Έζησε τον 16ο αιώνα και θα ήταν το ΣΥΜΒΟΛΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ και ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗΣ των ΓΥΝΑΙΚΩΝ στη χώρα μας αν δεν είχε ένα "κουσούρι"!

Γιώργος Τασιόπουλος 

Έζησε τον 16ο αιώνα και θα ήταν το ΣΥΜΒΟΛΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ και ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗΣ των ΓΥΝΑΙΚΩΝ στη χώρα μας αν δεν είχε ένα "κουσούρι"!

Διεκδίκησε να δώσει τους αγώνες της για τον συνάνθρωπο και ιδιαίτερα τη γυναίκα, αρνούμενη να ξαναπαντρευτεί όπως τη συμβούλευαν οι δικοί της, αλλά προτίμησε να αφιερωθεί σε αγαθοεργίες και φιλανθρωπίες.

Πρώτες ισότιμες συντρόφισσές της στον αγώνα της οι πρώην υπηρέτριές της και ακολούθησαν 150 κοπέλες.

Τα κατάφερε στην περισσότερο συντηρητική και αυταρχική κοινωνία του 16ου αιώνα,  αφού απελευθέρωνε κοπέλες που είχαν πουληθεί στους Τούρκους ως σκλάβες, τους έβρισκε δουλειά.

Σήμερα θα λέγαμε, ίδρυσε τέσσερις τουλάχιστον ΜΚΟ,  χωρίς όμως κρατική ή άλλη χρηματοδότηση από ολιγάρχες!  Αφιέρωσε σε αυτό όλη τη ζωή της και διέθεσε όλη την περιουσία της!

 Έτσι μάθαινε γράμματα ιδρύοντας σχολεία σε γυναίκες, νοσοκομεία για απόρους, ξενοδοχεία για αστέγους και ξένους και ορφανοτροφεία .

Το σύνολο των συγκροτημάτων αυτών ονομάστηκε «Παρθενώνας», στα οποία έβρισκαν καταφύγιο αδιακρίτως Έλληνες και Τούρκοι όλων των ηλικιών.

Ίδρυσε παραρτήματα στα Πατήσια, στην Τζιά και την Αίγινα και διέθεσε όλη της την περιουσία σε φιλανθρωπίες.

Άνοιγε πηγάδια εκεί που διψούσαν οι βοσκοί και οι αγρότες.

Και από αυτό το ψυχικό πήρε το όνομά της η περιοχή του ομώνυμου Δήμου.

ΤΟ "ΚΟΥΣΟΥΡΙ" ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ

Το "ΚΟΥΣΟΥΡΙ" της Αγίας Φιλοθέης, σε αυτή αναφερόμαστε, είναι ότι ήταν Χριστιανή.

Ίσως αυτό να είναι η αιτία ώστε να μην αποτελεί σήμερα σύμβολο χειραφέτησης, πρότυπο κάθε γυναίκας.

Πώς αλλιώς να ερμηνεύσουμε την άγνοια ενός τέτοιου προτύπου από τις σημερινές γυναίκες.

Η Αγία Φιλοθέη των Αθηνών

Του Κωνσταντίνου Σαμάντη

Η Αγία Φιλοθέη, (κατά κόσμον Ρηγούλα ή Ρεβούλα-Παρασκευή Μπενιζέλου, όπως ήταν το κοσμικό της όνομα), γεννήθηκε το 1522, καταγόμενη από την αθηναϊκή αρχοντική οικογένεια γαιοκτημόνων, των Μπενιζέλων. Ήταν κόρη του Αγγέλου Μπενιζέλου και της Σηρίγης Παλαιολογίνας, γόνου της ιστορικής βυζαντινής οικογένειας. Το πατρικό σπίτι της Ρεβούλας βρισκόταν εκεί που σήμερα υψώνεται το μέγαρο Αρχιεπισκοπής Αθηνών, γι’ αυτό άλλωστε η οδός αυτή ονομάζεται σήμερα οδός Αγίας Φιλοθέης. Στα παιδικά της χρόνια ξεχώριζε από τα υπόλοιπα κορίτσια της ηλικίας της λόγω της ιδιαίτερης ευφυΐας αλλά και του ήθους το οποίο την διέκρινε. Αν και τα χρόνια εκείνα δεν συνηθιζόταν στα κορίτσια να λαμβάνουν μια ιδιαίτερη παιδεία ο πατέρας της φρόντισε η μοναχοκόρη του να εμπλουτίσει τις γνώσεις της με μια περιορισμένη, για τα σημερινά δεδομένα, παιδεία. Το γεγονός αυτό θα ήταν καθοριστικό στην μετέπειτα ζωή της. 

Σε μικρή ηλικία, και σύμφωνα με τα ήθη της εποχής, ο πατέρας της, κάτοχος υψηλής περιουσίας και αποσκοπώντας  στην διαφύλαξή της, την παντρεύει με τον εξίσου εύπορο και κατά πολύ μεγαλύτερό της Ανδρέα Χειλά, ο οποίος ανήκε σε αρχοντική οικογένεια της Αθήνας. Ο γάμος της ήταν μια σκληρή πραγματικότητα για την ίδια και το ελεύθερο πνεύμα που την χαρακτήριζε, κράτησε δε μόλις τρία χρόνια αφήνοντάς την χήρα στην ηλικία των 17 ετών και αφήνοντας την να διαχειριστεί μια από τις μεγαλύτερες περιουσίες στην Αττική.

Την Αγία Φιλοθέη τιμούμε σήμερα, 19 Φεβρουαρίου

Την Αγία Φιλοθέη τιμούμε σήμερα, 19 Φεβρουαρίου

ΤΗΝ ΕΥΧΗ ΤΗΣ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ!

Θεωρείται προδρομική μορφή για την Επανάσταση του 1821.

Το πρωτοπόρο εκπαιδευτικό έργο της, ιδιαίτερα για τις γυναίκες, συνεχίστηκε από άλλους και άνοιξε το δρόμο για την Ελληνική Επανάσταση.

Η δράση της Φιλοθέης αποτελεί έμπνευση και ο αγώνας της για ν’ αλλάξει ο κόσμος είναι αυτό που τη συνδέει με το σήμερα.

Τον 16ο αιώνα, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, μια γυναίκα υψώνει το ανάστημά της στον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή. Ελευθερώνει άντρες

και γυναίκες από τα σκλαβοπάζαρα, ιδρύει το πρώτο στην Ελλάδα και

την Ευρώπη σχολείο γυναικών, χτίζει νοσοκομείο όπου νοσηλεύονται δωρεάν Έλληνες, Τούρκοι και Φράγκοι, προσφέρει καταφύγιο σε

κακοποιημένες ή έγκυες γυναίκες, έκθετες σε λιθοβολισμό. Οι κατακτητές και το κατεστημένο θα τη φυλακίσουν, και θα βρει μαρτυρικό

θάνατο το 1589

Η ΑΓΙΑ ΦΙΛΟΘΕΗ ΑΠΑΝΤΑ ΣΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΛΑΓΝΟΥΣ!

Ο Κωνσταντίνος Χολέβας γράφει:

"Καθώς προετοιμαζόμαστε για τον εορτασμό των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση θα αρχίσουν να εμφανίζονται οι γνωστοί απολογητές της Τουρκοκρατίας, οι οποίοι ωραιοποιούν την Οθωμανική κατάκτηση, αρνούνται την καταπίεση και ομιλούν για μία «συνύπαρξη θρησκευτικών κοινοτήτων» στο πλαίσιο της Οθωμανικής διοίκησης.

Αρνούνται το Κρυφό Σχολειό, λησμονούν σκοπίμως τα βασανιστήρια και τους εξισλαμισμούς, αγνοούν τους Νεομάρτυρες.

Σ’ όλους αυτούς απαντούν τα ιστορικά ντοκουμέντα, οι γραπτές πηγές της εποχής εκείνης.

Μία αποστομωτική απάντηση δίνουν ο βίος, οι επιστολές και το μαρτύριο της Αγίας Φιλοθέης της Αθηναίας, την οποία τιμά η Εκκλησία μας στις 19 Φεβρουαρίου.

Γεννήθηκε ως Ρεβούλα Μπενιζέλου το 1522 στην Αθήνα και πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου 1589, λόγω των βαρυτάτων τραυμάτων από τον ξυλοδαρμό της.

Είχε χτυπηθεί αλύπητα από τους Τούρκους, δεμένη σε ένα στύλο, στις 3 Οκτωβρίου 1588, στο σημερινό μετόχι του Αγίου Ανδρέου, στην πλατεία Αμερικής.

Η Αγία Φιλοθέη βασανίσθηκε δύο φορές από τους Τούρκους, κυρίως λόγω της εθνικής και εκπαιδευτικής δραστηριότητάς της.

Είχε ανοίξει σχολείο για κορίτσια 150 χρόνια πριν γίνει αυτή η συζήτηση στη Βρετανική Βουλή.

Είχε δημιουργήσει μοναστήρι, στο οποίο προστάτευε Χριστιανές γυναίκες για να μην τις αρπάξουν οι Τούρκοι για τα χαρέμια.

ΑΓΙΑ ΦΙΛΟΘΕΗ,ΘΕΑΤΡΟ ΣΚΙΩΝ,ΦΙΛΟΘΕΗ Η ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ

MIA AΓΚΑΛΙΑ

Έτσι νιώσαμε, με όλον αυτόν τον κόσμο γύρω από τον μπερντέ. Στην αυλή του μεταβυζαντινού μοναστηριού του Αγίου Ανδρέα, έξω από το εκκλησάκι: μια αγκαλιά που έβαλε μέσα τη μικρή Ρεβούλα, τον Άγγελο Μπενιζέλο, τη Συρίγα, την προξενήτρα, τη Φατμέ, τον Χειλά, ακροβάτες και θαυματοποιούς, τον Καραγκιόζη, τον Διονύσιο, τον Ομορφονιό και τον μπαρμπα-Γιώργο, αλλά και όλη την αδελφότητα που συγκρότησε η Φιλοθέη στο κοινόβιό της. Στον τόπο που βασανίστηκε και μαρτύρησε η αρχοντοπούλα που έβαλε τα ράσα. Ήρθαμε με συγκίνηση να ζωντανέψουμε την ιστορία της Φιλοθέης και φύγαμε ενθουσιασμένοι από την ανταπόκριση της σύναξης. Ήταν ένα πραγματικό λαϊκό θέαμα που κράτησε την προσοχή όλων μικρών και μεγάλων.

Εκ μέρους του αρχιεπισκόπου Αθηνών κυρίου Ιερωνύμου ήρθε στην παράσταση ο αρχιμανδρίτης Θεολόγος Αλεξανδράκης ο οποίος μίλησε στο τέλος της παράστασης για τη σημασία του έργου της Αγίας Φιλοθέης.

Μπροστά τα παιδάκια καθισμένα επάνω στα χαλιά που στρώθηκαν ειδικά για αυτά από τους ιερείς της εκκλησίας. Και πιο πίσω το κοινό που κατέκλυσε από πολύ νωρίς τον χώρο. Θεατές όλων των ηλικιών, αλλά αυτοί που ξεχώριζαν ήταν οι νέοι. Νέα παιδιά, μαθητές, φοιτητές, όλοι έτοιμοι να βοηθήσουν όπου χρειαστεί. Μια ζωντανή κοινότητα εν δράσει. Με τους ιερείς να δίνουν το καλό παράδειγμα. Toν πατέρα Ιουστίνο, τον πατέρα Αλέξανδρο, τον πατέρα Παναγιώτη και τον πατέρα Σταύρο. Να είναι παρόντες σε όλα. Αυτά είναι που μας δίνουν παρηγοριά και ελπίδα.

Ανάμεσα στο κοινό ο πρόεδρος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών και νέος Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Αχιλλέας Χαλδαιάκης με τον αδελφό του ηθοποιό και τραγουδιστή Νίκο Χαλδαιάκη. Στην παράσταση ήταν παρόντες ο διεθνούς φήμης βυζαντινολόγος καθηγητής Θάνος Μαρκόπουλος, η γνωστή καθηγήτρια γλωσσολογίας Δέσποινα Χειλά Μαρκοπούλου και η καθηγήτρια Κωνστάντζα Γεωργακάκη του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ.

Ένα κερί άναψε στα δεξιά της οθόνης. Στη μνήμη της αγίας Φιλοθέης αλλά και του γέροντα Γαβριήλ που ζωντάνεψε αυτό τον χώρο και όλοι θυμούνται με σεβασμό.

Και μετά ο ένας άγγελος κατέβηκε από το κυπαρίσι και ο άλλος γλίστρισε από τα κεραμίδια του ναού για να πάρουν το σώμα της Φιλοθέης στα ουράνια.

Πραγματικά όλη η ομάδα ευγνωμονεί τους ιερείς του Αγίου Ανδρέα της οδού Λευκωσίας, και ιδίως τον πατέρα Ιγνάτιο που είδε πρώτος την παράσταση και μας προσκάλεσε, τις μοναχές της Παναγίας των Βρυούλων με εξάρχουσα την ηγουμένη Φιλοθέη και όλα τα πνευματικά αδέλφια της κοινότητας. Η εμπειρία αυτή για όλα τα μέλη της ομάδας μας ήταν, πραγματικά, μοναδική κι ανεπανάληπτη.

Ο Νικόλας και η Κατερίνα στήνοντας τον μπερντέ.

Ο Θεολόγος και ο Γεράσιμος λίγο πριν την έναρξη.

«Η Αγία Φιλοθέη ήταν μια επαναστάτρια»

Βασιλική Τζεβελέκου

Η γνωστή σκηνοθέτις Μαρία Χατζημιχάλη-Παπαλιού μάς μιλάει για το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ της «Φιλοθέη, η Αγία των Αθηνών», που κάνει πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, με επίκεντρο τη γυναίκα-σύμβολο η οποία τόλμησε να φέρει μια κοινωνική ανατροπή απέναντι στην οθωμανική εξουσία.

Ρήγιλλα ή Ρηγίλλη ονομαζόταν η κόρη του Αγγελου Μπενιζέλου και της Σηρίγης Παλαιολογίνας, η μετέπειτα κυρά των Αθηνών, η επαναστάτρια, η οραματίστρια, η οσιομάρτυρας, η Αγία Φιλοθέη.

Η ζωή της στην τουρκοκρατούμενη Αθήνα του 16ου αιώνα έχει μυθιστορηματική πλοκή. Μια πρωτοπόρος της εποχής, μια γυναίκα-σύμβολο που έδρασε ενάντια σε όλους τους κανόνες και τα στερεότυπα, υψώνοντας το ανάστημά της όχι μόνο απέναντι στην εξουσία του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, αλλά και στην αδικία.

Η ταινία «Φιλοθέη, η Αγία των Αθηνών» της Μαρίας Χατζημιχάλη-Παπαλιού, που κάνει πρεμιέρα στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (Κυριακή 3/3), είναι δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ.

Μέσα στο ιστορικό πλαίσιο της εποχής αφηγείται τους αγώνες της Αγίας Φιλοθέης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των γυναικών, μιλάει για όσους έσωσε και φυγάδευσε ανεξάρτητα από θρησκεία και εθνότητα, για τα κοινόβια, τα σχολεία γυναικών, τα εργαστήρια χειροτεχνίας, τα νοσοκομεία και τα ησυχαστήρια που ίδρυσε δαπανώντας την τεράστια προσωπική περιουσία της καθώς πρέσβευε «Πίστις άνευ έργων, νεκρά εστί».