Ποια ήταν η Διοτίμα της Μαντινείας που δίδαξε στον Σωκράτη την έννοια του έρωτα;

Ποια ήταν η Διοτίμα της Μαντινείας που δίδαξε στον Σωκράτη την έννοια του έρωτα;

 Σήμερα το όνομά της σχετίζεται με την ισότητα... 

 Διαβάστε όλο το άρθρο ΕΔΩ ...

Ή ΚΛΙΚ στην εικόνα..

Ο λεγόμενος « μύθος τού Πρωταγόρα»

ΠΛΑΤΩΝOΣ Πρωταγόρας 320c-322d. Μετάφραση Γεωργία Παπαδάκη

Ο λεγόμενος « μύθος τού Πρωταγόρα» 1

΄Ηταν κάποτε μια εποχή που υπήρχαν μεν θεοί, αλλά δεν υπήρχαν θνητά γένη. Σαν ήρθε όμως ο καιρός ο καθορισμένος από τη μοίρα για να γεννηθούν και αυτά, τότε οι θεοί τα πλάθουν μέσα στη γη κάνοντας μείγμα από χώμα και φωτιά και από όσα ανακατεύονται με φωτιά και χώμα. Όταν λοιπόν επρόκειτο να τα φέρουν αυτά στο φως, πρόσταξαν τον Προμηθέα και τον Επιμηθέα2 να τους δώσουν εφόδια και να μοιράσουν στο καθένα τις ικανότητες που του πρέπει. Και τότε ο Επιμηθέας ζητά από τον Προμηθέα να τον αφήσει να κάνει αυτός τη μοιρασιά∙ « κι όταν κάνω τη μοιρασιά», είπε, «έλα να την εξετάσεις». Και έτσι, αφού τον έπεισε, άρχισε να μοιράζει. Μοιράζοντας, λοιπόν, σε άλλα έδινε δύναμη χωρίς γρηγοράδα, ενώ τα πιο αδύναμα τα εφοδίαζε με γρηγοράδα∙ άλλα πάλι τα προίκιζε με οπλισμό και σε άλλα που έδινε άοπλη φύση, γι’ αυτά επινοούσε για τη σωτηρία τους κάποια άλλη δύναμη. Εκείνα δηλαδή από αυτά που τα εφοδίαζε με μικρό μ μεέγεθος, τους μοίραζε την ικανότητα να φεύγουν πετώντας ή τους έδινε υπόγεια κατοικία∙ σε όσα όμως έδινε μεγάλο μέγεθος, με αυτό ακριβώς το μέγεθος τα έσωζε∙ και τα άλλα, έτσι ισοζυγιάζοντας, τα μοίραζε. Αυτά τα μηχανευόταν, επειδή πρόσεχε μην τυχόν και αφανιστεί κανένα γένος. Αφού λοιπόν τα εφοδίασε με τρόπους που να αποφεύγουν την αλληλοεξόντωση, σοφιζόταν μέσα προστατευτικά σύμφωνα με τις εποχές του χρόνου που ορίζονται από τον Δία, ντύνοντάς τα με πυκνό τρίχωμα και γερά δέρματα, ικανά να τα προφυλάσσουν από το κρύο και κατάλληλα για τους καύσωνες κι ακόμη φρόντιζε, όταν πηγαίνουν για ύπνο, να είναι για το καθένα τους τα ίδια αυτά στρώμα και δικό του και δοσμένο από τη φύση. Κι αφού πόδεσε άλλα με οπλές και άλλα με νύχια γερά και χωρίς αίμα, κατόπιν προμήθευε διαφορετικές τροφές στα διαφορετικά γένη, σε άλλα χόρτο από τη γη, σε άλλα καρπούς δέντρων και σε άλλα ρίζες∙ είναι και κάποια, στα οποία έδωσε για τροφή το φάγωμα άλλων ζώων∙ και σ’ αυτά μεν έδωσε τη δυνατότητα να γεννούν λίγους απογόνους, ενώ σ’ εκείνα που τρώγονται από αυτά έδωσε τη δυνατότητα των πολλών απογόνων, εξασφαλίζοντας έτσι τη σωτηρία για το γένος τους. Επειδή όμως ο Επιμηθέας δεν ήταν πολύ γνωστικός, ξόδεψε χωρίς να το καταλάβει όλες τις ικανότητες στα άλογα ζώα∙ του απόμενε λοιπόν απροίκιστο ακόμη το ανθρώπινο γένος και απορούσε τι να κάνει.

Ευρισκόμενος σ’ αυτή την αμηχανία, έρχεται ο Προμηθέας για να εξετάσει τη μοιρασιά και βλέπει τα μεν άλλα ζώα να είναι τακτοποιημένα επιμελώς σε όλα, τον δε άνθρωπο και γυμνό και ξυπόλητο, χωρίς στρώμα και χωρίς όπλα∙ έφτανε κιόλας η καθορισμένη από τη μοίρα μέρα, κατά την οποία έπρεπε να βγει και ο άνθρωπος από τη γη στο φως.

Χριστιανοσωκρατικοαντιπλατωνικόν

από Νίκος Τουλαντάς

Όταν το τελευταίο έργο σου είναι οι Νόμοι, σε επίπεδο κυκνείου άσματος, σε ώρα κατάθεσης σύνοψης της σπουδής που προτείνεις λοιπόν, με τις πράξεις και τους (δια)λόγους σου, στον συνάνθρωπό σου να μιμηθεί, τότε, κάτι δε πήγε καλά. Ο Πλάτων παραμένει «ο Πλάτων!» κυρίως λόγω Μουσικής (γλώσσας, ύφους, ρυθμού, επιμέρους συλλήψεων). Ο Πλάτων κατέληξε να είναι επιλεκτικά απαλόψυχος απέναντι στα προσωπικά και κοινοτικά προβλήματα. Δεν ήτανε Σωκράτης. Και, μέσω του Ξενοφώντειου Σωκράτη, βρίσκω τον τελευταίο όχι μόνο ως μία κατάσταση εναρέτου προ Χριστού χριστιανού (ασκητή) όπως λέγεται, αλλά έως και μία περίπτωση «πάσχισης του Θεού», όπως την περιγράφουν τα πατερικά. Ήταν το Έν, βέβαια.

Ο Πλάτων έγινε Πάπας στο τέλος. Και, όλως παραλλήλως, για διοικητικούς, παιδαγωγικούς και θρησκευτικούς λόγους κυρίως. Ενδιαφέρον παρουσιάζει μία περίπτωση προτάσεως της καταταγής του στο αγιολόγιο της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας (από μαθητές του Πλήθωνα). Όμως ο Πλάτων ήταν πολύ σκληρός με τους θρησκευτικούς παραβάτες (Νόμοι 907D-909D), και πολύ σίγουρος πως τα άστρα είναι θεότητες που τους πρέπουνε θυσίες κι αφοσίωση (821B-D), και δεχόμαστε, συνειδητά αποσπασματικά το έργο του γιατί είναι πραγματικά ένας μεγάλος στοχαστής. Αλλά και τί δάσκαλο είχε!

Πρέπει να στοχαστούμε πως ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, όλη η στόφα των Μεγανόων του Χρυσού Αιώνα και όχι μόνο αυτού, περνούσαν καλά με τις απασχολήσεις τους, την έβρισκαν στον βασανισμό της παιδαγωγίας τους, και εκ της τιμιότητός τους εκφέραν την ανάλογη λογική μετοχή τους. Δεν αμφιβάλλουμε ακούγοντας τους δασκάλους που μιλούν για τις υποθέσεις τους, όταν σου λένε, π.χ., πως η νεότερη φιλοσοφία «δεν είναι παρά σχόλια στον Πλάτωνα» (A. N. Whitehead via Ζ. Λορεντζάτος/Φιλοσοφία και Επιστήμη).

*

Ο Σωκράτης ήταν όσιος.

Το σημείο της «πάσχισης» του Σωκράτη, το «χριστιανικό» σημείο που προδίδει τον φιλόσοφο, είναι πως δεν είναι μόνος, δεν αρχίζει και πεθαίνει με τον εαυτό του: το δαιμόνιο, η «φωνή». Αυτό το σημείο μαρτυρεί μία κατάσταση φωτισμού, όχι επιδεικτικού ασκητισμού ή προσωπικής διδασκαλίας∙ μαρτυρεί την φυσικότητα του κόσμου∙ μαρτυρεί την επίτευξη της άμεσης πληροφορίας και κραταιάς ως προς τη σιγουριά της∙ και επειδή ακριβώς ξέρει τον κόσμο που τον ξεπερνά, όταν λέει ότι δεν γνωρίζει τίποτα, πάλι αυτό (το Έν υπάρχει και δρα μέσα μας) μαρτυρά. Και είναι (ή όχι – ό,τι βλέπει ο καθένας) το ανάλογο με το του Χριστού (Λουκ. 12,11-12): «ὅταν δὲ προσφέρωσιν ὑμᾶς ἐπὶ τὰς συναγωγὰς καὶ τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ἐξουσίας, μὴ μεριμνᾶτε πῶς ἢ τί ἀπολογήσησθε ἢ τί εἴπητε· τὸ γὰρ Ἅγιον Πνεῦμα διδάξει ὑμᾶς ἐν αὐτῇ τῇ ὥρᾳ ἃ δεῖ εἰπεῖν». Γιατί είναι ανάλογο; Διασκευάζω από την Απόλογία Σωκράτους του Ξενοφώντα:

Ο Μύθος του Σπηλαίου από την Πολιτεία του Πλάτωνος.

ΣΤΕΛΙΟΣ ΡΑΜΦΟΣ 

Ο Στέλιος Ράμφος ερμηνεύει το Μύθο του Σπηλαίου από την Πολιτεία του Πλάτωνος. Η διάλεξη έλαβε χώρα το 1998 στο Ίδρυμα Γουλανδρή Χόρν και οργανώθηκε από το Άλσος γραμμάτων και τεχνών. 

Το πιο φημισμένο φιλοσοφικό κείμενο. … αυτός που απελευθερώνεται δυστροπεί, σύρεται με το ζόρι στην έξοδο για να δει τον πραγματικό κόσμο. Αποφασίζει να γυρίσει πίσω δεν αντέχει η ψυχή του να χει δει την πραγματικότητα και να μην φωτίσει και τους άλλους. Αν τους πει αυτά τα οποία είδε θα τον θεωρήσουν τρελό και θα τον καταξεσχίσουν.

Πρόκειται για το Μύθο της Γνώσεως και της Παιδείας. Στο χώρο του σπηλαίου αντιστοιχεί ο αισθητός κόσμος. Στον δαυλό αντιστοιχεί ο ήλιος τον οποίο ξέρουμε ότι είναι η έσχατη μορφή της γνώσεως. Στην ανάβαση και τη θέα του δεσμώτου αντιστοιχεί η άνοδος της ψυχής από τον ορατό τόπο στον νοητό. Εκεί που ο Δ αντιλαμβάνεται τη διαφορά νύχτας και μέρας, εκεί ο ήλιος μόλις που φαίνεται, είναι Η ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΑΓΑΘΟΥ. Ο ήλιος είναι η καθολική αιτία κάθε καλού και κάθε ωραίου. Για να πολιτεύεται κανείς με σωφροσύνη πρέπει να γνωρίζει την ιδέα του αγαθού. Όσοι την έχουν γνωρίσει εδώ κάτω αρνούνται τα ανθρώπινα και θέλουν να μείνουν επάνω στο αγαθό και όταν πάλι γυρνάνε πίσω σ’ αυτό τον κόσμο δείχνουν αδέξιοι και γελοίοι διότι τους παρακολουθούμε να κυνηγάνε τις σκιές του δικαίου και όχι αυτό το οποίο ξέρουν ποιο είναι πραγματικά.

Γιατί μπλέκεται ο θεωρός; Διότι στην άνοδο και την κάθοδο έχουμε συνεχείς επιταράξεις των οφθαλμών.

Κώστας Παπαϊωάννου: Πλάτων ο ειδώς

Νέος Ερμής ο Λόγιος, τεύχος 5-6, Μάιος-Δεκέμβριος 2012, σελ. 138-158

Πλάτων ο ειδώς: Φιλοσοφία της καταδικασμένης συνείδησης

Το κείμενο αυτό του Παπαϊωάννου γράφτηκε στο Παρίσι και δημοσιεύτηκε το 1947 στο περιοδικό Νέα Εστία, ΚΑ΄ (1947), 1049-1052, 1116-1119, 1171-1173.

---

Ὁ Αἰσχύλος ὥσπερ μεθύων…

Ἐποίει τὰ δέοντα ἀλλ’ οὐκ εἰδώς γε

1.

Είτε είναι αυθεντική είτε όχι, η φράση αυτή που αποδίδεται στο Σοφοκλή πρέπει να θεωρηθεί σαν μια οριακή στιγμή του κλασσικού πολιτισμού. Ο Αισχύλος… σαν μεθυσμένος… έκανε ό,τι έπρεπε, μόνο που δεν ήταν συνειδητός… Αναμφισβήτητα, για το Σοφοκλή το «ποιεῖν τὰ δέοντα» είναι αυτό που στέκεται ψηλότερα από κάθε τι. Η Μεγάλη Τέχνη μπορεί μόνη της να δικαιώσει τον εαυτό της. Μέσα όμως απ’ αυτό το «ἀλλ’ οὐκ εἰδώς γε» μπορούμε να δούμε το θαμποχάραμα μιας εποχής, που στο βασίλεμά της θ’ ακούσει στους κήπους του Ακαδήμου του Πλάτωνα να καταδικάζει στο όνομα της Συνείδησης την ποίηση και την πολιτική και οτιδήποτε δεν πηγάζει άμεσα από τη Συνείδηση και το όργανό της, τη Φιλοσοφία. Αν στο Θέατρο του Αισχύλου μας υποβάλλει πρώτα απ’ όλα την πανίσχυρη ιδέα της Πρωταρχικής Ενότητας του Ανθρώπου και του Κόσμου, το «ἀλλά», που εισάγει ο Σοφοκλής, μας δείχνει μία λανθάνουσα διάσπαση αυτής της ενότητας και την εμφάνιση, κάτω από τη δειλή μορφή μιας απλής αντίρρησης, ενός νέου στοιχείου, κριτικού και απαιτητικού, ενός στοιχείου αποκλειστικά ανθρώπινου: της Συνείδησης.

Ψηφιακοί Έγκλειστοι e-cave- από Κατερίνα Αθηνιώτη-Παπαδάκη

Ἡ ἀλληγορία τοῦ σπηλαίου πού βρίσκεται στήν Πολιτεία τοῦ Πλάτωνα, μᾶς λέγει γιά ἀνθρώπους πού, ἀπό παιδιά, βρίσκονται σ’ ἕνα οἴκημα ὑπόγειο, κάτι σάν σπηλιά, ἁλυσσοδεμένοι ἀπό τά σκέλια καί τόν αὐχένα, ἀναγκασμένοι νά βλέπουν σέ ὅλη τή διάρκεια τῆς ζωῆς των μόνο τίς σκιές τῶν πραγμάτων, οἱ ὁποῖες προβάλλονται μπροστά τους ἀπό μιά φωτιά πού καίει πίσω τους, ὥστε λόγῳ τῆς ἐμπειρίας αὐτῆς νά ἐκλαμβάνουν καί νά συνομιλοῦν σέ ὅλη τους τή ζωή γιά τίς σκιές αὐτές ὡς ἀλήθειες.

Ἄν μάλιστα κάποιος ἀπό αὐτούς σπάσει τά δεσμά του καί στραφεῖ πρός τήν ἔξοδο τῆς σπηλιᾶς καί ἀντικρύσει τό φῶς, τότε, συνηθισμένος καθώς ἦταν στό σκοτάδι, ἀπό τήν ἐκτυφλωτική ξαφνική λάμψη θά ἔνιωθε μεγάλο πόνο στά μάτια του καί θά ἐπιθυμοῦσε νά στρέψει πάλι τό βλέμμα του στίς σκιές, θεωρώντας τις κιόλας πιό πραγματικές καί ἀληθινότερες ἀπό τά ἴδια τά πράγματα. Ἐπιπλέον, θά ἀντιδροῦσε ἔντονα ἄν διά τῆς βίας τόν ἔσερναν ἔξω στό φῶς τοῦ ἥλιου καί θά τοῦ ἦταν ἀπαραίτητος ἕνας χρόνος προσαρμογῆς, ἀρχίζοντας ἀπό τίς σκιές καί τόν νυχτερινό οὐρανό, γιά νά μπορέσει κατόπιν νά δεῖ πρῶτα τά εἴδωλα τῶν πραγμάτων στό νερό καί ὕστερα τά ἴδια τά πράγματα, ἐνῷ θά χρειαστεῖ μεγαλύτερη ἀκόμα διάρκεια γιά νά συλλάβει τόν κύκλο τῶν ἐποχῶν καί τῶν χρόνων, δηλαδή νά κατανοήσει την ἀλληλουχία καί τούς βαθύτερους λόγους τῶν πραγμάτων. Τότε λοιπόν θά μακάριζε τόν ἑαυτό του γιά τή σοφία αὐτή καί θά προτιμοῦσε νά πάθαινε ὁτιδήποτε παρά νά ζεῖ τή ζωή τῶν σκιῶν. Ἄν τώρα αὐτός ὁ ἄνθρωπος κατέβαινε ξανά στο σπήλαιο, ἔτσι καθώς θά ἐρχόνταν ἀπότομα ἀπό τό φῶς τοῦ ἥλιου στο σκοτάδι, γιά ἀρκετό χρόνο ἡ ὅρασή του θά δυσκολευόνταν νά διακρίνει τίς σκιές, ὁπότε θά ἔλεγαν για αὐτόν πώς γύρισε μέ χαλασμένα μάτια, ἄρα δέν ἀξίζει τόν κόπο νά βγεῖ κανείς στό φῶς· μάλιστα ὅποιον ἐπιχειροῦσε νά τούς λύσει ἀπό τά δεσμά γιά νά τούς ἀνεβάσει ἐπάνω θά τόν θεωροῦσαν ἐπικίνδυνο καί θά κατέληγαν νά τόν σκοτώσουν.

Στό σημεῖο αὐτό ἄς προσπαθήσουμε νά προσεγγίσουμε τόν ἐν λόγῳ μύθο μέ ὅρους τῆς δικῆς μας ἐποχῆς.

Ἄς ποῦμε λοιπόν πώς μέσῳ τῆς προηγμένης τεχνολογίας κατασκευάσαμε τούς κρίκους μιᾶς ἀόρατης ἀλυσίδας πού ἀπό παιδιά μᾶς καθηλώνει σέ ἕνα ψηφιακό σπήλαιο, ἕνα e-cave τό ὁποῖο ἀκινητοποιεῖ τά πόδια καί προσηλώνει τήν κεφαλή μας ἀποκλειστικά καί μόνο σέ εἰκονικά εἴδωλα πού μεθοδεύονται πισώπλατα μέσῳ στοχευμένων ἐρευνῶν (μάρκετινγκ) καί προβάλλονται ἐμπρός μας κατ’ ἐξακολούθηση, ἔτσι ὥστε νά συνηθίσουμε νά τά ἐκλαμβάνουμε καί νά συνομιλοῦμε γιά αὐτά ὡς ἀλήθειες. Σκεφτεῖτε, κιόλας πόσο παράλογος θά ἀκούγονταν ἕνας ἄνθρωπος πού θά ἐπέστρεφε ἀπό τόν πραγματικό κόσμο σέ αὐτούς πού ἀπό μικρά παιδιά ἔμαθαν νά κατανοοῦν μόνο τά εἴδωλα (καί μάλιστα, κατά ἀποκλειστικότητα, μόνο στίς σχέσεις πού γιά χρόνια αὐτά τούς προβάλλονταν) καί πώς ἀναπόφευκτα ἕναν τέτοιον ἄνθρωπο θά τόν θεωροῦσαν ἀφύσικο, μολυσματικό καί ἐπικίνδυνο γιά τήν κοινωνία τους.

Προκειμένου νά κατανοήσουμε τί μπορεῖ νά σημαίνουν ὅλα αὐτά γιά τήν ὀντολογία τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή γιά τό ποιός εἶναι, ποιός ὁ προορισμός καί τό νόημα τῆς παρουσίας του, ἄς ξεκινήσουμε συνειδητοποιώντας ὅτι πράγματι ὑπάρχει φῶς καί πράγματι ὑπάρχει σκοτάδι, γι’ αὐτό τό κατά ποῦ θά στραφεῖ θά καθορίσει ἐν τέλει τήν σωτηρία του.

«Κι αὐτή εἶναι ἡ κρίση, ὅτι τό φῶς ἦρθε στόν κόσμο, καί οἱ ἄνθρωποι ἀγάπησαν τό σκοτάδι περισσότερο παρά τό φῶς.»1

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ «ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ» ΕΡΩΤΑΣ;

του ΜΥΡΩΝΑ ΖΑΧΑΡΑΚΗ

Ο έρωτας που συνήθως ονομάζουμε «πλατωνικό» είναι ένα ζήτημα για το οποίο συχνά γίνεται λόγος. Όταν μιλάμε για πλατωνικό έρωτα, συνήθως τείνουμε ν’ αναφερόμαστε σε έναν έρωτα ανεκπλήρωτο, αγνό και χωρίς τη σεξουαλική εμπειρία. Τι εννοούσε όμως ο Πλάτων όταν έκανε λόγο για τον έρωτα; Ο όρος που χρησιμοποιούμε παραπέμπει όντως στη σκέψη του μεγάλου αρχαίου φιλοσόφου ή μήπως είναι παραπλανητικός; Ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε χωρίς περίπλοκες ακαδημαϊκές αναλύσεις. Αρχικά, πρέπει να παρατηρηθεί ότι οι επιδράσεις της πλατωνικής φιλοσοφίας είναι αναμφίβολα τεράστιες: εκτός από τη φιλοσοφική παράδοση που ανέπτυξαν οι σπουδαστές του Πλάτωνα στην Ακαδημία, μερικούς αιώνες αργότερα ιδρύθηκε η σχολή σκέψης του Νεοπλατωνισμού από τον Αμμώνιο Σακκά και εκπροσωπήθηκε από τον Πλωτίνο. Την ίδια εποχή εμφανίστηκε και ο Φίλων ο Αλεξανδρέας, ο οποίος συνδυάζοντας την πλατωνική σκέψη με τις εβραϊκές παραδόσεις, διαμόρφωσε ένα σύστημα σκέψης που έλαβε την ονομασία Ιουδαιοπλατωνισμός. Μέσω του Νεοπλατωνισμού, η φιλοσοφία του Πλάτωνα επηρέασε και τον Άγιο Αυγουστίνο, από τον οποίο διαδόθηκε στη Δύση και δημιουργήθηκε ο περίφημος Χριστιανοπλατωνισμός. Τόσο στη Δύση όσο και στο Βυζάντιο, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης προκάλεσαν ανταγωνισμούς και διαμάχες σχετικά με το ποιος από τους δύο ήταν καταλληλότερος ως μέσον για να εκφραστούν τα χριστιανικά δόγματα. Αν και κατά τον Δυτικοευρωπαϊκό Μεσαίωνα δέσποζε η αυθεντία του Αριστοτέλη, η φυσιογνωμία του Πλάτωνα δεν έπαψε να επηρεάζει με τον δικό της τρόπο τη φιλοσοφική αναζήτηση. Ίσως κανένας άλλος διανοητής στην ιστορία της Φιλοσοφίας δε συναιρεί μέσα του τόσες διαμετρικά αντίθετες ιδιότητες όσο ο Πλάτων. Στους διαλόγους του, όπου κυριαρχεί η επιβλητική προσωπικότητα του Σωκράτη, ενώνονται η φιλοσοφία με τη θρησκεία, η τέχνη με την επιστήμη και η θεωρία με την πράξη.

Πλατωνικός έρωτας... Μία σύγχρονη παρεξήγηση.

Αν ρωτήσουμε σήμερα «τι είναι ο Πλατωνικός έρωτας;» η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θ’ αποκριθεί πως πρόκειται για τον ανεκπλήρωτο έρωτα.

Για τον έρωτα που, για διάφορους λόγους, έμεινε ανέκφραστος, θαμμένος βαθιά μέσα μας.

Στην καλύτερη των περιπτώσεων θα λάβουμε μια απάντηση του τύπου «είναι ένας έρωτας που γεννήθηκε και έζησε, πριν πεθάνει, μόνο σε πνευματικό επίπεδο».

Σε κάθε περίπτωση θα μας απαντήσουν ή η απάντηση θα εμπεριέχει την υπόνοια, πως είναι ο έρωτας που ποτέ δεν δοκίμασε τη σαρκική επαφή.

Είναι ο Πλατωνικός Έρως, λοιπόν, κάτι απ’ όλα τα παραπάνω;

Για τον Πλάτωνα ο έρωτας ήταν μία ιδέα με σκοπό την ανοδική πορεία του ατόμου, μέσω των τριών βαθμίδων της, στο υψηλότερο σκαλί της ερωτικής μυσταγωγίας.

Τη θεαγωγία, μιας και η ιδέα του έρωτα υπάρχει σε καθαρή κατάσταση στο θεό, και τη θέαση του απόλυτου κάλλους, του Αγαθού.

Στο πρώτο βήμα, η ανθρώπινη συνείδηση, ρέπει προς τα ωραία σώματα.

Έλκεται από τους, εξωτερικά, ωραίους ανθρώπους, εστιάζοντας την ερωτική της διάθεση σ’ ένα σώμα.

Στο δεύτερο βήμα, το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με τη θέαση του κάλλους της ψυχής, τ’ οποίο είναι ανώτερης αξίας σε σύγκριση με το σωματικό.

Σ’ αυτό το δεύτερο βήμα το άτομο δύναται να γνωρίσει για τον εαυτό του και για τους άλλους την οδό της αλήθειας.

Στο τρίτο βήμα, η συνείδηση του ατόμου απελευθερώνεται.

Πλέον το άτομο κοιτά από ψηλά όλο το πεδίο της ομορφιάς.

Απογυμνωμένη και λεύτερη από τη σάρκα και τις ψυχικές αμφιταλαντεύσεις απολαμβάνει τη θέαση του Αγαθού.

Του απόλυτα ωραίου, που ξεπερνά το άτομο και τις προεκτάσεις του.

Το άτομο ξεπηδά από τον κόσμο των απεικασμάτων στον κόσμο του αυθεντικού.

Ο Πλατωνικός έρωτας δεν είναι, λοιπόν, ένας έρωτας ανεκπλήρωτος.

Το αντίθετο, μάλιστα.

Είναι ο έρωτας στην πλήρη μορφή του.

Ο έρωτας που περπάτησε και τα τρία σκαλιά για να φτάσει στη θέωση.

Εκεί που οι ερωτευμένοι, γευόμενοι τη σωματική έλξη και κοινωνώντας την ψυχική ένωση καταλήγουν σε κάτι ανώτερο.

Στη κοινή θέαση του πλατωνικού Αγαθού.

Η φιλοσοφία του Πλάτωνα μέσα από ένα βίντεο έξι λεπτών

Για απόδοση στα ελληνικά πατήστε cc

Ο Πλάτων ήταν ένας από τους πρώτους και μεγαλύτερους φιλόσοφους στον κόσμο. Ήταν ο πιο γνωστός μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη. Το έργο του με τη μορφή φιλοσοφικών διαλόγων έχει σωθεί ολόκληρο ενώ άσκησε τεράστια επιρροή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γενικότερα στη δυτική φιλοσοφική παράδοση μέχρι τις μέρες μας. Κύριος οικοδόμος της φιλοσοφίας, οδηγητής είτε προάγγελος μεταγενεστέρων προβάσεών της, εμπνευστής άμεσα ή έμμεσα των σπουδαιότερων κοινωνικοπολιτικών οραματισμών. videoman.gr , antikleidi.com

ΠΛΑΤΩΝ: Το αφεντικό και οι δούλοι δεν γίνονται ποτέ φίλοι

       Συχνά παπαγαλίζουμε τα λόγια του Πλάτωνα για τη σχέση αφεντικού-δούλων. Πόσο καλά καταλαβαίνουμε όμως την ουσία και την ισχύ της σήμερα;
        Ο Πλάτωνας μιλώντας πάντα από τη σκοπιά των αφεντικών, που είχαν τους δούλους στην ιδιοκτησία τους, έλεγε, πως το αφεντικό και οι δούλοι δεν μπορεί να γίνουν φίλοι. Συνεπής μάλιστα με την αριστοκρατική του καταγωγή και τις ολιγαρχικές και ιδεαλιστικές του αντιλήψεις αποκαλεί τους δούλους στους “Νόμους” του “ είδος ζώου” και στην ιδανική του Πολιτεία, καθώς ο πολίτης δεν επιτρέπεται να ασχολείται με την εργασία γιατί τον υποβιβάζει στα επίπεδα “των εσχάτων” και τον εξισώνει με τους δούλους,όλες τις φροντίδες, που αποβλέπουν στην ικανοποίηση του σώματος τις θεωρεί απασχόληση δούλου.
Ας θυμηθούμε, πως στο δουλοκτητικό καθεστώς της αρχαίας Ελλάδας, ο δουλοκτήτης ήταν ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής, των πρώτων υλών μα και της ίδιας της παραγωγικής δύναμης, που ήταν ο δούλος. Ο δούλος ήταν ένα απλό “σώμα” κατά τον Αριστοτέλη. Δεν είχε κανένα δικαίωμα αφού δεν θεωρούνταν άνθρωπος αλλά απλό αντικείμενο (res), που έπαιζε το ρόλο του εργαλείου, του μέσου παραγωγής, που το χρησιμοποιούσε ο “δεσπότης”, το αφεντικό. Ο δούλος παρήγαγε με την εργασία του τον πλούτο και το αφεντικό τον ιδιοποιούνταν.
      Τι άλλαξε σήμερα;

Ο ..Πλάτωνας για τα τοπ μόντελς και τη πορνογραφία (και το ερώτημα του ιδεοψυχαναγκαστικού)

Στο βιβλίο του Γάλλου καθηγητή Φιλοσοφίας, Σαρλ Πεπάν, "Οι φιλόσοφοι στο ντιβάνι", ο Φρόυντ.. ψυχαναλύει τον Πλάτωνα, τον Καντ και τον Σαρτρ, ψηλαφίζοντας τις ρωγμές στη φιλοσοφία τους, τις εμμονές τους, όσα τους επηρέασαν, και όσα η Ψυχανάλυση αποκαλύπτει για αυτούς, μέσα από τα λόγια τους. Ένα τρομερά ενδιαφέρον βιβλίο, απόσπασμα του οποίου παραθέτω παρακάτω.

(Διάλογος μεταξύ Πλάτωνα και Φρόυντ)
Στο απόσπασμα αυτό, ο Πλάτωνας βασανίζεται από ενοχές διότι θεωρεί πως συνέβαλε στη σημερινή πνευματική κατάντια.
Κι εξηγεί στον Φρόυντ ότι ο Ιδεαλισμός του τελικά επικράτησε, μολονότι κάποιος μπορεί να σκεφτεί ότι η σημερινή εποχή ακολουθεί τον ρεαλισμό και όχι τον Ιδεαλισμό του Πλάτωνα
(Μια πολύ πρόχειρη και κακογραμμένη σύνοψη του Ιδεαλισμού: Τίποτα από όλα αυτά που ζούμε δεν είναι πραγματικό. Ζούμε σε μια σπηλιά κι αυτό που αντικρύζουμε δεν είναι παρά σκιές κι αντανακλάσεις του φωτός του πραγματικού κόσμου απέξω, του κόσμου οπού υπάρχουν οι Ιδέες, κακέκτυπα κι απομιμήσεις των οποίων βιώνουμε και κοιτάζουμε εμείς στα τοιχώματα της σπηλιάς)

".... Πλάτωνας: Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί κάποιος να προβάλει μια ένσταση λέγοντας μου πως η εποχή χαρακτηρίζεται από τη λατρεία του σώματος, ότι τα σώματα των μοντέλων είναι οι θεότητες του σήμερα και πως όλα αυτά κάθε άλλο παρά πλατωνικά είναι, κι εγώ δεν ξέρω τι άλλο ακόμα, ότι παντού θριαμβεύει η πορνογραφία, πεδίο στο οποίο δύσκολα μπορεί να αναδειχθεί η φιλοσοφία μου.
Όμως, για άλλη μια φορά, πόση αμβλύνοια!
Όλα αυτά τα μοντέλα στις πασαρέλες είναι απαλλαγμένα από τις φόρμες που αποτελούν την ίδια τη ζωή, με όλο τον πλούτο και την ποικιλομορφία της. Στις πασαρέλες αυτές, περισσότερο από οπουδήποτε άλλου, η Ιδέα του ανθρωπίνου σώματος είναι αυτή που επιβάλλει μια τυραννία στα σώματα.

- (Φρόυντ) Δεν έχετε άδικο

- (Πλάτωνας) Κοιτάξτε τα ματιά όλων αυτών των κοριτσιών με τις τέλειες αναλογίες: δεν υπάρχει καμία επιθυμία στα ματιά αυτών των κοριτσιών με τα μηχανικά πόδια. Τοπ μόντελ όπως λένε.
Ακριβώς περί αυτού πρόκειται: αντί να αφεθούν να ζήσουν και να χαρούν το σώμα τους, το πλάθουν για να υπακούει στη τυραννία της Ιδέας, το πλάθουν για να βρίσκονται στην κορυφή, κατεχόμενες από μένος θανατηφόρο...

- (Φρόυντ) Προκείμενου να αντιστοιχεί στην ιδέα που έχουν σχηματίσει στο μυαλό τους..

- (Πλάτωνας) Να αντιστοιχεί στην ιδέα που βρίσκεται στον κόσμο των Ιδεών. Ακριβώς!

Καρλ Πόπερ – Ο φιλόσοφος βασιλιάς

Και η πόλη θα υψώσει μνημεία… για  να τους τιμήσει. Και θα προσφέρονται θυσίες σ’ αυτούς σαν σε ημιθέους,… σαν σε ανθρώπους ευλογημένους από τη θεία χάρη και όμοιους με θεούς… (Πλάτων)

Η αντίθεση ανάμεσα στο πλατωνικό και το σωκρατικό πιστεύω είναι ακόμα μεγαλύτερη απ’ ότι έδειξα ως τώρα. Ο Πλάτων, καθώς είδαμε, ακολούθησε το Σωκράτη στον ορισμό του για το φιλόσοφο. «Ποιούς ονομάζεις αληθινούς φιλοσόφους; — Αυτούς πού αγαπούν την αλήθεια», διαβάζουμε στην Πολιτεία. Αλλά ο ίδιος δεν, είναι αρκετά φιλαλήθης όταν διατυπώνει μια παρόμοια θέρη- στην πραγματικότητα δεν την πιστεύει καν, γιατί σε άλλα χωρία διακηρύσσει ωμά ότι ένα από τα βασιλικά προνόμια του ανώτατου άρχοντα είναι να χρησιμοποιεί χωρίς περιορισμούς ψεύδη καί απάτες:

«Αποτελεί ίδιο δικαίωμα των κυβερνητών της πόλης, αν είναι δικαίωμα οποιουδήποτε, να λένε ψέματα, εξαπατώντας τόσο τους εχθρούς της όσο και τους δικούς της πολίτες προς όφελος της πόλης και κανείς άλλος δεν πρέπει να πλησιάσει αυτό το προνόμιο.»

«Προς όφελος της πόλης», λέει ο Πλάτων. Βλέπουμε και πάλι πως η επίκληση της αρχής της συλλογικής ωφέλειας αποτελεί έσχατο ηθικό έρεισμα. Η ολοκληρωτική ηθική έχει καθοριστική ισχύ για τα πάντα, ακόμα και για τον ορισμό, την ιδέα, του φιλοσόφου. Δεν χρειάζεται να αναφερθεί πως, με βάση την ίδια αρχή της πολιτικής σκοπιμότητας, οι κυβερνώμενοι πρέπει να εξαναγκαστούν να λένε την αλήθεια. «Αν ο κυβερνήτης συλλάβει οποιονδήποτε άλλο να λέει ψέματα… θα τον τιμωρήσει γιατί εισάγει μια πρακτική που βλάπτει και θέτει σε κίνδυνο την πόλη…» Μόνο μ’ αυτήν την κάπως απροσδόκητη έννοια είναι οι πλατωνικοί άρχοντες — οι φιλόσοφοι βασιλείς — εραστές της αλήθειας.

Οι Νόμοι του Πλάτωνα

ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ

ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ:

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΙΣΟΤΗΤΑ, ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟΣΥΣΤΗΜΑ

Γιώργος Κοντογιώργης

Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου

Η κρατούσα άποψη στη νεωτερικότητα υποστηρίζει ότι η κλασική ελληνική γραμματεία υπήρξε το αποτέλε-σμα μιας υπέρβασης της πραγματικότητας, η οποία επέ-τρεψε στη «σκέψη» να αυτονομηθεί από τους περιορι-σμούς που της επέβαλε το βιούμενο σύστημα και να κι-νηθεί σε μια ανώτερη σφαίρα, με προοπτική το μέλλον. Η υπέρβαση αυτή αιτιολογεί και τη διαρκή της επικαιρότη-τα.

Η παραδοχή αυτή υποδηλώνει τρία τινά: Πρώτον, ότι ο ελληνικός φιλοσοφικός στοχασμός γεννήθηκε μεν στο περιβάλλον της πόλης, όμως ελάχιστα κοινά σημεία είχε μαζί της, ότι συνεπώς η διαλεκτική της ελληνικής σκέψης ανάγεται σε ζητήματα που δεν αφορούσαν στο παρόν της. Σύμφωνα με τη λογική αυτή, οφείλουμε να δεχθούμε ότι ο Πλάτων στους Νόμους δεν διαλέγεται με την εποχή του, μολονότι αναφέρεται, υπό μίαν έννοια, σ’ αυτήν. Δεύτε-ρον, και συνακόλουθα προς τα ανωτέρω, για τη νεωτερι-κότητα ο διάλογος με την αρχαιότητα είναι εφικτός μόνο στο πλαίσιο της ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης, όχι όμως και με τις πραγματικότητες της πόλης. Η πόλη εκφράζει ένα «προ-νεωτερικό» (προ-βιομηχανικό κ.λπ.) και μάλι-στα προ-φεουδαλικό, δηλαδή δουλοκτητικό ή απλώς πα-ραδοσιακό, με την ανθρωπολογική έννοια του όρου, στά-διο στην ιστορία της ανθρωπότητας, που δεν υπόκειται σε σύγκριση με τα εντελώς ανέκδοτα φαινόμενα της εποχής μας. Τρίτον, ότι το ανέφικτο της σύγκρισης, η αδυναμία του διαλόγου με τις πραγματικότητες της πόλης, οφείλε-ται προφανώς στην ανωτερότητα της νεωτερικότητας και εν ολίγοις, του νεώτερου κόσμου, και όχι απλώς στη χρο-νική απόσταση που (δια)-μεσολάβησε από τότε έως σή-μερα .

Θα επιχειρήσω παρακάτω να καταδείξω ακριβώς ότι ο ελληνικός φιλοσοφικός στοχασμός υπήρξε συμφυής της πόλης, ότι ο διάλογος μαζί της ήταν οργανικός και αδιά-πτωτος, θα έλεγα μάλιστα παρακολουθηματικός της εξέ-λιξής της. Η τεκμηρίωση της υπόθεσης αυτής απολήγει αναπόφευκτα στο συμπέρασμα ότι ο μη διάλογος της νε-ωτερικότητας με τις πραγματικότητες της πόλης, οφείλε-ται μάλλον στην αδυναμία της να προσεγγίσει φαινόμενα τα οποία βιώθηκαν σ’ αυτήν και, ως εκ τούτου, αποτέλε-σαν αντικείμενο του φιλοσοφικού διαλογισμού, δεν εγ-γράφονται όμως στο κεκτημένο του νεώτερου κόσμου. Θα καταδείξω επομένως, όπως ελπίζω, ότι η νεωτερικότητα ανάγεται μεν στη μεγάλη ανθρωποκεντρική κλίμακα, εί-ναι δε εξαιρετικά πρώιμη και ταξινομείται, με όρους συ-γκριτικής αναλογίας, στην προϊστορία της κλασικής πε-ριόδου της πόλης.

Αριστοτέλης: πώς κουβεντιάζεται η εξουσία;

Δημήτρης Τζωρτζόπουλος 

Αριστοτέλης

384 – 322 π.Χ.

Τι είναι η εξουσία;

§1

Η λέξη/έννοια ἐξουσία απαντά στον Αριστοτέλη, πριν απ’ όλα, με το ακόλουθο αρχέγονο νόημα: να έχει κανείς τη δυνατότητα να κάμνει το δικό του, να πράττει κατά το δοκούν, κατά βούληση, κατ’ αρέσκεια. Η λέξη παράγεται από το απρόσ. ρ. ἔξεστι, που σημαίνει είναι δυνατόν, επιτρέπεται. Ως εκ της ετυμολογικής της καταγωγής, η υπό συζήτηση έννοια περιέχει μια ισχυρή θετική σημασία: υποσημαίνει το δικαίωμα, τηδυνατότητα, την άδεια, την ελευθερία να λέγει και να πράττει κανείς κάτι. Πρόκειται, επομένως, για ένα είδος ελευθερίας, με το νόημα περισσότερο της παρρησίας, της ελευθερίας λόγου, γνώμης ή κρίσης, ελεύθερης [=ευάρεστης] επιλογής. Η λέξη βρίσκεται σε κείμενα διαφόρων συγγραφέων της ελληνικής αρχαιότητας. Έτσι, για παράδειγμα, τη συναντάμε σε έργα του Δημοσθένη, μεταξύ άλλων, ο οποίος γράφει στονΓ΄ Φιλιππικό (3):

«ὑμεῖς τὴν παρρησίαν ἐπὶ μὲν τῶν ἄλλων οὕτω κοινὴν οἴεσθε δεῖν εἶναι πᾶσι τοῖς ἐν τῇ πόλει, ὥστε καὶ τοῖς ξένοις καὶ τοῖς δούλοις αὐτῆς μεταδεδώκατε, καὶ πολλοὺς ἄν τις οἰκέτας ἴδοι παρ’ ἡμῖν μετὰπλείονος ἐξουσίας ὅ τι βούλονται λέγοντας ἢ πολίτας ἐν ἐνίαις τῶνἄλλων πόλεων … =Εσείς θεωρείτε, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, πως η ελευθερία του λόγου πρέπει να είναι τόσο κοινή σε όλους όσους ζουν σε τούτη την πόλη, ώστε να την έχετε παραχωρήσει και στους ξένους και στους δούλους· θα μπορούσε μάλιστα να δει κανείς σ' εμάς υπηρέτες να λένε ό,τι θέλουν με περισσότερη ελευθερία απ’ ό,τι πολίτες σε μερικές άλλες πόλεις».

Φιλοσοφία καί πρόσωπο

Φ. Σχοινάς: Φιλοσοφία καί πρόσωπο (Σωκράτης καί πρόσωπο) μέρος Α'

Φώτης Σχοινᾶς     

Ἡ  ἀρχαία ἑλληνική φιλοσοφία δέν διέθετε ὁλοκληρωμένη θεωρία γιά τό ἀνθρώπινο πρόσωπο. Οἱ Σοφιστές, ὁ Σωκράτης, ὁ Πλάτων καί  ὁ Ἀριστοτέλης (γιά νά ἀρκεσθοῦμε στήν κλασσική Ἀττική φιλοσοφία) ἔφτασαν ὡς τίς παρυφές τῆς ἐννοίας τοῦ προσώπου, χωρίς νά μπορέσουν νά διατυπώσουν μία σαφῆ καί ἀπηρτισμένη θεωρία περί τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου.Ὅπως γράφει ὁ Κώστας Παπαϊωάννου «Γιά πρώτη φορά τήν ἐποχή τῆς παρακμῆς, καί κάτω ἀπό τήν ἐπίδραση τοῦ Σωκράτη καί ἀσφαλῶς καί τοῦ Εὐριπίδη, οἱ Ἕλληνες προσπάθησαν νά ἐκφράσουν τό νόημα ἑνός ἔργου μέσα ἀπό αὐτό πού ἐμεῖς ὀνομάζουμε “προσωπικότητα”, παρ̉ ὅλον ὅτι δέν εἶχαν, ὅπως λέει ὁ W. Jaeger οὔτε τήν ἔννοια τῆς προσωπικότητας οὔτε καί λέξεις γιά νά τήν ἐκφράσουν». (Κώστας Παπαϊωάννου, Φιλοσοφικά μελετήματα, Ἐναλλακτικές Ἐκδόσεις, Ἀθήνα 2016, σσ. 72-73)

  Ἑμεῖς θά προσπαθήσουμε νά δοῦμε τίς ἀπόπειρες προσεγγίσεως καί ἀνιχνεύσεως τῆς ἐννοίας τοῦ προσώπου στούς τρεῖς κορυφαίους φιλοσόφους τῆς ἀρχαιότητος, τόν Σωκράτη, τόν Πλάτωνα καί τόν Ἀριστοτέλη, χωρίς νά ἐπιμείνουμε περαιτέρω σέ ἄλλες πλευρές τῆς φιλοσοφίας των. Τά ἄρθρα αὐτά ἐντάσσονται στή γενικώτερη προσπάθειά μας νά καταδείξουμε τήν συμβολή τῆς ἑλληνικῆς διανοήσεως καί τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος στή γένεση τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου.

Σωκράτης καί πρόσωπο

   Ὁ Σωκράτης ἀποτελεῖ τομή στήν Φιλοσοφία τῆς Ἑλλάδος. Εἶναι αὐτός πού, κατά τόν Κικέρωνα, κατέβασε τήν φιλοσοφία ἀπό τόν οὐρανό (οἱ Προσωκρατικοί ἦσαν βασικά κοσμολόγοι) καί τήν ἐγκατέστησε στίς πόλεις, τήν ἔβαλε ἀκόμη καί μέσα στά σπίτια καί τά νοικοκυριά. Πρίν ἀπό τόν Σωκράτη ἀντικείμενο τῆς φιλοσοφικῆς ἔρευνας ἦταν ὁ κόσμος καί ἡ φύση. Ὁ Σωκράτης ἔστρεψε τήν φιλοσοφία πρός τίς ἀνθρώπινες ὑποθέσεις κυρίως στήν ἀνθρώπινη ἠθική. Πῶς βιωτέον; Αὐτό ἦταν τό κύριο μέλημα τῆς φιλοσοφικῆς δραστηριότητός του. Γι̉ αὐτό ἐξάλλου ὁ Κικέρων τόν ὀνόμασε καί «πατέρα τῆς φιλοσοφίας».

Οι Νόμοι του Πλάτωνα

ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ:ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΙΣΟΤΗΤΑ, ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟΣΥΣΤΗΜΑ

Γιώργος Κοντογιώργης

Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου

Η κρατούσα άποψη στη νεωτερικότητα υποστηρίζει ότι η κλασική ελληνική γραμματεία υπήρξε το αποτέλε-σμα μιας υπέρβασης της πραγματικότητας, η οποία επέ-τρεψε στη «σκέψη» να αυτονομηθεί από τους περιορι-σμούς που της επέβαλε το βιούμενο σύστημα και να κι-νηθεί σε μια ανώτερη σφαίρα, με προοπτική το μέλλον. Η υπέρβαση αυτή αιτιολογεί και τη διαρκή της επικαιρότη-τα.

Η παραδοχή αυτή υποδηλώνει τρία τινά: Πρώτον, ότι ο ελληνικός φιλοσοφικός στοχασμός γεννήθηκε μεν στο περιβάλλον της πόλης, όμως ελάχιστα κοινά σημεία είχε μαζί της, ότι συνεπώς η διαλεκτική της ελληνικής σκέψης ανάγεται σε ζητήματα που δεν αφορούσαν στο παρόν της. Σύμφωνα με τη λογική αυτή, οφείλουμε να δεχθούμε ότι ο Πλάτων στους Νόμους δεν διαλέγεται με την εποχή του, μολονότι αναφέρεται, υπό μίαν έννοια, σ’ αυτήν. Δεύτε-ρον, και συνακόλουθα προς τα ανωτέρω, για τη νεωτερι-κότητα ο διάλογος με την αρχαιότητα είναι εφικτός μόνο στο πλαίσιο της ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης, όχι όμως και με τις πραγματικότητες της πόλης. Η πόλη εκφράζει ένα «προ-νεωτερικό» (προ-βιομηχανικό κ.λπ.) και μάλι-στα προ-φεουδαλικό, δηλαδή δουλοκτητικό ή απλώς πα-ραδοσιακό, με την ανθρωπολογική έννοια του όρου, στά-διο στην ιστορία της ανθρωπότητας, που δεν υπόκειται σε σύγκριση με τα εντελώς ανέκδοτα φαινόμενα της εποχής μας. Τρίτον, ότι το ανέφικτο της σύγκρισης, η αδυναμία του διαλόγου με τις πραγματικότητες της πόλης, οφείλε-ται προφανώς στην ανωτερότητα της νεωτερικότητας και εν ολίγοις, του νεώτερου κόσμου, και όχι απλώς στη χρο-νική απόσταση που (δια)-μεσολάβησε από τότε έως σή-μερα .

Θα επιχειρήσω παρακάτω να καταδείξω ακριβώς ότι ο ελληνικός φιλοσοφικός στοχασμός υπήρξε συμφυής της πόλης, ότι ο διάλογος μαζί της ήταν οργανικός και αδιά-πτωτος, θα έλεγα μάλιστα παρακολουθηματικός της εξέ-λιξής της. Η τεκμηρίωση της υπόθεσης αυτής απολήγει αναπόφευκτα στο συμπέρασμα ότι ο μη διάλογος της νε-ωτερικότητας με τις πραγματικότητες της πόλης, οφείλε-ται μάλλον στην αδυναμία της να προσεγγίσει φαινόμενα τα οποία βιώθηκαν σ’ αυτήν και, ως εκ τούτου, αποτέλε-σαν αντικείμενο του φιλοσοφικού διαλογισμού, δεν εγ-γράφονται όμως στο κεκτημένο του νεώτερου κόσμου. Θα καταδείξω επομένως, όπως ελπίζω, ότι η νεωτερικότητα ανάγεται μεν στη μεγάλη ανθρωποκεντρική κλίμακα, εί-ναι δε εξαιρετικά πρώιμη και ταξινομείται, με όρους συ-γκριτικής αναλογίας, στην προϊστορία της κλασικής πε-ριόδου της πόλης.

ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΚΥΡΙΑΚΗ: Ο Σ. Γουνελάς για το «Φιλόσοφος και θείος έρως» του Στ. Ράμφου (ΕΡΤ, 1990)

Ο Σωτήρης Γουνελάς, απαντώντας σε ερωτήσεις του Βασίλη Ξυδιά, εξετάζει το πρόσφατο τότε βιβλίο του Στέλιου Ράμφου «Φιλόσοφος και θείος έρως».

 

Ένα βιβλίο το οποίο αναφέρεται, αφ’ ενός, στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνος και, αφ’ ετέρου, στους «Ύμνους θείων ερώτων» του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου.

Επισημαίνεται η μυητική – όχι απλώς διανοητική, όπως επικράτησε κατά τη νεώτερη εποχή – μέθοδος της πλατωνικής θεωρήσεως του θέματος όπως και η αντίστιξη – από την πλευρά του συγγραφέα πια – ανάμεσα στον έρωτα-πάθος και στον έρωτα-τόκο/γέννηση/δημιουργία.

Η σύγχρονη, τέλος, απώλεια του έρωτα ανάγεται στην ίδια την θεωρητική του θεμελίωση κάτω απ’ τους όρους της νεωτερικής κοσμοαντίληψης.

Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε το 1990, χάριν της σειράς εκπομπών «Σήμερα είναι Κυριακή», της ΕΡΤ.

Η φιλοσοφία του Πλάτωνα μέσα από ένα βίντεο έξι λεπτών-VIDEO

Ο Πλάτων ήταν ένας από τους πρώτους και μεγαλύτερους φιλόσοφους στον κόσμο. Ήταν ο πιο γνωστός μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη. Το έργο του με τη μορφή φιλοσοφικών διαλόγων έχει σωθεί ολόκληρο ενώ άσκησε τεράστια επιρροή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γενικότερα στη δυτική φιλοσοφική παράδοση μέχρι τις μέρες μας. Κύριος οικοδόμος της φιλοσοφίας, οδηγητής είτε προάγγελος μεταγενεστέρων προβάσεών της, εμπνευστής άμεσα ή έμμεσα των σπουδαιότερων κοινωνικοπολιτικών οραματισμών.

Πλάτων, ο αρχιτέκτων του τάφου της Αμφίπολης

Διάσημος σ’ όλο τον ελληνικό κόσμο ο Αθηναίος φιλόσοφος και για τις γνώσεις του στα μαθηματικά και τη γεωμετρία, ήταν ο μόνος στον οποίο θα μπορούσε να απευθυνθεί ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Β’, ο πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου για να του σχεδιάσει ένα ταφικό μνημείο που να αντέχει στο χρόνο και να μη βουλιάζει όπως συνέβαινε ώς τότε με τους κιβωτιόσχημους τάφους κάτω από τη μεγάλη πίεση όγκου χωμάτων που τους σκέπαζαν. Την άποψη ότι στη γεωμετρία αλλά και στα κατασκευαστικά σχέδια του Πλάτωνα βασίζεται η δημιουργία των μονοθάλαμων μακεδονικών τάφων όπως αυτοί κτίζονται από τον 4ο ώς τον 2ο αι. π.Χ., έχει διατυπώσει με σειρά ερευνητικών εργασιών ήδη από το 2000 ο αρχιτέκτων μηχανικός και βαθύς γνώστης της ιστορίας και αρχαιολογίας Ιορδάνης Δημακόπουλος. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας, το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από παρατηρήσεις του κ. Δημακόπουλου σε 100 θολωτούς μακεδονικούς τάφους που έχουν ώς τώρα ανασκαφεί αλλά και σε αναφορές σε αρχαίες πηγές. Οντας ο ίδιος υψηλόβαθμο στέλεχος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας είχε την ευκαιρία να δει από κοντά και να μελετήσει τα κατασκευαστικά σχέδια των μακεδονικών τάφων. Πρώτη και κύρια παρατήρηση που έκανε ήταν πως ο κύκλος και το τετράγωνο είναι δύο σχήματα που εφαρμόζονται στην κάτοψη και την πρόσοψη των μακεδονικών τάφων. Τετράγωνη είναι η κάτοψη, σχεδόν τέλειος κύβος ως την ψαλίδα του θόλου είναι ο θάλαμος: «το ιδεατό στερεό», σύμφωνα με τον Πλάτωνα, όπως μας λέει. «Μάλιστα στον “Τίμαιο” (55d. 55e και 62d) ο ιδρυτής της Φιλοσοφικής Σχολής των Αθηνών, μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη, αναφέρεται στα πλεονεκτήματα του τετραγώνου και του κύβου στις θλιπτικές δυνάμεις».

Η ιδανική παιδεία και η διαμόρφωση του τέλειου πολίτη – ΠΛΑΤΩΝ, ΝΟΜΟΙ

Αναρτήθηκε από τον/την olympiada στο Ιανουαρίου 14, 2014

Ο Πλάτων στους «Νόμους, 643.d.6 – 644.b.4» έχει αποτυπώσει την άποψη των Ελλήνων σχετικά με την Παιδεία. Δραματικός χώρος του διαλόγου είναι η Κρήτη και στη συζήτηση παίρνουν μέρος ένας ανώνυμος Αθηναίος, ο Κρητικός Κλεινίας και ο Σπαρτιάτης Μέγγιλος. Αντικείμενο –όπως και στην Πολιτεία – είναι η οικοδόμηση ενός φανταστικού πολιτεύματος, η εύρυθμη λειτουργία του οποίου εξαρτάται από μια ιδεατή νομοθεσία.  Η συζήτηση ξεκίνησε από την απορία του Αθηναίου σχετικά με τη λειτουργία των συσσιτίων και της στρατιωτικής εκπαίδευσης στις πόλεις καταγωγής των συνομιλητών του, οι οποίοι υποστήριξαν ότι αυτά, όπως και οι υπόλοιποι νόμοι και θεσμοί, αποσκοπούσαν στην επιτυχή διεκπεραίωση των πολέμων, επομένως στην καλλιέργεια της αρετής της ανδρείας. Ο Αθηναίος δήλωσε ότι δεν πίστευε πως οι νομοθέτες θα θέσπιζαν τους νόμους τους αποσκοπώντας στην καλλιέργεια ενός μόνο μορίου της αρετής, την ανδρεία.

Mας λέγει λοιπόν :

“Αθηναίος : Όποιος άνθρωπος έχει σκοπό να γίνει ενάρετος σε ό,τι τον ενδιαφέρει, πρέπει να ασχολείται από την πρώτη του παιδική ηλικία αστεία και σοβαρά με τα σχετικά ζητήματα του κλάδου του. Όποιος θέλει, παραδείγματος χάριν, να γίνει καλός γεωργός ή οικοδόμος, ο δεύτερος πρέπει να παίζει χτίζοντας κανένα παιδιάστικο οικοδόμημα, κι ο πρώτος να καλλιεργεί τη γη. Κι όποιος ανατρέφει τον καθένα απ’ αυτούς τους δυο, πρέπει να τους φτιάχνει μικρά εργαλεία, απομιμήσεις των αληθινών. Επίσης όσα μαθήματα πρέπει να μάθει, να τα προμελετά. Ο οικοδόμος, λόγου χάριν, να μάθει να χρησιμοποιεί το μέτρο, ή το νήμα της στάθμης και ο πολεμιστής να καβαλλικεύει παίζοντας τα άλογα ή κάμνοντας κάτι παρόμοιο, και να προσπαθεί ο νομοθέτης με τα παιχνίδια να στρέφει τις απολαύσεις και τις επιθυμίες των παιδιών εκεί όπου όταν φτάσουν πρέπει να τελειώσουν. Βασικό, λοιπόν, σκοπό της παιδείας νομίζουμε την σωστή ανατροφή που, με το παιχνίδι, θα οδηγήσει όσο το δυνατό αποτελεσματικότερα την ψυχή του παιδιού ν’ αγαπήσει με όλη του την ύπαρξη εκείνο, στο οποίο όταν γίνει άντρας, θα παραστεί ανάγκη να είναι τέλειος.