Τι να κάνουμε... Χωριό ΚΟΣΜΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ - "Ο δρόμος των 100 ημερών"

Εισαγωγικό κείμενο του Κωνσταντίνου Μπλάθρα

"Το 30λεπτο αυτό σπάνιο ντοκουμέντο δείχνει πώς χτίστηκε μια χώρα, που τα τελευταία χρόνια παρακολουθούμε απαθείς την κατεδάφιση έως και την πυρπόλησή της.

Αν έχετε την υπομονή και φτάσετε στο τέλος, θα αποζημιωθείτε από το σχόλιο στην ταινία που κάνει ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος.

Αν πάλι αναρωτιέστε για το πολιτικό θεμέλιο της Δημοκρατίας μας, την οποία επίσης αποξηλώνουμε εδώ και δεκαετίες, την απάντηση τη δίνουν οι πολίτες-δημότες του χωριού Κοσμά της ταινίας.

Όχι, δεν είναι ταινία σοσιαλιστικού ρεαλισμού αυτό το ξεχασμένο ντοκιμαντέρ, αλλά μπορεί να μας δείξει –αν θέλουμε να δούμε– τί είχαμε και τί χάσαμε μετά τον πόλεμο.

Ή, να μας πει, με έργα κι όχι στα λόγια, ποιοί είμαστε. Ίσως, βλέποντάς το, χαθεί για λίγο η καπνιά και οι στάχτες που μας περικύκλωσαν αυτές τις μέρες. Μπορεί έτσι να αλαφρώσει λίγο κι η πίκρα. Αν έχουμε, βέβαια, σκοπό, σαν τους Κοσμίτες, να ριχτούμε στη δουλειά!"

Χωριό ΚΟΣΜΑΣ - ΚΥΝΟΥΡΙΑ

 Ο Κοσμάς είναι από τα ομορφότερα χωριά της Πελοποννήσου. Είναι ο τελευταίος σταθμός στην Αρκαδία στο δρόμο για την Λακωνία. Αποτελεί σήμερα η μοναδική κοινότητα της Αρκαδίας. Το χωριό είναι χτισμένο στις νοτιοανατολικές παρυφές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 1150 μ. σε καταπράσινο και πανέμορφο τοπίο, με υπέροχα ελατοδάση. Απέχει 32 χιλ. από το Λεωνίδιο και είναι πάνω στο δρόμο που συνδέει την Αρκαδία με την Λακωνία. Παντού άφθονα νερά, πηγές και ρεματιές, μια παρθένα φύση σε όλο της το μεγαλείο. Η διαδρομή από το Λεωνίδιο είναι συναρπαστική. Ο δρόμος διασχίζει πρώτα το επιβλητικό φαράγγι του ποταμού Δαφνώνα, όπου συναντάμε το μοναστήρι της Παναγιάς της Ελωνας και στη συνέχεια ανεβαίνει στον Πάρνωνα και μπαίνει σε ένα πανέμορφο ελατόδασος. Εξ' ίσου εξαιρετική είναι και η διαδρομή προς το κοντινό πανέμορφο οροπέδιο του Πάρνωνα, στα όρια με την Λακωνία. Και οι δύο διαδρομές, από το Λεωνίδιο προς τον Κοσμά και από τον Κοσμά προς το οροπέδιο του Πάρνωνα, θεωρούνται από τις ομορφότερες ορεινές διαδρομές της Ελλάδας.

Η κεντρική πλατεία του χωριού, σκεπασμένη με θεόρατα πλατάνια (που φυτεύτηκαν το 1883), με γραφικά καφενεία και ταβέρνες και με μαγευτική θέα, είναι πανέμορφη. Στο κέντρο της δεσπόζει η ωραία εκκλησία των Αγίων Αναργύρων. Πίσω από το ιερό της εκκλησίας τρείς όμορφες κρήνες χύνουν αδιάκοπα τα νερά τους. Τα σπίτια του χωριού είναι πετρόκτιστα και ακολουθούν την τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Το χωριό έχει θέα στον Αργοσαρωνικό κόλπο και όταν ο ορίζοντας είναι καθαρός φαίνονται τα νησιά Σπέτσες και Υδρα. Στο χωριό ξεχωρίζουν το Δημοτικό Σχολείο και το Κοινοτικό κατάστημα. Στον Κοσμά υπάρχει βιβλιοθήκη που στεγάζεται στο κτίριο της Κοινότητας. Στο ίδιο κτίριο στεγάζεται και μικρή πινακοθήκη και λαογραφική συλλογή.

Στην περιοχή του Κοσμά κατά την αρχαιότητα υπήρχε η κώμη "Σελινούς". Μάλιστα, στο λόφο του προφήτη Ηλία του χωριού υπήρχε ναός αφιερωμένος στο θεό "Μαλεάτη Απόλλωνα". Ο Κοσμάς πρωτοεμφανίζεται ιστορικά στα 1592 μ.Χ., με το όνομα Αγιος Κοσμάς, σε πατριαρχικό σιγγίλιο και σε γράμμα του μητροπολίτη Μονεμβασίας Γενναδίου. Σημαντική είναι η συμβολή του χωριού στην Επανάσταση του 1821, στην οποία έλαβαν μέρος 195 Κοσμίτες αγωνιστές, Οπλαρχηγοί, Καπεταναίοι και απλοί στρατιώτες. Ενας από τους πρώτους μάρτυρες του Μοριά για την ελευθερία ήταν και ο Κοσμίτης Δημογέροντας Γιαννάκης Ασημάκης, ο οποίος θανατώθηκε (13/4/1821) στις φυλακές της Τρίπολης από τους Τούρκους, μαζί με τους όμηρους δεσποτάδες και προεστούς του Μοριά, πριν την έναρξη της Επανάστασης. Μετά την Επανάσταση του 1821, ο Κοσμάς εμφανίστηκε σαν έδρα του Δήμου Σελινούντος (1890-1914).

Το χωριό συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση κατά των Ιταλών και Γερμανών κατακτητών κατά τη διάρκεια της κατοχής. Σημαντική ήταν η νικηφόρα μάχη που έδωσαν στις 27/7/1943 οι αντάρτες του ΕΛΑΣ κατά των Ιταλών έξω από το χωριό στη θέση "Σταυρός", βοηθούμενοι και από κατοίκους του Κοσμά. Στο σημείο αυτό έχει ανεγερθεί μνημείο. Στις 29-30/1/1944 όμως οι κατακτητές, με τμήματα των Ταγμάτων Ασφαλείας της Λακωνίας επέδραμαν κατά του χωριού και το κατέκαψαν. Στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου το χωριό λεηλατήθηκε και εγκαταλείφθηκε. Μεταπολεμικά, με την αγάπη των κατοίκων του ανασυγκροτήθηκε και ανοικοδομήθηκε.

Ο Κοσμάς κρατά πλέον λιγοστούς κατοίκους το χειμώνα. Οι περισσότεροι κάτοικοι χειμαδιάζουν στο Γεράκι και στο Βρονταμά της Λακωνίας. Το καλοκαίρι όμως ζωντανεύει από τους Κοσμίτες που επιστρέφουν και από πολλούς παραθεριστές. Με τον ερχομό του καλοκαιριού οργανώνονται αρκετές γιορτές και εκδηλώσεις. Στο χωριό υπάρχουν ξενώνες και ενοικιαζόμενα δωμάτια.

Πριν το 1951 το χωριό ήταν τελείως απομονωμένο, και ειδικότερα από το Λεωνίδιο και την υπόλοιπη Αρκαδία. Η διάνοιξη και του δρόμου που συνδέει το χωριό με την Λακωνία και το Λεωνίδιο αποπερατώθηκε το 1951 με πρωτοβουλία και προσωπική εργασία των ίδιων των κατοίκων σε διάστημα 100 ημερών. Γι' αυτό και έχει ονομασθεί "δρόμος των 100 ημερών".

Μεγάλη ήταν η παράδοση των Κοσμιτών μαστόρων στις πέτρινες κατασκευές. Αρχικά στην περιοχή της Κυνουρίας και του Κοσμά, πολλές κατασκευές έγιναν από τους Λαγκαδιανούς μαστόρους που άφησαν σπουδαία δείγματα της δουλειάς τους και που πολλά από αυτά διατηρούνται σε καλή κατάσταση μέχρι σήμερα. Την τέχνη τους συνέχισαν επάξια οι Κοσμίτες που ειδικεύτηκαν στην τέχνη του λιθοτόμου και του λαγουμιτζή.

Οι Κοσμίτες μάλιστα ήταν αυτοί που πρώτοι στην Ελλάδα κατασκεύαζαν τα χτένια του αργαλειού από καλάμι. Το επάγγελμα του χτενοποιού το ασκούσαν για πολλά χρόνια, κατά αποκλειστικότητα οι «Γιωργατζάδες», όπως τους έλεγαν. Ιδιαίτερα φημισμένα ήταν και τα χειροποίητα κοσμίτικα υφαντά και κεντήματα που σχεδίαζαν και τα έφτιαχναν οι ντόπιοι με τα χέρια τους στον αργαλειό

Ο Κοσμάς είναι επίσης ονομαστός για τα ντόπια κρεατικά του και το μέλι που παράγεται εκεί. Οι ταβέρνες του προσφέρουν καλό φαγητό και νόστιμα ψητά. Στα καφενεία μπορεί κανείς να δοκιμάσει θαυμάσια γλυκά, όπως γαλακτομπούρικο, μελομακάρονα και κουραμπιέδες.

* Γ.Τ. Οι φωτογραφίες από την πλατεία του χωριού σε πρόσφατη επίσκεψή μου 

ΠΗΓΗ: Ευχαριστώ τον διευθυντή της Χριστιανικής, σκηνοθέτη, Κωνσταντίνο Μπλάθρα 

Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com