Κώστας Καραμπούτης

Αφορμή για την προσπάθεια να αναλυθεί η μίμηση στις ποικίλες εκδοχές της, όπως και η σχέση της οργανικής ζωής με τη δομική συγκρότηση των ανθρωπίνων κοινωνιών, έγινε το μικρό δοκίμιο «Μίμηση και εκμηχάνιση» του μεγάλου ιστορικού Arnold J. Toynbee . Σ’ αυτό το δοκίμιο ο Toynbee, με αφετηρία τη σπουδή του στην ιστορία, εξετάζει το ρόλο που αναλαμβάνει η μίμηση, αυτή η  πρωτόγονη και πανανθρώπινη, όπως την αποκαλεί, ικανότητα του ανθρώπου. Της αποδίδει μάλιστα αφενός θετικό πρόσημο ως προς την αποτελεσματικότητα των σκοπών που επιλέγουν τα δημιουργικά άτομα για τις κοινωνίες τους, αφετέρου αρνητικό για τις ενδεχομένως καταστρεπτικές εκδηλώσεις της στην προσωπική ζωή. Παραβάλλει τη μίμηση με την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών –«κοινωνικές ασκήσεις ακριβείας»− που δημιουργεί η ανθρώπινη ευφυΐα, προφανώς κατά προέκταση των φυσικών συστημάτων, των οποίων κορυφαίο παράδειγμα είναι το ανθρώπινο σώμα, το οποίο διακρίνεται για την υψηλού βαθμού αυτοματοποίηση των οργάνων του. Σ’ αυτή την αυτοματοποίηση της λειτουργίας των οργάνων του ανθρωπίνου σώματος, και γενικότερα της λειτουργίας των φυσικών συστημάτων, όπως θα διαπιστώσουμε εμείς περαιτέρω, ο Toynbee διακρίνει την οικονομία του ανθρώπινου οργανισμού στην κατανάλωση της ενέργειας που διαθέτει, και εντοπίζει τις αναλογίες της οργανικής ζωής με τη ζωή των ανθρωπίνων κοινωνιών. Θέλοντας να εκθέσω αναλυτικότερα ζητήματα της μίμησης και της οργανικότητας των κοινωνιών που έχουν απασχολήσει μεγάλους φιλοσόφους και κοινωνιολόγους, προχωρώ στην κάπως συστηματική παρουσίασή τους, στα περιθώρια βέβαια που μου επιτρέπει ο χώρος ενός μικρού σημειώματος.