Του Μάνου Λαμπράκη
Σε μια εποχή όπου η Εκκλησία μετασχηματίζεται σταδιακά από κοινότητα προσώπων σε μηχανισμό λειτουργίας, από κοινό Ποτήριο σε δελτίο Τύπου, η παρουσία του π. Ευάγγελου Παπανικολάου φαντάζει ως θεολογική ανωμαλία. Ένας ιερέας που μιλά με πάθος, που λειτουργεί στα όρια, που δεν φοβάται να χάσει τη σιωπή του για να πει την αλήθεια, που δεν διστάζει να συγκρουστεί, όχι από ιδεολογικό ζήλο αλλά από εσωτερική παρόρμηση μαρτυρίας. Ο λόγος του δεν στοχεύει στη διατήρηση της εικόνας της Εκκλησίας αλλά στην αποκάλυψη του βαθιού τραύματός της. Είναι ο λόγος ενός που γνωρίζει ότι η χάρις δεν κατέρχεται ποτέ εκεί όπου δεν υπάρχει άνοιγμα. Και άνοιγμα χωρίς πληγή δεν υπάρχει.
Ο π. Ευάγγελος δεν ανήκει στις εύκολες κατηγορίες. Είναι γιατρός, ιερέας, ιεραπόστολος, θεολόγος χωρίς ακαδημαϊκό κουστούμι, αλλά με υπαρξιακό κύρος. Η ζωή του στο Καμερούν δεν είναι απλώς μια μαρτυρία εκτός συνόρων, αλλά μια εκκλησιολογία από τα κάτω, μια θεολογία χωρίς χειρονομίες, μια εμπειρική απόδειξη ότι η Εκκλησία γεννιέται μόνο εκεί όπου ο Χριστός σταυρώνεται ξανά. Δεν πηγαίνει στην Αφρική για να μεταδώσει το φως της Δύσης ή την τελειότητα της παράδοσης. Πηγαίνει για να σταθεί σιωπηλά δίπλα στο άρρωστο παιδί, στη φυματική γυναίκα, στον νεκρό που δεν έχει καν όνομα.
Αυτή η στάση δεν είναι φιλανθρωπία. Είναι η δομική πράξη της Εκκλησίας, όπως την οραματίστηκαν οι Πατέρες. Όπως γράφει ο Μέγας Βασίλειος:
«Εἴδες ἀδελφὸν γυμνὸν καὶ οὐκ ἐνέδυσας; Εἴδες πεινῶντα καὶ οὐκ ἐψώμισας; Μὴ λέγε· Ἐκκλησίαν εἶδον· Χριστὸν εἶδες» (PG 31, 276A).
Η Εκκλησία για τον π. Ευάγγελο δεν είναι θεσμός, δεν είναι ενορία, δεν είναι Αρχιεπισκοπή. Είναι ο άλλος. Εκεί όπου ο άλλος δεν γίνεται αντικείμενο διακονίας, αλλά θέα του Θεού.
Η θεολογία του προσώπου που αναδύεται από τον λόγο του δεν είναι η ωραιοποιημένη οντολογία της νεοπατερικής σκέψης. Είναι θεολογία πληγής. Το πρόσωπο δεν είναι απλώς εικόνα Θεού, είναι ματωμένη εικόνα. Το πρόσωπο είναι ο τόπος του άλλου που μας συντρίβει. Ο Χριστός για τον π. Ευάγγελο δεν είναι ούτε αφηρημένο ιδανικό ούτε συμβολικός αρχηγός μιας θρησκευτικής παράδοσης. Είναι το σώμα του αρρώστου, το στόμα του πεινασμένου, το βλέμμα του τελευταίου.
