Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 2019

ΠΡΟΣΚΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ


ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 


Γιορτάζουμε το σωτήριο γεγονός της Γέννησης του Χριστού, τη σοβαρότητα του οποίου, απειλεί να επισκιάσει μια συνηθισμένη τάση ρομαντικής προσέγγισης. Δεν είναι μια τάση αθώα, αλλά αποτελεί παρέκκλιση από την ορθόδοξη παράδοση (ας παραβλέψουμε εδώ τον άκρατο καταναλωτισμό των ημερών ). Κάτω από τα πιο ψηλά χριστουγεννιάτικα δένδρα και τις πιο φαντασμαγορικά στολισμένες και φωτισμένες πλατείες κρύβεται η απουσία μιας αυθεντικής ζωής.

Η Εκκλησία όμως, συνεχώς μας καλεί σε μια δυναμική πορεία κατά της εκτροπής αυτής και πάντα μας προφυλάσσει από κάθε είδους μονομέρειες και μονοφυσιτισμούς που γεννούν τέτοιες εκτροπές. Όπλα της είναι τα βιβλικά κείμενα, η υμνολογία και η αγιογραφία της. Με τον τρόπο που προσεγγίζει ή αποδίδει το μυστήριο της Γέννησης και στις τρεις αυτές φανερώσεις της, κρατάει και αυτό και εμάς στην αλήθεια. Από τη μια δεν το υποβαθμίζει σε μια ρομαντική ιστορία και από την άλλη δεν μας αφήνει περιθώρια να το βλέπουμε απλά σαν κάτι το διατηρητέο και απαραίτητο για τα έθιμα του τόπου μας .Θεωρώντας το μυστήριο της Γέννησης στις πραγματικές του διαστάσεις, μας καλεί να το βιώσουμε βαθιά μέσα μας.

Σήμερα όμως ο λόγος για την εικόνα της Γέννησης. Ας αναφέρουμε πρώτα δύο γενικές εκτιμήσεις.

Α) Στη βυζαντινή εικόνα της Γέννησης, μέσα σε μια συμφωνία χρωμάτων, διαστάσεων, θεμάτων και μορφών αποτυπώνεται η ισορροπία. Κυριαρχεί το θεανθρώπινο. Όλος ο Θεός παρών στην εικόνα και όλος ο άνθρωπος. Η εικόνα δεν ιστορεί ένα γεγονός, στο οποίο δρα μόνον ο Θεός ή μόνον ο άνθρωπος. Ο Θεός ευδοκεί και γίνεται άνθρωπος και ο άνθρωπος (στο πρόσωπο της Θεοτόκου) συνευδοκεί στο να συναντηθεί με το Θεό. Και όλη η κτίση μετέχει σ΄αυτή τη συνευδοκία. Για να γίνει ο άνθρωπος Θεός .

Β) Στην εικόνα συμπορεύεται ένας διάχυτος δραματικός τόνος με ένα χαρμόσυνο. Ο πρώτος υποβάλει μια σιωπηλή προσκύνηση και ο δεύτερος ωθεί σε δοξαστικά σκιρτήματα. Έχουμε να κάνουμε και εδώ με τη γνωστή χαρμολύπη της Μ. Εβδομάδας. Και αυτή η ανάμιξη βιωμάτων είναι που εξασφαλίζει την ισορροπία. Με άλλα λόγια, από κάθε πτυχή της εικόνας αναδύεται η θεανθρωπότητα, με βάση την οποία εξασφαλίζεται το ενιαίο μυστήριο της σωτηρίας μας. Κάθε πτυχή της υποβάλλει το μυστήριο, το οποίο ενεργείται εντός της ιστορίας όχι μια χρονική στιγμή αλλά απ΄αιώνων και στο διηνεκές. Γι΄ αυτό στη βυζαντινή εικόνα της Γέννησης, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, αλληλοπεριχωρούνται Γέννηση, Θεοφάνια, Σταύρωση, Ταφή και Ανάσταση. Όλα δηλαδή τα γεγονότα της θείας οικονομίας. Γι΄αυτό και ο προσκυνητής της εικόνας της Γέννησης ενώ προσκυνά τη Γέννα δεν χάνει την προοπτική της που είναι η σταύρωση, το πάθος, η ταφή και η ανάσταση. Δηλαδή ο πιστός ξεφεύγει από κομματιάσματα, απελευθερώνεται από το χρόνο διαβαίνει μέσα απ΄όλα σώζεται μέσα απ΄ όλα και προσκυνεί τον όλο Χριστό.

Μετά από τις γενικές αυτές εκτιμήσεις ας προσεγγίσουμε αναλυτικότερα την εικόνα.

Στη βυζαντινή εικόνα, σε αντίθεση με τη Δυτική, το σκηνικό της παράστασης δεν περιλαμβάνει στάβλο, άχυρα κ.λ.π. Ένα βουνό, ένα σπήλαιο, μια φάτνη-μνήμα, δυο ζώα είναι τα κύρια στοιχεία του σκηνικού αυτού, μέσα στο σπήλαιο. Έξω απ΄αυτό η Θεοτόκος, ο Ιωσήφ, οι άγγελοι, οι ποιμένες, οι μάγοι, το αστέρι, λίγα πρόβατα και δένδρα προσθέτουν το δικό τους χρώμα.