Του Μάνου Λαμπράκη
Η σιωπή της Fairuz στην κηδεία του Ziad δεν είναι απλώς ιδιωτική θλίψη, είναι μια άρνηση του κόσμου όπως είναι, μια παύση που διαρρηγνύει την ψευδαίσθηση ότι η γλώσσα μπορεί να παρηγορήσει. Στη σιωπή αυτή συναντάται το πένθος και η πολιτική, η ίδια η πράξη της αποχής από τον λόγο γίνεται άρνηση του κυνισμού της εποχής. Η γυναίκα που ύμνησε τα πάθη του Χριστού με φωνή καθαρή, σχεδόν αναστάσιμη, τώρα καταθέτει τη φωνή της. Δεν ψάλλει, δεν μιλά, γιατί η απώλεια δεν είναι αφήγηση, είναι ρήγμα.
Ο Ziad ήταν ο γιος της και ταυτόχρονα ένας από τους λίγους καλλιτέχνες του Λιβάνου που αρνήθηκαν να υπηρετήσουν τις μυθολογίες της εξουσίας. Με το θέατρο και τη μουσική του, έστησε καθρέφτες μπροστά σε κοινωνίες εγκλωβισμένες στον πόλεμο, στις φυλές, στις διαιρέσεις. Η τέχνη του αρνήθηκε την «ουδετερότητα», έγινε αιχμηρό πολιτικό σώμα. Τώρα αυτό το σώμα απουσιάζει, και η απουσία του είναι πιο εύγλωττη από κάθε παρουσία, γιατί θυμίζει ότι η ελευθερία, όταν εκφέρεται χωρίς υπολογισμό, συνήθως πληρώνεται με μοναξιά, φθορά και σιωπή.
Η Fairuz, στα 90 της, στέκεται μέσα σε αυτή τη σιωπή. Σαν την Παναγία στο Σταυρό, δεν ακολουθεί τους μαθητές που σκορπίζουν, μένει κάτω από το ξύλο, το οποίο στην περίπτωσή της είναι η άβυσσος μιας χώρας και ενός παιδιού που σηκώνει το βάρος της ιστορίας. Η Εκκλησία της Κοιμήσεως στην Bikfaya, στην οποία τελέστηκε η εξόδιος ακολουθία, γίνεται σκηνή όχι θρήνου αλλά άχρονου πένθους: ο γιος κείται νεκρός, αλλά η μητέρα δεν τον προσφέρει στο κοινό βλέμμα ως αντικείμενο συγκίνησης. Τον προσφέρει στη σιωπή, εκεί όπου η θρησκευτική πράξη συναντά την πολιτική της αντίστασης: δεν θα υπάρξει εύκολη λύτρωση, δεν θα υπάρξει δημόσια εξήγηση.
