψεις περί ισότητας των ανθρώπων, κοινωνικής δικαιοσύνης, κοινοκτημοσύνης των μέσων παραγωγής και των αγαθών κ.λπ.

Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στα αναρίθμητα αγροτικά εξισωτικά κινήματα και τις εξεγέρσεις που εμπνέονταν από το χριστιανικό αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης και συγκλόνιζαν επί αιώνες τη μεσαιωνική και αναγεννησιακή Δύση, φτάνοντας μέχρι το κίνημα της «Θεολογίας της Απελευθέρωσης», που από τη δεκαετία του 1960 επηρεάζει την Καθολική Εκκλησία, κυρίως στις χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Εκεί όπου μεγάλα τμήματα του θρησκευόμενου λαϊκού κόσμου στηρίζουν την Αριστερά, ενώ αριστεροί ηγέτες, όπως ο Τσάβες, ο Μοράλες, ο Μαδούρο κ.ά., δεν δίστασαν να δηλώσουν δημοσίως τη θρησκευτική τους πίστη.

Αναφερόμενοι στην Ελλάδα, είναι γνωστό ότι, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, οι πρώτες σοσιαλιστικές και αναρχικές κινήσεις περιλάμβαναν και χριστιανοσοσιαλιστές.

Στην Πάτρα συγκροτήθηκαν και χριστιανοσοσιαλιστικές οργανώσεις, στο ρεύμα αυτό εντασσόταν ο Μαρίνος Αντύπας και κάποιοι από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης του Εργατικού Κέντρου στον Βόλο κ.λπ.

Από την ίδρυση του ΣΕΚΕ (του μετέπειτα ΚΚΕ), το 1918, η αποδοχή των αθεϊστικών φιλοσοφικών θέσεων του μαρξισμού έθετε σταθερά το ερώτημα της σχέσης των θρησκευόμενων αγωνιστών με το κόμμα.

Η απάντηση ήταν ότι η θρησκευτική πίστη δεν μπορεί να είναι εμπόδιο στην ένταξη αγωνιστών στο κίνημα και το κόμμα. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν προβάλλονταν συνάμα και οι φιλοσοφικές θέσεις του “διαλεκτικού υλισμού”.

H ιστορική ιδεολογική ταύτιση της Ορθοδοξίας με τον ελληνικό εθνισμό, καθώς και το ό,τι η Εκκλησία δεν κατείχε μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις (τουλάχιστον όχι όσο συνέβαινε με την Εκκλησία στη Δύση) και ο λαϊκός κλήρος ήταν στην πλειονότητά του φτωχός, δεν επέτρεψαν τη διαμόρφωση στην Ελλάδα αντικληρικαλιστικού κινήματος, ανάλογου μ’ αυτό που εμφανίστηκε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Αν και ο συντηρητισμός της Εκκλησίας εκφράστηκε τόσο με την αντιαθεϊστική προπαγάνδα όσο και με ακραίες εκδηλώσεις διώξεων των φορέων προοδευτικών ιδεών, όπως ήταν τα «Αθεϊκά» του Βόλου το 1911 και τα «Μαρασλειακά» το 1925, η Ορθόδοξη Εκκλησία κρατούσε, σε γενικές γραμμές, προσεκτική στάση απέναντι στους κομμουνιστές. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως το 1924 η Ιερά Σύνοδος, που συγκλήθηκε για την καταδίκη του βιβλίου του Γιάννη Κορδάτου «Ο κοινωνικός χαρακτήρας της Επαναστάσεως του 1821», κατέληξε στην απόφαση να αποφύγει μια κατά μέτωπο επίθεση εναντίον των κομμουνιστών, εκτιμώντας πως διέθεταν σημαντική επιρροή στην εργατική τάξη και σε κύκλους διανοουμένων. Εντούτοις, το 1927 εκδόθηκε εγκύκλιος κατά του αθεϊσμού.

Δευτέρα 17 Απριλίου 2023

Στις 17 Απριλίου 1944 εκτελέστηκε από τον ΕΛΑΣ ο Δημήτρης Ψαρρός.


Αλεξάτος Γιώργος 


Στις 17 Απριλίου 1944 εκτελέστηκε από μαχητές του ΕΛΑΣ ο στρατιωτικός ηγέτης της αντιστασιακής οργάνωσης ΕΚΚΑ, συνταγματάρχης Δημήτρης Ψαρρός. 

Η πολιτική σκοπιμότητα και οι συνθήκες του θανάτου του αποτελούν ζητήματα που εξακολουθούν να κουβεντιάζονται μέχρι σήμερα, έχοντας αποτελέσει και ένα από τα πιο προσφιλή θέματα της αντικομμουνιστικής προπαγάνδας της "εθνικοφροσύνης" ήδη από τότε.

Παραθέτω τη σχετική αναφορά από το βιβλίο μου, "Άρης Βελουχιώτης. Ο κομμουνιστής επαναστάτης" (Εκδόσεις "Άπαρσις", Αθήνα 2021): 

Τον ίδιο καιρό και παρά την υπογραφή του Συμφώνου Πλάκας - Μυρόφυλλου, οξύνθηκαν οι σχέσεις μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΚΚΑ στην περιοχή της Φωκίδας, με συνέπεια τη διάλυση του 5/42 και την εκτέλεση του επικεφαλής του, συνταγματάρχη Δημήτρη Ψαρρού.
Η συγκρότηση του 5/42 με τη στήριξη και την πλουσιοπάροχη ενίσχυση των Βρετανών σε μια περιοχή όπου ήδη δρούσε ο ΕΛΑΣ, έχοντας απελευθερώσει μεγάλο τμήμα της, προκαλούσε από την αρχή, κιόλας, σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις των δύο οργανώσεων και όπως είδαμε είχαν οδηγήσει στη βίαιη διάλυσή του, τον Μάιο 1943. Εντούτοις, με παρέμβαση της ηγεσίας του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, το 5/42 ανασυστάθηκε και συνέχισε τη δράση του. 

ΠΕΡΙ ΑΘΕΩΝ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΝ



Γιώργος Αλεξάτος


Η πίστη στη δυνατότητα της επιστήμης να απαντήσει έως και στα βαθιά υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου δεν έχει καμιά σχέση με τον μαρξισμό και δέχτηκε αμείλικτο χτύπημα με την ανακάλυψη του ασυνείδητου από τον Φρόιντ. Πρόκειται για μια αντίληψη που χαρακτήριζε τον αστικό διαφωτισμό, παίρνοντας την πιο σαφή μορφή της με τον θετικισμό του 19ου αιώνα.

Όπως και κάθε άλλη πίστη είναι σεβαστή, αλλά ως μαρξιστής ξεκινάω από την κριτική του Μαρξ* στον Φόιερμπαχ, που νόμιζε κι αυτός ότι το ξεπέρασμα των δεινών της Ανθρωπότητας θα συντελούνταν με την απαλλαγή από τη θρησκεία.

Ο Μαρξ απάντησε πως η θρησκεία θα παραμένει καταφύγιο των ανθρώπων όσο αυτοί νιώθουν κοινωνικά ανασφαλείς και καθήκον των επαναστατών είναι ο αγώνας για τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Γι' αυτό και ο Λένιν έλεγε πως ακόμη κι ένας παπάς μπορεί να είναι μέλος του κόμματος αν αποδέχεται το πρόγραμμά του, γι' αυτό είχαμε και 4.000 ιερωμένους στο ΕΑΜ, γι' αυτό και τα επαναστατικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής συνδέονται με τη Θεολογία της Απελευθέρωσης κ.λπ.

Δευτέρα 3 Οκτωβρίου 2022

Ο Νικοςς Πουλαντζάς έφυγε σαν σήμερα



Γιώργος Αλεξάτος 


43 χρόνια από την 3η Οκτωβρίου 1979, όταν ο Νίκος Πουλαντζάς έφευγε για πάντα από κοντά μας, σε ηλικία 43 ετών.

Ενταγμένος στην Αριστερά από την περίοδο που ήταν φοιτητής στην Αθήνα, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο Πουλαντζάς διατήρησε σταθερή τη σχέση του με το κομμουνιστικό κίνημα και στη Γερμανία, όπου συνέχισε τις σπουδές του, και στη Γαλλία, όπου αναδείχτηκε πανεπιστημιακός καθηγητής. 

Μέλος του ενιαίου ΚΚΕ έως το 1968, εντάχθηκε μετά τη διάσπαση στο ΚΚΕ εσωτερικού, τοποθετημένος σαφώς στην αριστερή του πτέρυγα.

Επανεξετάζοντας τις πρώιμες αναφορές του στους θεωρητικούς του λεγόμενου "ανθρωπιστικού" ή "υποκειμενιστικού" μαρξισμού (κυρίως τους Λούκατς, Σαρτρ και Γκολντμάν), προσέγγισε το έργο του Γκράμσι και τις αναλύσεις του Αλτουσέρ, επικεντρώνοντας στο ζήτημα του κράτους, έχοντας διαπιστώσει την απουσία μιας σχετικής μαρξιστικής θεωρίας επιστημονικά επαρκούς. 

Με το έργο του "Πολιτική εξουσία και κοινωνικές τάξεις", που εκδόθηκε το 1968, πραγματοποιεί μια σημαντική τομή, προτείνοντας την υπέρβαση της παραδοσιακής αντίληψης περί "εργαλείου" που χρησιμοποιείται κατά βούληση και συνειδητά από την άρχουσα τάξη, για την εξυπηρέτηση των άμεσων οικονομικών της συμφερόντων. 

Κατά τον Πουλαντζά, το κράτος, χωρίς να παύει να συνιστά πεδίο άσκησης της πολιτικής εξουσίας της κυρίαρχης τάξης, αποτελεί ταυτόχρονα την "υλική συμπύκνωση ενός συσχετισμού δυνάμεων ανάμεσα σε τάξεις και μερίδες τάξεων".

Στη βάση της αντίληψής του βρίσκεται η έννοια της σχετικής αυτονομίας των τριών στοιχείων της κοινωνικής δομής: του οικονομικού, του πολιτικού και του ιδεολογικού. Καθώς -όπως έγραφε ο Ένγκελς και τεκμηρίωσε ο Αλτουσέρ- το οικονομικό στοιχείο δεν είναι καθοριστικό "παρά μόνο σε τελευταία ανάλυση", το κράτος εξυπηρετεί, κυρίως, τα πολιτικά και στρατηγικά συμφέροντα του κεφαλαίου, ενώ διαπερνάται και το ίδιο από αντιφάσεις, που αντανακλούν και τις πιέσεις που δέχεται από το εργατικό και λαϊκό κίνημα.

Η συγκρότηση μιας μαρξιστικής θεωρίας για το κράτος που υπερβαίνει την "εργαλειακή" αντίληψη, αποτέλεσε και τη βάση για μια μαρξιστική θεωρία για τον φασισμό, κυρίως με τα έργα "Φασισμός και δικτατορία" και "Η κρίση των δικτατοριών". 

Στις φλόγες παραδόθηκε η Γαλλική Πρεσβεία στη Μπουρκίνα Φάσο, σύμβολο της αποικιοκρατίας και της συνεχιζόμενης νεοαποικιοκρατίας.



Γιώργος Αλεξάτος


Για μια εξέγερση στην Αφρική λέει. Τυχαίο που η Αριστερά δεν βγάζει τσιμουδιά; Ωχ, καημένε, τώρα! 

Στις φλόγες παραδόθηκε η Γαλλική Πρεσβεία στη Μπουρκίνα Φάσο, σύμβολο της αποικιοκρατίας και της συνεχιζόμενης νεοαποικιοκρατίας.

Ένας λαός που εδώ και μήνες έχει εξεγερθεί, αλλά παραδόξως (!) για την εξέγερσή του δεν γίνεται σχεδόν ποτέ λόγος στα κανάλια των κορμοράνων, και βέβαια δεν συζητιέται ούτε στην ευαίσθητη στις εξεγέρσεις των λαών (!) χορτάτη ευρωπαϊκή Αριστερά όλων των αποχρώσεων, έκαψε το άντρο των συνωμοσιών σε βάρος της ζωής και της ελευθερίας του.

Υψώνοντας ρωσικές σημαίες, καθώς η Ρωσία βρίσκεται εξαρχής στο πλευρό του. Αλλά και γιατί η αντιπαράθεση Δύσης - Ρωσίας γίνεται αντιληπτή, σε ολόκληρη την Αφρική, ως αντίθεση ανάμεσα στον ιμπεριαλισμό που 'χει λεηλατήσει τον πλούτο και τη ζωή τους και σε μια μεγάλη χώρα που ως ΕΣΣΔ στήριξε τους αγώνες για την απελευθέρωση από την ευρωπαϊκή αποικιοκρατική λίγδα, και σήμερα συνεχίζει να αμφισβητεί την παγκόσμια κυριαρχία του ιμπεριαλισμού. 

Σάββατο 13 Αυγούστου 2022

Μετρό και Εξάρχεια



Του Γιώργου Αλεξάτου


Πόσο θλιβερό είναι να μη φροντίζει να ενημερωθεί ο άλλος για κάποιο ζήτημα και να σπεύδει να κάνει τον έξυπνο, με βάση το τι μαθαίνει από τα κανάλια!

Παθαίνω πλάκα με κόσμο που έχει ως δεδομένο ότι οι αντιδράσεις για το μετρό στα Εξάρχεια προκύπτουν από την άρνηση να υπάρξει εκεί σταθμός. Αυτά ακριβώς, δηλαδή, που του λέει ο Πορτοσάλτε και ο Ευαγγελάτος. 
 
Δεν μπήκε καν στον κόπο να διαβάσει ένα κείμενο από τα δεκάδες που κυκλοφορούν κι εδώ μέσα, όπου γίνεται σαφές πως η αντίθεση έγκειται στη δημιουργία σταθμού στη μοναδική πλατεία της συνοικίας, άρα στην κατάργησή της. 

Όταν υπάρχει η εναλλακτική λύση, ο σταθμός να πάει καμιά διακοσαριά μέτρα πιο πέρα, στην Τοσίτσα, όπου θα έχει άμεση ανταπόκριση με την πολυσύχναστη Πατησίων και με το Αρχαιολογικό Μουσείο.

Σιγά μη διαβάσει και σιγά μην τον νοιάζει αν αυτά που λέει έχουν καμιά βάση! Και σιγά μην ενδιαφέρεται ο χλιμίτζουρας για το αν υπάρχουν ή όχι πλατείες! 

Αυτός τα απωθημένα του κατά του κόσμου των Εξαρχείων θέλει να βγάλει. Δείχνοντας και το πόσο άσχετος είναι με το κέντρο της Αθήνας, όταν ισχυρίζεται, χαφιέδικα και ασφαλίτικα, πως οι αντιδράσεις οφείλονται στη στήριξη του εμπορίου ναρκωτικών που θα το εξαφανίσει ο σταθμός του μετρό.

Και δεν πάει ο χλέμπουρας να δει το πάρτι που γίνεται στη Βικτώρια και στην Αττική!

Αλλά τι τον κόφτει τον μικροαστούλη εξυπνάκια; Είπαμε! Αυτός την εξυπνάδα του θέλει να πει, με βάση ακριβώς αυτά που μαθαίνει από τον Πορτοσάλτε και τον Ευαγγελάτο. 

Και επί τη ευκαιρία, να δείξει πως δεν είναι και απόλυτος. Να που αυτή τη φορά αναγνωρίζει ότι τα ΜΑΤ έχουν δίκιο!

Κυριακή 28 Οκτωβρίου 2018

Το ΟΧΙ και η ιστορική παρακαταθήκη του λαϊκού πατριωτισμού - Γιώργος Αλεξάτος

Αποτέλεσμα εικόνας για 1940
«Ο κομμουνιστής που είναι διεθνιστής μπορεί να είναι και πατριώτης; Θεωρούμε πως όχι μόνο μπορεί, αλλά και επιβάλλεται να είναι» (Μάο Τσε-τουνγκ)
Μπορεί να φαίνεται παράδοξο, αλλά μόνο σε όσους δεν έχουν ιδιαίτερη σχέση με τη θεωρητική και ιστορική κληρονομιά του εργατικού κινήματος. Κι όμως:
Το κομμουνιστικό κίνημα, που συγκροτήθηκε μετά τον τερματισμό του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου από τις δυνάμεις της αριστερής πτέρυγας της σοσιαλδημοκρατίας, που αντιτάχθηκαν στον πόλεμο, υψώνοντας τη σημαία του διεθνισμού, θα γίνει ηγεμονική δύναμη σε μια σειρά χώρες της Ευρώπης και της Ασίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, υψώνοντας τη σημαία του πατριωτισμού. Και από τη θέση αυτή θα διεκδικήσει και θα κατακτήσει την εξουσία, όχι μόνο χάρη στη συμβολή του απελευθερωτικού σοβιετικού Κόκκινου Στρατού, αλλά και μέσα από αυθεντικές λαϊκές επαναστάσεις, όπως στη Γιουγκοσλαβία, την Κίνα κ.ά. χώρες.
Βέβαια, δεν υπάρχει τίποτα το παράδοξο σ’ αυτή τη φαινομενική αντίφαση, ακριβώς γιατί το διεθνές εργατικό κίνημα, από τα πρώτα του βήματα, ήταν αδιάρρηκτα συνδεδεμένο τόσο με τον πατριωτισμό όσο και με τον διεθνισμό. Στη συνείδηση των επαναστατών σοσιαλιστών όλου του κόσμου είχε πάντα ιδιαίτερη βαρύτητα η Κομμούνα του Παρισιού, το 1871, όταν η ανάληψη της υπεράσπισης της πόλης από το προλεταριάτο και τον λαό, έναντι του προελαύνοντος πρωσικού στρατού με τον οποίο είχε συνθηκολογήσει η αστική κυβέρνηση του Θιέρσου, αποτέλεσε το έναυσμα για την πρώτη σοσιαλιστική επανάσταση. Την πρώτη έφοδο της εργατικής τάξης προς τον ουρανό.