O Γκυ Ντεμπόρ των ημερών μας και το… «οξυγόνο»!

«Το θέαμα είναι το κεφάλαιο σε τέτοιο βαθμό συσσώρευσης ώστε μετατρέπεται σε εικόνα».

του Δημήτρη Γιαννάτου

Ίσως, ο Έρνεστ Γκυ Ντεμπόρ, να είναι ένας από τους λίγους διανοητές, η σκέψη των οποίων επιβεβαιώνεται στις μέρες μας, τόσο δραματικά. Τα βασικά στοιχεία των κειμένων του, μας βοηθάνε να αναλύσουμε και να φωτίσουμε τη συγκυρία που ζούμε. Ιδιαίτερα, οι δυο κορυφαίες έννοιες της θεωρίας του, το Θέαμα και το Εμπόρευμα, (η Εικόνα και η Αγορά θα λέγαμε λίγο πιο απλοϊκά), τα οποία είναι πρωταρχικά στοιχεία του νεωτερικού τρόπου οργάνωσης των κοινωνιών και της πολιτικής κυριαρχίας, διευκολύνουν την κατανόηση της πολύπλοκης πραγματικότητας που ζούμε. 

Το Κεφάλαιο και το Εμπόρευμα ως Θέαμα πια, ακολουθούν τη διαδρομή που όρισε ο Μάρξ για τη νεκρή εργασία, σε σχέση με τη ζωντανή εργασία που είναι οι εργαζόμενοι. Το Θέαμα είναι μια νεκρή επικοινωνία, μια αναπαράσταση που γίνεται πτώμα, ένας ψευδοκόσμος. Είναι επίσης μια κοσμοθέωρηση, μια αντίληψη του κόσμου που ζούμε μέσα από την θεώρηση του, ως αντι-κείμενο, με τη μορφή της Εικόνας και των συμβολισμών της.

 Το Θέαμα γίνεται το συνολικό Νόημα, «είναι ο Ήλιος που δε δύει ποτέ στην αυτοκρατορία της σύγχρονης παθητικότητας. Καλύπτει όλη την επιφάνεια του κόσμου και κολυμπά απεριόριστα μέσα στην ίδια του τη δόξα«, όπωός λέει ο Ντεμπόρ. Και ας μην ξεχνάμε, ότι ο Ήλιος, είναι ένα πανάρχαιο συμβολικό αρχέτυπο, που εκφράζει την Βασιλεία-Εξουσία.

‘Βρισιές, σεξ και βία’: το νέο ανατρεπτικό κύμα της παγκοσμιοποίησης- Μάκης Ανδρονόπουλος

 

Δεν υπάρχει τηλεοπτική σειρά που να «παίζει» δυνατά στον διεθνή ανταγωνισμό και να κάνει 4-5 seasons των 8-10 ή και 20 επεισοδίων που να μην έχει αθυροστομία, σεξ και βία. Το NETFLIX χαρακτηρίζει πολλές σειρές που προβάλει ως language, sex, violence, αντί του συνήθους action (δράση)!

Εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι σειρές αυτές υπηρετούν το εξουσιαστικό δόγμα της προσφοράς «άρτου και θεαμάτων» στον λαό. Mε μια δεύτερη ματιά θα μπορούσε να δει τις σκοτεινές μεθόδους χειραγώγησης των μαζών από την εξουσία, είτε δια της ύπνωσης και της καθήλωσης, είτε δια της απελπισίας και του φόβου. Αλλά με μια τρίτη θα μπορούσε κάποιος βάσιμα να ισχυριστεί πως αυτές οι σειρές επιτελούν μια οξύτατη κριτική στην πολιτική απαξίωση των αρχών και της δημοκρατίας και κυρίως καλλιεργούν έναν ενδιαφέροντα πολιτικό πραγματισμό.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι παραγωγοί αυτών των σίριαλ χρησιμοποιούν όλα τα διαθέσιμα μέσα για να προσελκύσουν συνδρομητές και «παίζουν» με οριακές καταστάσεις του νου. Όμως είναι αδύνατο να μην αισθανθεί κάποιος πως πίσω από τα τόσο πειστικά, ιστορικά δουλεμένα, σενάρια κρύβονται σκοπιμότητες πέραν από αυτές της εμπορικής επιτυχίας. Το σεξ είναι καταλυτικής σημασίας! Από την αρχή, από το πρώτο επεισόδιο.

Γρήγορο, όρθιο, ανθρωποφαγικό, δυνατό, ομοφυλοφιλικό. Δυο ωραίοι άντρες, με φοβερά σώματα με γραμμωτά six pack φιλιούνται με πάθος στο στόμα. Δυο πανέμορφες γυναίκες τεντώνουν τα υπέροχα κορμιά τους κατά την διάρκεια των ερωτικών τους περιπτύξεων (αν και καμία τέτοια σκηνή δεν πιάνει ούτε στο μισό την δεκάλεπτη ερωτική σκηνή της Αντέλ Εξαρχόπουλος με τη Λέα Σεϊντού στο «Μπλε, το πιο ζεστό χρώμα»).

Στο strait sex, αν η φοβερή αντρούκλα με τα σμιλευμένα μπράτσα δεν καρφώσει στον τοίχο τη γυναίκα, τότε, κατά 90% θα τον ξαπλώσει αυτή και θα τον καβαλήσει. Και αυτό από το 900 μ.Χ.!… στους Vikings (που μας δείχνουν ότι από τότε οι Σκανδιναβοί ήταν ελευθεριακοί στις σχέσεις τους), στους πειρατές του Black Sails, όπου οι ομοφυλοφιλικές συνευρέσεις είναι το παν, στο Sense 8, όπου και οι οκτώ ήρωες μετέχουν τηλεπαθητικά σε μια αισθησιακή μίξη των κορμιών, των χρωμάτων του δέρματος, των γλωσσών και των άκρων.

Ο πολιτισμός του θεάματος

Η υπεράσπιση της υψηλής κουλτούρας συνδέεται με τη μεγάλη φροντίδα για την ελευθερία και τη δημοκρατία

Από τον Θανάση Γιαλκέτση, Εφημερίδα των Συντακτών

 Ο ακόλουθος διάλογος μεταξύ του Περουβιανού νομπελίστα λογοτέχνη Μάριο Βάργκας Λιόσα και του Γάλλου φιλοσόφου Ζιλ Λιποβετσκί δημοσιεύτηκε στην περιοδική επιθεώρηση Lettera Internazionale.

---

 Ας δούμε όμως τώρα τις αρνητικές, ξεκινώντας από την εξαφάνιση –ή από την κατάρρευση– της υψηλής κουλτούρας, που οδήγησε στον θρίαμβο μιας μεγάλης σύγχυσης. Μαζί με το τέλος της υψηλής κουλτούρας, είμαστε μάρτυρες και του τέλους ορισμένων αισθητικών αξιών. Οι παλιοί κανόνες που μας επέτρεπαν να διακρίνουμε το έξοχο, το μέτριο και το απαίσιο δεν λειτουργούν πλέον. Ολα εξαρτώνται από το γούστο του πελάτη (…). Αν η κουλτούρα είναι μόνον ψυχαγωγία, τίποτα δεν είναι σημαντικό. Αν το ζητούμενο είναι να διασκεδάζουμε, ένας απατεώνας μπορεί να με διασκεδάσει πολύ περισσότερο από ένα πρόσωπο βαθιά αυθεντικό. Αν όμως η κουλτούρα σημαίνει κάτι περισσότερο από αυτό, τότε είμαστε σε άσχημη κατάσταση. Εγώ δεν είμαι αντικαπιταλιστής. Ο καπιταλισμός συνέβαλε σε μια μεγάλη πρόοδο της ανθρωπότητας. Ωστόσο, οι μεγάλοι θεωρητικοί της αγοράς έλεγαν πάντοτε ότι ο καπιταλισμός είναι ένας ψυχρός μηχανισμός, που δημιουργεί πλούτο αλλά και εγωισμό.

 Μάριο Βάργκας Λιόσα: Το βιβλίο μου «Ο πολιτισμός του θεάματος» είναι ένα δοκίμιο που εκφράζει ανησυχία, για να μην πω αγωνία, καθώς βλέπουμε ότι αυτό που εννοούσαμε ως «κουλτούρα» όταν ήμουν νέος μετασχηματίστηκε, στη διάρκεια της ζωής μου, σε κάτι πολύ διαφορετικό σε σχέση με τις δεκαετίες του 1950, 1960 και 1970.