Ευχές από τον Γερομοριά...

Χριστός Ανέστη!

Του Γιώργου Τασιόπουλου 

Η κορυφαία εορτή της Ορθοδοξίας μας καλεί να κάνουμε την υπέρβαση του θανάτου με τον τρόπο της Σταύρωσης και της Ανάστασης!

Η καταθλιπτική παρακμιακή ολίσθηση του ατομικού και συλλογικού μας βίου μας δοκιμάζει, οδηγούμαστε στην απόγνωση!

Ήρθε η ώρα της επιλογής, πρέπει να επιλέξουμε, ή με τον ορθολογικό, πνιγηρό τρόπο της εθελούσιας υποταγής του αρπακτικού Εγώ μας στα δεσμά του θεσμικού δικαίου της Δύσης ή με τον τρόπο της εκούσιας ελευθερίας της Αγάπης;

Οι διανοητές της Δύσης αρκετά δύσπιστοι, δεν ένιωθαν καθόλου αισιόδοξοι για την εξέλιξη, τον βηματισμό στην ιστορία του ανθρώπου. 

Ο Μακιαβέλι έγραψε: "... είναι ανάγκη, όποιος θεμελιώνει μία πολιτεία και της βάζει νόμους, να παίρνει προκαταβολικά για κακούς όλους τους ανθρώπους και να τους πιστεύει πάντα έτοιμους να φανερώσουν την κακία της ψυχής τους μόλις τους ξαμολύσεις ελεύθερους".

Για να συμπληρώσει ο Τ. Χομπς στο Λεβιάθαν:

"... Ο ανθρώπινος βίος είναι μοναχικός, ενδεής, βρωμερός κτηνώδης και βραχύς... Η φύση διαιρεί έτσι τους ανθρώπους και τους παρωθεί να αλληλοσυγκρούονται να  άλληλοεξοντώνονται... Ο λογικότερος τρόπος για να εξασφαλιστεί κανείς από αυτήν την αμοιβαία βεβαιότητα είναι να προκαταβάλλει τους άλλους, το να κυριαρχήσει, δηλαδή, με τη βία ή με την κολακεία πάνω σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους, μέχρι που να πάψει να διακρίνεται κάποια άλλη δύναμη ικανή να τον θέσει σε κίνδυνο... Όσο οι άνθρωποι ζουν χωρίς μία κοινή εξουσία πού θα τους κρατούσε όλους υποταγμένους, βρίσκονται σε κατάσταση πολέμου... πόλεμος των πάντων εναντίον πάντων".

Αυτό το σχήμα παραπέμπει άμεσα στον περίφημο «Μέγα Ιεροεξεταστή» από το έργο Αδελφοί Καραμαζόφ του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Εκεί, ο Χριστός επιστρέφει στη Γη, και ο Ιεροεξεταστής Τον φυλακίζει και Του εξηγεί ότι ο άνθρωπος δεν θέλει την ελευθερία, αλλά την ασφάλεια, την τροφή και την καθοδήγηση. Τον κατηγορεί, με συγκλονιστική ειλικρίνεια, ότι έδωσε στους ανθρώπους πολύ μεγάλη ελευθερία, την οποία δεν μπορούν να αντέξουν.

Ο Τόμας Χομπς (Thomas Hobbes) και τα δύσβατα μονοπάτια του Λεβιάθαν

Ο Τόμας Χομπς (Thomas Hobbes) και τα δύσβατα μονοπάτια του Λεβιάθαν

Γράφει ο Αρχείος

«Η Φουρτούνα» (The Tempest). Γκραβούρα για το ομώνυμο έργο του William Shakespeare. Αρχείο: George Romney.

Ο Τόμας Χομπς (1588 – 1679) προφανώς γεννήθηκε σε λάθος εποχή. Αυτό πρέπει να του προκάλεσε ιδιαίτερες δυσκολίες. Γιος ιερέα σε μιά εποχή όπου μεσουρανούσε η θρησκεία, οι δεισιδαιμονίες, τα ξωτικά και οι νύμφες στις λίμνες, και μάλιστα, υπό την αιγίδα της Παπικής εξουσίας. Φοίτησε στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, κάτι που αποδείχθηκε ιδιαίτερα εποικοδομητικό αφού κατέληξε να απεχθάνεται το πνευματικό (τότε) καθεστώς των πανεπιστημίων και, εξίσου φυσικά, το θρησκευτικό φανατισμό. Αργότερα μελέτησε κατ΄ ιδίαν κλασσική φιλολογία για να συλλάβει το περιεχόμενο της ζωής και να αντιληφθεί τη σημασία της φιλοσοφίας. Η αίσθηση του φόβου και του θανάτου και η ανάγκη για ασφάλεια αποτέλεσαν τα ψυχολογικά θεμέλια της ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας του. Ως κίνητρο δε της ηθικής συμπεριφοράς των ανθρώπων ο Χομπς θεώρησε το ένστικτο της αυτοσυντήρησης.

Διαφωτιστική βία…

(Επενδυτής, 19/10/2013)

Ξεκαθαρίζω εξαρχής: Δεν καταδικάζω τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται. Τουλάχιστον όχι πριν αποσαφηνίσουμε από πού προέρχεται η βία. Η βία υπάρχει πριν το είδος μας κυριαρχήσει στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας. Είναι ο όρος ύπαρξης αυτής της αλυσίδας. Και κανένας κρίκος της -ούτε η αόρατη αμοιβάδα ούτε ο τρομερός λέων- διανοήθηκε να αξιολογήσει ηθικά και να απορρίψει τη βία. Η περιγραφή του βιβλικού παραδείσου, όπου τα είδη συνυπήρχαν χωρίς κανένα να διανοηθεί να κατασπαράξει άλλο, έχει ένα αβυσσαλέο κενό: με τι τρέφονταν; Με φωτοσύνθεση;

Πέραν της τροφικής αλυσίδας, δεν χρειάζεται να είναι κανείς αμετανόητος οπαδός του Μαρξ για να καταλάβει ότι η βία ήταν και παραμένει «η μαμή, που από κάθε παλιά κοινωνία, ξεγεννά μια καινούργια». Η Ιστορία είναι μια επαναλαμβανόμενη επιβεβαίωση της παρατήρησης. Σε σημείο ώστε οι ιστορικοί να αποκαλούν «σκοτεινούς αιώνες» τα μακρά διαλείμματα στην εξέλιξη της ανθρωπότητας που χαρακτηρίζονται από ειρηνική «στασιμότητα» και απουσία βίας. Η ίδια η πρόοδος, όσες ηθικές ενστάσεις κι αν έχει κανείς γι’ αυτήν, συντίθεται από απίστευτες ποσότητες βίας -κρατικής, στρατιωτικής, πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής- που ασκήθηκε από και σε εκατομμύρια ανθρώπους.

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μαρξιστής για να το αντιληφθεί αυτό. Αρκεί η στοιχειώδης γνώση της αρχαιοελληνικής μυθοπλασίας, ή μια επαφή με το έργο του Αισχύλου, για να θυμηθεί τον ιδρυτικό μύθο: η Βία μαζί με τον αδελφό της, το Κράτος, υπηρετούν τον Δία και υλοποιούν αδιαμαρτύρητα τη βάναυση εντολή του να καρφώσουν τον «κλέφτη» Προμηθέα στα βράχια του Καυκάσου. Η Βία χαρακτηριστικά βουβή, το Κράτος λαλίλαστο, επιτηρούν τον «εκτελεστή» Ήφαιστο, στον πρόλογο του «Προμηθέα Δεσμώτη» Ο Αισχύλος δεν ήταν ένας προ Μαρξ μαρξιστής. Αποδοκιμάζει τη βία του κυρίαρχου Δία και επιδοκιμάζει τη βία του «κλέφτη» Προμηθέα για να καταγράψει συμβολικά τη συνθήκη της εποχής του. Η βία που ασκούσε ακόμη και το δημοκρατικά διευθυνόμενο κράτος της κλασικής Αθήνας -για να μη σηκώνουν κεφάλι οι δούλοι, για να εφαρμόζονται οι νόμοι που ψήφιζε η συνέλευση των πολιτών, για να εξοστρακίζονται οι ανεπιθύμητοι πολιτικοί, για να συλλέγονται οι φόροι, για να αντιμετωπίζονται οι εχθροί, για να καταπνίγονται οι εξεγέρσεις στις αποικίες- ήταν μια βία αποδεκτή. Το αναγκαίο κακό που διασφάλιζε τις ελευθερίες των πολιτών.