Στέλιος Καζαντζίδης

Κώστας Κουτσουρέλης

Από τη συζήτησή μας για τον Στέλιο Καζαντζίδη στην Ανοιχτή Τέχνη το Σάββατο που μας πέρασε. Η δική μου παρέμβαση από το 11:00 περίπου. 

Ιωάννα Τσιβάκου - ΔΙΑΛΟΓΟΣ Μ’ ΕΝΑΝ ΑΠΟΝΤΑ

H Ιωάννα Τσιβάκου, ομότιμη καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου και ο συγγραφέας και διευθυντής της επιθεώρηση λόγου και ιδεών "Νέο Πλανόδιον" Κώστας Κουτσουρέλης, επιχειρούν έναν πρωτότυπο ΔΙΑΛΟΓΟ πάνω σε θέματα πολιτικής σκέψης και φιλοσοφικής κοινωνιολογίας, με αφορμή το βιβλίο της πρώτης, «ΔΙΑΛΟΓΟΣ Μ’ ΕΝΑΝ ΑΠΟΝΤΑ», που αναφέρεται σε ανταλλαγή προβληματισμών και απόψεων ανάμεσα στην Ιωάννα Τσιβάκου και τον εκλιπόντα σύντροφο της ζωής της Αιμίλιο Ζαχαρέα πάνω σε ιδεολογικά και πολιτικοκοινωνικά θέματα, όπως ο Σχετικισμός και ο Μηδενισμός, η Ελευθερία της Βούλησης, η Πολιτική Αυτονομία και η Πολιτική Πράξη.

Κωστής Παλαμάς: "Ο ΤΡΕΛΟΣ"

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

Υπάρχουν ποιήματα που, γι' αυτούς που δεν έχουν βιώσει τις καταστάσεις για τις οποίες μιλούν, είναι ίσως αμετάδοτα. Το αριστούργημα αυτό του Κωστή Παλαμά μιλάει για μια τέτοια κατάσταση, για το ανεξίτηλο αποτύπωμα του κατατρεγμού και του τρόμου που αφήνει η ψυχική ασθένεια στην ανυπεράσπιστη καρδιά ενός παιδιού.

Ο ΤΡΕΛΟΣ

Ένας τρελός μού τα κυνήγησε τα χρόνια

τα παιδικά, τα ολόγλυκα, τα ολανθισμένα,

τα φτάνει, οϊμέ! και τα συντρίβει μανιωμένα

σαν της πορφυρογέννητης ροϊδιάς τα κλώνια.

Και τα ’σπειρε και δω και κει, παντού, συντρίμμια

στ’ άχαρο σπίτι, στην αυλή, σε στενορύμια,

σε μονοπάτια και σ’ απάτητα λημέρια,

όπου αλυχτάει κατατρεμός και όπου φοβέρα

βουβή παγώνει, έξω απ’ το φως κι απ’ τον αέρα.

60.000.000 δολλάρια επένδυσε η USAID στο (αποτυχημένο) προμοτάρισμα του Σχεδίου Ανάν και άλλα πολλά

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

Πάμε για σαρωτικό ξήλωμα... Οι ειδήσεις της ημέρας:

- 60.000.000 δολλάρια επένδυσε η USAID στο (αποτυχημένο) προμοτάρισμα του Σχεδίου Ανάν στην Κύπρο το 2004. Το ανέφερε ο Φειδίας Παναγιώτου σε ομιλία του στο ευρωκοινοβούλιο και το γνωστοποίησε ευρέως ο Έλον Μασκ κοινοποιώντας το σχετικό βίντεο στο Χ. Πιθανολογώ ότι πηγή του Φειδία είναι ο ίδιος ο Μασκ.

- Πηγές του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος κατονομάζουν σε έκθεσή τους δέκα ελληνικά μεγαλοϊδρύματα και οργανισμούς ως ανοιχτά εχθρικούς στα αμερικανικά συμφέροντα (όπως τα εννοεί φυσικά η τωρινή κυβέρνηση Τραμπ) λόγω της ιδεολογικής στράτευσής τους στον γουκισμό, την πράσινη μετάβαση κλπ. Ανάμεσά τους, ω της εκπλήξεως, το ΕΛΙΑΜΕΠ, το Ίδρυμα Ωνάση, το Ίδρυμα Νιάρχου, το Αμερικανικό Κολλέγιο, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, η Διανέωσις κ.ά. Πρόκειται βεβαίως για τον σκληρό πυρήνα της αμερικανικής "ήπιας" ισχύος τα προηγούμενα χρόνια στην Ελλάδα. Τώρα οι αμερικανικές προτεραιότητες άλλαξαν, και τα πρώην φίλια φερέφωνα μετατράπηκαν σε εχθρικές ντουντούκες. (Η ίδια έκθεση επικρίνει και δύο άλλα ιδρύματα ως φιλοκινεζικά.)

Και όλα αυτά, προτού να καταφτάσει καν η Κίμπερλυ... Αρκεί να επεκτείνει κανείς τη λίστα και στα ελληνικά πολιτικά κόμματα, για να πάρει μια πρόγευση των ανατροπών που επέρχονται.

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΙΡΕΤΙΚΟΣ..

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

Για ποιο γεγονός η 20η Ιανουαρίου 2025 θα μείνει στην ιστορία; Οι περισσότεροι θα απαντούσαν για την ορκωμοσία Τραμπ. Ίσως όμως αποδειχθεί ότι κάνουν λάθος. 

Την ίδια μέρα οι Κινέζοι λάνσαραν το DeepSeek-R1, ένα νέο γενικό γλωσσικό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, αφήνοντας τους ανταγωνιστές τους, την πολιτική και την οικονομία κυριολεκτικά εμβρόντητους. Οι επιδόσεις του κινεζικού μοντέλου συναγωνίζονται ή και ξεπερνούν τα αντίστοιχα της Open AI και των λοιπών αμερικανικών εταιρείων που πιστευόταν ότι είχαν αποφασιστικό προβάδισμα. Κι αυτό με μια επένδυση της τάξεως των 6 εκατομμυρίων δολλαρίων (όταν οι Αμερικανοί επενδύουν δισ.), χωρίς τα πιο προηγμένα τσιπ της αγοράς (λόγω του αμερικανικού εμπάργκο κατά της Κίνας), μέσα σε δύο μόλις μήνες (όταν οι άλλες εταιρείες έχουν πείρα ετών πίσω τους) και με κόστος χρήστης έως και τριάντα φορές μικρότερο των ανταγωνιστών!

Οι ίδιοι οι Δυτικοί σχολιαστές μίλησαν για κεραυνό εν αιθρία και για πανικό. Η ουσία είναι όμως άλλη, και είναι άκρως πολιτική. Όπως σε όλους σχεδόν τους τομείς, και στο πεδίο της τεχνολογίας η δυτική υπεροχή υποχωρεί ταχύτητα. Από τα τρία πεδία που οι τεχνογκουρού θεωρούν ότι θα κρίνουν το μέλλον (άλλο τώρα αν η πρόβλεψή τους θα βγει ακριβής...), την πολεμική βιομηχανία, την τεχνητή νοημοσύνη και τα διαστημικά ταξίδια, η Ρωσσία κοντράρει στα ίσια τις ΗΠΑ στο πρώτο, η Κίνα στο δεύτερο και η έκβαση του ανταγωνισμού στο τρίτο είναι επίσης εντελώς ανοιχτή.  

Ο λόγος της δυτικής υποχώρησης; Το έμψυχο δυναμικό και η ποιότητα της εκπαίδευσης. Ο Εμμανουέλ Τοντ σε μια συνέντευξή του προ καιρού ανέφερε ότι οι Ρώσσοι με υποδιπλάσιο πληθυσμό από αυτόν των Αμερικανών, κατορθώνουν να εκπαιδεύουν πολύ περισσότερους μηχανικούς από εκείνους. Και παγκοσμίως στον τομέα της ΤΝ, το ποσοστό των Κινέζων ειδικών είναι 47%! Χωρίς αυτούς, τους Ινδούς και τους άλλους πάλαι ποτέ τριτοκοσμικούς επιστήμονες και τεχνικούς, ήδη σήμερα οι δυτικές εταιρείες δεν θα κρατούσαν μέρα παραπάνω - σε τέτοιο βαθμό εξαρτώνται από εκείνους. Αντιθέτως, Ρώσσοι και Κινέζοι βασίζονται αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις και έχουν τόσες προφανώς ώστε να αντέχουν στη διαρροή μεγάλου μέρους τους στο εξωτερικό.

Απαρχαίωση των πολιτικών όρων.

 Του Κώστα Κουτσουρέλη 

Έτσι ονόμαζε ο Κονδύλης το φαινόμενο. Σήμερα το βλέπουμε ίσως περισσότερο από ποτέ. Για την παλινόρθωση του "συντηρητισμού" ή και της "αντίδρασης", θρηνολογούν οι Δημοκρατικοί και οι Ευρωπαίοι ομοϊδεάτες τους. Για την κατατρόπωση της "αριστεράς" και του πολιτισμικού "μαρξισμού" θριαμβολογούν οι Ρεπουμπλικανοί και οι δικοί τους εταίροι.

Αυτό που ηττήθηκε όμως ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό: δύο έξαλλες τάσεις του τρέχοντος καπιταλιστικού φιλευθερισμού. Από μια μεριά, η ψευδώς αριστερώνυμη που ταυτίζει την πρόοδο, την ισότητα και την δικαιοσύνη με τα λεγόμενα δικαιώματα και την προστασία των μειονοτήτων. (Η ιστορική εργατική αριστερά, ιδίως ο Μαρξ και ο Έγκελς θα γελούσαν με τον ισχυρισμό, και θα μιλούσαν για "συναισθηματικό σοσιαλισμό" των σαλονιών.) 

Από την άλλη, η εξ ίσου ψευδέστατα δεξιώνυμη τάση που ταυτίζει την συντήρηση με την ασυδοσία του κεφαλαίου και την ασύνορη ελευθερία των αγορών. (Και εδώ, ένας μεγάλος εκπρόσωπος της συντηρητικής σκέψης, ο Έντμουντ Μπεργκ θα γελούσε. Κύρια μομφή του κατά της Γαλλικής Επανάστασης ήταν ακριβώς ότι έθεσε τη μοίρα της χώρας στα χέρια «των χρηματιστών, των κερδοσκόπων, των τυχοδιωκτών, και της αισχρής τους ολιγαρχίας».) 

Στη σκιά του Σημίτη

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

Είκοσι σχεδόν χρόνια μετά την κυβερνητική του αφυπηρέτηση, δεκαπέντε σχεδόν χρόνια από την απαρχή της τωρινής σκοτοδίνης, αυτός ο τόσο ασυνήθιστος για τα ελληνικά μέτρα πολιτικός εξακολουθεί να εμπνέει τους ιθύνοντες νόες της χώρας της οποίας κάποτε ηγήθηκε – και όχι μόνον εκείνους.

Στα μάτια των πολλών, ο Σημίτης έμοιαζε πάντα «Ευρωπαίος» κι αυτό κολάκευε έναν λαό που ήθελε το ίδιο: να περνιέται για ό,τι δεν είναι. Τον είπαν «λογιστή» κι αυτό ήταν βολικό κι αβανταδόρικο σ’ έναν τόπο όπου κανείς δεν ξέρει να λογαριάζει. Τον είπαν «προτεστάντη» για να μπορούν όλοι γύρω του να ξεφαντώνουν ανέμελοι στο όργιο του παρασιτισμού και του λάιφ-στάιλ. Άνθρωπος τακτικός, συστηματικός, συνεπής, σοβαρός, δεν υπήρχε δευτερεύουσα αρετή που να μην την είχε. Ούτε όμως κύρια αρετή που να τη διέθετε. Τις μάχες που επέλεξε να δώσει, όλες τις κέρδισε: ευρώ, Ολυμπιάδα, ταυτότητες. Όμως όλες τους ήταν οι λάθος μάχες. Στο πραγματικό πεδίο της σύγκρουσης δεν εμφανίστηκε ποτέ.

Νους βραχυπρόθεσμος, έζεψε την άμαξα πριν από τ’ άλογα. Επέλεξε να αγνοήσει τα πρώτιστα, την παραγωγική αποσάθρωση, τη δημογραφική κατακρήμνιση, την παραλυσία του κράτους.

Κώστας Κουτσουρέλης 

Το γερμανικό "Ανήκομεν εις την Δύσιν" είναι λακωνικότερο, μια λέξη μόνο: Westbindung. "Πρόσδεση στη Δύση" σημαίνει, και είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της εξωτερικής πολιτικής του (δυτικού, αρχικά) γερμανικού κράτους από το 1949, χρονιά της ιδρύσεώς του. 

Στην πράξη βέβαια, είναι ένας ευφημισμός. Το Γερμανικό Ράιχ, έχοντας συντριβεί σε δύο απανωτούς πολέμους για την κυριαρχία στην Ευρώπη, ομολογούσε επισήμως ότι δεν αναζητά πλέον έναν γερμανικό "ξεχωριστό δρόμο" ("Sonderweg") και προσχωρεί στο φιλελεύθερο δυτικοευρωπαϊκό και ατλαντικό (δηλ. το αμερικανικό) στρατόπεδο. 

Ότι η Γερμανία ΔΕΝ είναι Δύση, θυμίζω, υπήρξε το πρότερο δόγμα της γερμανικής αυτοκατανόησης από την ενοποίησή της υπό τους Πρώσους έως τους ναζί, με μια πρόσκαιρη εποχή αμφιρροπίας κατά τον Μεσοπόλεμο. Ποιο είναι το μυστικό για μια επιτυχή εξωτερική πολιτική, ρωτούσε ρητορικά ο Βίσμαρκ. Και απαντούσε: Μια καλή συμφωνία με τους Ρώσσους. Κατανοεί κανείς την τεκτονική μετατόπιση...

Ότι η Γερμανία ΔΕΝ ανήκει στη Δύση, ότι η λογοτεχνία, η σκέψη και ο πολιτισμός της διαφέρουν ουσιωδώς από αυτόν του αγγλοσαξωνικού ή του γαλλικού κόσμου είναι ένα μοτίβο, ή μια δήλωση πίστεως, που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συναντάται στους περισσότερους κορυφαίους της συγγραφείς, στοχαστές και καλλιτέχνες πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Άλλωστε και η ίδια η "Δύση" συχνά έτσι έβλεπε τους Γερμανούς: ως μια αυταποδείκτως αντιδυτική, κάποτε και ευθέως αντιευρωπαϊκή βάρβαρη δύναμη, ώς "ξανθούς Ούννους", ως προγεφύρωμα του ασιατικού ανορθολογισμού στην καρδιά της Γηραιάς Ηπείρου. 

Τέσσερα πράγματα που έμαθα από τη σχολική χριστουγεννιάτικη παράσταση της 7χρονης κόρης μου.

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

- Ότι η ελληνική παιδεία, όποιο περιεχόμενο κι αν δώσει κανείς στη λέξη, όποια ιδεολογική φόρτιση, είναι πασσέ, τελειωμένη υπόθεση. Σαράντα λέπτα στη σκηνή και δεν ακούστηκε ένα τραγούδι, ένα στίχος, μια μελωδία γηγενής, κοσμική ή εκκλησιαστική, δημοτική ή επώνυμη. Αλλά, αυτό είναι το ωραίο, ούτε και ευρωπαϊκή, η Άγια Νύχτα έστω της παλιάς Μεσευρώπης. Σαν να μη γιορτάσαμε ποτέ Χριστούγεννα σ' αυτόν τον τόπο, σ' αυτήν την ήπειρο... Όλα, απ΄ την αρχή ώς το τέλος ήταν αγγλόφωνα και αμερικάνικα, πολλά χωρίς καν σχέση με τα Χριστούγεννα - από τα γλυκερά χολλυγουντιανά χιτάκια της δεκαετίας του 1940 ώς κάτι ροκ και ποπ ακκόρντα, αναμνήσεις εφηβικές προφανώς της δασκάλας-σκηνοθέτιδος-συγγραφέως. 

- Ότι τα Χριστούγεννα δεν έχουν την παραμικρή πια σχέση με Χριστούς και φάτνες και Ηρώδηδες και χριστιανισμούς και άλλα τέτοια παρωχημένα και αδιάφορα, ότι δεν έχουν σε τίποτε να κάνουν με τη διδαχή της αγάπης, της θυσίας, της προσφοράς, ό,τι κι αν πιστεύει κανείς για την ειλικρίνεια των διδάχων. Ακόμη και η υπόθεση του "έργου" ήταν κι αυτή κλεμμένη κι αγύριστη αμερικανιά. Κι αν κόπιαρε, ας πούμε, το "Μια υπέροχη ζωή" του σπουδαίου Φρανκ Κάπρα, αριστούργημα που τιμά και το σινεμά και τον χριστιανισμό και την αμερικανική τέχνη, ποιος θα είχε αντίρρηση; Όχι! Κάποιος κακός θέλει να καταργήσει τα Χριστούγεννα και τα παιδιά κινδυνεύουν να χάσουν τα ρεγάλα, αυτό ήταν το στόρυ. Έννοείται ότι η τρομερή απειλή απεφεύχθη: κανείς δεν θα στερηθεί τα ψώνια του, τα πολυκαταστήματα δεν θα χάσουν πελάτη.

- Ότι η "τέχνη είναι πατσαβούρα", που θα έλεγε κι ο Παλαμάς. Κανείς δεν ζητάει θαύματα από τους δασκάλους και τα παιδιά, αλίμονο! Για σχολική παραστασούλα πρόκειται. Όμως και τα μικρά πράγματα πρέπει να γίνονται με μια κάποια, στοιχειώδη, σοβαρότητα. Τέτοια σαλάτα, τέτοια ασυναρτησία, τέτοια αρπαχτή; Να μην ξέρει κανείς τα λόγια ή τις κινήσεις του επί σκηνής, και να κοιτάνε όλα τα παιδιά την υπεύθυνη να κάνει τον υποβολέα και να τα σκηνοθετεί live; Δεν μπορούσε η ευλογημένη να παρουσιάσει κάτι αντικειμενικά εφικτό, να μην εκθέτει τον εαυτό της πρώτα πρώτα; Και το χειρότερο: ήταν απαραίτητο να προλογίσει αυτή τη σούπα με ένα λογύδριο ότι σκοπός της παράστασης ήταν να περάσουν τα παιδιά (κι εκείνη) "καλά", να "απελευθερωθούν", να "αυτοεκφραστούν", να μη μπουν στο τρυπάκι του "ανταγωνισμού", ποιο παίζει καλύτερα, και πάθουν προς Θεού κάτι τρομερό και ανεπανόρθωτο... Όποιος απελπίζεται κάποτε για το επίπεδο της σημερινής επαγγελματικής τάχα μου καλλιτεχνικής και λογοτεχνικής μας ζωής, πρέπει να δει με τι αντιλήψεις περί τέχνης γαλουχούνται οι συντελεστές τους από τα μικράτα τους. 

- Ότι στο σημερινό σχολείο όλα είναι σκληρή κατήχηση και άκαμπτη ιδεολογία. Το παλιό σχολείο, το κατηγορούμενο ως αυταρχικό, σε σύγκριση με αυτό το τωρινό μοιάζει αναδρομικά πολύχρωμο. Είχε και πατροδογνωσία και ηθικοπλασία μπόλικη φυσικά, αλλά ανακάτευε στο χαρμάνι του και δόσεις ιδανισμού και ρεαλισμού, ιστορικής πραγματικότητας και σύγχρονης ζωής, ουμανιστικής κριτικής στα υλικά αγαθά, κριτικής στάσης εντέλει απέναντι στο τώρα. Τα Χριστούγεννα ήταν μεταξύ άλλων και ένας αναλογισμός πάνω στη φτώχια και την ανάγκη και τη μοναξιά και την ανθρώπινη μοίρα. Πώς έγιναν διαφημιστικό τζινγκλ τύπου Τζάμπο, ντουντούκα που διαλαλεί στη διαπασών ότι η δυστυχία έχει πάψει πια να υφίσταται; Ότι η ιστορία ξεκίνησε χθες μόλις; Ότι όλοι και όλα "περνάμε καλά" αφού απ' όλους τους δυνατούς έχουμε την τύχη να ζούμε, ποιος τη χάρη μας, στον βέλτιστο κόσμο;...

ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/share/p/1PYE7WTjpp/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Βαριές οι απώλειες της χρονιάς που φεύγει.

Κώστας Κουτσουρέλης

Χθες ο Παπαδημητρακόπουλος, προχθές ο Γκανάς, παραπροχθές ο Βαλτινός. Για τα ελληνικά γράμματα, ήταν βαριές οι απώλειες της χρονιάς που φεύγει. 

Και δεν εννοώ τις απώλειες εδώ τις ατομικές. Η ελληνική λογοτεχνία, ως σύνολο πια, ως έκφραση ενός κόσμου διακριτού, χάνει σιγά σιγά τον συνεκτικό της ιστό, τους κρίκους που σχηματίζουν την αλυσίδα της. 

Γιατί και οι τρεις αυτοί ήταν τέτοιοι, φυσιογνωμίες που υπερέβαιναν το ατομικό, που εξέφραζαν μια συλλογικότητα. Ήταν στιγμές, όψεις, μαρτυρίες, πείτε το όπως θέλετε, μιας ιδιαιτερότητας, της ιδιοφωνίας ενός τόπου και ενός καιρού. Και με την έννοια αυτή, η σημασία του έργου τους ξεπερνά κατά πολύ το ύψος του ατομικού τους, αναμφισβήτητου, επιτεύγματος.

Στην ιστορία της λογοτεχνίας, ανοίξτε όποιο εγχειρίδιο θέλετε, οι σημαντικότεροι σταθμοί ήταν πάντα τέτοιοι, διττοί. Εκφάνσεις, την ίδια στιγμή, και του προσωπικού ταλέντου και της υπερπροσωπικής παράδοσης, γεννήματα και μιας ατομικότητας ανεπανάληπτης και μιας ευαισθησίας γενικής. 

Στις μέρες μας αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Γιατί σε καιρούς φυγόκεντρους, το ατομικό χάρισμα δεν φτάνει για να προσδώσει σε κάτι αξία και διάρκεια. Χρειάζεται και οι άλλοι να μπορούν να καθρεφτιστούν και να αναγνωριστούν μέσα του. Είναι τα πρόσωπα των πολλών που δίνουν αξία στο πρόσωπο του ενός. 

+ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ - Τρίπτυχο για τον Μιχάλη Γκανά

*
Γεννημένος στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944, ο Μιχάλης Γκανάς, ποιητική φωνή κορυφαία της γλώσσας μας, γιορτάζει εφέτος τα 80 του χρόνια. Με αφορμή την επέτειο, αναδημοσιεύουμε εδώ τρία παλιότερα κείμενα του Κώστα Κουτσουρέλη αφιερωμένα στο έργο του, πρωτότυπο και μεταφραστικό.
~.~

του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Ι. Τα ποίηματα 1978-2012

Τους σημερινούς ποιητές, και δικαίως, το ευρύ κοινό τους έχει πάρει από στραβό μάτι. Τους θεωρεί στριφνούς, δύσκολους, ακατάδεκτους. Δύσκολα τους πιάνει στο χέρι του. Αλλά και οι ποιητές από τη μεριά τους, δεν σκοτίζονται και πολύ για αναγνώστες κι απήχηση, μόνη ευγενική φιλοδοξία που τρέφουν είναι να εκφράσουν το ακατάβλητό τους εγώ. Τόσο που και όταν ακόμη, μία στις τόσες, κάποιος από τη συντεχνία κατορθώνει να σπάσει τον κλοιό, να γίνει γνωστός, οι συνάδελφοί του δεν του το συγχωρούν.


Τη δημοτικότητα της Κικής Δημουλά, λ.χ., πολλοί ομότεχνοί της τη θεωρούν ύποπτη, δεν είναι λίγοι όσοι της κουνούν το δάχτυλο δημόσια ότι στα τελευταία της βιβλία έχει βάλει νερό στο κρασί της, ότι επαναλαμβάνεται, ότι αυτοπροβάλλεται υπέρμετρα κ.ο.κ., κ.ο.κ… Από την άλλη, υπάρχουν ποιητές που στους κύκλους των μυημένων θεωρούνται σπουδαίοι, αλλά το όνομά τους κυκλοφορεί λίγο πολύ σαν έγγραφο διαβαθμισμένο, απρόσιτο στους πολλούς. Ο Βύρων Λεοντάρης είναι, αλίμονο, η πιο εξέχουσα τέτοια περίπτωση.

Ο Μιχάλης Γκανάς δεν ανήκει ούτε στη μια ούτε στην άλλη κατηγορία. Το αργότερο από την Παραλογή (1993), αν όχι ήδη από τα Γυάλινα Γιάννενα (1989), έδωσε βιβλία που και διαβάστηκαν και θαυμάστηκαν πολύ, από αναγνώστες κάθε λογής, επαΐοντες και κοινούς. Του απονεμήθηκαν βραβεία και έπαθλα αλλά τραγουδήθηκε κι από χιλιάδες. Κατόρθωσε να γίνει περίοπτος τόσο εντός όσο και εκτός του κλειστού λογοτεχνικού περιβόλου. Ποιος από τους νεώτερους, τους συνηλικιώτες του έστω, μπορεί να ισχυριστεί κάτι αντίστοιχο;

Ένας ήταν χθες ο θριαμβευτής, ο Ντόναλντ Τραμπ, αλλά πόσοι και πόσοι οι ηττημένοι... Ένας μικρός απολογισμός.

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

- Ο νεοφιλελευθερισμός, η "ελεύθερη αγορά" και η υποτιθέμενη αόρατη χειρ της. Ο τραμπικός προστατευτισμός θα ανακινήσει νέους εμπορικούς πολέμους με Ευρώπη και Κίνα, θα προωθήσει την επαναβιομηχάνιση των ΗΠΑ και θα πλήξει ακόμη πιο καίρια την ήδη βαρέως ασθενούσα παγκοσμιοποίηση. Η σημασία του χρηματιστηριακού κεφαλαίου και των υπηρεσιών, πρόσκαιρα τουλάχιστον, θα υποβαθμιστεί, το νέο μεταποιητικό κεφάλαιο (λέγε με Μασκ) θα έρθει στο προσκήνιο. Ο νέος οικονομικός εθνικισμός θα έχει πολλαπλές ιδεολογικές επιπτώσεις στην πολιτική και στην κουλτούρα. Ιδιαιτέρως θα πλήξει το απαρχαιωμένο οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που λόγω των ιδεοληψιών και της δυσκινησίας της κινδυνεύει πια με καθολική υποβάθμιση. Η χθεσινή κατάρρευση της γερμανικής κυβέρνησης και η επαπειλούμενη χρεοκοπία της Γαλλίας θέτουν ήδη σε κίνηση διαλυτικές δυνάμεις.

- Ο γουοκισμός, οι δικαιωματιστές, η "πολυπολιτισμικότητα", η πολιτική ορθότητα και η ακυρωτική κουλτούρα. Εδώ το πλήγμα ίσως αποδειχθεί θανάσιμο. Ακόμη και η Κάμαλα Χάρρις δεν τόλμησε προεκλογικά να παίξει το χαρτί της "πρώτης γυναίκας Προέδρου" (και πρώτης μαύρης, και Ασιάτισας κ.ο.κ.). Τόσο απαξιωμένη είναι πλέον στην κοινή γνώμη η λογική των ποσοστώσεων και τόσο απεχθείς οι συνδικαλιστικού τύπου αξιώσεις των πάσης φύσεως μειονοτήτων. Ετερογονία των σκοπών... Ο αναιδής ζηλωτισμός τους δεν αποκλείεται να οδηγήσει στο άλλο άκρο: την πλήρη κατάργηση κάθε μέτρου θετικής διάκρισης και υποστήριξης των εκκινούντων από μειονεκτική θέση. 

- Τα ανοιχτά σύνορα και η ανεξέλεγκτη μετανάστευση. Ο θρίαμβος του Τραμπ μεταξύ των λατινόφωνων ψηφοφόρων είναι ανατροπή που οι επιπτώσεις της ξεπερνούν κατά πολύ τον ορίζοντα της επόμενης τετραετίας. Οι Δημοκρατικοί ήταν βέβαιοι ότι με τους επήλυδες θα εξασφαλίσουν την μόνιμη πολιτική ηγεμονία, τέτοια ήταν η ρητορική τους εδώ και τριάντα περίπου χρόνια. Ο Τραμπ όμως απέδειξε εμπράκτως ότι τα στρώματα αυτά είναι φυσικοί σύμμαχοι του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Ως τα κατ' εξοχήν θύματα της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης (όπως ήδη ο Μαρξ και ο Ένγκελς είχαν δείξει στον καιρό τους), πλέον γίνονται τμήμα ενός νέου μεγάλου εργατικού συνασπισμού. Το ότι και κοινωνικά οι Λατίνοι είναι συντηρητικοί (οπαδοί της παραδοσιακής οικογένειας, θρησκευόμενοι κ.λπ.) συντελεί σ' αυτό. Στις λατινοαμερικανικές κοινότητες της παραμεθορίου που υπέφεραν από την μεταναστευτική πλημμυρίδα, ο Τραμπ κυριολεκτικά σάρωσε. Οι τάσεις στην Ευρώπη είναι ανάλογες, αργά ή γρήγορα ακόμη και οι Βρυξέλλες θα αναγκαστούν να το παραδεχτούν.

Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ: Ένας «γλυκός» παγκόσμιος δυνάστης

*

του ΑΓΓΕΛΟΥ ΧΡΥΣΟΓΕΛΟΥ

Το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ μπορεί να θεωρηθεί το αρχαιότερο εν ενεργεία κόμμα της σύγχρονης πολιτικής εποχής. Αν και έχει ιδρυθεί επίσημα το 1828, έλκει την καταγωγή του από το κόμμα του Τόμας Τζέφφερσον (που κατά καιρούς ονομαζόταν και «Ρεπουμπλικανικό», περιπλέκοντας λίγο την ιστορία), το οποίο κυβερνούσε τις ΗΠΑ από το 1800.

Μέχρι την δημιουργία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος του Αβραάμ Λίνκολν και τον εμφύλιο πόλεμο το 1861, το Δημοκρατικό Κόμμα ήταν το κυρίαρχο κόμμα των ΗΠΑ, ταυτισμένο με τα αιτήματα κυρίως των γεωργών και ιδιοκτητών γης σε μια αγροτική χώρα που επεκτεινόταν επιθετικά στην βορειοαμερικανική ήπειρο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρώτος ήρωας και ουσιαστικός ιδρυτής του ήταν ο στρατηγός και πρόεδρος Άντριου Τζάκσον, ο πρωτοτυπικός λαϊκιστής πολιτικός και σφαγέας των αυτοχθόνων κατοίκων («Ινδιάνων») της Αμερικής.

Η ιδεολογία του Δημοκρατικού Κόμματος είναι δύσκολο να αποτυπωθεί. Συμβατικά μιλάμε για ένα «κεντροαριστερό» κόμμα, liberal με την αμερικανική ορολογία, το οποίο έχει το παράδοξο παρελθόν ότι ήταν κάποτε το κόμμα του Αμερικανικού Νότου και του ρατσισμού σε βάρος των Αφροαμερικανών, μέχρι που αυτή η «ανωμαλία» διορθώθηκε την δεκαετία του ’60 όταν οι ελίτ του Δημοκρατικού Κόμματος αποφάσισαν να στοιχηθούν πίσω από τα κινήματα των μαύρων. Χωρίς να είναι λανθασμένη αυτή η αφήγηση, δεν εξηγεί πλήρως το γιατί το Δημοκρατικό Κόμμα είναι τόσο δημοφιλές εκτός των ΗΠΑ σήμερα, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Ειδικά από την δεκαετία του ’90 και μετά, το Δημοκρατικό Κόμμα είναι στο μυαλό μας το «ευρωπαϊκό» κόμμα των ΗΠΑ, αντιτιθέμενο στην σπηλαιώδη βαρβαρότητα των Ρεπουμπλικάνων.

Για να γίνει κατανοητή αυτή η γοητεία του Δημοκρατικού Κόμματος πρέπει να κατανοηθεί καλύτερα τόσο η ιδεολογία του όσο και ο ρόλος που αυτό το κόμμα παίζει στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Οι απαρχές της ιδεολογίας των Δημοκρατικών βρίσκονται στις φιλοσοφικές συζητήσεις των αμερικανικών ελίτ των τελών του 18ου και των αρχών του 19ου αιώνα, που με την σειρά τους ήταν προέκταση των συζητήσεων και πολιτικών διαμαχών των αντιτιθέμενων αριστοκρατικών πολιτικών μερίδων στην Αγγλία του 17ου και 18ου αιώνα.

«Ψηφίστε για να βάλετε τέλος στην εποχή Τραμπ".

του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

«Ψηφίστε για να βάλετε τέλος στην εποχή Τραμπ".

Το εντιτόριαλ των Τάιμς της Νέας Υόρκης για τις μεθαυριανές προεδρικές εκλογές στην Αμερική δεν θα μπορούσε να διατυπωθεί πιο οξύμωρα. "Εποχή Τραμπ;" Μα εδώ και τέσσερα σχεδόν χρόνια κυβερνούν ο Μπάιντεν και η Χάρρις. Και επί οχτώ χρόνια πριν από αυτόν κυβερνούσε τις ΗΠΑ ο Μπαράκ Ομπάμα. Και τα τέσσερα αυτά χρόνια που έμεινε στην εξουσία ο Τραμπ, και μετά που την άφησε, βρισκόταν διαρκώς υπό απηνή διωγμό, μηντιακό, κοινοβουλευτικό, δικαστικό, φυσικό. Δύο απόπειρες καθαίρεσης, τέσσερις ποινικές διώξεις για καμιά εκατοστή αδικήματα που είναι δυνατόν να τον κλείσουν ισοβίως στη φυλακή, δύο αστικές προσφυγές που αν τελεσιδικήσουν θα τον φέρουν στα πρόθυρα της οικονομικής εξόντωσης, δύο απόπειρες δολοφονίας.

Ελάχιστα από αυτά που προσπάθησε να κάνει, ιδίως στην εξωτερική πολιτική, δεν υπονομεύθηκαν εκ των έσω από το κράτος που υποτίθεται ότι διηύθυνε, δεν διαστρεβλώθηκαν γελοιογραφικά από τα ΜΜΕ, δεν κατασυκοφαντήθηκαν ακόμη κι από αυτούς που αργότερα ερχόμενοι στην εξουσία τα μιμήθηκαν κυνικά. Από πότε λοιπόν τις περιόδους της ιστορίας τις σφραγίζει ένας, κατά κύριο λόγο, αντιπολιτευόμενος, που είναι επιπλέον αποσυνάγωγος, δακτυλοδεικτούμενος, κυνηγημένος;

Παρ' όλα, βγάζει νόημα αυτός ο παράδοξος τίτλος. Είναι το νόημα της απόγνωσης, είναι ένα συγχρόνως θρασύ και κατατρομαγμένο "φτάνει, επιτέλους!" από τις ιθύνουσες τάξεις της Δύσης, που ένα τυχαίο γεγονός, η ανέλπιστη κατάρρευση της ΕΣΣΔ, τους χάρισε για λίγα χρόνια την κοσμοκρατορία, και νόμισαν στα σοβαρά ότι από εδώ κι εμπρός τίποτε και κανείς δεν θα προβάλλει αντίσταση στα θέλω τους. Είναι μια κραυγή αυτός ο τίτλος, μια έκκληση από τους πρώην νικητές να τους επιστραφούν τα κέρδη που τα είχαν για αναπαλλοτρίωτα, να σταματήσει η ιστορία και να γυρίσει πίσω στο 1989, στο 1999, στο 2003.

Μάταια έκκληση. Χάσει-κερδίσει ο Τραμπ (και το πιθανότερο αυτή τη στιγμή είναι να κερδίσει, ίσως και άνετα), η ιστορία δεν πάει αναπόταμα. Η εποχή που εκπνέει δεν είναι η εποχή Τραμπ. Είναι η εποχή των αντιπάλων του, η εποχή των Ομπάμα, των Μπους και των Τσέινυ, των Κλίντον. Ο καιρός που όλοι αυτοί και οι όμοιοί τους ισοπέδωναν ανενόχλητοι χώρες ολόκληρες, που ανέτρεπαν κατά το δοκούν κυβερνήσεις, που εκβίαζαν με κυρώσεις τους πάντες και τα πάντα, που απαιτούσαν γην και ύδωρ, έχει παρέλθει.

Νέοι ανταπαιτητές έχουν προβάλει στον ορίζοντα. Το κέντρο ισχύος του πλανήτη έχει μετατεθεί στην Ευρασία και η αγγλόσφαιρα, εξαντλημένη από την αποτυχία της να παγιώσει την τυχερή μεταψυχροπολεμική της ηγεμονία, αφενός μεν αναδιπλώνεται στη φυσική της θέση της, στην περιφέρεια, αφετέρου δε σπαράσσεται από ιδεολογικούς εμφυλίους και νεοζηλωτικές συρράξεις.

Ο Τραμπ είναι απλώς ο εκφραστής αυτής της εξάντλησης, ο προπομπός της αναδίπλωσης. Είναι το παιδί που λέει ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός. Και το απερχόμενο καθεστώς τον απεχθάνεται όχι τάχατε για την χυδαία αισθητική και την ωμή ρητορική του (οι ίδιοι άνθρωποι τον υμνούσαν δέκα χρόνια πριν γι' αυτήν!), αλλά επειδή το ξυπνάει από το όνειρο του εαυτού του.

Οι ένδοξες μέρες του γουοκισμού και της πολιτικής ορθότητας στη Δύση σιγά σιγά εξαντλούνται.

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

Πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι οι ένδοξες μέρες του γουοκισμού και της πολιτικής ορθότητας στη Δύση σιγά σιγά εξαντλούνται. Αν η Χάρρις ηττηθεί στις προεδρικές εκλογές της παραμεθεπόμενης Τρίτης, θα έχει συμβάλλει, άθελά της, πολύ σ' αυτό το τέλος. Καμιά της παρέμβαση σε αυτόν τον εκλογικό κύκλο δεν προκάλεσε τόση θυμηδία, όσο εκείνο το προ τετραετίας βίντεο που έφεραν στο φως οι Ρεπουμπλικάνοι και την παρουσιάζει να υποστηρίζει με πάθος, τι; Ότι το σωφρονιστικό σύστημα πρέπει να καλύπτει το κόστος της "θεραπείας" για τους παράνομους μετανάστες που εκτίουν ποινή φυλάκισης στις  αμερικανικές φυλακές και θέλουν... να αλλάξουν φύλο. 

Ακόμη και μετριοπαθείς υποστηρικτές των Δημοκρατικών δεν κρύβουν πλέον την αγανάκτησή τους για αυτή την αυτοθέλητη αιχμαλωσία του κόμματος στην φαιδρότητα του περιθωρίου. Και φερέλπιδες Δημοκρατικοί πολιτικοί βλέπουν την υποψηφιότητά τους να βουλιάζει κάθε φορά που αναγκάζονται να υπερασπιστούν την συμμετοχή βιολογικών ανδρών στα γυναικεία σπορ ή να υπεκφύγουν στο ερώτημα "τι είναι γυναίκα;" 

Γενικά, τα ιδεολογικά λάβαρα του αριστερώνυμου λιμπεραλισμού είναι σε υποστολή. Στο εντελώς πρόσφατως βιβλίο του, "We Have Never Been Woke. The Cultural Contradictions of a New Elite", ο κοινωνιολόγος Μούσα αλ-Γκάρμπι δείχνει πώς οι νέες καπιταλιστικές ελίτ καταχράστηκαν τη γλώσσα της κοινωνικής δικαιοσύνης για να συγκεντρώσουν περισσότερη εξουσία και κύρος και χωρίς να βοηθούν σε κάτι πραγματικά τους περιθωριοποιημένους και τους μειονεκτούντες.

Το τέλος της Νεωτερικότητας

*

του ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Ως λέξη η Νεωτερικότητα είναι φορτισμένη με ποικίλες, όχι πάντοτε συμβατές μεταξύ τους, έννοιες. Προσωπικά, προτιμώ τον όρο Νέοι Χρόνοι γιατί έχει το προτέρημα να μην κάνει διάκριση μεταξύ της διαφωτιστικής και της αμέσως πρότερης περιόδου. Τα περισσότερα γνωρίσματα της νεωτερικής εποχής, όπως η εκκοσμίκευση, η πρωτοκαθεδρία του Λόγου και ιδίως της επιστήμης, το ενιαίο, κεντρικά οργανωμένο κράτος, η επικράτηση του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, ακόμη και η πρώτη αποκρυστάλλωση των εθνικών μορφωμάτων έχουν τις καταβολές τους στην περίοδο που προηγήθηκε του Διαφωτισμού, ανατρέχουν στον όψιμο Μεσαίωνα. Από τότε έως τις μέρες μας επικρατεί χρονικό συνεχές.

Το συνεχές αυτό έχει βεβαίως σταθμούς, και ο Διαφωτισμός είναι ένας από αυτούς. Ωστόσο, δεν θα ήταν συνετό να τον υπερτιμούμε, αποδίδοντας στη διαπάλη των κοσμοεικόνων και των ιδεών αξία μεγαλύτερη εκείνης που πράγματι διαθέτει. Για να γίνω σαφέστερος, η βιομηχανική επανάσταση υπήρξε κατά την κρίση μου ιστορικό γεγονός σημαντικότερο της Γαλλικής Επανάστασης και του διαφωτιστικού κινήματος. Στον πλανήτη υπάρχουν σήμερα πολιτικές οντότητες –κράτη, κόμματα, κινήματα– που δεν συμμερίζονται τους θεσμούς και τα οργανωτικά σχήματα που η Επανάσταση του 1789 εγκαινίασε. Όμως δεν νοείται οργανωμένος συλλογικά βίος που να μην εξαρτάται από τη βιομηχανία και την τεχνική.

Εν προκειμένω, θα περιορίσω τις παρατηρήσεις μου στην περίοδο των τριών τελευταίων αιώνων, στην νεωτερικότητα επομένως υπό την στενή της έννοια. Φτάνει να συγκρατήσουμε ότι τα φαινόμενα για τα οποία μιλάμε έχουν παρελθόν κατά πολύ απώτερο. Το σημερινό χρηματοπιστωτικό σύστημα, λ.χ., ανατρέχει στην Τοσκάνη του 13ου αιώνα, στην επινόηση της λογιστικής και την ίδρυση ενός θεσμού που το κοσμοϊστορικό του βάρος επιβεβαιώνεται στην εποχή μας καθημερινά: των τραπεζών.

~.~

Ποια είναι η ειδοποιός διαφορά της νεωτερικής εποχής από τις προηγούμενες; Εντελώς επιγραμματικά, η ιστορικά πρωτοφανής και στην πράξη άκρως επαναστατική σύζευξη τριών πραγμάτων: του μεσσιανισμού, της εκκοσμίκευσης και του πρωτείου του Λόγου. Η Νεωτερικότητα είναι έλλογος κοσμικός μεσσιανισμός, με άλλα λόγια ένα κίνημα που επιδιώκει τη σωτηρία του ανθρώπου στον επίκαιρο ενθαδικό κόσμο με έλλογα και ενδιάθετα μέσα.

Το φως γητεύεται από το σκοτάδι

*

ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ & ΠΑΡΑΜΟΝΙΜΑ
Καιρικά σχόλια από τον ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΥΡΕΛΗ

Με μάζα 4.000.000 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου, ο Τοξότης Α είναι η υπερμεγέθης μελανή οπή που καταλαμβάνει το κέντρο του Γαλαξία μας. Πάνω από 100 δισεκατομμύρια αστέρια περιστρέφονται γύρω του. Μια ακόμη ένδειξη, ίσως, ότι το φως πάντα γητεύεται από το σκοτάδι.

(Η φωτογραφία, πρόσφατη, απεικονίζει τις σπειροειδείς γραμμές του μαγνητικού του πεδίου.)

~.~

Η «στροφή» του Παπαδιαμάντη, η «στροφή» του Καβάφη, η «στροφή» του Παπαγιώργη… Για μια ορισμένη, ρομαντικών καταβολών θα έλεγα, αναγνωστική μερίδα, ο αναπροσανατολισμός ενός συγγραφέα είναι σημάδι ότι αναζήτησε και βρήκε επιτυχώς τον «πραγματικό» εαυτό του. Στην πράξη (αναφέρομαι και στην ωραία ομιλία του παπα-Βαγγέλη Γκανά στο Συμπόσιο της Σκιάθου), συγκυριακοί παράγοντες παίζουν ίσως τον μεγαλύτερο ρόλο.

Η μεγάλη ζήτηση λ.χ. των παπαδιαμαντικών διηγημάτων από τον Τύπο της εποχής, έπαιξε αδιαφιλονίκητα τον κύριο ρόλο στη «στροφή» του Παπαδιαμάντη προς το διήγημα. Τι θα γινόταν αν τα μυθιστορήματά του είχαν παρόμοια ζήτηση και έμενε πιστός στο είδος, δεν το γνωρίζουμε. Θα τον έκανε όμως κάτι τέτοιο «λιγότερο» Παπαδιαμάντη; Προφανώς όχι, θα τον έκανε έναν «άλλο» Παπαδιαμάντη για τον απλό λόγο ότι εαυτός μονότροπος και ενικός δεν υπάρχει. Όπως το δείχνουν τα παραδείγματα των μέγιστων (από τον Σαίξπηρ ώς τον Γκαίτε κι από τον Μπαλζάκ ώς τον Πεσσόα), το εγώ είναι πολυστρώματο, είμαστε με «τα» εγώ μας όπως γράφει ο Παλαμάς.

Κάθε συγγραφέας (και κάθε άνθρωπος…) στέκεται κάθε στιγμή σε μια πολύκλαδη διασταύρωση, οι δυνατότητες που έχει εμπρός του είναι πολλές. Συνήθως παίρνει κανείς τον πιο πολύφερνο δρόμο, τον δρόμο της ειδίκευσης, αυτόν που του υπόσχεται την καλύτερη αποδοχή. Αν ο πολεμογράφος νεαρός Παπαγιώργης είχε παρόμοια επιτυχία με τους ομολόγους του στο εξωτερικό, αν είχε στήλη λ.χ. όχι στο Πλανόδιον αλλά στο Βήμα, δεν θα έμενε πιστός σ’ αυτό το είδος γραφής; Αν δεν είχε κλονιστεί η υγεία του, θα στρεφόταν προς το συναξάρι των προσωπικών παθών; Αν ο Καβάφης είχε αναγνωριστεί με τα ποιήματα που έγραφε ώς τα σαράντα του, θα τα αποκήρυσσε αργότερα; Θα βδελυσσόταν ποτέ τόσο πολύ τον «ρομαντισμό», που όμως, όπως όλα δείχνουν, τόσο πολύ στα νιάτα του αγάπησε;

~.~

Μέχρι που φτάνει η ενδοχώρα των εμπολέμων; ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΝΑ ΓΊΝΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΣΤΟΧΟΙ!!!

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

Με τη δοκιμασμένη λογική του "λαγού", οι Ολλανδοί δήλωσαν ότι επιτρέπουν απεριόριστη χρήση, ώς βαθιά στο έδαφος της Ρωσσίας, των όπλων με τα οποία εφοδιάζουν το Κίεβο. Σύντομα θα ακολουθήσει πιθανότητα και όλο το υπόλοιπο ΝΑΤΟ, οι αναφορές μιλούν ακόμη και για παράδοση πυραύλων τύπου Τόμαχωκ στους Ουκρανούς, βεληνεκούς 2000 χλμ.

Κανείς θα πει, γιατί όχι; Γιατί να μην μπορεί η εμπόλεμη Ουκρανία να πλήξει τον αντίπαλό της βαθιά στην ενδοχώρα του; Η απάντηση είναι απλή: διότι η βαθιά ενδοχώρα της Ουκρανίας είναι οι νατοϊκές δυνάμεις και βάσεις πέριξ της. Αναγνωριστικά αεροσκάφη και πλοία, εφοδιοπομπές, κέντρα εκπαίδευσης και στρατηγεία που μετέχουν άμεσα στον πόλεμο υπάρχουν σε πολλές νατοϊκές χώρες όμορες και μη της Ρωσσίας. 

Αν η Ουκρανία έχει το δικαίωμα να πλήξει μια ρωσσική βάση στα Ουράλια λ.χ., έχει και η Ρωσσία το δικαίωμα να ανταποδώσει ισοπεδώνοντας μια βάση στην Πολωνία ή τη Ρουμανία ή καταρρίπτοντας ένα αμερικανικό αεροσκάφος στη Μαύρη Θάλασσα; Αν υπάρξει σοβαρή επίθεση στο Κρεμλίνο, δικαιούται η Μόσχα να χτυπήσει το Βερολίνο; Αυτά τα ερωτήματα τίθενται και δεν είναι φιλολογικού ενδιαφέροντος.

Έως τώρα Ρωσσία και ΝΑΤΟ είχαν μια άτυπη συμφωνία.

Ασυγχώρητος «εμπειρογνώμονας των ντόπιων ηθών».

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

Για τον Χρήστο Γιανναρά, το πιο καίριο εγκώμιο το χρωστάμε στον Κωστή Παπαγιώργη. Ήταν, πράγματι, «εμπειρογνώμονας των ντόπιων ηθών». Από τα χρόνια του '60 κρατούσε, επίμονα, έναν καθρέφτη μπροστά μας και μας έδειχνε τι είμαστε: μασκαράδες σε χώρα μασκαρεμένη. Πώς να του το συγχωρήσουμε έπειτα;  

Αντιγράφω (από παλιό Αθηνόραμα) τη φράση του Παπαγιώργη: 

«Όπως έχουν τα πράγματα τις τελευταίες δεκαετίες στη Γραικία, για να εγκολπωθείς τη γνώμη ενός εμπειρογνώμονα επί των ντόπιων ηθών, πρέπει αρχικά να γίνεις εχθρός του. Είναι μοιραίο. Ωσότου να καταλάβει κανείς ότι η χώρα είναι μασκαρεμένη και βιώνει βίο μασκαρά, περνάει περίπου μισός αιώνας. Και μετά; Άδηλον. Διότι αναγκάζεσαι να ζεις μεταξύ "εχθρών" και "νεωτεριστών" της δεκάρας και να σε διαβάζουν άνθρωποι τυφλοί που έχουν όμως μάτια από τον κώλο. Όλοι οι καλοί σ’ αυτόν τον τόπο πήγαν από μαράζι και μελαγχολία.»

Μετακένωση εγκεφάλων

Του Κώστα Κουτσουρέλη 

Ο μέσος Έλληνας, ιδίως ο νεότερος, ξέρει πολύ περισσότερα πράγματα για τις Ηνωμένες Πολιτείες παρά για την πατρίδα του. Ιστορία, γεωγραφία, τέχνη ελληνική της διαχρονίας, τού είναι ξένες. Μπορεί να πέφτει διαρκώς επάνω τους, αλλά στη ζωή του την ετεροτραφή και ετεροκίνητη δεν αντιπροσωπεύουν παρά διαλείμματα εξωτικά, νησίδες ενός μουσειακού παρελθόντος που ένας θεός ξέρει γιατί επιπλέουν ακόμη πάνω στον ωκεανό της ασφάλτου, του μπετόν και του πλαστικού που τον περιβάλλει. 

Αντιθέτως, χάρη στους μεγαπροβολείς του Χόλλυγουντ και τα γρανάζια του "ελεύθερου" εμπορίου, η αμερικανική ιστορία και κουλτούρα, ακόμη και η πιο ασήμαντη πτυχή της, τού είναι οικεία. Δεν έχει σημασία αν δεν την γνωρίζει συστηματικά, αν δεν μπορεί να ονομάσει από στήθους τους πρωταγωνιστές και τα επεισόδιά της. Σημασία έχει ότι ανήκει στα κρίσιμα διαμορφωτικά του βιώματα, την έχει εγκολπωθεί από την πιο τρυφερή ηλικία, έχει ζυμωθεί μαζί της από τον καιρό που έπαιζε καουμπόυδες και ινδιάνους. Και επειδή όλοι κατοικούμε τον κόσμο πρωτίστως με το συναίσθημα και τη φαντασία μας, με τη σειρά του κι αυτός της ανήκει - τον έχει αποικιοποιήσει, για να το πω έτσι, νοερά. Αδυνατεί πια να αυτοκατανοηθεί χωρίς εκείνη.  

Σε ακόμη χειρότερη θέση είναι ο Έλληνας διανοούμενος, συγγραφέας, καλλιτέχνης. Καθώς πάσχει από το μόνιμο σύμπλεγμα του ημιμαθούς επαρχιώτη που έχει ανάγκη να επιδεικνύει διαρκώς την "ενημέρωσή" του για τα τεκταινόμενα έξω μπας και θαμπώσει τους ιθαγενείς (ο αναγνώστης μου ας επινοήσει όνομα κατάλληλο γι' αυτή τη νόσο), και καθώς τα πάντα τα προσλαμβάνει περίπου αυτοματικά μέσω αγγλόφωνων διαύλων (η πραγματική πολυγλωσσία εδώ σε μας έχει δραματικά υποχωρήσει μεταπολιτευτικά), δεν βλέπει μόνο τον τόπο του με τον αμερικανικό φακό, αλλά και όλο τον κόσμο.