7+1 μύθοι για τον Δαρβίνο

Με αφορμή τα γενέθλια του Κάρολου Δαρβίνου, ο οποίος γεννήθηκε μια μέρα σαν σήμερα στις 12 Φεβρουαρίου 1809, θα αναφερθώ σε 7 από τους δημοφιλέστερους μύθους που κυκλοφορούν γι αυτόν. Ίσως, ο πιο κοινός απ όλους να είναι ότι είπε:

Οι άνθρωποι κατάγονται από τους πιθήκους.

Μια άλλη παρεμφερής διατύπωση του ψεύτικου ρητορικού ερωτήματος είναι η εξής: “Αν η εξέλιξη λέει ότι καταγόμαστε από τους πιθήκους, τότε γιατί υπάρχουν ακόμα πίθηκοι;”

Φυσικά ο Δαρβίνος ποτέ δεν είπε κάτι τέτοιο. Η γνώμη του γι αυτό το ζήτημα ήταν ότι όλα τα έμβια όντα προέρχονταν από κάποιον κοινό πρόγονο συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων και των πιθήκων.

Πράγματι, όπως μας λένε οι εξελικτικοί βιολόγοι, οι άνθρωποι, οι πίθηκοι και οι χιμπατζήδες είναι απλά πολύ μακρινά ξαδέρφια της εξέλιξης. Δεν προήρθαμε από τους πιθήκους αλλά από ένα κοινό πρόγονο που έζησε εκατομμύρια χρόνια πριν. Μάλιστα τα τελευταία 7 εκατομμύρια χρόνια εξελίχθηκαν πολλοί οργανισμοί με ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Όπως ο ‘Homo habilis, ο Homo erectus, ή ο Homo neanderthalensis’.

Όπως μας εξηγεί ο Richard Dawkins στο βιβλίο του Το εγωιστικό γονίδιο,

Η δική μου «αθανασία»

Κώστας Κάππας

Το καλό το νέο, είναι ότι τα γονίδιά μας έχουν την ικανότητα να αυτο-αντιγράφονται. Όσο κάνουμε παιδιά, έχουμε την διεγερτική αίσθηση ότι μεταβιβάζουμε μέσω των γονιδίων μας πολλά από τα εκπληκτικά χαρίσματά μας στις επόμενες γενεές και είμαστε υπερήφανοι για την σπορά μας. Έχουμε κάποιο δίκιο καθώς, το παιδί μας, ακόμη και το εγγόνι μας, πράγματι μπορεί να έχουν κάποια ομοιότητα με εμάς, λόγου χάρη στα μάτια, στο μουσικό ταλέντο ή στο χρώμα των μαλλιών μας...

Το κακό το νέο, είναι ότι δεν είμαστε όλοι βιολόγοι. Δεν γνωρίζουμε λοιπόν ότι, η συνεισφορά των γονιδίων μας από την μία γενεά στην επόμενη μειώνεται κάθε φορά στο μισό και προφανώς δεν χρειάζονται πολλές γενεές (τέσσερις; πέντε;) για να καταστεί ασήμαντη. Τα γονίδιά μας μπορεί ένα προς ένα να είναι αθάνατα, αλλά οι υπο-ομάδες γονιδίων (οι οποίες είναι υπεύθυνες για διάφορα νευροσωματικά χαρακτηριστικά μας) και που όλες μαζί χαρακτηρίζουν τον καθένα από εμάς, θα σκορπίσουν αναπόφευκτα στους πέντε ανέμους (ή επιστημονικότερα, σε πολλά σώματα). Δεν μπορούμε να αναζητάμε την προσωπική μας αθανασία στην αναπαραγωγή ατόμων. Δεν γίνεται. Μπορεί να είμαι (ποιητική αδεία…) ως Έλληνας, απ’ευθείας απόγονος του Σωκράτη, εν τούτοις είναι πιθανό να μην διαθέτω ούτε ένα από τα γονίδια του φιλοσόφου… αντιθέτως να έχει ένα ή δύο, ο Τούρκος φίλος μου, ο Dervis Emre. 

Η φυσική επιλογή εκ νέου επί σκηνής

Βασίλειος Νοϊτσάκης

Δυσάρεστη έκπληξη προκαλεί η προσπάθεια να επανέλθει στο προσκήνιο η θεωρία της φυσικής επιλογής, η οποία, σύμφωνα με τη νέο-δαρβινική θεωρία, με τη βοήθεια των μεταλλάξεων και της εκ των διασταυρώσεων προκύπτουσας ποικιλομορφίας, θα προωθούσε κατ’ αρχήν είδη μέσα απ’ τον πληθυσμό καλύτερα προσαρμοσμένα στις συνθήκες του περιβάλλοντος. Τα είδη αυτά, προσανατολισμένα στη δημιουργία πληθυσμού ανθεκτικού π.χ. στην ξηρασία, ή στο pH του εδάφους και υπό την διαρκή ή διαλείπουσα (εποχιακή) πίεση της φυσικής επιλογής (η οποία στην ουσία είναι καλολογική έκφραση της επεμβαινούσης ξηρασίας, για να μην θεωρείται η φυσική επιλογή κάτι το υπερφυσικό ή θεϊκό), οδηγούνται προς ολονέν και πιο προσαρμοσμένες μορφές, μέχρις ότου υπερβούμε τα όρια του είδους, οπότε φτάνουμε να έχουμε ένα νέο είδος ή περίπου ένα νέο είδος. Επιπλέον, αν δεχθούμε ότι η φυσική επιλογή προωθεί τα καλύτερα είδη, πετυχαίνεται με αυτόν τον τρόπο και μία ικανοποιητική μορφή βελτιστοποιήσεως του πληθυσμού. Αυτή είναι η grosso-modo περιγραφή της λειτουργίας της φυσικής επιλογής.

Ενάντια στο βιολογικό ντετερμινισμό

Του Pankaj Mehta (Μετάφραση: Barikat)

Συχνά τίτλοι εφημερίδων αλλά και περιοδικών εκλαϊκευμένης επιστήμης πανηγυρίζουν για την ανακάλυψη του γονιδίου της ευφυίας, της απιστίας, της τάσης προς κλοπή, την ανακάλυψη της γενετικής βάση των πολιτικών μας επιλογών αλλά και των καταναλωτικών μας προτύπων. Αν και με τα χρόνια η συγκεκριμένη διαδικασία γίνεται ολοένα και πιο εκλεπτυσμένη, σε μεγάλο βαθμό η αντίληψη που διαμορφώνει την τάση και οδηγεί τις εξελίξεις στη σύγχρονη έρευνα παραμένει αυτή της αναγωγής πολύπλοκων κοινωνικών γνωρισμάτων σε συγκεκριμένες γενετικές αλλαγές.Το 1975 ο E.O Wilson στο βιβλίο του “Sociobiology – The New Synthesis” επαναθεμελιώνει τις παλιότερες απόπειρες του Κοινωνικού Δαρβινισμού και της Ευγονικής να απαντήσουν στο ερώτημα του τι είναι η “ανθρώπινη φύση” και του πώς τα γονίδια καθορίζουν τα γνωρίσματα των ατόμων, άρα και τις ανθρώπινες κοινωνίες. Η τάση αυτή της βιολογίας προσπαθεί να εφαρμόσει την εξελικτική θεωρία στην κοινωνική συμπεριφορά και να εξηγήσει, χρησιμοποιώντας τους όρους του εξελικτικού πλεονεκτήματος και της Δαρβινικής επικράτησης του ισχυρότερου, το πώς προκύπτει η τεράστια βεντάλια των διαφόρων κοινωνικών γνωρισμάτων και συμπεριφορών. Φυσικά στο πεδίο της μάχης των βιολογικών επιστημών η συγκεκριμένη αντίληψη συνάντησε ισχυρές αντιδράσεις. Ο R. Lewontin αναφέρει:“Οι συντηρητικοί θεωρητικοί δεν έχουν καμία δυσκολία γύρω από το πρόβλημα της ανθρώπινης φύσης. Για αυτούς (ή σχεδόν για όλους αυτούς) τα ανθρώπινα όντα μοιράζονται κοινές ψυχικές και φυσικές ιδιότητες οι οποίες είναι μη-τετριμμένα καθοριστικές της μορφής των ανθρώπινων κοινωνιών. Αυτές οι ιδιότητες διαφέρουν ποσοτικά από το ένα άτομο στο άλλο, συνεπώς αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα της κοινωνικής τους θέσης. Αυτές οι ιδιότητες ως αποτέλεσμα, ανάγονται στην ειδική βιολογική φύση του κάθε ατόμου, με άλλα λόγια είναι κωδικοποιημένες στα γονίδια μας. Αφού λοιπόν το άτομο οντολογικά προηγείται της κοινωνικής οργάνωσης, είναι ακριβώς η γενετικά καθορισμένη ανθρώπινη φύση που καθορίζει τη μορφή της κοινωνίας.