Η σαρακοστιανή νηστεία του Μπάυρον

Κωνσταντίνος Μπλάθρας

«...κάνω ένα είδος σαρακοστιανής νηστείας, απαραίτητης για να προετοιμαστώ για την ασκητικότερη διατροφή που με περιμένει στον Μοριά, όποτε κληθώ εκεί», απαντάει ο Μπάυρον, στις 18 Σεπτεμβρίου 1823, σε πρόσκληση για γεύμα του πλοιάρχου του Βασιλικού Ναυτικού Κλίφορντ (Clifford), στην Κεφαλλονιά όπου βρίσκεται, αναζητώντας τρόπο να περάσει απέναντι, στην ηπειρωτική, όπως τη λέει ο ίδιος, Ελλάδα.

 Τη σαρακοστιανή αυτή νηστεία, όπως φαίνεται από τις αναμνήσεις του Ιταλού κόμητα Ντα Γκάμπα, που τον συνόδευσε στο Μεσολόγγι, την κράτησε –λόγω και στομαχικών προβλημάτων– μέχρι τον θάνατό του, το Πάσχα, 19 Απριλίου 1824, ανατρέποντας ο ίδιος τον έκλυτο βυρωνικό του μύθο. Στο μεταξύ, συνέτρεχε τους Έλληνες και οικονομικά, μοιράζοντας τα τελευταία απομεινάρια της πατρικής του περιουσίας:

 «ξόδεψα επίσης γύρω στα εκατό τάλιρα για να συντρέξω τους Έλληνες πρόσφυγες στην Ιθάκη» –σε αντίθεση με τους πατριώτες του Σολωμού καλοστεκούμενους Ζακυνθινούς–, όπως γράφει στον κολλητό του Χομπχάουζ (Hobhouse) λίγο πριν (11 Σεπτεμβρίου), αναγγέλοντάς του μαζί με άλλα τον θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη. Ο Μπότσαρης τον περίμενε απέναντι, όπως λέει ο ήρωας στο τελευταίο του γράμμα, προς τον ποιητή, μια μέρα πριν πέσει στο Κεφαλόβρυσο (9 Αυγούστου 1823).

 Ο Μπάυρον πέρασε απέναντι αλλά δεν έφτασε ποτέ στον Μοριά, αν και είχε προσφερθεί στον πασά της Πάτρας να ανταλλαχθεί ως όμηρος με Έλληνες αιχμαλώτους. Διακόσια χρόνια πριν, σαν σήμερα, η καρδιά του, που έμεινε για πάντα στο Μεσολόγγι, σταμάτησε να χτυπά.

Το περιοδικό «Book’s Journal», στο τεύχος Απριλίου, αφιερώνει σελίδες του στον ποιητή και εκ των πραγμάτων πολιτικό, όπου συνεισφέρω μερικούς στίχους από τις «Εβραϊκές μελωδίες», που φανερώνουν την εξοικείωσή του με τη Βίβλο, καθόλου άσχετη με την γενικότερη φιλελεύθερη πολιτική και τη φιλελληνική του στράτευση:

 «το βιβλικά μελαγχολικό κλίμα των ποιημάτων αυτών και η αναμέτρησή του με την παράδοση και την πίστη, ποιητής γαρ, τον συνόδευσε ως το τέλος». Λαμπριάτικο εν τέλει τέλος.

Η εικόνα του Μπάυρον είναι του Γιάννη Ψυχοπαίδη από το έργο του «Ο Βύρωνας στην Κεφαλλονιά» (2014). Τα αποσπάσματα των επιστολών του είναι από τη μετάφραση του Δημοσθένη Κούρτοβικ, στην ωραία έκδοση του «Ιδεογράμματος», «Λόρδου Μπάυρον. Επιστολές από την Ελλάδα».

ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/share/p/qE8gVMW1BYH64s37/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Ο Κώστας Μπλάθρας συζητά με τον σκηνοθέτη Kώστα

🎥 Ο Κώστας Μπλάθρας συζητά με τον σκηνοθέτη Kώστα Φέρρη   για τον κινηματογράφο και όχι μόνο με αφορμή το βιβλίο του H Aλχημεία του σινεμά.

https://youtu.be/sGIQ5QyMg8g

ΠΗΓΗ:https://youtu.be/sGIQ5QyMg8g?si=TdpYKN2dcwaQI6eC

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Τα «Βατράχια» του Αριστοφάνη στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου σε σκηνοθεσία Έφης Μπίρμπα

Σε ετούτη την παράσταση είναι ξεχωριστή η συμβολή του Κωνσταντίνου Μπλάθρα. Κοντά σε τόσους και τέτοιους συνεργάτες η δική του γνώση, ευαισθησία και ευτολμία γεννά προσδοκίες που σίγουρα δεν θα διαψεύσει.

 Κώστα, σε καμαρώνουμε! 

Δύναμη και καλή επιτυχία σε όλους σας!

Μια σύγχρονη διασκευή της αγαπημένης αριστοφανικής κωμωδίας, η οποία πραγματεύεται την αξία της ποίησης και της τέχνης στην κοινωνία μας

Τα «Βατράχια» του Αριστοφάνη παρουσιάζονται στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου σε σκηνοθεσία Έφης Μπίρμπα στις 28 και 29 Ιουλίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2023.

Γνωστοί για τις ατμοσφαιρικές, σχεδόν ονειρικές τους παραστάσεις, η Έφη Μπίρμπα και ο Άρης Σερβετάλης, παρουσιάζουν τη νέα τους παράσταση: «Βατράχια» του Αριστοφάνη. Μια σύγχρονη διασκευή της αγαπημένης αριστοφανικής κωμωδίας, η οποία πραγματεύεται την αξία της ποίησης και της τέχνης στην κοινωνία μας.

Στο Επιδαύριο σκηνοθετικό της βάπτισμα η Έφη Μπίρμπα παραδίδει μια κωμωδία με DNA τραγωδίας σε μετάφραση του Κωνσταντίνου Μπλάθρα, διασκευή σε συνεργασία με τους Κωνσταντίνο Μπλάθρα και Άρη Σερβετάλη και μουσική του Constantine Skourlis.

Τη διανομή συμπληρώνουν: Άρης Σερβετάλης, Μιχάλης Σαράντης, Αργύρης Ξάφης, Ηλέκτρα Νικολούζου, Μαίρη Μηνά, Έκτορας Λιάτσος, Μιχάλης Θεοφάνους, Αλεξάνδρα Καζάζου, Νάνσυ Μπούκλη και Κυριάκος Σαλής.

©Kaplanidis

Η απουσία απ’ το παρόν είναι αμαρτία.

Του Κωνσταντίνου Μπλάθρα

Η απουσία απ’ το παρόν είναι αμαρτία. 

Κάπως έτσι το έλεγε ο γερο-Νίκος Πεντζίκης και ως παλαιότερος χριστιανός κάτι περισσότερο ήξερε. Πολλοί ίσως αναρωτηθούν για την κάθοδό μας στις εκλογές, μέσα σε ένα περιβάλλον εχθρικό και για τους μικρούς μα και για την ίδια την πολιτική. Έρχεται όμως κάποια στιγμή που πρέπει να πεις ένα ναι, κυρίως σ’ όσους το χρωστάς: στους προαπελθόντες πατέρες και στους τωρινούς φίλους. Φίλους στην ίδια αγωνία.

Όχι, δεν πάμε καλά. Και οι καιροί δεν είναι απλώς κρίσιμοι. Είναι οριακοί. Ένας πυρηνικός πόλεμος μας απειλεί από πάνω, από τη Μαύρη Θάλασσα και μια εισβολή μας πληγώνει χρόνια τώρα και ξανά μας απειλεί από κάτω. Στην Λευκή Θάλασσα, στη Μεσόγειο, που για δες, το είχαμε ξεχάσει, ότι βαθειά στα νερά της είναι φυτεμένη η Ελλάδα.

Μια Ελλάδα σήμερα, δέκατη τρίτη μνημονιακή χρονιά, βαρειά πληγωμένη. Αδύναμη όσο ποτέ. Στη λογική της Ψωροκώσταινας, του ζειν με ελεημοσύνες-επιδόματα της Ευρώπης, από χώρα χώρος καταναλωτικής τουριστικής εκτόνωσης και τζόγου, ρημάζει σήμερα το Ψευτορωμέικο.

 Αποικιοκρατούμενοι, δεμένοι χειροπόδαρα στον ζουρλαμανδύα ενός αλόγιστου χρέους, με εκποιημένη τη δημόσια και ιδιωτική περιουσία, με τους νέους να φεύγουν και να λιγοστεύουμε, με την απόγνωση των πολλών ότι δεν βγαίνουν κι ότι η τσέπη αδειάζει χωρίς να γεμίζει, με τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, τους νέους, όσους έχουν μείνει,  σε συνεχή αναβρασμό, με την Αθήνα πεδίο αγοραπωλησίας, με νησιά να απειλούνται και τόσα και τόσα, η πολιτική μας τάξη χαριεντίζεται στολίζοντας βιτρίνες. Μαγική εικόνα αντί της πραγματικότητας.

Μέσα σ’ αυτό τον ζόφο είπαμε ν’ ανάψουμε ένα κερί. Βάζοντας ίσως φωτιά στην καλύβα μας. Ας είναι. Έτσι έχουν τα πράγματα. Ας κοιταχθούμε στα μάτια τουλάχιστον λέγοντας αλήθειες. Αυτή είναι μια αρχή ν’ αλλάξουν τα πράγματα. Κάπως έτσι συναντηθήκαμε στην Πολιτική Πρωτοβουλία και κάπως έτσι φιλοδοξούμε να συναντηθούμε και με άλλους φίλους. Και στην κάλπη και την επόμενή της μέρα. Γιατί καμιά φορά για να γίνει μια νέα αρχή πρέπει να καούμε πρώτα.

 Ίσως χρειαστεί κι ο ψηφοφόρος ακόμα να κάψει την καλύβα του. Να μην πουλήσει τη ψήφο του έναντι επιδόματος ή πινακίου φακής.

Ραντεβού, λοιπόν, την Κυριακή. Εδώ θα είμαστε και τη Δευτέρα.

Εμείς οι τελευταίοι Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΛΠΗ

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΛΑΘΡΑΣ

Να, λοιπόν, που τα καταφέραμε κι εμείς οι τελευταίοι να είμαστε υποψήφιοι στις προκείμενες εκλογές της 21ης Μαΐου, σε μια κρίσιμη εκλογική καμπή για την βαρειά πληγωμένη από τα Μνημόνια, την αποικιοκρατική προέλαση και, γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε, τον νεο–ψευδο–φιλελευθερισμό, που το κανονικό του όνομα είναι τραπεζοκρατία και επί το σαφέστερο, κλεπτοκρατία.

Με την ανακήρυξη από τον Άρειο Πάγο του συνδυασμού και των υποψηφίων μας, η «Πολιτική Πρωτοβουλία», με τη συμβολή δυνάμεων της «Δημοκρατικής Αναγέννησης» της «ομάδας Πολιτική Πρωτοβουλία» και της «Χριστιανικής Δημοκρατίας», έχει επίσημα τη θέση της πλέον στα ψηφοδέλτια που θα βρει στην κάλπη ο πολίτης.
Αν ρίξει κανείς μια ματιά στους υποψηφίους μας, δεν θα δει διασημότητες ούτε μεγαλουσιάνους. Θα δει απλούς πολίτες, που δεν είναι επαγγελματίες της πολιτικής, αλλά αποφάσισαν ως πολίτες με αγωνία για τον τόπο, να συστρατευτούν μαζί μας σε έναν άνισο αγώνα. «Ου πολλοί σοφοί εν ημίν, ου πολλοί δυνατοί» μαζί μας, κατά το αποστολικό, «αλλά τα μωρά του κόσμου…».Γιατί είναι έσχατη μωρία, σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς να απαρατάει κανείς τις δουλειές του, τις οικογενειακές του υποχρεώσεις, άνθρωποι κατά κανόνα φτωχοί, και να ζητά να αναλάβει μια ευθύνη για τα πράγματα δυσανάλογη του βάρους που τους αναλογεί. Από φιλότιμο και μόνο.

Τα θηρία που έχουμε να αντιπαλέψουμε είναι πανίσχυρα και αδηφάγα. Είναι όμως και πίστη μας ισχυρή. Πίστη στην κοινωνική δικαιοσύνη, και στην αξία του κάθε ανθρώπου, όπως μας την έμαθε το Ευαγγέλιο, πίστη στη Δημοκρατία και αντίσταση σε κάθε τυραννία —σήμερα τον σβέρκο μας πατά βαρειά η μπότα του αντιχρίστου χρήματος—, αφοσίωση στον τόπο που μας έλαχε να ζούμε, στις πεζούλες και τα γκρεμίδια που δεν μπορούμε να τα πάρουμε στους ώμους και να φύγουμε, όπως οι έχοντες και κατέχοντες εξωχώριους λογαριασμούς και άλλα πολλά.
Είμαστε βέβαιοι, άρα, ότι άπαξ και κάναμε απόφαση να μπούμε στον καλό αυτόν αγώνα, είμαστε κιόλας κερδισμένοι. Και ο κάθε τίμιος πολίτης αυτής της χώρας έχει τώρα μπροστά του την επιλογή:

Στρίντμπεργκ: «Ο Χορός του Θανάτου»- Θέατρο Αλκμήνη

Το συστήνω ανεπιφύλακτα!

Στο έργο «Ο Χορός του Θανάτου» εμφανίζονται πολλοί από τους υπαρξιακούς προβληματισμούς του Στρίντμπεργκ.

 Επηρεασμένος από τον Κίρκεγκωρ, τον Σβέντενμποργκ, τον Σοπενχάουερ, ίσως και τον Νίτσε - με τον οποίο αλληλογραφούσε, παρουσιάζει επί σκηνής τρία δραματικά πρόσωπα, καθένα εκ των οποίων αποτελεί συνειδητά ή ασυνείδητα ένα «ψυχογραφικό μυστήριο». Με αφορμή την αλλοτριωμένη σχέση ενός ζευγαριού, η αλήθεια που αποκαλύπτεται δεν είναι πλέον ευκρινής, με αποτέλεσμα την εξουθένωση και την πλάνη των ηρώων.

Οι ηθοποιοί Λουκάς Κούτρας, Ιωάννα Γκαβάκου και Κωσταντίνος Μπλάθρας, υπηρετούν με εσωτερική πιστότητα τους δύσκολους ρόλους τους σε αυτή τη «σατανική κωμωδία» όπως έχει χαρακτηρίσει ο Μπέκετ τον «Χορό του Θανάτου».

 Καθοδηγούμενοι από τον σκηνοθέτη της παράστασης Νικόλα Σπανό, ο οποίος γνωρίζει καλά τον ψυχισμό των ηρώων του έργου, καθώς και τα νοήματα του Στρίντμπεργκ, ακροβατούν ανάμεσα στο παράλογο και το ρεαλιστικό, το συμβολικό και το ανομολόγητο, το ψέμα ή την παραίσθηση και την αλήθεια.

Με δεδομένο ότι αν και δραματικό έργο, διαθέτει πολλά στοιχεία «μαύρης κωμωδίας», οι ρόλοι και των τριών πρωταγωνιστών είναι ιδιαίτερα απαιτητικοί.

Περισσότερα ΕΔΩ...

XριστιανικοΣοσιαλιστικόΚίνημα Μια αποτυχία με πολλές μικρές επιτυχίες

XριστιανικοΣοσιαλιστικόΚίνημα Μια αποτυχία με πολλές μικρές επιτυχίες

από Αντίφωνο

Οι Κώστας Καμαριάρης, Κωνσταντίνος Μπλάθρας και Δημήτρης Αρκάδας συζητούν για το χριστιανοσοσιαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα. Προσεγγίζουν πτυχές της ιστορίας της Χριστιανικής Δημοκρατίας, αναφέρονται σε σημαντικές στιγμές και πρόσωπα της Χ.Σ.Κ. και της Ε.Χ.Ο.Ν., ενώ εγγίζουν επίσης θέματα και πρόσωπα του νεορθόδοξου ρεύματος.

Παρεμβαίνουν ο Άγγελος Καλογερόπουλος και ο Βασίλης Ξυδιάς.

1821 Ἀνεμος Ελευθερίας

Ο Κὠστας Μπλάθρας φιλοξενεί τον σκηνοθέτη Στέλιο Χαραλαμπόπουλο και μιλάνε για την ιστορική συνέχεια, την μνήμη και την αναπαράσταση μέσα από την τελευταία του ταινία "1821 Ἀνεμος Ελευθερίας" ένα μυθοπλαστικό ντοκιμανταίρ που αναζητά τις διάφορες συνιστώσες που οδήγησαν στην ελληνική επανάσταση.

Τι να κάνουμε... Χωριό ΚΟΣΜΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ - "Ο δρόμος των 100 ημερών"

Εισαγωγικό κείμενο του Κωνσταντίνου Μπλάθρα

"Το 30λεπτο αυτό σπάνιο ντοκουμέντο δείχνει πώς χτίστηκε μια χώρα, που τα τελευταία χρόνια παρακολουθούμε απαθείς την κατεδάφιση έως και την πυρπόλησή της.

Αν έχετε την υπομονή και φτάσετε στο τέλος, θα αποζημιωθείτε από το σχόλιο στην ταινία που κάνει ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος.

Αν πάλι αναρωτιέστε για το πολιτικό θεμέλιο της Δημοκρατίας μας, την οποία επίσης αποξηλώνουμε εδώ και δεκαετίες, την απάντηση τη δίνουν οι πολίτες-δημότες του χωριού Κοσμά της ταινίας.

Όχι, δεν είναι ταινία σοσιαλιστικού ρεαλισμού αυτό το ξεχασμένο ντοκιμαντέρ, αλλά μπορεί να μας δείξει –αν θέλουμε να δούμε– τί είχαμε και τί χάσαμε μετά τον πόλεμο.

Ή, να μας πει, με έργα κι όχι στα λόγια, ποιοί είμαστε. Ίσως, βλέποντάς το, χαθεί για λίγο η καπνιά και οι στάχτες που μας περικύκλωσαν αυτές τις μέρες. Μπορεί έτσι να αλαφρώσει λίγο κι η πίκρα. Αν έχουμε, βέβαια, σκοπό, σαν τους Κοσμίτες, να ριχτούμε στη δουλειά!"

Χωριό ΚΟΣΜΑΣ - ΚΥΝΟΥΡΙΑ

Ντοκιμαντέρ: Αρκαδία χαίρε, του Φίλιππου Κουτσαφτή

Tου Κωνσταντίνου Μπλάθρα από τη Ρήξη φ. 118 

Η Αρκαδία είναι η ουτοπία, η Εδέμ της δυτικής τέχνης, όπου ο άνθρωπος απολαμβάνει τα αγαθά της φύσης, ξεφεύγοντας από το βάρος του πολιτισμού. Ένας τόπος για τους μυημένους, όπως μαρτυρεί το κρυπτικό απόφθεγμα «et in Arcadia ego», που ο Νικολά Πουσέν έχει σκαλίσει μέσα σ’ ένα ονειρώδες βουκολικό τοπίο.
Συνάμα, η Αρκαδία είναι τόπος υπαρκτός, μια ορεινή χώρα στην καρδιά της Πελοποννήσου, εγκαταλειμμένη σήμερα από τους κατοίκους της, αν και κάποτε γνώρισε μέρες δοξασμένες. Το μακρύ τούνελ του αυτοκινητόδρομου στο Αρτεμίσιο Όρος είναι η σημερινή της είσοδος. Κι ένας οδοδείκτης εκειδά με το έργο του κλασικιστή ζωγράφου υπαινίσσεται εκείνη την άλλη χώρα των καθαρών ποταμών της φαντασίας, που ενέπνευσε τον ευρωπαϊκό 17ο αιώνα, από τον Γάλλο ζωγράφο έως τον «Σέξπηρ της Μεσογείου», τον Λόπε ντε Βέγκα.

ΘΒ: Θανάσης Βέγγος· ταινίες γέλιου

Του Κωνσταντίνου Μπλάθρα

Ο Θανάσης Βέγγος «το 1964 σε αναζήτηση καλλιτεχνικής ελευθερίας, ίδρυσε τη δική του εταιρεία παραγωγής». Η εταιρεία του Βέγγου, με το γνωστό λογότυπο «ΘΒ», παρήγαγε εννέα ταινίες μέχρι το 1969, οπότε και χρεωκόπησε. Έξι απ’ αυτές είναι σκηνοθετημένες από τον ίδιο τον Βέγγο· οι τέσσερις έχουν μονταριστεί από το alter ego του, τον Ντίνο Κατσουρίδη· όλες διαπνέονται από τη δική του πυρετώδη παρουσία-σκηνοθεσία. Οι ταινίες αυτές, παρ’ ότι είναι οι πιο δημοφιλείς του, είναι οι λιγότερο προσεγμένες από την κριτική, καθώς, («βαθυ»-)στοχαστική –και μεγαλοπιασμένη– κρατούσε πάντα απόσταση από τα τρεξίματα του φουκαρά Θανάση, που, εκτός που θύμιζε ό,τι προσπαθούσαν όλοι να ξεχάσουν, τον ξυπόλυτο Ρωμηό δηλαδή, ήταν και ένας αντι-ήρωας που δεν προσφερόταν για πολιτική καθοδήγηση. Εξάλλου, ο Θανάσης ήταν ένας αταλάντευτα «καλός άνθρωπος», φορέας της πνευματικής παράδοσης που όλοι έσπευδαν να αποσκωρακίσουν σε μια εποχή που ο πλούτος υπόσχονταν πολλά.

Μακρόνησος 1949: Από αριστερά: Τάσος Κατράπας, Νίκος Κούνδουρος, Θανάσης Βέγγος.

Θυμάστε μήπως τη φωτογραφία του Βέγγου από τη Μακρόνησο, δίπλα στον Κούνδουρο; Ο Νίκος αρχοντικός, με τα στιβάνια του και τα χέρια πίσω από τη μέση του κι ο Θανάσης δίπλα του ξυπόλητος, με τη ναυτική του στολή, σε στάση ανάπαυσης, με το πηλήκιο τακτικά βαλμένο στο αριστερό του χέρι. Η φωτογραφία λέει σχεδόν τα πάντα. Ο Κούνδουρος, στιβαρός ανανεωτής του κινηματογράφου μας απ’ όταν εμφανίστηκε με τη Μαγική του πόλη (1954), ήταν ο προξενητής, ο κουμπάρος που πάντρεψε τον Βέγγο με το σινεμά – χάρες πολλές του οφείλει ο ελληνικός κινηματογράφος και γι’ αυτό. Εάν όμως το όμορφο αρχοντόπουλο, ο Νίκος, πήρε την κάμερά του και πήγε στην μαγική πόλη, στα παραπήγματα του Ασύρματου και στα υπόγεια της Ομόνοιας, φωτίζοντας με αγάπη αυτούς τους φτωχοδιαβόλους, ο Θανάσης γεννήθηκε και κατοικούσε σε όλη του τη ζωή σ’ αυτά τα παραπήγματα. Στη μεθόριο μεταξύ μιας ηττημένης αρχαιότητας και μια επευλαύνουσας νεωτερικότητας, είναι αλήθεια ιστορική πλέον, πως πριν ο Κούνδουρος τον γνωρίσει καν, έσπευσε ο Βέγγος να τον αγαπήσει. Στην εξορία, ήταν ο Θανάσης που ανακάλυψε τον Νίκο!

cineρήξη: Η μπαλάντα της τρύπιας καρδιάς

του Κωνσταντίνου Μπλάθρα από την Ρήξη φ. 158

Μιας και μιλάμε για μελόδραμα, ας έρθουμε στα δικά μας. Ο Γιάννης Οικονομίδης που έγινε γνωστός για την ωμότητα που περιγράφει τις ενδοοικογενειακές σχέσεις, σε μια κοινωνία σαν την ελληνική, που καταρρέει από τον ανελέητο βομβαρδισμό των «εκσυχρονισμών»-δυτικοποίησης, επιστρέφει με ένα ιδιόρρυθμο έως κωμικό μελόδραμα, «λυρικής» ωμότητας. Θα’ λεγε κανείς πως εκεί που ο Αϊνούζ γίνεται σύμμαχος των γυναικών του, ο Οικονομίδης κηρύττει (έχει κηρύξει προ πολλού δηλαδή) τον πόλεμο στην ελληνική κοινωνία. Με την ανταποδοτική σφοδρότητα μάλιστα, που η ίδια η ελληνική κοινωνία διεξάγει τον πόλεμο εναντίον του εαυτού της. Αν μη τι άλλο, στον Οικονομίδη θα πρέπει να αναγνωρίσουμε κάτι, που λείπει από τις ταινίες άλλων σκηνοθετών της νεώτερης γενιάς, τους χαρακτήρες μιας κοινωνίας που μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε, έστω κι αν δεν μας αρέσει το πρόσωπό τους – εικόνα φανερή ή μύχια του δικού μας προσώπου. Υπάρχουν βέβαια δύο τρόποι να δει κανείς τα ανθρώπινα: ο καλός λογισμός και ο κακός. Ο Τσιώλης, φερ’ ειπείν, είχε πάρει τον καλό, ο Οικονομίδης πιάνει τον κακό.

Ο Ηρακλής Σκυλογιάννης είναι εργοστασιάρχης-επιχειρηματίας κάπου στην επαρχία, ο Μάνος είναι τραγουδιστής-φίρμα, επιχειρηματίας κι αυτός του τοπικού σκυλάδικου. Λακέδες, μπράβοι, γκόμενες είναι η –νυχτόβια κυρίως– ζωή τους. Κι από κοντά οι μανάδες των δύο – το τι έχει τραβήξει αυτή η δόλια η «Ελληνίδα μάνα» στο ελληνικό σινεμά, είναι παροιμιώδες. Η Όλγα από την άλλη, σύζυγος του Ηρακλή, θα γίνει το μήλον της έριδος, αφού τα φτιάχνει με τον Μάνο. Αναμενόμενο. Ο τραγουδιστής-επιχειρηματίας είναι πιο γοητευτικός –στον χάρτινο κόσμο των (φαλλοκρατικών ή των κινηματογραφικών) κλισέ πάντα– από έναν σκέτο επιχειρηματία, «ολίγον» μαφιόζο. Τα πράγματα βράζουν, όπως καταλαβαίνετε, ως τη στιγμή που το ανόσιο αυτό μείγμα θα εκραγεί.

Τη δραματική μεθόδευση της ιστορίας της ταινίας σαν μια χύτρα που σιγοβράζει μέχρι την τελική έκρηξη την ξέρει καλά ο Οικονομίδης και την υπηρετεί με μαστοριά, όπως και στις υπόλοιπες ταινίες του. Εδώ όμως προστίθεται κάτι ακόμα, όπως και στο Μικρό ψάρι (2014) άλλωστε: ο χάρτινος κόσμος των «παλπ-φίξιον». Η ταινία φοράει τα γυαλιά μιας κινηματογραφοφιλίας, που τόπους τόπους παραμορφώνουν την εικόνα. Η πραγματικότητα έτσι δεν είναι απλώς η τριγύρω μας πραγματικότητα, αλλά συμφύρεται με τις εικόνες που έχουμε δει στο σινεμά. Η ταινία δηλαδή επιχειρεί μια κινηματογραφική έξοδο μέσα από το σελιλόιντ. Είναι αλά Κοέν, είναι αλά Ταραντίνο, θα σας γελάσω. Πάντως, «κολυμπάει το μοσχάρι στο αίμα» κατά την παλιά ρήση των λαϊκών προφητειών. Κι ας είναι, κατά πρόθεση και μέχρι εκείνη την ώρα, κωμωδία το έργο. Κι ας έχουν τα αιματοκυλίσματα των Κοέν ή του Ταραντίνο μιαν άλλη, κάπως πιο αταβιστική σχέση με τον φόνο, που η αμερικανική κοινωνία, ως κοινωνία πιστολέρο, την έχει, ενώ η ελληνική κοινωνία, αν μη τι άλλο ως μεσογειακή, δεν την έχει.

Ιός δηλητήριο

ΕΝΑΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕ ΑΔΗΛΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

-του Κωνσταντίνου Μπλάθρα*

«Είµαστε σε πόλεµο µε έναν εχθρό που είναι αόρατος», ανέφερε στο διάγγελµά του την Τρίτη (17/3) για τον κορονoϊό ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος µίλησε και για «οικονοµία πολέµου», αναγγέλοντας µέτρα στήριξης των κλάδων που θα πληγούν από την υποχρεωτική καραντίνα, στην οποία βρίσκεται ήδη, εδώ και µέρες η χώρα. Η τελευταία αυτή κρίση –γιατί σε κρίση βρισκόµαστε, θυµίζω από το 2010, µηδέποτε εξελθόντες έκτοτε «στην κανονικότητα»–, που είναι η οξύτερη, καθώς αφορά την υγεία και το αρχέγονο δίλληµμα ζωή-θάνατος, δοκιµάζει και πάλι τις αντοχές µας: πολιτικές, οικονοµικές, κοινωνικές, τώρα πια και εκκλησιαστικές. Γιατί η κρίση είναι και κριτήριο, ώρα της κρίσης, δηλαδή, για όλους.

∆εν νοµίζω ότι χρειάζεται να µπω στις λεπτοµέρειες της παγκόσµιας υγειονοµικής απειλής που ονοµάζεται κορoνoϊός ή convid-19, µε το κωδικό του όνοµα. Η απειλή κατά της ζωής επαναφέρει πάντα τον άνθρωπο σε µια στοιχειώδη (ζωική;) κατάσταση. Ο κίνδυνος της απανθρωπίας, του να ξεχάσουµε δηλαδή ότι είµαστε άνθρωποι, αναµετριέται σε αυτές τις κρίσεις µε το άθληµα της ανθρωπιάς, µε την πρώτη να κρατά τα σκήπτρα σε πολλές περιπτώσεις.

Θυµίζω µόνο ενδεικτικά τα όσα ο Θουκιδίδης λέει για τον λοιµό του 430 π.Χ. στην Αθήνα: 

«Αλλ’ η νόσος εισήγαγε προσέτι και άλλας χειροτέρας µορφάς ανοµίας εις την πόλιν […]. Και κανείς δεν ήτο διατεθειµένος να υποβάλλεται προκαταβολικώς εις ταλαιπωρίας προς επιδίωξιν σκοπού, τον οποίον ενόµιζεν ενάρετον, αφού εθεώρει αµφίβολον, αν θα επιζήση […] Αλλά φόβος των θεών ή νόμος των ανθρώπων κανείς δεν τους συνεκράτει, αφ᾽ ενός μεν διότι βλέποντες ότι όλοι εξ ίσου απέθνησκαν, έκριναν ότι καμία δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ ευσεβείας και ασεβείας». (Ιστορίαι 2, 53, 1-4, µετάφραση: Ελευθέριος Βενιζέλος)

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η «χριστιανική» µας κοινωνία απέχει από εκείνη της προχριστιανικής Αθήνας ως προς τα ήθη ή ότι ο σηµερινός «διαφωτισµένος» από την επιστήµη και µέσα στην ασφάλεια της τεχνολογίας του άνθρωπος είναι ηµερότερος. Είναι όµως;

 Ιταλία

Μιλώντας για την Ιταλία, η οποία δοκιµάστηκε πρώτη από την ιό στην Ευρώπη, ο φιλόσοφος Τζόρτζιο Αγκαµπέν γράφει: «Το πρώτο πράγµα που δείχνει µε σαφήνεια το κύµα πανικού που έχει παραλύσει τη χώρα είναι ότι η κοινωνία µας δεν πιστεύει πια σε τίποτε άλλο παρά µόνο στη γυµνή ζωή. […]. Η γυµνή ζωή –και ο φόβος µήπως τη χάσουµε– δεν είναι κάτι που ενώνει τους ανθρώπους, αλλά τους τυφλώνει και τους χωρίζει […]. Ο πλησίον µας έχει εξαφανιστεί και είναι παράδοξο που η Εκκλησία σωπαίνει σχετικά µε αυτό […] τί είναι µια κοινωνία που δεν έχει άλλη αξία από την επιβίωση; […] Υπήρξαν στο παρελθόν χειρότερες επιδηµίες, αλλά ποτέ κανείς δεν σκέφτηκε να κηρύξει µια κατάσταση έκτακτης ανάγκης όπως η παρούσα.» («Γυµνή ζωή ή πώς λειτουργεί η τροµοκρατία των µυγιάγγιχτων», µετάφραση: Γιώργος Πινακούλας)

Τα µέτρα που λαµβάνονται σε παγκόσµιο επίπεδο είναι πρωτοφανή, γιατί οι συνθήκες σήµερα το επιτρέπουν: ο απόλυτος έλεγχος της δηµόσιας ζωής από το κράτος, αλλά όχι λιγότερο και της ιδιωτικής ζωής, κάνει την κρίση αυτή µια περίπου δοκιµή για τον κόσµο του µέλλοντος. Ένας κόσµος όπου συναιρούνται η µυθιστορηµατική φαντασία των Όργουελ και Χάξλεϋ, ένας τεχνο-ολοκληρωτικός κόσµος. Μα, θα πείτε, κακώς λαµβάνονται τα µέτρα; Εφ’ όσον αφορούν στη σωτηρία ανθρώπινων ζωών, όπως ανέφερε στο διάγγελµά του ο πρωθυπουργός, έχει καλώς. Κανείς µας δεν θα ήθελε να διακινδυνεύσει ο ίδιος ή οι δικοί του άνθρωποι από την ασθένεια.

Corpus Christi & Η Μπαλάντα του Ρίτσαρντ Τζούελ

Του Κωνσταντίνου Μπλάθρα από την Ρήξη φ. 157

Μια απίθανη ιστορία, που όμως έχει συμβεί, όπως όλες οι απίθανες ιστορίες στον κόσμο αυτό. Αλλά τι είναι αληθινό και τι δεν είναι; Ο Ντάνιελ είναι κρατούμενος σε σωφρονιστικό κατάστημα ανηλίκων. Εργάζεται στο ξυλουργείο και βοηθά τον π. Τομάς, παπά της φυλακής ανηλίκων, στις λειτουργίες. Δεν μοιάζει του Άλεξ, από το Κουρδιστό πορτοκάλι (1971), που ονειρεύεται ότι μαστιγώνει τον Χριστό, θέλει κι αυτός να γίνει παπάς. Κανένα όμως ιερατικό σεμινάριο δεν θα τον δεχόταν με τέτοιο ποινικό μητρώο. Μια μέρα φτάνει στις φυλακές ένας κρατούμενος που έχει αιματηρή βεντέτα με τον Ντάνιελ. Ο π. Τομάς τον βοηθάει τότε να πάρει προσωρινή άδεια και να δουλέψει σε κάποιο εργοστάσιο ξυλείας, στην άλλη άκρη της χώρας.

Έτσι βρίσκεται για λίγο έξω από τη φυλακή, στον δρόμο προς ένα απομονωμένο χωριό, που ζει από το διπλανό εργοστάσιο ξυλείας. Η όψη του όμως μοιάζει με παιδί του αναμορφωτηρίου: «Τα αποβράσματα τα καταλαβαίνω αμέσως», του λέει ένας αστυνομικός, που τον πιάνει να καπνίζει μέσα στο πούλμαν. «Είσαι από το εργοστάσιο», του λέει η συνομήλική του Ελίζα, που τον βρίσκει μέσα στην εκκλησία. «Όχι, είμαι παπάς», της απαντά και της δείχνει το πετραχήλι που κουβαλά στην τσάντα του.

Απ’ εκείνη τη στιγμή ο Ντάνιελ γίνεται ο παπα-Τομάς. Οι εξελίξεις τον ξεπερνούν. Ο γέρος εφημέριος είναι άρρωστος και βρίσκει στον νεαρό π. Τομάς έναν προσωρινό αντικαταστάτη. Αλλά και το χωριό είναι άρρωστο. Ένα τραγικό δυστύχημα έχει κοστίσει τη ζωή σε επτά συνομίληκους του Ντάνιελ. Ο θεωρούμενος υπαίτιος δεν έχει κηδευτεί, με απόφαση του γέρου ιερέα. Μια πληγή οργής, μίσους και θεοδικίας βασανίζει τους λίγους κατοίκους του χωριού. Τι θα γίνει, αν ο Ντάνιελ-π. Τομάς καταφέρει να τους συμφιλιώσει με ό,τι έγινε και να κηδεύσει τον υποτιθέμενο, κατά λάθος, φονιά, που άλλωστε κατά λάθος φονιάς είναι και ο ίδιος; Μια μικρή συνειδησιακή επανάσταση συντελείται στον λίγο καιρό που ο Ντάνιελ κάνει αυτό που πάντα ήθελε: τον παπά.

Το πολωνικό σινεμά δεν χρειάζεται συστάσεις. Όχι μόνο η παλιά πολωνέζικη σχολή (Βάιντα, Κισλόφσκι, Πολάνσκι κ.ά.), αλλά και τα σύγχρονα βλαστάρια της, όπως ο Πάβελ Παβλικόφσκι της ´Ιντα (2013) και του Ψυχρού πολέμου (2018), αλλά και ο πολύ νεώτερός του Γιαν Κομασά, σκηνοθέτης αυτής της ταινίας, αντλούν από τον ποιητικό ρεαλισμό –που κάποτε γίνεται ωμός– της πολωνέζικης παράδοσης.

Ο Κομασά πιάνει ένα –μάλλον περισσότερα– δύσκολο θέμα, που εύκολα θα ξέπεφτε σε γραφικότητες, όπως είναι η παρεκκλίνουσα και έκνομη συμπεριφορά ενός ανηλίκου. Φτιάχνει έναν αληθινό χαρακτήρα, βασιζόμενος, όπως λένε οι τίτλοι της ταινίας, σε αληθινό συμβάν, και κινεί γύρω του ολόκληρον αστερισμό άλλων χαρακτήρων, όπως εκείνον της Λυδίας, της εκκλησάρισσας, ή της κόρης της Ελίζας, που έχουν χάσει γιο και αδελφό στο δυστύχημα.

Συνώνυμα, Παράσιτα και Τζόκερ ή κινηματογράφος και πολιτική

Του Κωνσταντίνου Μπλάθρα από την Ρήξη φ. 155

Δύο ταινίες, η μία κορεατική ή άλλη αμερικανική, αξιοσημείωτες και για αυτό που προφητεύουν, προβάλλονται σχεδόν ταυτόχρονα αυτόν τον καιρό. Ο κόσμος των ανθρώπων, είναι κοινό μυστικό από καιρό, συσσωρεύει βουβή βία, αντίδραση εν μέρει στη βία που υφίσταται: αφ’ ενός από την παγκόσμια ελίτ, που έχει καταφέρει να επιβάλει σε πλανητικό επίπεδο ένα κονκισταδόρικο σύστημα διανομής πλούτου και εξουσίας, όπου ελάχιστοι τυχοδιώκτες –από άλλο πλανήτη– έχουν κατακτήσει όλες τις χώρες, σφάζοντας κι αρπάζοντας ό,τι βρουν, ωμότεροι από τους συντρόφους του Κολόμβου. Αφ’ ετέρου, είναι πλέον τέτοια και τόσο απειλητική η αλλαγή των συνθηκών διαβίωσης στον πλανήτη και τέτοια η κρίση που οδηγεί τους πόρους του η καταναλωτική μας μανία, που ο καθείς αισθάνεται καθημερινά το βάρος της να τον πλακώνει. Είπα πριν «εν μέρει», γιατί υπάρχει ακόμα μία διάβρωση, περισσότερο ύπουλη και πολύ πιο κατεδαφιστική, που είναι αυτό ακριβώς το ίδιο το μοντέλο της ζωής: όλοι θέλουν να γίνουν κονκισταδόροι, ως μόνη αξία της ζωής τους. Κι ύστερα από μας, γαία πυρί μιχθήτω!

Δίκαια θα σκεφτείτε, μα καλά, κριτική ταινιών γράφεις ή πολιτικό σχόλιο; Αφού ένας πρώην πρωθυπουργός γράφει κριτική ταινιών, είπα κι εγώ σήμερα να παραβώ το περιεχόμενο της στήλης και να γράψω πολιτικά. Ωστόσο, το σχόλιο δεν είναι άσχετο των όσων συμβαίνουν στην οθόνη. Ξεκινώ από τον κινηματογράφο, για να ’ρθω και στα φαινόμενα –και τις πομπές– του κινηματογράφου. Έτυχε να παίζονται μαζί οι τρεις ταινίες που πήραν φέτος τα μεγάλα βραβεία στα τρία ευρωπαϊκά φεστιβάλ: Κάννες, Βενετία, Βερολίνο – οι βραβεύσεις δείχνουν, έστω δι’ αντανακλάσεως, τις διαθέσεις της ευρωπαϊκής ελίτ.

Συνώνυμα

Ένας ελέφαντας στέκεται ακίνητος

του Κωνσταντίνου Μπλάθρα από την Ρήξη φ. 154

Πέρασε ίσως απαρατήρητη, τον χειμώνα που μας πέρασε, αφού παίχτηκε μόνο σε ένα σινεμά –με ικανοποιητική ωστόσο ανταπόκριση– και επαναλήφθηκε παρ’ ελπίδα σε έναν θερινό. Η πρώτη και τελευταία ταινία του Κινέζου Μπο Χου είναι ό,τι καλύτερο στη φετινή χρονιά. Όχι μόνο γιατί καταφέρνει το ακατόρθωτο, να κρατήσει τον θεατή παρόντα –και συγκινούμενον– στα 234 λεπτά της, αλλά και γιατί εκφράζει, μέσα στο μελαγχολικό μούχρωμά της, έναν ανθρωπισμό, έναν έρωτα αν προτιμάτε, που τείνει να εξαφανιστεί στον κυνισμό των ημερών. Δεν είχαμε την ευκαιρία να ασχοληθούμε στην ώρα του με το φιλμ, χρήσιμο είναι να πούμε κατιτίς, και όπου/όποτε βρείτε την ευκαιρία –στην αίθουσα– δείτε το. Άλλωστε, στις ολοκαίνουργιες ταινίες δεν έχει τίποτε άλλο παρά ξαναζεσταμένες –χολιγουντιανές επί το πλείστον– συνταγές.

Η Κίνα –και η Ασία ευρύτερα–, σε αντίθεση με τη συνταξιοδοτούμενη Δύση, είναι η χώρα των νέων, των πολύ νέων ανθρώπων. Μαθητές ή μόλις «τελειόφοιτοι» είναι οι πρωταγωνιστές της ταινίας. Μαζί με έναν συνταξιούχο, ο οποίος θα πρέπει κι αυτός ο ένας, να κάνει τόπο στους νέους. Αναγκαστικά. Μοιράζεται μέχρι τότε τις απελπισίες της νεότητας, σε έναν κόσμο που τον ζώνει το γκρίζο της ανάπτυξης. Η ευτυχία, μέσα σε αυτόν τον γερασμένο και ετοιμοθάνατο εν αμαρτίαις κόσμο, συνάπτεται με το χρήμα και το τάχα ανίκητο της δύναμης. Δίκιο είναι ό,τι μπορείς να το επιβάλεις διά της βίας. Τα όνειρα είναι για τους ηττημένους. Εδώ ο Μπο Χου στήνει στην ιστορία του μια παγίδα εξαρχής. Το ίδιο όνειρο έχουν ο επικεφαλής μιας ανελέητης σπείρας νεαρών μαφιόζων και ο μαθητής ο υπερασπιζόμενος έναν αδύναμο συμμαθητή του εναντίον τους: να δούν έναν ελέφαντα που στέκεται ακίνητος σ’ ένα τσίρκο στο Μανζούλι, πόλη των συνόρων – μεταξύ Κίνας και Ρωσίας. Παραβολή της βουδιστικής αταραξίας σε έναν κόσμο που συγκλονίζεται από καθημερινές (ανα)ταραχές; Ιδεατός τόπος ενός επέκεινα παραδείσου; Το όνειρο μιας ουτοπίας το Μαντζούλι; Πιθανόν.

Το κατά Παζολίνι Ευαγγέλιο

«Μα γιατί να πιεστώ να μισήσω εγώ

που σχεδόν ευγνωμονώ τον κόσμο για τη δυστυχία μου, για

το ότι είμαι διαφορετικός –και γι᾽ αυτό μισήθηκα–

και που όμως δεν ξέρω παρά ν᾽ αγαπώ, πιστά και στενάχωρα;»1

Πιέρ Πάολο Παζολίνι

Του Κώστα Μπλάθρα από το Αντίφωνο 

Η αντίφαση, ή μάλλον το παράδοξο μοιάζει να είναι το άλλο όνομα της δημιουργίας. Γιατί τι πιο παράδοξο για τον δεσμώτη του πεπερασμένου και του θανάτου άνθρωπο απ’ το να δημιουργεί; Τι πιο παράδοξο στον άνθρωπο, εν τέλει, από την πίστη; Ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι δεν ήταν πιστός. Αλλ’ όταν σε μια συνέντευξη τύπου, το 1966, κάποιος τον είπε άπιστο, εκείνος σχολίασε: «εάν γνωρίζεις ότι είμαι άπιστος, τότε με γνωρίζεις καλύτερα απ’ όσο γνωρίζω εγώ τον εαυτό μου. Πιθανόν να είμαι ένας άπιστος, αλλά είμαι ένας άπιστος με νοσταλγία για μία πίστη»[2]. Είναι μ’ άλλα λόγια ένας βέρος ποιητής.

Ο Παζολίνι, γεννημένος στη Μπολόνια, στις 5 Μαρτίου του 1922, όταν το 1963 καταπιάνεται με το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, είναι 41 ετών και έχει ήδη δώσει τις μεγάλες του ταινίες Ακατόνε (1961) και Μάμα Ρόμα (1962), ταινίες-πρόζα, όπως τις χαρακτηρίζει ο ίδιος, όπου ακολουθεί το δρόμο που είχε χαράξει από νέος με τα μυθιστορήματά του. Τότε θα κάνει μια μεγάλη στροφή προς τον κινηματογράφο της ποίησης, όπως εκείνος τον εμπνεύστηκε. Κι ως ποιητής θα μπει στο δρόμο με τις μεγάλες αφηγήσεις, τους μεγάλους μύθους. Συνέβη τότε (2 Οκτωβρίου 1962) να ακολουθήσει μαζί με άλλους διανοούμενος τον Πάπα Ιωάννη ΚΓ’ σε  προσκύνημα στην Ασσίζη. Εκείνος όμως, απ’ τα γενοφάσκια του μέλος του κομμουνιστικού κόμματος, άθεος και με σκανδαλώδη την ομοφυλοφιλία του, προτίμησε να μην βγει από το δωμάτιό του, «ενώ», όπως λέει, «οι κωδωνοκρουσίες βούιζαν στο κεφάλι μου, ξαφνικά η επιθυμία μου να τον δω (τον Πάπα) εξαφανίστηκε […] Αυτή η ταινία γεννήθηκε σ’ εκείνο το χώρο, εκείνη τη μέρα, εκείνες ακριβώς τις στιγμές»[3], όταν από μια «Καινή Διαθήκη» που βρήκε στο κομοδίνο του, διάβασε απνευστί το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο». 

Αυτή ήταν η σύλληψη ενός από τα παραδοξότερα έργα του κινηματογραφου, κι ο Παζολίνι φτάχνει την πιο πετυχημένη διασκευή του Ευαγγελίου στο σινεμά, την πιο δική του ταινία. «Δεν πιστεύω ότι έχω κάνει ποτέ έργο πιο προσωπικό, που να μου ταιριάζει περισσότερο από το Ευαγγέλιο»[4]. Στον Ματθαίο, ο Παζολίνι ανακάλυψε έναν όμοιό του, έναν ποιητή: «Αν και ο άγιος Ματθαίος δε γράφει σε στίχους, θα μπορούσε το έργο του να έχει ρυθμό επικό και λυρικό» και γι’ αυτό απέρριψε για την ταινία του εξ’ αρχής «κάθε είδος ρεαλιστικής ή νατουραλιστικής αναπαράστασης» κι έμεινε μακρυά από «κάθε είδος αρχαιολογίας και φιλολογίας. […] Προτίμησα», λέει, «να αφήσω τα πράγματα στο θρησκευτικό τους πλαίσιο, που είναι το μυθικό τους πλαίσιο. Το επικό-μυθικό.»[5].

cineρήξη: Στο σώμα της & Γυναίκα σε πόλεμο

του Κωνσταντίνου Μπλάθρα από την Ρήξη φ. 150 

Σε ποιανής το σώμα; Το ντοκιμαντέρ του Ζαχαρία Μαυροειδή για το έθιμο του «Δεκαπέντε», αυτές και αυτούς που κατά παράδοση δεκαπεντίζουν, μένουν, δηλαδή, όλες τις μέρες του Δεκαπενταύγουστου, στη έρημη πλέον μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στο νότιο άκρο της Θηρασιάς, «για να της κάνουν παρέα», τελώντας λειτουργίες και παρακλήσεις καθημερινά και ετοιμάζοντας τη μονή για το πανηγύρι της Παναγίας, δεν δίνει καθαρή απάντηση. Είναι το σώμα της Παναγίας που καλούνται να κηδεύσουν οι προσκυνήτριες και οι προσκυνητές; Είναι το γερασμένο σώμα των γυναικών που πρωταγωνιστούν; Είναι το «ερημωμένο σώμα της πάλαι ποτέ αγροτικής Θηρασιάς», όπως γράφουν οι συντελεστές του έργου; Είναι το σώμα της παράδοσης; Είναι το σώμα της Ελλάδας, μήπως; Ή όλα αυτά μαζί;

Ὁ κινηματογράφος καὶ ἡ νέα ἠθικὴ τοῦ 21ου αἰώνα

Κωνσταντίνος Μπλάθρας

«Μήπως ὁ Καθρέφτης δὲν εἶναι πατριωτικὴ ἢ ἠθικὴ ταινία; Μήπως στρέφεται ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου ἤ – Θεὸς φυλάξοι!– ἐναντίον τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης;» (Ἁντρέι Ταρκόφσκυ, Μαρτυρολόγιο [1])

 

Οἱ ἐρωτήσεις τοῦ Ἁντρέι Ταρκόφσκι, ὅπως ὁ ἴδιος τὶς ἐννοοῦσε, εἶναι ὁπωσδήποτε ρητορικές, μὲ αὐτονόητη τὴν ἀπάντηση: «ὄχι». Γιὰ τὴν κινηματογραφικὴ ἡγεσία, ὅμως, τῆς τότε Σοβιετικῆς Ἕνωσης οἱ ἐρωτήσεις τέθηκαν ὑπὸ διερεύνηση καὶ ἡ ἀπάντηση ἦταν καταφατική. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ «Καθρέφτης» (1975) κατέβηκε ἄρον-ἄρον ἀπὸ τὶς κινηματογραφικὲς αἴθουσες τῆς χώρας καὶ ἀπαγορεύτηκε ἡ συμμετοχή του τότε στὸ Φεστιβὰλ τῶν Καννῶν.

Πραγματικὴ καὶ καθόλου ρητορικὴ ὑπῆρξε καὶ ἡ διερώτηση γιὰ τὸ τί εἶναι ἠθικὸ ἢ τί ἀνήθικο, ἀπὸ τὶς πρῶτες ἡμέρες τοῦ κινηματογράφου, τὰ Χριστούγεννα τοῦ 1895. Παιδὶ τοῦ φθηνοῦ λαϊκοῦ θεάματος, τοῦ τσίρκου καὶ τοῦ θεάτρου ποικιλιῶν, στὰ τέλη τοῦ 19ου αἰώνα, μιὰ ἀξιοπερίεργη ἀνακάλυψη, ὁ κινηματογράφος –κινησιογράφος σὲ σωστότερα ἑλληνικά– γεννήθηκε ὡς μέρος λαϊκῶν θεαμάτων ἀμφισβητούμενης, οὕτως ἢ ἄλλως, «ἠθικῆς ἀξίας» [2]. Ἔτσι, ἡ τεράστια λαϊκὴ ἀπήχηση τῶν ταινιῶν του ἔφεραν ἀπὸ νωρὶς στὴν πόρτα του τὴ λογοκρισία. Μποροῦμε σήμερα νὰ ποῦμε ὅτι ὁ κινηματογράφος σηματοδότησε, κατέγραψε [3] ἀλλὰ καὶ ὁδήγησε ἔν τινι μέτρῳ –ἂν καὶ δὲν τὴ δημιούργησε– τὴν εἴσοδο τῶν μαζῶν στὴν ἱστορία, μετὰ τὴν ὁλοκληρωτικὴ ἥττα τῆς παλιᾶς τάξης τῆς ἀριστοκρατίας στὰ χρόνια τοῦ Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Ἡ ἐφεύρεση τοῦ κινηματογράφου συνέπεσε μὲ τὴν ὁλοκληρωτικὴ κατάρρευση παραδεδεγμένων καὶ παραδοσιακῶν ἀξιῶν καὶ κοινωνικῶν σχέσεων καὶ οἱ ταινίες του ὑπῆρξαν ὄχημα καὶ καρπὸς μιᾶς νέας ἠθικῆς, ἐκείνης ποὺ ἔφερε στὴν ἱστορία ὁ 20ὸς αἰώνας.

cineρήξη: Ψυχρός πόλεμος

του Κωνσταντίνου Μπλάθρα από την Ρήξη φ. 148

Πώς αγαπιούνται οι άνθρωποι; Έως θανάτου! Άλλος τρόπος δεν υπάρχει. Ακόμα κι αν καμιά φορά δεν μπορούν να ζήσουν μαζί. «Βάλε με σφραγίδα στην καρδιά σου, κλωστή στο μπράτσο σου, γιατί σαν τον θάνατο είναι δυνατή η αγάπη, άδης σκληρός η ζήλεια· τα βέλη της φλεγόμενα, φωτιά και λαύρα». (Άσμα 8:6) Οτιδήποτε λιγότερο αγάπη δεν είναι. Ο Πάβελ Παβλικόφσκιεπανέρχεται μετά την Ida (2013), με μια ταινία αγάπης αφιερωμένη στους γονείς του. Ξαναβουτάει σ’ αυτό που οι απ’ εδώ, στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, το λέγαμε «Σιδηρούν Παραπέτασμα», και βγάζει απ’ εκεί δυο πουλιά ερωτευμένα.

Ο Βίκτορ είναι μουσικός, πιανίστας, και οργώνει με ένα συνεργείο ηχογραφήσεων τη χιονισμένη, βουτηγμένη στη χειμωνιάτικη ερημιά Πολωνία, για να βρει ταλέντα του λαού που τραγουδούν, παίζουν όργανα, χορεύουν. Αίφνης μια λαϊκή τοιχογραφία ξεδιπλώνεται στην οθόνη, ανοίγοντας το έργο. Σκοπός είναι να δημιουργηθεί ένα φολκορικό συγκρότημα: η σοσιαλιστική ανασυγκρότηση χρειάζεται τους λαϊκούς της βάρδους. Μερικά από αυτά τα συγκροτήματα ταξίδευαν τότε και σ’ εμάς. Ο Βίκτωρ λοιπόν, σε μια από τις ακροάσεις γνωρίζει τη Ζούλα, ένα πηγαίο λαϊκό ταλέντο, έναν ατίθασο ξανθωπό άγγελο, που η φήμη της φυλάκισής της είχε φτάσει κιόλας στ’ αυτιά του, μαζί με το υπέροχο τραγούδι και τον χορό της. Μποέμικη ψυχή ο Βίκτορ, τολμηρή και πηγαία η Ζούλα, με την ίδια μποέμικη καρδιά, δεν γινόταν παρά να αγαπηθούν. Σαν κλωστή μπλεγμένη στο βέλος της Ιστορίας, αντίθετα στο ρεύμα των καιρών, η αγάπη τους διαπερνά τους δύο κόσμους. Το μουσικοχορευτικό τους συγκρότημα «Μαζούρεκ» –που εν τω μεταξύ έχει, με άνωθεν εντολή, περιλάβει στο ρεπερτόριό του και «λαϊκούς ύμνους» στον Στάλιν και τη σοσιαλιστική πατρίδα– περιοδεύει στο Ανατολικό Βερολίνο, που ακόμα δεν έχει τειχιστεί, και ο Βίκτορ αποφασίζει να περάσει στην άλλη πλευρά. Σχεδιάζει να βρεθεί στο γοητευτικό Παρίσι. Η Ζούλα την τελευταία στιγμή διστάζει. Ο σκληρός χωρισμός, μαζί και η μεγάλη περιπέτειά τους, ξεκινά: «Εγώ δεν θα έφευγα χωρίς εσένα», θα του πει η Ζούλα, εν τω μεταξύ κεντρικό πρόσωπο στη μαρκίζα, όταν μετά από καιρό βρεθούν, σε μια περιοδεία του συγκροτήματος στη Δύση.