ΟΡΕΣΤΕΙΑ (1982) Θέατρο Τέχνης

Ο ΚΑΡΟΛΟΣ ΚΟΥΝ και το ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ, στην μακρόχρονη παρουσία τους στα θεατρικά δρώμενα της Ελλάδας, παρουσίασαν θεατρικές αποδόσεις κειμένων του αρχαίου, νεοελληνικού, αλλά και παγκόσμιου δραματολογίου. Μια από αυτές είναι η παρουσίαση της Τριλογίας «ΟΡΕΣΤΕΙΑ» του ΑΙΣΧΥΛΟΥ στο Αρχαίο Θέατρο της ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ. 

Η πορεία του οίκου των Μυκηνών μετά την επιστροφή του ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ είναι το νήμα που συνδέει και τα τρία μέρη. Η φρυκτωρία του ΑΡΑΧΝΑΙΟΥ μεταδίδει το μήνυμα της πτώσης της ΤΡΟΙΑΣ, η ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑ ετοιμάζεται για την επιστροφή του βασιλιά και συζύγου της. 

Οι πολίτες του ΑΡΓΟΥΣ ανησυχούν και αυτοί με τη σειρά τους. Ο ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ επιστρέφει θριαμβευτής, φέρνοντας μαζί του ως έπαθλο και την ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ. Το σχέδιο της ΚΛΥΤΑΙΜΝΗΣΤΡΑΣ ενεργοποιείται και, σε πολύ λίγο, ο ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ και η ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ είναι νεκροί. Η βασίλισσα θριαμβολογεί. Για εκείνη και τον ΑΙΓΙΣΘΟ το τέλος είναι πολύ κοντά.

Τα παιδιά της και παιδιά του ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ, ΗΛΕΚΤΡΑ και ΟΡΕΣΤΗΣ, σχεδιάζουν και πραγματοποιούν την τιμωρία. Το μητροκτόνο ΟΡΕΣΤΗ καταδιώκουν οι ΕΡΙΝΥΕΣ. Η λύτρωσή του έρχεται όταν ο θεός ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ αναλαμβάνει την ευθύνη της πράξης και η θεά ΑΘΗΝΑ τον αθωώνει στο νεοσύστατο δικαστήριο του ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ.

Σκηνοθεσία: ΚΑΡΟΛΟΣ ΚΟΥΝ

Μετάφραση: ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ

Μουσική: ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ

Σκηνικά-Κουστούμια: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Μάσκες: ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΠΟΝΑΤΣΟΣ

Βοηθός Σκηνογράφου-Ενδυματολόγος: ΛΙΛΥ ΠΕΖΑΝΟΥ

Διαφωτιστική βία…

(Επενδυτής, 19/10/2013)

Ξεκαθαρίζω εξαρχής: Δεν καταδικάζω τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται. Τουλάχιστον όχι πριν αποσαφηνίσουμε από πού προέρχεται η βία. Η βία υπάρχει πριν το είδος μας κυριαρχήσει στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας. Είναι ο όρος ύπαρξης αυτής της αλυσίδας. Και κανένας κρίκος της -ούτε η αόρατη αμοιβάδα ούτε ο τρομερός λέων- διανοήθηκε να αξιολογήσει ηθικά και να απορρίψει τη βία. Η περιγραφή του βιβλικού παραδείσου, όπου τα είδη συνυπήρχαν χωρίς κανένα να διανοηθεί να κατασπαράξει άλλο, έχει ένα αβυσσαλέο κενό: με τι τρέφονταν; Με φωτοσύνθεση;

Πέραν της τροφικής αλυσίδας, δεν χρειάζεται να είναι κανείς αμετανόητος οπαδός του Μαρξ για να καταλάβει ότι η βία ήταν και παραμένει «η μαμή, που από κάθε παλιά κοινωνία, ξεγεννά μια καινούργια». Η Ιστορία είναι μια επαναλαμβανόμενη επιβεβαίωση της παρατήρησης. Σε σημείο ώστε οι ιστορικοί να αποκαλούν «σκοτεινούς αιώνες» τα μακρά διαλείμματα στην εξέλιξη της ανθρωπότητας που χαρακτηρίζονται από ειρηνική «στασιμότητα» και απουσία βίας. Η ίδια η πρόοδος, όσες ηθικές ενστάσεις κι αν έχει κανείς γι’ αυτήν, συντίθεται από απίστευτες ποσότητες βίας -κρατικής, στρατιωτικής, πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής- που ασκήθηκε από και σε εκατομμύρια ανθρώπους.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μαρξιστής για να το αντιληφθεί αυτό. Αρκεί η στοιχειώδης γνώση της αρχαιοελληνικής μυθοπλασίας, ή μια επαφή με το έργο του Αισχύλου, για να θυμηθεί τον ιδρυτικό μύθο: η Βία μαζί με τον αδελφό της, το Κράτος, υπηρετούν τον Δία και υλοποιούν αδιαμαρτύρητα τη βάναυση εντολή του να καρφώσουν τον «κλέφτη» Προμηθέα στα βράχια του Καυκάσου. Η Βία χαρακτηριστικά βουβή, το Κράτος λαλίλαστο, επιτηρούν τον «εκτελεστή» Ήφαιστο, στον πρόλογο του «Προμηθέα Δεσμώτη» Ο Αισχύλος δεν ήταν ένας προ Μαρξ μαρξιστής. Αποδοκιμάζει τη βία του κυρίαρχου Δία και επιδοκιμάζει τη βία του «κλέφτη» Προμηθέα για να καταγράψει συμβολικά τη συνθήκη της εποχής του. Η βία που ασκούσε ακόμη και το δημοκρατικά διευθυνόμενο κράτος της κλασικής Αθήνας -για να μη σηκώνουν κεφάλι οι δούλοι, για να εφαρμόζονται οι νόμοι που ψήφιζε η συνέλευση των πολιτών, για να εξοστρακίζονται οι ανεπιθύμητοι πολιτικοί, για να συλλέγονται οι φόροι, για να αντιμετωπίζονται οι εχθροί, για να καταπνίγονται οι εξεγέρσεις στις αποικίες- ήταν μια βία αποδεκτή. Το αναγκαίο κακό που διασφάλιζε τις ελευθερίες των πολιτών.

«… καθίστε πρώτα και μάθετε τα ελληνικά… »

Σεπτεμβρίου 13, 2013 από seisaxthiablog

 Γράφει:
ο Νίκος ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ

Απέναντι στο δικό τους «κήρυγμα», εμείς θυμόμαστε τον Ελύτη που έλεγε στους Ελληνες μετανάστες της Σουηδίας, το 1979:

«Κι αν μου το συγχωρείτε να σας δώσω μια γνώμη – ακούστε την: όσο καλά κι αν ζείτε σ’ αυτή τη φιλόξενη, την ευγενική χώρα, όσο κι αν νιώθετε καλά και στεριώνετε, και κάνετε οικογένεια – μην ξεχνάτε την πατρίδα μας, και προ παντός, τη γλώσσα μας. Πρέπει να ‘σαστε περήφανοι, να’ μαστε όλοι περήφανοι, εμείς και τα παιδιά μας για τη γλώσσα μας. Είμαστε οι μόνοι σ’ ολόκληρη την Ευρώπη που έχουμε το προνόμιο να λέμε τον ουρανό “ουρανό” και τη θάλασσα “θάλασσα” όπως την έλεγαν ο Ομηρος και ο Πλάτωνας πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Δεν είναι λίγο αυτό. Η γλώσσα δεν είναι μόνον ένα μέσον επικοινωνίας. Κουβαλάει την ψυχή του λαού μας κι όλη του την ιστορία και όλη του την ευγένεια. Χαίρομαι κι αυτή τη στιγμή που σας μιλάω σ’ αυτή τη γλώσσα και σας χαιρετώ, σας αποχαιρετώ μάλλον, αφού η στιγμή έφτασε να φύγω».

*

Και τον Γκάτσο:

«Μια χούφτα είν’ ο άνθρωπος από στυφό προζύμι/ γεννιέται σαν αρχάγγελος πεθαίνει σαν αγρίμι/ του μένει μόνο στη ζωή μια γλώσσα μια πατρίδα/ η πρώτη του παρηγοριά και η στερνή του ελπίδα/ Ολο το βιος κι η προίκα του ένας καημός στα στήθια/ κι ο τόπος που τον γέννησε η δυνατή του αλήθεια/ Για δέστε κείνο το παιδί με τα γερά τα χέρια/ πώς οδηγεί τ’ αδέρφια του ν’ ανέβουν ως τ’ αστέρια/ κι απ’ τα βουνά της Ρούμελης και τα νησιά του νότου ένας πανάρχαιος παππούς κοιτάει τον εγγονό του».

*

Και τον Αισχύλο:

«βορβόρω δ’ ύδωρ λαμπρόν μιαίνων ούποθ’ ευρήσεις ποτόν» (με βούρκο αν το μολύνεις από πού θα πιεις καθαρό νερό).

Και τον Ενγκελς που τόνιζε ότι

«οι πολυποίκιλες μορφές της ελληνικής φιλοσοφίας περιέχουν σε έμβρυο, εν τω γεννάσθαι τρόπους θεώρησης του κόσμου»

και που απευθυνόταν με τα παρακάτω «τρυφερά» λόγια στους «πνευματώδεις εξυπνάκηδες» της εποχής του:

«Ω Φιλισταίοι καθίστε πρώτα και μάθετε τα ελληνικά κι όταν τελειοποιηθείτε σ’ αυτά, τότε ελάτε να τα πούμε. Μόνον εκείνοι που ξέρουν ελληνικά μπορούν να συζητούν σωστά».

*

Αλλά ένα τέτοιο σχολείο, όπου θα προάγεται το «φιλοκαλούμεν τε γαρ μετ’ ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας» δεν είναι στις προθέσεις εκείνων που υπηρετούν και αναπαράγουν ένα σύστημα που έχει «άρχοντες» και «δούλους».

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΟΛΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ: