ΜΑΗΣ ΤΟΥ 1968: ΜΙΑ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

Θὰ πρέπει νὰ καταστεῖ σαφὲς τὸ ἑξῆς: ἡ ἰδεολογικὴ κληρονομιὰ τοῦ '68, μακρὰν τοῦ νὰ ἔχει ὁποιονδήποτε ἀνατρεπτικὸ χαρακτῆρα, διαπερνᾶ σήμερα τόσο τὴ Δεξιὰ ὅσο καὶ τὴν Ἀριστερά, γι' αὐτὸ καὶ εἶναι κάπως δύσκολο γιὰ τὴν τελευταία νὰ τὴν οἰκειοποιηθεῖ κατ’ ἀποκλειστικότητα ἤ νὰ τὴν ἐγγράψει στὴν ἰδιαίτερη συναισθηματικὴ παρακαταθήκη της. Ἡ κληρονομιὰ τοῦ '68 εἶναι τὸ Σύστημα. Οἱ ἀξίες του τροφοδοτοῦν ὁλόκληρη τὴ δημόσια σφαῖρα καὶ ὁριοθετοῦν τὰ πλαίσια τοῦ πολιτικὰ ὀρθοῦ λόγου, ἔτσι ὥστε ὁτιδήποτε ξεφεύγει ἀπὸ αὐτὰ τὰ πλαίσια νὰ ἀναθεματίζεται καὶ νὰ ἐκπίπτει στὴν καταραμένη σφαίρα τῆς ἀντίδρασης, τοῦ λαϊκισμοῦ ἤ τῆς κάθε εἴδους φοβίας.  

(...)  Ὁ καπιταλισμὸς τῆς ἐποχῆς τοῦ Σχεδίου Μάρσαλ καὶ τῆς «ἔνδοξης τριαντακονταετίας» ὀργανώθηκε σύμφωνα μὲ ἕνα καταναλωτικὸ πρότυπο, βασισμένο στὴν ἐκπαίδευση τοῦ πληθυσμοῦ ὡς ἑξῆς: ἄλλους νὰ τοὺς κάνει νὰ ἀγαπήσουν τὴν κατανάλωση καὶ ἄλλους νὰ τοὺς κάνει νὰ τὴν ὀνειρεύονται.

 Γιὰ νὰ ἐπιτευχθεῖ ὁ στόχος ἦταν ἐπιτακτικὴ ἡ ἐπίσπευση τῆς διάλυσης τῶν παλαιῶν ἀστικῶν ἀξιῶν -ἀποταμίευση, λιτότητα, προσπάθεια, θρησκεία- καὶ ἡ καθιέρωση ἑνὸς ἡδονιστικοῦ καὶ ἀνεκτικοῦ μοντέλου. Μόνο μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴν ὀπτικὴ εἶναι δυνατὸν νὰ κατανοήσουμε τὴν ἐπικουρικὴ χρησιμότητα τῶν φιλοσόφων τοῦ '68: ὁ Μαρκοῦζε, μὲ τὴ «νέα λιμπιντικὴ τάξη» του, ὁ Ντελέζ, μὲ τὶς «μηχανὲς ἐπιθυμιῶν» του, ὁ Φουκῶ, μὲ τὴ θεωρία του περὶ σεξουαλικότητας. Ὅλοι τους θὰ προετοιμάσουν τὸ ἔδαφος, μέσῳ πολιτισμικῶν διεργασιῶν, ὥστε νὰ παρουσιαστεῖ ὡς ἐπαναστατικὸ ἕνα μοντέλο παραβατικοῦ καταναλωτισμοῦ, πού, κατὰ βάθος, δὲν ἀνταποκρινόταν παρὰ μόνο στὸν ἀρριβισμὸ τῶν νέων μεσαίων τάξεων.

ΔΕΞΙΑ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ: ΔΥΟ ΜΕΤΑΛΛΑΓΜΕΝΑ ΕΙΔΗ

Ἀδριανὸς Ἐριγκὲλ

«Στὸ σημεῖο στὸ ὁποῖο βρισκόμαστε μποροῦμε νὰ μιλᾶμε γιὰ ἀντιστροφὴ ρόλων μεταξὺ Δεξιᾶς καὶ Ἀριστερᾶς, καὶ ὄχι μόνον αὐτό, ἀλλὰ καὶ γιὰ μία ἐπιστροφὴ στὶς ἀντίστοιχες καταβολές τους. Ἡ ἀντιστροφὴ τῶν ρόλων ἐκδηλώνεται, ὅπως εἴδαμε, στὴν κοινωνιολογία ἀμφοτέρων παρατάξεων.

 Τὰ κόμματα τῆς Ἀριστερᾶς ἔχουν φθάσει στὸ σημεῖο νὰ ἐκπροσωποῦν ἐπιλεκτικῶς τὶς κοινωνικὲς μερίδες οἱ ὁποῖες ἐπωφελοῦνται ἀπὸ τὴν παγκοσμιοποίηση: τὶς προνομιοῦχες τάξεις τῶν πόλεων καὶ τὴν παγκοσμιοποιημένη ἀστικὴ τάξη (world middle class), ἡ ὁποία διαθέτει ἕνα ἐκπαιδευτικὸ κεφάλαιο τὸ ὁποῖο εἶναι προσαρμοσμένο στὴν ψηφιακὴ οἰκονομία καὶ τὴν νέα τεχνολογικὴ-βιομηχανικὴ κοινωνία. 

Ἀντιθέτως, ἡ «λαϊκίστικη» Δεξιὰ ἐκπροσωπεῖ τοὺς «περιφερειακούς», τὶς λαϊκὲς τάξεις ποὺ ὑπερασπίζονται τὶς ρίζες τους, ποὺ βασανίζονται ἀπὸ τὴν ἐπισφάλεια, τὸ μεταναστευτικὸ πρόβλημα καὶ τὴν πολιτισμικὴ ἀλλοτρίωση. 

Ἡ Ἀριστερὰ εἶναι ἡ πρωτοπορία τοῦ ἐλιτιστικοῦ μπλόκ, ἐνῶ ἡ «λαϊκιστικὴ» Δεξιὰ μετατρέπεται ὅλο καὶ περισσότερο σὲ πρωτοπορία τῶν ὑποτελῶν τάξεων».

Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ ὁμώνυμο ἐκτενὲς ἄρθρο ποὺ δημοσιεύεται στὸ περιοδικὸ μας, «Τὸ Ἔνζυμο», τεῦχος ΙΣΤ΄, διπλὸ τεῦχος, φθινόπωρο-χειμῶνας 2022, σελ., 60-109, μετάφραση: Σωτήρης Γιαννέλης.