Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΦΩΤΙΑΔΗ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Α. ΦΩΤΙΑΔΗΣ - Στα 200χρονα της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, στα 100χρονα του Μικρασιατικού Ελληνισμού

Τετάρτη, 13 Απριλίου 2022 

Του Αριστείδη Γκιουλή

Υπάρχουν μορφές προσώπων που έδρασαν με διάφορους τρόπους στην εποχή που έζησαν, και το όνομά τους βρίσκει μία θέση στις σελίδες των βιβλίων της ιστορίας, όπου και καταγράφονται. Ορισμένες απ΄ αυτές τις μορφές των προσώπων, μένουν για πάντα χαραγμένες για το πνευματικό τους ανάστημα και την προσφορά τους, ενώ κάποιοι απ΄ αυτούς, «άνοιξαν» τους δρόμους προς την αναζήτηση της γνώσης με το παράδειγμά τους. Σε άλλους, η ιστορική τους διαδρομή γίνεται έντονη και φανερή, σε άλλους λιγότερο ορατή, και μάλιστα ειδικότερα στον τόπο τους.[1]

 Ορισμένοι με την προσφορά τους, «έβγαλαν» στην επιφάνεια του φωτός άγνωστες σελίδες του κόσμου, ανέδειξαν ιστορικά γεγονότα, ανέσυραν ξεχασμένα πρόσωπα σημαντικών χρονικών περιόδων, κατέδειξαν πτυχές του κοινωνικο-πολιτικού γίγνεσθαι. Πολλές φορές μάλιστα, η μοίρα δεν στάθηκε ευνοϊκή σε αυτούς, μάλλον το αντίθετο συνέβαινε, η ζωή θα τους δείξει τις αρνητικές της πλευρές. Σε αυτά τα τελευταία πρόσωπα, σε αυτούς τους πνευματικούς δημιουργούς, ανήκει κι ο Δημήτρης Φωτιάδης.

Έχουν περάσει τριάντα τρία χρόνια από το μεγάλο «ταξίδι» του Δ. Φωτιάδη, και ο άνθρωπος που «σήκωσε» τόσο ψηλά τους αγωνιστές της λευτεριάς, που ασχολήθηκε επισταμένα με την ιστορία του «Εικοσιένα», «αναπαύεται» στη γη της Αρκαδιάς.[2]

 «Άγνωστος», αλλά και ξεχασμένος από ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, ίσως και της πολιτείας. Και παρότι στην ουσία φαντάζει «ανύπαρκτος» ακόμα και στους θεσμικούς παράγοντες -όπως άλλωστε και άλλοι σπουδαίοι των ελληνικών γραμμάτων- εν τούτοις, ίσως κάπου στα μικρά παραλειπόμενα, στα αζήτητα, σε κάποιες υποσημειώσεις, πιθανά να βρίσκονται και ορισμένες αναφορές στο όνομά του, ενόψει της επετείου για τα 200χρονα της επανάστασης ή των 100 χρόνων από τη τραυματική μνήμη του Μικρασιατικού Ελληνισμού.

Η καταγωγή του Φώτη Κόντογλου από την ιστορική Αρκαδιά

Του Θόδωρου Μπρεδήμα - 14/10/2014

Μετά την γενικότερη αναφορά μου στο όλον θέμα και μετά την διαπίστωση ότι και ο κατά πάντα σεβαστός Καθηγητής κ. Ζίας δεν είχε ασχοληθεί με την καταγωγή του Φώτη Κόντογλου και όντας υποψιασμένος από τον αείμνηστο Διονύση Πίτταρα ασχολήθηκα περαιτέρω.

Παρεμπιπτόντως θα αναφέρω ότι στη Μεσσηνία και συγκεκριμένα στον Ιερό Ναό του Μετοχίου του Αγίου Όρους, στη Μικρομάνη, το ξύλινο τέμπλο είναι πιστό του τέμπλου που είχε φιλοτεχνήσει ο Κόντογλου στο Ι. Ναό Αγίων Αναργύρων της Πάρνηθας Αττικής.

Επίσης ερευνάται από φιλότεχνο γλύπτη η ανεύρεση πίνακα ζωγραφικής του Κόντογλου με θέμα την Καλαμάτα. Θα είμαστε ευτυχείς να κοσμήσει τη Δημοτική Πινακοθήκη Καλαμάτας.

Συνεπώς το κύριο θέμα της αποψινής ομιλίας μου είναι να τεκμηριωθεί η καταγωγή του από την ιστορική Αρκαδιά, τη σημερινή Κυπαρισσία,  σε συνδυασμό με το μεγάλο ζωγραφικό- αγιογραφι­κό και λογοτεχνικό έργο του Φώτη Κόντογλου. Με το πρώτο αποθανατίζει την «εθνική τέχνη» και το δεύτερο την περίφημη αγιογραφική-παραδοσιακή βυζαντινή τεχνοτροπία του. 

Το λογοτεχνικό του έργο «Η πονε­μένη Ρωμιοσύνη» και κυρίως η αναφορά του στο δημοτικό μας τραγούδι «Τα έμορφα τραγού­δια μας» τον κατατάσσει στη χο­ρεία των μεγάλων διανοητών και αντανακλά «ένα αισθητικό και ηθικό όραμα θεμελιωμένο στην ελληνοκεντρική παράδοση» όπως πρόσφατα γράφτηκε.

Εισερχόμενος στο κύριο θέμα της ομιλίας μου επισημαίνω, αρχικά, την   επισταμένη ιστορική έ­ρευνα, μελέτη και ανακοίνωση δύο ανεκδότων εγγράφων, από τον ιστοριοδίφη Σωτήρη Ν. Αθανασιάδη που αξιολογήθη­καν από τον αλησμόνητο έγκριτο συγγρα­φέα και πολύ αγαπητό μου φίλο και τότε Διευθυντή της «Τριφυλιακής Εστίας» Διονύση Πιτταρά και αξιοποιήθηκαν από τον επίσης αλησμόνητο ιστορικό μελετητή Ι. Μ. Χατζηφώτη, έγιναν αιτία να αποκα­λυφθεί και να τεκμηριωθεί με αδιάσειστα στοιχεία,., η αρκαδινή καταγωγή του μεγάλου Κόντο­γλου.

ΟΡΕΙΝΗ ΑΡΚΑΔΙΑ

🛑 Αν είστε χειμερινός τύπος και αγαπάτε τις εκδρομές σίγουρα η Αρκαδία και ιδιαίτερα το ορεινό της κομμάτι είναι στη λίστα σας. 

Όσες φορές και αν έχεις επισκεφτεί την Ορεινή Αρκαδία πάντα υπάρχουν λόγοι να επιστρέφεις και νέα χωριά να επισκεφτείς!

♦️Τα   Λ α γ κ ά δ ι α   είναι κτισμένα σε υψόμετρο 900μ., στις κατάφυτες πλαγιές του ορεινού όγκου του Μαινάλου, πάνω από μια απότομη και βαθιά ρεματιάς (με κλίση 70%), γεμάτη καρυδιές,  πλατάνια και με τρεχούμενα νερά. 

Τα σπίτια, κτισμένα στην πλαγιά αμφιθεατρικά, κοιτάζουν την ρεματιά. 

Πολλά έχουν από τη μια πλευρά του δρόμου έναν όροφο ενώ από την άλλη τρεις. 

Η κεντρική πλατεία του χωριού, με τα καφενεία και τα εστιατόρια στέκει ακριβώς στο χείλος της ρεματιάς και είναι γεμάτη από πλατάνια. 

Από τη ρεματιά αυτή ξεκινά το απόκρημνο φαράγγι (το Λαγκαδιανό ρέμα), όπου κυλά το Λαγκαδιανό ποτάμι, του Τουθόα κατά τον Παυσανία, το οποίο διασχίζει ένα μεγάλο τμήμα της Γορτυνίας και ανάμεσα από δασωμένες πλαγιές καταλήγει στον ποταμό Λάδωνα. 

Το πάνω μέρος του χωριού, η Πάνω Γειτονιά, είναι μοναδικό σε γραφικότητα και έχει υπέροχη θέα.

Τα πιο σημαντικά αξιοθέατα είναι το ιστορικό σπίτι των Δεληγιάννηδων στην πάνω Γειτονιά, με κειμήλια της οικογένειας των προεστών και οι παλιές εκκλησίες των Αγίων Ταξιαρχών (1805), στην πλατεία των Ηρώων και των Αγίων Αποστόλων (1854) στην κάτω Γειτονιά. 

Οι εκκλησίες αυτές χαρακτηρίζονται από τα ιδιότυπα καμπαναριά τους. 

Η πρώτη είναι η μητρόπολη των Λαγκαδιών και έχει χαρακτηριστικό πελεκητό καμπαναριό δύο επιπέδων. 

Αξιόλογο είναι ακόμα το επιβλητικό πετρόχτιστο κτίριο του Γυμνασίου (1868).

♦️Ιδεώδης τόπος χειμερινού και θερινού τουρισμού η   Β υ τ ί ν α,   είναι χτισμένη στο οροπέδιο του Μαινάλου και συνδυάζει τα πέτρινα αρχοντικά με το πράσινο.

 Η Βυτίνα φημίζεται για τον καθαρό της αέρα, αφού έχει πάρα πολλά δέντρα και κυρίως έλατα.

 Έχει πολύ καλό κλίμα και πλούσια βλάστηση διότι είναι γεμάτη από πανέμορφα ρυάκια. 

Χτισμένη σε υψόμετρο 1.033μ. σε μια κοιλάδα στους πρόποδες του ελατοσκέπαστου Μαινάλου, έχει μαγευτική θέση και είναι από τους πιο γραφικούς οικισμούς της Ελλάδας. 

Απέχει 44 χλμ από την Τρίπολη και βρίσκεται στο δρόμο Τρίπολης-Ολυμπίας-Πύργου.

♦️Κ α ρ ύ τ α ι ν α,   το γραφικό χωριό της Αρκαδίας ξεχωρίζει με τα πολλά πέτρινα σπίτια της, τις παλιές εκκλησίες και το Φράγκικο Κάστρο. 

Αξίζει να επισκεφθείτε την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής και να διαβείτε το πολύτοξο πέτρινο γεφύρι κάτω από το οποίο περνά ο ποταμός Αλφειός.

Καρύταινα: Επιβλητική, αρχοντική, με μεσαιωνικά στοιχεία και αρχοντιά

Έχει εντυπωσιακή εικόνα όταν την αντικρίζει ο επισκέπτης από μακριά, ενώ παλαιότερα θρυλικό γεφύρι της απεικονιζόταν στην μία πλευρά του χαρτονομίσματος των 5.000 δραχμών (στην άλλη ήταν ο Κολοκοτρώνης). Ο συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης, όταν την επισκέφθηκε, την χαρακτήρισε Τολέδο της Ελλάδας.

Ο λόγος για την Καρύταινα (ή Καρίταινα), ένα χωριό της Γορτυνίας στην Αρκαδία. Είναι χτισμένη σε κορυφή λόφου γύρω από το μεσαιωνικό κάστρο. Βρίσκεται στο χώρο της αρχαίας Βρένθης, στην καρδιά του Μοριά, μόλις 15 χιλιόμετρα από την Μεγαλόπολη, στον δρόμο για Ελληνικό και Ανδρίτσαινα, σε μια διαδρομή πνιγμένη στο πράσινο.

O οικισμός διακρίνεται ιδιαίτερα για τον μεσαιωνικό της χαρακτήρα που της προσδίδουν τα σπίτια, το κάστρο και οι βυζαντινού ρυθμού εκκλησίες.

Στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, ήταν πρωτεύουσα της ομώνυμης βαρονίας και κτίσθηκε το κάστρο της (1245) από τον Hugues de Bruyeres. Τότε ονομάσθηκε το «Τολέδο της Ελλάδας» και θεωρήθηκε σαν ένα από τα σημαντικότερα σημεία της Πελοποννήσου χάρη στην στρατηγική θέση του.

Τα σπίτια της Καρύταινας είναι όλα χτισμένα με παραδοσιακό στυλ, παλιά αρχοντικά, πάνω και κάτω μαχαλάς, πέτρινες κρήνες, μαγαζιά με κατώγια, ρούγες, βυζαντινές εκκλησίες και ξωκλήσια -με έντονα τα στοιχεία της φράγκικης επίδρασης- και το σπίτι του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

“Εt in Arcadia ego”

Θόδωρος Μαραγκός - Σκηνοθέτης 

Τότε που έκανα το Μάθε παιδί μου γράμματα,  πάνω στα βουνά της Αρκαδίας υπήρχε ένας βοσκός, τον οποίον  ακολουθούσε όπου πήγαινε και όπου στεκόταν, ένας Ιταλός!. Ρώτησα γιατί τον ακολουθεί ο Ιταλός  και μου είπαν ότι είναι θαυμαστής του! Και τι είδους θαυμαστής είναι, ρώτησα, απορημένος. Του αρέσουν οι ιστορίες του βοσκού και όταν τον ακούει να τις αφηγείται, δακρύζει! μου είπαν. Η περιέργειά μου και το ενδιαφέρον μου φούντωσε. Επεδίωξα , τους γνώρισα και έπαθα την πλάκα μου..

Ο βοσκός που τον  έλεγαν Γιώργο Πετρίδη ήξερε του κόσμου τις ιστορίες, από την παράδοση, από την μυθολογία, από την ιστορία. Μεγάλες ιστορίες μια και δυο ώρες η κάθε μια. Τις είχε αποστηθίσει και τις έλεγε απ έξω. Είχε κι έναν μοναδικό τρόπο να τις αφηγείται. Ήταν πράγματι συγκλονιστικός

Ο Αλμπέρτο ο Ιταλός ήταν Ελληνολάτρης και ήξερε τα Ελληνικά καλλίτερα από εμένα. Τον ρώτησα πως ανακάλυψε τον Γιώργο Πετρίδη τον βοσκό και μου είπε:

 Τον ξέρεις τον περίφημο πίνακα του Νικολά Πουσσέν, Ο ΒΟΣΚΌΣ ΤΗΣ ΑΡΚΑΔΊΑΣ που είναι στο Λούβρο; Όχι, του είπα. 

Και τότε ο Ιταλός μου είπε την  "δική του Ιστορία"

"Στο σχολείο μας έμαθαν πως, όταν η Ελλάδα υποδουλώθηκε από τους Τούρκους τον 15ο αιώνα, ο Ελληνισμός απελευθέρωνε την Ευρώπη, με την αναγέννησή του, από την ιερά εξέταση και από τα σκοτάδια του μεσαίωνα. Αυτό είχε σαν επακόλουθο να φουντώσει το κίνημα του του ανθρωπισμού και του ρομαντισμού και τη γέννηση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Ντοκιμαντέρ: Αρκαδία χαίρε, του Φίλιππου Κουτσαφτή

Tου Κωνσταντίνου Μπλάθρα από τη Ρήξη φ. 118 

Η Αρκαδία είναι η ουτοπία, η Εδέμ της δυτικής τέχνης, όπου ο άνθρωπος απολαμβάνει τα αγαθά της φύσης, ξεφεύγοντας από το βάρος του πολιτισμού. Ένας τόπος για τους μυημένους, όπως μαρτυρεί το κρυπτικό απόφθεγμα «et in Arcadia ego», που ο Νικολά Πουσέν έχει σκαλίσει μέσα σ’ ένα ονειρώδες βουκολικό τοπίο.
Συνάμα, η Αρκαδία είναι τόπος υπαρκτός, μια ορεινή χώρα στην καρδιά της Πελοποννήσου, εγκαταλειμμένη σήμερα από τους κατοίκους της, αν και κάποτε γνώρισε μέρες δοξασμένες. Το μακρύ τούνελ του αυτοκινητόδρομου στο Αρτεμίσιο Όρος είναι η σημερινή της είσοδος. Κι ένας οδοδείκτης εκειδά με το έργο του κλασικιστή ζωγράφου υπαινίσσεται εκείνη την άλλη χώρα των καθαρών ποταμών της φαντασίας, που ενέπνευσε τον ευρωπαϊκό 17ο αιώνα, από τον Γάλλο ζωγράφο έως τον «Σέξπηρ της Μεσογείου», τον Λόπε ντε Βέγκα.

Η ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ A΄ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Α. Η ΑΡΚΑΔΙΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΩΝ- (ΘΩΜΑΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ)

(1) Δεν πρέπει να λησμονή κανένας, ότι η κάρα του Αποστόλου Ανδρέα, ξαναδόθηκε πάλι στην Πάτρα και στον μεγαλοπρεπή ναό του φυλάσσεται πιά.

Β. Η ΑΡΚΑΔΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ (1459- 1685)

Ο Μωάμεθ Β', επωφελήθηκε από την διαμάχη των αδελφών Παλαιολόγων και όπως φάνηκε και από τα προηγούμενα, μπόρεσε να κάνη δική του, όλη την Ελληνική Χερσόνησο (1458- 1459). Του έμειναν μονάχα τα κάστρα της Μεθώνης, της Κορώνης και της Πύλου με την γύρω περιοχή τους, που κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητη ήταν. Με την άδεια των Βενετών, ο Πορθητής είδε τις πόλεις, τα κάστρα και τα γύρω μέρη τους και τα ζήλεψε. Τα ήθελε και αυτά δικά του.

Οι Βενετοί κατάλαβαν τις προθέσεις του και ετοιμάστηκαν γιά πόλεμο. Έτοιμος ήταν και ο Μωάμεθ. Στις 25 Ιανουάριου 1463, η δημοκρατία της Βενετίας έστελνε τον εξοπλισμένο στόλο της, με αρχηγό τον Λουδοβίκο Λορεδάνο. Έτσι, ενίσχυε την θέσι της. Η αφορμή για τον πόλεμο, ανάμεσα στους Τούρκους και τους Βενετούς, ήρθε από ένα ασήμαντο, θα έλεγε κανένας, γεγονός, όπως συμβαίνει σχεδόν με κάθε πόλεμο, όταν τα αίτια προϋπάρχουν. Στα 1463, ο Αρβανίτης ταμίας του Τουρκικού στρατού στην Αθήνα, έφυγε με όλο τόο ταμείο του στρατού κι έφτασε στην Κορώνη, ζητώντας άσυλο, κατά την σημερινή έκφρασι. Κρύφτηκε μάλιστα κοντά στον καστιλάνο της Κορώνης, Ιερώνυμο Βαλερέσσο. Οι Τούρκοι ζήτησαν τον ταμία τους και μαζί του το ταμείο τους. Οι Βενετοί προφασίστηκαν άγνοια. Ο πόλεμος ήταν το επακόλουθο. Τρεις τουρκικές στρατιές, ήρθαν στο Μωριά, πολιορκώντας τα τρία Βενετικά κάστρα.

Από το άλλο μέρος, οι Βενετοί έξω από τις συνηθισμένες δυνάμεις τους και τον στόλο τους που ήρθε από την Βενετία, επειδή στην στεριά καταλάβαιναν την υπεροχή των αντιπάλων τους, έφεραν από την Μεγαλόνησο Κρήτη «μέγαν αριθμόν κακούργων προς ους εχαρίσθη η ποινή» και τους αποβίβασαν στην Πελοπόννησον. Αρχηγός τους ήταν ο Μπερτόδουλος (1463- 1479). Στα χρόνια αυτά, ο Μπερτόδουλος, περιήλθε σε πολλές περιοχές της Πελοποννήσου κι’ εκήρυξε απελευθερωτικό αγώνα κατά των Τούρκων. Πολλά δε μέρη, με τους ανθρώπους των που πήραν τα όπλα, επανεστάτησαν.

Δημητσάνα: «Μετακομίζοντας στο Κινενούργιο Αιώνα ...» / Δημητσάνα: "Προς το Νέο Αιώνα ..."

ΚΛΙΚ στην εικόνα για να παρακολουθήσετε την ταινία...

Γιάννης Ν. Δρίνης - Σίλας Μιχάλακας

Η ταινία, η οποία προβλήθηκε ως "εργασία υπό εξέλιξη" στο 2ο και ολοκληρώθηκε στο 3ο Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας-Ethnofest, αποτελεί μέρος της εθνογραφικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε στη Δημητσάνα (Αρκαδία) κατά την περίοδο 2007-2011, με θέμα την διερεύνηση των μετασχηματισμών και αναπαρισμάτων του χώρου. Οι διαφορετικές εμπειρίες αυτοχθονίας και ριζοσώματος, η μετανάστευση και οι επιστροφές στο γενέθλιο τόπο, οι νέες σχέσεις με το χωριό, η εμφάνιση της «αυθεντικότητας», η «παράδοση» και η ορεινότητα αισθητικών αντικειμένων στο πλαίσιο της εναλλακτικής τουρισμού, καθώς και οι νέες οι χρήσεις του χώρου ως πεδίου υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής είναι μερικές από τις πραγματικότητες που προσπαθούν να αναδείξουν την ταινία.

Γιάννης Ν. Δρίνης - Σίλας Μιχάλακας © 2012

Η Αρκαδιά (Κυπαρισσία): Στα χρόνια της Επανάστασης

Κλίκ ΕΔΩ ή στην εικόνα για να διαβάσετε την ανάρτηση...

Η Φωτεινή Αρκαδία

Το Αρκαδικόν Ιδεώδες και η Σύγχρονη Παρακμή

«Αρκαδίαν μ’ αιτείς; Μέγα μ’ αιτείς ου τοι δώσω»

Χρησμός του Μαντείου των Δελφών στον βασιληά της Σπάρτης

του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*

Η Αρκαδία είναι αναμφισβήτητα η πατρίδα της ελληνικής Παλιγγενεσίας του 1821. Από τα χρόνια της Άλωσης, στα μέσα του 15ου αιώνα, οι Αρκάδες αγωνίζονταν να αποτρέψουν την παράδοση της Πελοποννήσου στους Οθωμανούς. Συμμάχησαν με την Βενετία όταν πολεμούσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία στα 1463, ξεσηκώθηκαν στα 1532 όταν ο Γενουάτης Αντρέα Ντόρια καταναυμαχούσε τους Τούρκους, επαναστάτησαν μετά το 1686 όταν ο Μοροζίνι πήρε το Ναύπλιο και κατέλαβαν το κάστρο της Καρύταινας. Μετά την ειρήνη του Ποσάροβιτς (1718), ο Δήμος Κολοκοτρώνης έκανε νέο ξεσηκωμό, στα Ορλωφικά (1770) πρωτοστάτησαν και πνίγηκαν στο αίμα. Δεκάδες Αρκάδες ήταν μυημένοι στην Φιλική Εταιρεία συγκροτώντας έτσι ένα δυναμικό αγωνιστικό πυρήνα στις παραμονές του ’21.

Ώσπου έφτασε η πολυπόθητη ώρα: στις 28 Απριλίου 1821, οι οπλαρχηγοί του Μωριά αποδέχτηκαν τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ως στρατιωτικό ηγέτη του Αγώνα. Λίγους μήνες μετά, ο Δράμαλης με το σουλτανικό στράτευμα θα πάθαινε πανωλεθρία στα Δερβενάκια, παγιδευμένος από την στρατιωτική ιδιοφυΐα του Γέρου του Μωριά. Ο δρόμος θα άνοιγε για την νικηφόρα Επανάσταση και την δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Στα σχολεία μαθαίναμε, τουλάχιστον οι παλιότεροι προ της εθνομηδενιστικής επέλασης, ότι οι πρόγονοί μας ξεσηκώθηκαν γιατί αρνούντο να είναι φόρου υποτελείς στους Τούρκους, να πληρώνουν χαράτσια και κεφαλικούς φόρους. Έπιασαν λοιπόν τους φοροεισπράκτορες και τους ξέκαναν, έτσι ξεκίνησε η εξέγερσή τους. Τι πλήρωναν τότε οι Αρκάδες παππούδες μας;Την “Δεκάτη”, δηλαδή το 10% από τα εισοδήματά τους…

Αρκαδία Χαίρε

Το ντοκιμαντέρ «Αρκαδία Χαίρε» του Φίλιππου Κουτσαφτή, που προβλήθηκε στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, μας ταξιδεύει σε ένα διαφορετικό μέρος της Ελλάδας: είναι μια περιήγηση στα χωριά της Τεγέας, αλλά ταυτόχρονα και μια προσπάθεια αναζήτησης ταυτότητας.

Όπως και στο προηγούμενο ντοκιμαντέρ του «Αγέλαστος Πέτρα», η προσπάθεια ήταν «να δούμε τους τόπους με τρόπο έξω από την καταγραφή και την περιγραφή, με την ταυτότητα τους», ενώ κατ' επέκταση, όπως είπε, «το να βρω αυτούς τους δρόμους είναι μέρος και της δικής μου ταυτότητας».

Αρχαιολογία και Παγκοσμιοποίηση

Λεπτομέρεια από το εντυπωσιακό ψηφιδωτό που ανακαλύφθηκε στην Αμφίπολη

 από seisaxthiablog

Του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*

Διανύουμε περίοδο μεγάλων κοσμοϊστορικών αλλαγών που θα καθορίσουν το μέλλον του πλανήτη για τους επόμενους αιώνες. Κι όχι μόνο του δικού μας πλανήτη, αλλά πιθανότατα και την φύση του μελλοντικού ανθρώπινου αποικισμού στο διάστημα… Οι κοχλίες του ιστορικού γίγνεσθαι δουλεύουν μέρα-νύχτα, αλλά οι αρχιτέκτονες της παγκοσμιοποίησης κρύβονται πίσω από απατηλές και ακαταλαβίστικες υποσχέσεις για την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Η νομιμότητά τους παραμένει τόσο πολύ διάτρητη όσο και η καταστροφική τους δυνατότητα τρομερά ισχυρή.

Χρειαζόμαστε νέους διεθνείς και πολιτειακούς θεσμούς κύρους που να βγουν ζωντανοί και ακέραιοι, όπως η Πολιάδα Αθηνά είχε προβάλει πάνοπλη από το κεφάλι του Διός.

Σε μια εποχή, λοιπόν, που ο υφέρπων εθνομηδενισμός της Υπερεθνικής Ελίτ και των εγκάθετών της προχωρά σε κατά μέτωπο διάβρωση του εθνικού ιστορικού αφηγήματος και της ιστορικής μας ταυτότητας, κάποιοι δουλεύουν μέρα-νύχτα, με όλη την σημασία της λέξεως, για να τα προστατεύσουν και να τα πλουτίσουν.

Ο σημαντικός ρόλος της Αρχαιολογίας στην διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης

Όταν ο ποιητής Ιωάννης Πολέμης έγραφε εκείνα τα, παιδικού ύφους, μελό στιχάκια του που διδάσκοντο όλοι παληότερα στο σχολείο, αποτύπωνε, εκτός των άλλων, μια σημαντική ιστορική παράμετρο για το νέο ελληνικό έθνος: τον ρόλο που έπαιξε η Αρχαιολογία στην εξ αρχής αναζήτηση, συγκρότηση και εμπέδωση του εθνικού ιδεολογήματος και της εθνικής συνείδησης μετά το ’21.

Στο γνωστό «Τι είναι η πατρίδα μας;»: …αναρωτιέται χαρακτηριστικά ο ποιητής: «Μην είναι τάχατε τα ερειπωμένα αρχαία μνημεία της χρυσή στολή…».

Πράγματι, κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας, αυτά τα ερειπωμένα αρχαία μνημεία, τα «μάρμαρα», όπως τα έλεγε ο λαός, βάσταγαν ζωντανή την εθνική μνήμη και, πολύ πριν την Επανάσταση, τον 18ο αιώνα, είχαν ήδη διαμορφώσει την ιδέα μιας ένδοξης εθνικής καταγωγής στην συνείδηση των Ρωμηών.

Αμέσως μετά την Επανάσταση του 1821 και την συγκρότηση του νέου ελληνικού κράτους υπό την επήρεια των Διαφωτιστών, η σχέση μεταξύ αρχαιότητας, αρχαιολογίας και ελληνικότητας αναπτύχθηκε στο έπακρο και η αρχαιολογική σκαπάνη επιφορτίσθηκε κυρίως με τον ιερό ρόλο του «θεματοφύλακα» του έθνους και της ιστορίας του. Δεν είναι τυχαίο ότι η Αρχαιολογική Εταιρεία είναι περίπου συνομήλικη με το νέο ελληνικό κράτος. Τον Ιανουάριο του 1837 που ιδρύθηκε, είχε την εποπτεία όλου του τότε ελληνικού χώρου. Τώρα, το έργο των ανασκαφών το έχει μοιραστεί με τις μεγάλες ξένες αρχαιολογικές σχολές, σαν ιδιωτική εταιρεία, ενώ την κεντρική ευθύνη των αρχαιολογικών προγραμμάτων την έχει το Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟ) με την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τις Εφορείες Αρχαιοτήτων.