Η Θεωρία του Χάους στην Ανθρώπινη Ιστορία- Από την Γεωπολιτική στους Αλγόριθμους της A.I.

Μια εξόχως ανατρεπτική συζήτηση στις "Αντιθέσεις" με αφορμή το βιβλίο , που στην θεματική του είναι από τα πρώτα σε πωλήσεις στην Ελλάδα : 

"Η Θεωρία του Χάους στην ανθρώπινη ιστορία" του γιατρού και ερευνητή συγγραφέα Γιώργου Φρούντζου. 

Ο στοχασμός αλλά και η καθημερινότητα, γύρω από την Θεωρία του Χάους στην Ανθρώπινη Ιστορία. Πόσο " Χάος" , έχει η Ιστορία; 

- Ο ιατρός - συγγραφέας, Γιώργος Φρούντζος , μιλάει για το πώς ιστορικά θέματα και παραδείγματα, με το βέλος του χρόνου, το τέλος των βεβαιοτήτων , την συστημική θεωρία, την θεωρία των πληροφοριών αλλά και την θεωρία των αποφάσεων , έρχονται σαν εργαλεία ανάλυσης της Ιστορίας .

 - Η Θεωρία του Χάους στην Γεωπολιτική του χθες, του σήμερα και του αύριο, στον ανθρώπινο εγκέφαλο, αλλά και στις κοινωνίες την εποχή της Τεχνολογικής Επανάστασης, των Αλγορίθμων της Τεχνητής Νοημοσύνης, της Βιο-γεννετικής και των ανοιχτών στοιχημάτων για τον έλεγχο και χειραγώγηση των κοινωνιών, προς μια νέα δυστοπία ή προς την απελευθερωτική ενέργεια του συλλογικού κοινού καλού ;

 - Ο ρόλος της Πληροφορίας , ως κινητήριος δύναμη των μεταβολών θετικών ή αρνητικών για τις ανθρώπινες κοινωνίες. 

- Η χειραγώγηση της Ιστορίας και τι σημαίνει η νέα πραγματικότητα όπως η πρόσφατη απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου για μια ενιαία ευρωπαϊκή Ιστορία πάνω από την Ιστορία των χωρών της Ε.Ε. ;

 - Αν ισχύσει το αξίωμα ότι «η Ιστορία δεν αποτελεί το άθροισμα των γεγονότων του παρελθόντος, αλλά το νόημα που παράγεται μετά την εννοιολόγηση και την επεξεργασία των γεγονότων», ποιοι,στο εξής θα παραγάγουν το νόημα της Ιστορίας; Και με ποια κριτήρια και προϋποθέσεις θα προσεγγίσουν τα ιστορικά γεγονότα; 

Στο στούντιο ο ιατρός- Ω.Ρ.Λ. και συγγραφέας του βιβλίου : "Η Θεωρία του Χάους στην ανθρώπινη ιστορία" Γιώργος Φρούντζος 

Στην εκπομπή παρεμβαίνει και καταθέτει την οπτική του, ο Δημήτρης Σταθακόπουλος, Δρας Παντείου Πανεπιστημίου ( Οθωμανική Κοινωνία –ιστορία και πολιτισμός ) Συνεργάτης του Εργαστηρίου Τουρκικών και Ευρασιατικών Μελετών ( ΕΤΕΜ ) του Παν.Πειραιά (ΠΑ.ΠΕΙ) και νομικός .

Η καταγωγή του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Όμηρος 

Βλέπω αρκετούς να μην γνωρίζουν την καταγωγή του Μεγάλου Αλεξάνδρου απο μεριάς του πατέρα του, του Φιλίππου. Δέχομαι πως το σχολείο δεν σας τα μαθαίνει, όμως γιατί οι Έλληνες απο μόνοι τους δεν ενδιαφέρονται για την μόρφωση, την γνώση και την ιστορία τους;

Ο Αλέξανδρος κατάγεται απο τον οίκο(γένεια-γένος) (Δυναστεία) των Αργεαδών οι οποίοι κατάγονται απο τους Ηρακλείδες (=Τημενίδες του Άργους).

Αυτά τώρα που θα αναλύσουμε είναι καταγεγραμμένη ιστορία που εκτός του ότι αναφέρεται στον Ηρόδοτο, τον Θουκυδίδη και τον Διόδωρο Σικελιώτη, έχει αποδειχθεί και απο τις ανασκαφές του Παλατιού στην Βεργίνα απο τον Μανόλη Ανδρόνικο που ανακάλυψε τις επιγραφές του γεναλογικού δέντρου στην αίθουσα του «θόλου». Τι σημαίνει αυτό με απλά λόγια.

Ο Ηρακλής έκανε έναν υιό με την Ιόλη, τον Ύλλο. Ο δισέγγονος του Υλλέου και τρισέγγονος του Ηρακλέως, ο Τήμενος, βασιλιάς  του Άργους έκανε ένα παιδί , τον Κάρανο. Αυτός ο Κάρανος ήταν ο γενάρχης του βασιλικού οίκου της Μακεδονίας.

Ο ΣΙ ΧΟΥΑΝΚΓ ΝΤΙ, Ο ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΟΥΦΟΝΤΙΝΑΣ

Του Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη 

Στο εξαιρετικό και τυπογραφικά άψογο βιβλίο του Γιώργη Μαγγίνη George Manginis που μόλις κυκλοφόρησε (καλλιτεχνικός σχεδιασμός: Arapoglou Erifili - enARTE, επιμέλεια: Σταλίνα Βουτσινά, Μουσείο Μπενάκη, 2023 – ας παινέψουμε και λίγο το σπίτι μας) διαβάζω την ιστορία του Σι Χουάνγκ Ντι («Πρώτος Αυτοκράτορας»), του θεμελιωτή της αυτοκρατορικής Κίνας, από το 221 π.Χ. και μετά. Εμείς τον ξέρουμε από τη μνημειώδη έκθεση, πριν από χρόνια, του «Πήλινου Στρατού», ο οποίος τον συνόδεψε στη νεκρόπολη που θάφτηκε.

Ο «Πρώτος Αυτοκράτορας», όχι μόνο επιχείρησε να ενσωματώσει στο απέραντο Σινικό Τείχος όλα τα προγενέστερα οχυρωματικά έργα, αλλά προέβη και σε μία κολοσσιαία εκστρατεία διοικητικής, οικονομικής και πολιτιστικής ενοποίησης. Σε αυτό το πλαίσιο, διαβάζω, «διατάζει την καύση όλων των βιβλίων ποίησης, φιλοσοφίας και ιστορίας, εκτός από εκείνα που διηγούνταν την ιστορία της δικής του δυναστείας. […] Η οικογένεια οποιουδήποτε χρησιμοποιούσε ιστορικά παραδείγματα, ώστε να ασκήσει κριτική στο παρελθόν, εκτελούνταν. Όποιος αρνιόταν να κάψει τα βιβλία καταδικαζόταν σε καταναγκαστικά έργα στο Σινικό Τείχος».

Αυτή η ιστορία, η οποία στην έκδοση εικονογραφείται από ένα υπέροχο πορσελάνινο πιάτο του 17ου αιώνα, ενέπνευσε στον Μπόρχες το κείμενο «Το Τείχος και τα βιβλία» (1950): «Όποιους έκρυβαν βιβλία», γράφει ο Μπόρχες, «τους σημάδευαν με πυρωμένο σίδερο και τους καταδίκαζαν να χτίζουν, ώσπου να πεθάνουν, το εξωφρενικό τείχος. Η πληροφορία αυτή ευνοεί -ή ανέχεται- άλλη ερμηνεία: ίσως ο Σι Χουάνγκ Ντι καταδίκαζε όσους λάτρευαν το παρελθόν σ’ ένα έργο τόσο αχανές, τόσο αβάσταχτο και τόσο άχρηστο όσο και το παρελθόν».

Η Ελληνική Ταυτότητα Με Απλά Λόγια - Μαρία Ευθυμίου

Η κατασκευή του Παρθενώνα σε τριδιάστατη απεικόνιση -ΒΙΝΤΕΟ (Περιήγηση στην Ακρόπολη)

 

Το Αιγαίο είναι ελεύθερο και ελληνικό χάρη στο αίμα εκατομμυρίων Ελλήνων

Πώς θα αποδομήσουμε ολοκληρωτικά τα επιχειρήματα της Τουρκίας για τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο

Τα τελευταία χρόνια, η ηγεσία της Τουρκίας προβάλλει συνεχώς αναβαθμιζόμενες διεκδικήσεις και αμφισβητεί την ίδια την κυριαρχία της Ελλάδας στα νησιά του Αιγαίου, αλλά και την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στα ύδατα του Αιγαίου, όπως πηγάζουν σαφώς από το Διεθνές Δίκαιο και συγκεκριμένα από την Σύμβαση του Μοντέγκο Μπαίη (UNCLOS) που υπογράφηκε το 1982. Ισχυρίζεται συγκεκριμένα ότι τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου είναι δήθεν «στην λάθος πλευρά» των συνόρων και επομένως πρέπει να αγνοηθούν κατά την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης! Και ακόμα ότι δήθεν τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου και η Δωδεκάννησος έχουν αποδοθεί στην Ελλάδα υπό τον όρο να παραμείνουν αποστρατιωτικοποιημένα και ότι η κυριαρχία της Ελλάδας σε αυτά είναι υπό αίρεση επειδή αυτή τα έχει στρατιωτικοποιήσει! Έχει δε ανάγει επίσημα σε casus belli την επέκταση από την Ελλάδα της αιγιαλίτιδας ζώνης των ακτών της στο Αιγαίο από τα έξι στα δώδεκα μίλια, όπως η Ελλάδα δικαιούται με βάση την UNCLOS!

Για να αποδομήσουμε ολοκληρωτικά τα επιχειρήματα της Τουρκίας, πρέπει να ξεκινήσουμε από την ιστορική διαπίστωση ότι ολόκληρο το Αιγαίο, με όλα τα νησιά, τα παράλιά του και την ενδοχώρα τους, είναι όχι μόνο ελληνικό, αλλά το ίδιο το λίκνο της Ελλάδας και του ελληνικού πολιτισμού για πάνω από τρεις χιλιετίες. Για την καταγωγή του Ομήρου, μέγιστου Έλληνα, πατέρα της λογοτεχνίας και της ποίησης, ερίζουν η Χίος και η Σμύρνη. Στην Ιωνική Δωδεκάπολη και την Δωρική Εξάπολη, που απλώνονται στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, την Δωδεκάννησο και τα άλλα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, γεννήθηκαν αιώνες πριν τον Χριστό η φιλοσοφία, τα μαθηματικά και ο ορθός λόγος, από Έλληνες γίγαντες του πνεύματος όπως ο Θαλής ο Μιλήσιος, ο Πυθαγόρας ο Σάμιος, ο Κλεόβουλος ο Ρόδιος, ο Αναξαγόρας ο Κλαζομένιος και τόσοι άλλοι. Ο πατέρας της ιατρικής, τον όρκο του οποίου δίνουν ακόμα και σήμερα οι ιατροί όλου του κόσμου, είναι ο Έλληνας Ιπποκράτης ο Κώος. Οι αρχιτέκτονες του ναού της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης που αποπερατώθηκε το 537 μ.Χ. είναι οι Έλληνες Ανθέμιος και Ισίδωρος, από τις Τράλλεις (σημερινό Αϊδίνιο) και την Μίλητο της Μικράς Ασίας αντίστοιχα. Επί μία περίπου χιλιετία, από το 330 μ.Χ. μέχρι το 1204 μ.Χ., με πυρήνα το Αιγαίο, όλα τα νησιά του, τα παράλιά του και την ενδοχώρα τους, άκμασε η λαμπρή Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης, διάδοχος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας αλλά ταυτόχρονα πλήρως ελληνική στην γλώσσα και τον πολιτισμό, αυτή που αργότερα οι Δυτικοί ονόμασαν υποτιμητικά Βυζάντιο. Μέχρι το 1204, η μόνη παρουσία των Τούρκων στο χώρο του Αιγαίου ήταν μία σύντομη κατάκτηση της δυτικής Μικράς Ασίας που διήρκεσε από το 1071 μέχρι το 1099.

Η κάθοδος των Μυρίων ως προάγγελος της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου

skal 

Γράφει ο Γιώργος Πήλιουρας

Το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου το 404 π.Χ. βρίσκει τη Σπάρτη νικήτρια και την Αθήνα ηττημένη να συνθηκολογεί με δυσβάσταχτους όρους. Την περίοδο εκείνη Έλληνες από τις πόλεις – κράτη ξεκινούν σταδιακά να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ως μισθοφόροι. Χιλιάδες Έλληνες πολεμιστές εκπαιδευμένοι και καταρτισμένοι σε πολεμικές επιχειρήσεις και στρατηγικές μάχης προσέφεραν τις υπηρεσίες τους σε βασιλιάδες, διεκδικητές θρόνων και σατράπες του περσικού βασιλείου.

Οι μηχανορραφίες που λάμβαναν χώρα στην περσική αυλή προσέφεραν ευκαιρίες ανάμιξης των Ελλήνων στρατιωτών σε επαναστάσεις για την ανατροπή της εξουσίας. Τα πλούτη του Μεγάλου Βασιλιά αποτελούσαν ισχυρό δέλεαρ για τους Έλληνες στρατιώτες, οι δυνατότητες των οποίων στη μάχη αναγνωρίζονταν και θαυμάζονταν ιδιαιτέρως στον αρχαίο κόσμο.

Στην «Κύρου Ανάβαση» ο Ξενοφών καταγράφει βήμα προς βήμα την πορεία του μισθοφορικού στρατού των Ελλήνων, ο οποίος συγκροτούνταν από οπλίτες προερχόμενους από διαφορετικές πόλεις – κράτη, από τα Μικρασιατικά παράλια έως τη μάχη στα Κούναξα στις 5 Σεπτεμβρίου του 401 π.Χ. και την επιστροφή τους από τα Κούναξα έως την Τραπεζούντα και από εκεί στην Πέργαμο.

 Η σημασία και ο ρόλος της Αναβάσεως των Μυρίων ήταν ιδιαίτερα σημαντικός για την αρχαιότητα και δη για την Ελλάδα. Το έργο του Ξενοφώντα ήταν γνωστό στον αρχαίο κόσμο και αποτελεί προάγγελο της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου μισό και πλέον αιώνα αργότερα. Ο Έλληνας ιστορικός προσέφερε σημαντικές πληροφορίες σε ζητήματα στρατιωτικού, διοικητικού, ψυχολογικού, ηθικού, οικονομικού, πολιτισμικού και γεωγραφικού ενδιαφέροντος:

Πώς γράφεται η Ιστορία; (Αρχείο ΕΡΤ, 1983)

Η Tέχνη, η Μνήμη, η Ιστορία (Χρ. Μποκόρος, Μ. Ευθυμίου)

από

 Αντίφωνο

 -

Ο Χρήστος Μποκόρος, ένας ζωγράφος που η παράδοση και η ιστορία κεντρίζουν το έργο του, συνομιλεί μαζί με την καθηγήτρια ιστορίας του ΕΚΠΑ Μαρία Ευθυμίου για τον ρόλο της εικόνας, της παράδοσης, της ιστορικής συνέχειας, της δημιουργίας.

Την συζήτηση συντόνισαν οι δημοσιογράφοι Γιάννης Μπασκόζος και Μάκης Προβατάς και έγινε την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου, στο Public Café.

Τα Σεμινάρια του ιστορικού Σπύρου Ι. Ασδραχά είναι πλέον διαθέσιμα σε ψηφιακή μορφή στο αποθετήριο Ήλιος του ΕΙΕ

Ένα πλούσιο ηχητικό υλικό 218 διαλέξεων, συνολικής διάρκειας 500 ωρών διατίθεται πλέον ελεύθερα στην επιστημονική κοινότητα μέσω του αποθετηρίου Ήλιος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

11.12.2018

ΕκπαίδευσηΕπιστήμηΈρευναΨηφιακό Περιεχόμενο

Ένας χρόνος συμπληρώνεται από την απώλεια του σπουδαίου Έλληνα ιστορικού Σπύρου Ι. Ασδραχά. Ο Σπ. Ασδραχάς, μέλος της οικογένειας του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ), ασχολήθηκε με το ερευνητικό πεδίο της οικονομικής ιστορίας και άφησε το αποτύπωμα του στην εγχώρια και διεθνή επιστημονική κοινότητα μελετώντας τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δομής της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων. Απασχολήθηκε ως ερευνητής στο ΕΙΕ, αρχικά ως συνεργάτης του αείμνηστου Κ.Θ. Δημαρά και στη συνέχεια ως διευθυντής ερευνών του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του ΕΙΕ.

Ξεχωριστή σημασία και επιστημονικό αντίκτυπο είχαν τα περίφημα «Σεμινάρια Ασδραχά», που λάμβαναν χώρα στο ΕΙΕ από το 1994 μέχρι και το 2007. Τιμώντας την μνήμη του σπουδαίου Έλληνα ιστορικού, συνεργάτες του ΕΙΕ μετέτρεψαν το σωζόμενο αναλογικό ηχητικό υλικό του κύκλου των πολυετών σεμιναριακών διαλέξεων του Σπ. Ασδραχά σε ψηφιακό και το μεταφόρτωσαν στο αποθετήριο Ήλιος. Με αυτό τον τρόπο ένα διαβαθμισμένο επιστημονικά κοινό που προέρχεται από τον τομέα των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών (ΑΚΕ) μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση σε ηχητικό υλικό 218 διαλέξεων, συνολικής διάρκειας 500 ωρών!

Η κριτική της φιλοσοφίας της ιστορίας από τον Κώστα Παπαϊωάννου - Γιώργος Κρανιδιώτης

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

      Τις τελευταίες μέρες του 1945, αποπλέει από το λιμάνι του Πειραιά το πλοίο Ματαρόα, για να μεταφέρει στη Γαλλία το πνευματικό άνθος της ελληνικής νεολαίας. Μεταξύ των άλλων, στους επιβάτες, υποτρόφους της γαλλικής κυβέρνησης, συγκαταλέγονται οι Καστοριάδης, Αξελός, Παπαϊωάννου, Κρανάκη, Σβορώνος, Ξενάκης. Οι εξόριστοι έμελλε να αναδειχθούν σε κορυφαίες προσωπικότητες της φιλοσοφίας, της τέχνης και της επιστήμης[1].

Ο Κώστας Παπαϊωάννου γεννήθηκε στον Βόλο το 1925. Φοίτησε στη Νομική Σχολή της Αθήνας. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. εντάχθηκε στο ΕΑΜ, συνελήφθη από την Ασφάλεια και κρατήθηκε για μήνες. Μετά τη φυγή του στο Παρίσι, σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόνη. Παρέμεινε στη Γαλλία, διδάσκοντας φιλοσοφία και κοινωνιολογία σε διάφορες σχολές, μέχρι τον πρόωρο θάνατό του το 1981[2].

Διανοητής με εντυπωσιακή φιλολογική κι αισθητική καλλιέργεια, βαθύς γνώστης της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας και τέχνης, της βιβλικής και πατερικής γραμματείας, της νεώτερης και σύγχρονης ευρωπαϊκής φιλοσοφίας και ποιήσεως, των ανατολικών παραδόσεων, ο Παπαϊωάννου προσφέρει στον αποδέκτη του έργου του έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών, μαζί με μια στέρεη, ευαίσθητη και ρηξικέλευθη ανάλυση του διαχρονικού πανανθρώπινου δράματος[3].

Εκκινώντας από την πλήρη εποπτεία και εξαντλητική μελέτη των διδασκαλιών του Εγέλου και του Μαρξ, ο Παπαϊωάννου ασκεί διεισδυτική κριτική στον εγελιανισμό και τον μαρξισμό. Μάλιστα, είναι από τους πρώτους στοχαστές παγκοσμίως που δεν επιχειρεί μερική μόνον ανασκευή των μαρξιστικών θέσεων, αλλά αποδύεται σε ολική αναμέτρηση με τη μαρξιστική σκέψη. Η σφοδρή δε καταγγελία του φαινομένου του ολοκληρωτισμού τον καθιέρωσε ως έναν από τους διαπρεπέστερους υπερασπιστές της ελευθερίας[4].

Συνέντευξη του ιστορικού Σπύρου Ασδραχά στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ με ξεχωριστό ενδιαφέρον για την συζήτηση για το εθνικό ζήτημα

Σκεφθείτε, ζούμε και μετά τον θάνατό μας...

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 24-11-2002

O Σπύρος Aσδραχάς, εκ των κορυφαίων ιστορικών, μιλά για το έθνος, την ιστορική συνέχεια, την ελευθερία, τον θάνατο

Συνέντευξη στους Νίκο Γ. Ξυδάκη και Ολγα Σελλά

O Σπύρος Aσδραχάς στα εξήντα εννιά του χρόνια θεωρείται ανάμεσα στους δυο-τρεις κορυφαίους Eλληνες ιστορικούς σήμερα, μεταπολεμικός απόγονος του Nίκου Σβορώνου και του K. Θ. Δημαρά. Aπό τα χέρια του έχουν βγει δεκάδες ιστορικοί, έχει διευθύνει περίπου 250 μεταπτυχιακά διπλώματα και 50 διδακτορικές διατριβές. Oλα εκτός ελληνικού πανεπιστημίου... Aπό τις αρχές της δεκαετίας του ’70 έως σήμερα δίδαξε στη Σορβόνη και στην Eκόλ Πρατίκ, στο Παρίσι, μα δεν αξιώθηκε μια πανεπιστημιακή έδρα στην Eλλάδα... H επιρροή του βέβαια στη σύγχρονη ελληνική ιστοριογραφία είναι μεγάλη· δεν είμαστε οι αρμόδιοι να πούμε πόση και ποια ακριβώς, μα οι ακόλουθες γενιές ιστορικών σίγουρα θα του δώσουν τη θέση του.

Προς το παρόν, ο Λευκαδίτης Σπύρος Aσδραχάς χαίρεται τη ζωή με την οικογένειά του, με τους μαθητές του, με τους ομοτέχνους του, αφοσιωμένος στη μελέτη και τη συγγραφή. Tο γραφείο του στη Nέα Σμύρνη είναι γεμάτο δελτία, σημειώσεις, χαρτιά· ένα εργαστήρι. Mάς δέχτηκε μερικές ημέρες μετά το συνέδριο για την ελληνική ιστοριογραφία στο Eθνικό Iδρυμα Eρευνών. Tο συνέδριο χαρακτηρίστηκε σαν τελετή ενηλικίωσης για τους Eλληνες ιστορικούς, και ο Σ. Aσδραχάς ήταν πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής. Mας δέχτηκε προσηνής και με λεπτό χιούμορ σχολίασε: «Δεν πιστεύω να νομίζετε ότι αυτή η συνέντευξη θα είναι η διαθήκη μου, σαν του Σβορώνου και του Δημαρά! Eχω πολλά να γράψω ακόμη...».

— Η ιστορική επιστήμη στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι ο πιο ρωμαλέος επιστημονικός κλάδος. Προσελκύει καλά μυαλά, τα βιβλία ιστορίας κάνουν μεγάλες πωλήσεις...

Η ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Του Λεωνίδα Αποσκίτη

Όλο και περισσότεροι επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων συνειδητοποιούν την ακαταλληλότητα του υφιστάμενου πλαισίου αντίληψης της ιστορίας, που διαμορφώθηκε κατά τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα. Δηλαδή το μοντέλο που βλέπει την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού ως μονογραμμική σειρά σταδίων, η οποία ξεκινά από την πρωτόγονη Ανώτερη Παλαιολιθική Εποχή του κυνηγιού και της αναζήτησης τροφής, μέχρι τα νεολιθικά αγροτικά χωριά, μέχρι τους πιο εξελιγμένους πολιτισμούς της Χάλκινης Εποχής και, τελικά, τις αστικές σημερινές κοινωνίες.

Όσο περισσότερα μαθαίνουμε για την προϊστορία, τόσο πιο δύσκολο είναι να περιγράψουμε τον πρώτο άνθρωπο ως πρωτόγονο. Τα μέλη εκείνων των κοινωνιών απείχαν πολύ από τα πρωτόγονα πλάσματα, που θεωρούσαμε κάποτε ότι ήταν όλοι οι παλαιολιθικοί άνθρωποι.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το υφιστάμενο μοντέλο της προϊστορίας να χάνει την θεμελιώδη βάση συλλογισμού του. 

Οι κάτοικοι της Νοτιοδυτικής Ευρώπης, για παράδειγμα, της Μαγδαλήνιας Εποχής (18.000-10.000 π.Χ.) διακοσμούσαν τις σπηλιές στο Lascaux με τοιχογραφίες απαράμιλλης πλαστικότητας και κίνησης, που τεχνικά μπορούν να εξισωθούν μόνο με τις τοιχογραφίες της Κρήτης της Εποχής του Χαλκού. Αυτός ο ίδιος πολιτισμός φαίνεται τώρα ότι είχε ήδη δαμάσει το άλογο από το 12.000 π.Χ., με λίγα λόγια ...8.000 χρόνια πριν από την ημερομηνία που δέχεται το επίσημο ιστορικό μοντέλο.

Τα νέα Προγράμματα Σπουδών για την Ιστορία. Πώς θα διδάσκεται, πώς θα αξιολογείται.

Δημοσιεύτηκαν στην ιστοσελίδα του ΙΕΠ τα νέα προγράμματα σπουδών για το μάθημα της Ιστορίας στο Δημοτικό, Γυμνάσιο και Α΄Λυκείου.

Στην εισαγωγή των νέων προγραμμάτων σπουδών παρουσιάζονται οι σκοποί, οι μέθοδοι και τα μέσα διδασκαλίας του μαθήματος καθώς και ο τρόπος αξιολόγησης:

Σκοποί του μαθήματος της ιστορίας

Διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης

Καλλιέργεια ιστορικής σκέψης

Καλλιέργεια εθνικής ταυτότητας

Καλλιέργεια δημοκρατικής συνείδησης

Καλλιέργεια ανθρωπιστικών αξιών

Μέθοδοι και μέσα διδασκαλίας και μάθησης

Το μάθημα της Ιστορίας δεν θα απελευθερωθεί από τα δεσμά της μετωπικής αφήγησης και της μηχανικής αποστήθισης, παρά μόνο όταν αναμορφωθεί με βάση τις σύγχρονες θεωρίες μάθησης. Η θεωρία του οικοδομισμού/κονστρουκτιβισμού, η κοινωνικοπολιτισμική θεωρία, οι θεωρίες της εμπλαισιωμένης μάθησης και της γνωστικής μαθητείας υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος κατακτά ουσιαστικά τη γνώση με ενεργητικό τρόπο, ερευνώντας, ανακαλύπτοντας και στοχαζόμενος, ενταγμένος σε ομάδες όπου αλληλεπιδρά, προχωρώντας βήμα προς βήμα από τα γνωστά στα άγνωστα. Και τα κάνει όλα αυτά, όταν τον ενδιαφέρει και έχει κίνητρο, όταν και επειδή επιθυμεί να εμπλακεί σε μια διαδικασία αναζήτησης για να λύσει ένα πρόβλημα, μια γνωστική απορία, όταν αποκτά νόημα γι’ αυτόν η διαδικασία. Διαμορφώνοντας ανάλογα μαθησιακά περιβάλλοντα, διδάσκοντας μέσα σε αυτά και, κυρίως, αναγνωρίζοντας νέα, παιδαγωγικά έγκυρα και λειτουργικά αξιολογικά κριτήρια, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών τους και να τους προσφέρουν συναρπαστικές γνωστικές εμπειρίες πλήρεις ιστορικού νοήματος.

Για να επιτευχθεί αυτό όμως πρέπει να τηρούνται ορισμένες προϋποθέσεις:

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Η ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΗ

Ο Walter Benjamin για την Τέχνη και την Ιστορία

Του Σίμου Ανδρονίδη

«Ο ιστορισμός παρουσιάζει την αιώνια εικόνα του παρελθόντος· ο ιστορικός υλισμός, μια κάθε φορά καινούργια γνωριμία με το παρελθόν, που είναι μοναδική. Η αντικατάσταση του επικού στοιχείου απ’ το συνθετικό αποδεικνύεται προϋπόθεση γι’ αυτή τη γνωριμία. Μ’ αυτήν απελευθερώνονται οι κολοσσιαίες δυνάμεις, που ήσαν φυλακισμένες στο ‘’μια φορά κι ένα καιρό’’ του ιστορισμού. Η πραγματοποίηση της γνωριμίας με την ιστορία, γνωριμίας που για κάθε παρόν είναι καινούργια – αυτό είναι το καθήκον του ιστορικού υλισμού. Ο ιστορικός υλισμός αποτείνεται σε μια συνείδηση του παρόντος, που καταλύει το συνεχές της ιστορίας» (Walter Benjamin’, ‘Έντουαρντ Φουξ: ο συλλέκτης και ο  ιστορικός’).

Στα τρία  ‘δοκίμια του για την τέχνη’,[1] ο Walter Benjamin, με στοχαστική σαφήνεια και ευρύτητα, αναφέρεται στις πτυχώσεις & στις αναπαραστάσεις των έργων τέχνης (στην αυθεντικότητα/αντιγραφή τους),[2] σε μία ιστορία μετεξελίξεων & μετασχηματισμών, στις προσλήψεις τους την εποχή που στήνονται τα πρώτα βάθρα θέασης των έργων τέχνης..

Εστιάζοντας και αναπλαισιώνοντας την θεωρία του ιστορικού υλισμού, ο Benjamin προσδιορίζει την τέχνη ως κριτική, ως ‘αντικείμενο΄ που συναρθρώνεται με την ‘αδημονία’ του πλήθους, την τέχνη με και δίχως ‘αίγλη’..

Η προσέγγιση του Walter Benjamin[3] είναι ολική, επι-φέρει εγκάρσιες τομές στην πραγματικότητα του έργου τέχνης και της τέχνης ευρύτερα, αντανακλάται στην αντίληψη της τέχνης ως ιστορικό διακύβευμα-επίδικο..

Στις επάλληλες ρηγματώσεις δύναται να ανακύψει η φορά και η εκ-ζήτηση, η τροπικότητα του ‘α-δόκιμου’, η αίσθηση και η παρουσία της αίγλης, όρο στον οποίο εστιάζει ο Walter Benjamin (που αναφέρεται και στην ‘τεχνική’ του φασισμού ως ‘αισθητικοποίηση’ της πολιτικής ζωής’), ως συγκείμενο, ως αίσθηση του ίδιου του χρόνου μέσα στο έργο τέχνης..

Η τέχνη ως σημαίνον ανάγνωσης, απόλαυση και ταυτοτική πρόσληψη, ως κατοπτρικό ‘είδωλο’, δια-κρατείται & εγκαλείται, συνιστώντας μίκρο και μάκρο εξέλιξη (η τέχνη προς την μάζα-πλήθος), ή αλλιώς, εξελικτική δυνατότητα.. Οι μορφές της τέχνης ως δυνατότητα του κοινωνιο-ανθρώπινου, της κοινωνιο-ανθρώπινης κοσμο-πολιτικής.

Ο Σαββόπουλος για την ελληνική γλώσσα!

Ένα ταξείδι στην Αλεξάνδρεια και στο βίωμα της ελληνικής γλώσσας

Ακόμα με παιδεύει ο Μπαγάσας! Έχω θυμώσει μαζί του, έχω απογοητευτεί, τον έχω γκρεμίσει από το βάθρο που τον είχα κάποτε αλλά…, αλλά ο Νιόνιος είχε ένα μαγικό χάρισμα να μιλά τόσο βαθιά για κάποια ζητήματα που δεν χωράνε στις ιδιοτέλειες που τον παρέσυραν στην προσωπική του διαδρομή. Κι όταν ένα τέτοιο ζήτημα είναι η βαθιά ιστορική, φιλοσοφική και πολιτισμική συνέχεια της ελληνικής γλώσσας, μας δίνει τόσο οικουμενικά διδάγματα, αφηγήσεις και αλήθειες που έχουμε ανάγκη εκείνο τον απολογητικό και προφητικό του λόγο, ιδιαίτερα στις μέρες μας που η αλλοτρίωση κατακυριεύει την ύπαρξή μας ως συλλογικό υποκείμενο!

Το απόσπασμα στο βίντεο είναι από την επίσκεψη του Σαββόπουλου στην Αλεξάνδρεια του Καβάφη, του οικουμενικού ελληνισμού και της σύνθεσης που διαμόρφωσε την ελληνική γλώσσα στο πέρασμα των αιώνων. Το «ταξείδι»αυτό πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εκπομπής «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι, που δημιούργησε ο Νιόνιος στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Απολαυστικός!

Δημήτρης Ναπ.Γ.

ΕΛΛΑΔΑ: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

(αντίστοιχο κεφάλαιο στο έργο του πανεπιστημίου της ΟΞΦΟΡΔΗΣ

«Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ»

Λήψη του αρχείου

SIMON HORNBLOWER

Περίληψη των γεγονότων (479-431)

ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΙΔΡΥΣΑΝ μια ναυτική αυτοκρατορία το 478, αντικαθιστώντας έτσι τους Σπαρτιάτες ως επικεφαλής των Ελλήνων. Η δύναμή τους μεγάλωσε τις δεκαετίες του 470 και του 460, όταν πέρασαν στην αντεπίθεση εναντίον των Περσών που πρόσφατα είχαν αποχωρήσει από την Ελλάδα. Το ύψιστο σημείο αυτής της αντεπίθεσης ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 460, όταν ο Αθηναίος ναύαρχος Κίμων νίκησε στη ναυμαχία του Ευρυμέδοντα ποταμού, στις ακτές της Παμφυλίας της νότιας Μικράς Ασίας. Η καταστολή μιας εξέγερσης κατά των Αθηνών στο βορειο-αιγαιοπελαγίτικο νησί της Θάσου στα μέσα του 460, ήταν άλλος ένας σταθμός: οδήγησε στην επιδείνωση των σχέσεων με τη Σπάρτη και την Πελοποννησιακή συμμαχία. Έτσι από το 460 περίπου έως το 446 έχουμε πόλεμο μεταξύ Αθηνών και Πελοποννησιακής συμμαχίας, γνωστό πλέον ως Πρώτο Πελοποννησιακό πόλεμο. Στις πρώτες φάσεις του πολέμου, μολονότι οι Σπαρτιάτες εισέβαλαν στην Αττική τον τελευταίο του χρόνο, η Κόρινθος και όχι η Σπάρτη ήταν πιο φανερά στο μέτωπο των συγκρούσεων. Η ασυνήθιστη έχθρα της Κορίνθου προς την Αθήνα ήταν το αποτέλεσμα της προσάρτησης των Μεγάρων, της μικρής πόλης που τη χώριζε γεωγραφικά από την Κόρινθο, από την Αθήνα, αλλά που το μίσος γι’ αυτά ένωνε ώς τότε πολιτικά την Αθήνα και την Κόρινθο. Στη δεκαετία του 450 η Αθήνα, παρά τον πόλεμο που διεξήγε στην Ελλάδα, πολέμησε στο πλευρό των επαναστατών της Αιγύπτου εναντίον των Περσών (μια εξέγερση που απέτυχε ολοσχερώς και στοίχισε πολλές αθηναϊκές ζωές) και ανέπτυξε τις διπλωματικές της σχέσεις με τις κοινότητες της Σικελίας. Επισήμως, οι εχθροπραξίες με την Περσία έληξαν το 449 με την ειρήνη του Καλλίου. Η συνθήκη ειρήνης του Πρώτου Πελοποννησιακού πολέμου το 446 αναγνώρισε την αθηναϊκή ναυτική ηγεμονία, αποτελώντας έτσι νίκη για την Αθήνα, μολονότι αυτή έπρεπε να εγκαταλείψει τις περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας που είχε αποκτήσει πολεμώντας, με πρώτη τη Βοιωτία.

Για την Ιστορία του Ηρόδοτου

Προλεγόμενα στην Ιστορία του Ηρόδοτου

Γράφει ο Άγγελος Βλάχος*

Τα πρώτα μεγάλα ελληνικά ποιήματα (Ιλιάδα – Οδύσσεια) κατάγονται από την Ιωνία και ο συγγραφεύς του πρώτου μεγάλου έργου σε πεζό λόγο της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας κατάγεται κι αυτός από τ’ ανατολικά παράλια του Αιγαίου, όπου ήταν εγκατεστημένος, πυκνός, εύρωστος και ακμαίος ελληνισμός, ατίθασος υποτακτικός πότε των Λυδών, πότε των Περσών, αλλόφυλο στοιχείο αναταραχής στην αχανή περσική αυτοκρατορία. Ο ελληνισμός αυτός θα προκαλέσει προστριβές και συγκρούσεις με τους βαρβάρους, οι οποίες θα οδηγήσουν στην μεγάλη αναμέτρηση των μηδικών πολέμων, κεντρικό θέμα του έργου του Ηροδότου του Αλικαρνασσέως.

Από τα σχολικά θρανία μαθαίνομε ότι ο Ηρόδοτος είναι ο πατήρ της Ιστορίας. Ο χαρακτηρισμός τού δόθηκε για πρώτη φορά από τον Κικέρωνα, τον 1ον αιώνα π.Χ., και επιζεί, φυσικά, έως σήμερα, αν και η αντίληψη για την Ιστορία, την μέθοδο της μελέτης της και την συγγραφή της (οι διαστάσεις, δηλαδή, της ιστορικής συνείδησης) έχει αλλάξει τόσο πολύ, ώστε ο απλοϊκός και χαριτωμένος πατέρας της θα έμενε κατάπληκτος με την εξέλιξή της.

Κατεβάστε δωρεάν 15 τεύχη ‘Ελλήνων Ιστορικά’ (του Τύπου της Κυριακής)

Πρόκειται για ένθετα του Τύπου της Κυριακής, τα οποία δεν διατίθενται πλέον προς πώληση.

Ελλήνων Ιστορικά 4 – Εμφύλιος πόλεμος  (κατέβασμα)

Ελλήνων Ιστορικά 6 – Θεσσαλονίκη, 100 χρόνια από την Απελευθέρωση  (κατέβασμα)

Ελλήνων Ιστορικά 7 – Δεκεμβριανά, Οι μάχες των 33 ημερών  (κατέβασμα)

Ελλήνων Ιστορικά 8 – Οι Περσικοί Πόλεμοι, Μαραθώνας-Θερμοπύλες-Σαλαμίνα-Πλαταιές  (κατέβασμα)

Ελλήνων Ιστορικά 9 – Πελοποννησιακός Πόλεμος, ο πρώτος ‘εμφύλιος’ των Ελλήνων  (κατέβασμα)

Ελλήνων Ιστορικά 10 – Γιατί νίκησε η Ελληνική Επανάσταση  (κατέβασμα)

Ελλήνων Ιστορικά 11 – Η Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, η μάχη των οχυρών  (κατέβασμα)

Ελλήνων Ιστορικά 13 – Η σφαγή των Ποντίων, Ένοχοι και συνένοχοι  (κατέβασμα)