Τα γκαρσόνια της Ευρώπης

2/11/2025

Του Γιώργου Χαρβαλιά

Κάποτε ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο τελευταίος Έλληνας πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης που διατηρούσε σοβαρές επιφυλάξεις για το γερμανικό μοντέλο της ευρωπαϊκής ενοποίησης, είπε ότι δεν μας αξίζει να καταντήσουμε γκαρσόνια της Ευρώπης. Ο Ανδρέας γενικώς έβλεπε μακριά, αλλά δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα βρισκόταν ένας μελλοντικός διάδοχός του στην πρωθυπουργία που θα εκπλήρωνε αυτή την απευκταία προφητεία: να κάνει την Ελλάδα σύγχρονη αποικία μαζικού τουρισμού και τους Έλληνες σερβιτόρους, εξαρτημένους από τα πουρμπουάρ των ξένων ταξιδιωτών.

Την θλιβερή αυτή εικόνα, που αποτελεί επιτομή αποτυχίας για το «αναπτυξιακό μοντέλο Μητσοτάκη», έχω περιγράψει εκτενώς σε παλαιότερα άρθρα μου για τη μάστιγα του… «all inclusive μπατιροτουρισμού», με κίνδυνο να θεωρηθώ γραφικός και ανήμπορος να κατανοήσω το «οικονομικό θαύμα» του σύγχρονου Μωυσή. Ευτυχώς, πολύ πρόσφατα, ήρθαν τέσσερις Έλληνες πανεπιστημιακοί ερευνητές του London School of Economics για να επιβεβαιώσουν τις ανησυχίες μου, δημοσιεύοντας μελέτη που έχει τον εύγλωττο, όσο και… καταθλιπτικό, τίτλο: «Η οικονομία της καφετέριας: Διαρθρωτικός μετασχηματισμός στην Ελλάδα, στον απόηχο της λιτότητας και των μεταρρυθμίσεων».

Λάβετε υπόψη σας ότι η λέξη «μεταρρυθμίσεις» στη μελέτη των Μιχάλη Νικηφόρου, Βλάση Μισσού, Χρήστου Πιέρρου και Νικόλαου Ροδουσάκη έχει μπει (πολύ σωστά) σε εισαγωγικά. Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια δεν είχε την τύχη να δεχθεί μεταρρυθμίσεις, αλλά μια συνολική απορρύθμιση της αγοράς, με καταβαράθρωση της πρωτογενούς παραγωγής και της βιομηχανικής υποδομής, προς όφελος ενός μοντέλου «τουριστικού εποικισμού».

Εσείς τα μάθατε πως εθνικό φαγητό των Ελλήνων θεωρείται πλέον το σεβίτσε; Αμ, δεν μου ενημερώνεστε!

Γρηγόρης Νικολόπουλος

Όσο συμβαίνουν τα παρακάτω, έτσι όπως τα κατέθεσε ο δημοσιογράφος, με τίτλο «Μια Ελλάδα που δε μοιάζει με Ελλάδα», εμείς θα έχουμε ευτυχώς τη Γαλλία που θα μοιάζει πάντα με Γαλλία. Όσο για τους Γάλλους που πουλάνε και φεύγουν πλέον από την Πάρο, το άκουσα και από τους ιδιοκτήτες ενός ξενώνα όπου έμεινα. Ο διάσημος δημοσιογράφος-παρουσιαστής Stéphane Bern, ο πρώτος που έφτιαξε σπίτι στο νησί και το έκανε μόδα, δηλώνει, λέει, τώρα, εξαιρετικά απογοητευμένος. 

Μα γιατί; Δεν του αρέσει το σεβίτσε ή ο χορός με τα μαντήλια στις διάσημες ψαροταβέρνες; Περίεργος είναι κι αυτός… 

«Όταν οι τουρίστες έρχονται στην Ελλάδα για διακοπές, περιμένουν να δουν Ελλάδα. Το ίδιο και εμείς όταν πηγαίνουμε σε ένα κυκλαδίτικο νησί, περιμένουμε να δούμε Κυκλάδες. Ούτε οι τουρίστες ούτε εμείς βλέπουμε Ελλάδα και Κυκλάδες. Η ανάπτυξη των νησιών είναι αλόγιστη, χωρίς σχέδιο, δεν λαμβάνει υπόψη της τα τοπικά χαρακτηριστικά, καταστρέφει όχι μόνο το περιβάλλον αλλά και τον χαρακτήρα της περιοχής. Το ερώτημα που τίθεται είναι εύλογο: Αν η Ελλάδα δε μοιάζει με Ελλάδα, αν οι Κυκλάδες δε μοιάζουν με Κυκλάδες, για ποιον λόγο θα συνεχίσουν να έρχονται οι τουρίστες; 

Όπως πάει το πράγμα, ο τουρισμός θα περιορίζεται διαρκώς σε πολύ φτηνιάρικο προϊόν και οι τουρίστες που θα έρχονται θα είναι μαζικός μπατιροτουρισμός μεθυσμένων ινσταγκράμερς που θα ζουν τον μύθο τους σε έναν κατεστραμμένο βρωμότοπο. Αυτή την εξαιρετικά δραματική πρόβλεψη κάνει έμπειρος τουριστικός επιχειρηματίας.

Εντονότερα κι απ’ την κλιματική αλλαγή είναι τα πειστήρια πιστοποίησης των Καρτέλ της TUI

του Παναγιώτη Κ. Μυλωνά, οικονομολόγου

Σε μια πρόσφατη ανάρτηση στο f/b, π’ επικολλώ εδώ με το σύνδεσμο που έπεται:

https://www.facebook.com/share/p/19wTJNL4Fp/

είχα αναρωτηθεί για το εξής:

<<Μήπως η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία -εκτός του ΟΠΕΚΕΠΕ- μπορεί να εξετάσει και την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Με πολλαπλάσιο το αντικείμενο διαφθοράς της, απ’ τη συγκάλυψη του αθέμιτου ανταγωνισμού που επιβάλλουν τα ολιγοπωλιακά και ολιγοψωνιακά, Καρτέλ της γερμανικής TUI, στη χώρα;>>

Στα σχόλια που ακολούθησαν την ανάρηση, μου έκανε την τιμή να παρεμβληθεί -με αφορμή και τις ανταλλαγές ευχών στη διαδικτυακή κοινή ημερομηνία, 15ης Αυγούστου, στην ονομαστική μας γιορτή- και η τέως Πρύτανης, με πολυετείς θητείες (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) η Κα Maria Negreponti-Delivanis,

– Στην σχολαστική της παρέμβαση, η αγαπητή Κα Καθηγήτρια, σημείωσε τα ακόλουθα, ακριβώς ως εξής:

<<Καταρχήν Χρόνια σας πολλά με υγεία, χαρές και δημιουργικότητα. Αν μου εξηγήσετε με απλοϊκό τρόπο, το πρόβλημα της TUI, θα το καταγγείλω με άρθρο μου.>>.


-Αμέσως μετά και μετά και τις δικές μου ευχές για την ονομαστική της εορτή, με τα απαντητικά μου σχόλια, απάντησα, όπως κι εγώ μπόρεσα, με τα εξής:

<<… Επιθυμώ να σας ευχαριστήσω θερμά, για την πρόσεξη που επιδείξατε και στα δικά μου αρθρογραφικά πονήματα, για την οικονομία του ελληνικού τουρισμού. Όσον αφορά την εξήγηση, με “απλοϊκό τρόπο”, που μου ζητήσατε, για το “πρόβλημα της TUI ” -εντελώς επιγραμματικά- σας αναφέρω τα ακόλουθα. Το πρόβλημα του ελληνικού τουρισμού -σύμφωνα και με τη σχολαστικά επιμελημένη ερευνητική μου αρθρογραφία, περισσότερων από 70 άρθρων μου, από το 2015 και έως σήμερα- κατέδειξε και πέραν κάθε αμφιβολίας, ότι, υπήρξε η τεράστια ανάπτυξη, κατ’ αντίθεση προς την αποανάπτυξη της περιόδου των Μνημονίων στη χώρα μας και με ταυτόχρονη τη στρέβλωση των οικονομικών αποδόσεων του τουρισμού, συγκριτικά με τις διεθνείς τουριστικές εξελίξεις και με τις παλαιότερες αποδόσεις του κλάδου, από την έναρξη των μνημονίων και μέχρι σήμερα. Με αρνητικές τις οικονομικές αποδόσεις, πολλών ετών, από το 2010, έως κι σήμερα, όπου, η τουριστική επέκταση, ιδίως στην ποιοτική κατηγορία καταλυμάτων, σημείωσε εκρηκτική επέκταση, με τη διοχέτευση αφύσικα μεγάλων τουριστικών επενδύσεων, στην χρονική περίοδο της οικονομικής μας δυσπραγίας, της εποχής των Μνημονίων και της παθητικής διαχείρισης και των επίμονων ζημιών των τουριστικών μας επιχειρήσεων, που κατέστησαν τον κλάδο τον πιο χρεωμένο, τραπεζικά, κλάδο της χώρας. Τα αποτελέσματα των συνεχόμενων αρνητικών αποδόσεων και των τεράστιων στρεβλόσεων της ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού, μόνο σε εξαιρετικές αιτίες μπορούσαν να αποδοθούν και να ερμηνευθούν με οικονομολογικές αναλύσεις.

ΠΕΘΑΙΝΩ ΣΑΝ ΧΩΡΑ

Βρέθηκα αναγκαστικά για ένα βράδυ στη Σαντορίνη, αφού το νησί λειτουργεί ως κόμβος αν θες να μετακινηθείς από ένα μικρό νησί των Κυκλάδων προς ένα άλλο.

Η τελευταία φορά που είχα πάει, και τότε είχα μείνει παραπάνω, ήταν πριν ακριβώς είκοσι χρόνια. Η φωτογραφία αυτή είναι η καλντέρα των Φηρών και αυτό που αντικρίσαμε φτάνοντας εκεί ήταν πέρα για πέρα σοκαριστικό (όσο κι αν ξέραμε όλα τα δεδομένα της υπερτουριστικής πορείας του νησιού).

Τα Φηρά είναι ένας συνδυασμός από Μαϊάμι και Μοναστηράκι στη νιοστή. Περπατάμε ανάμεσα σε McDonald's, επώνυμα ρούχα οίκων, φτηνές απομιμήσεις, κράχτες εστιατορίων, παμπ και χίλια δυο άλλα καταστήματα εμπορευμάτων και υπηρεσιών. Ένας κύριος μας ρωτάει φωνάζοντας στα αγγλικά αν μας ενδιαφέρει το skincare και μας δείχνει την είσοδο για ένα κέντρο αισθητικής στις έντεκα το βράδυ. Μία παρέα εικοσάχρονων κοριτσιών με βρετανική προφορά σταματάει έξω από μια σκοτεινή παμπ που μέσα παίζει δυνατή μουσική, σε έναν μαυροπίνακα δίπλα στην είσοδο ενημερώνει ότι έχει happy hour, μιλάνε με τον νεαρό υπάλληλο στην πόρτα, "τι παίρνουμε με 10 ευρώ;" ""Ένα κοκτέιλ ΚΑΙ ένα σφηνάκι!", "Α, όχι, θέλω μια καλύτερη προσφορά".

Το μοντέλο τουριστικοποίησης των Καρτέλ TUI & το 2024, οδηγεί σε ολοσχερή καταστροφή (Διακρίνεται πια και δια γυμνού οφθαλμού!)

18 Μαΐ 2025

του Παναγιώτη Κ. Μυλωνά, οικονομολόγου.

1) ΑΝΤΙ ΑΛΛΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ
Ασταμάτητα προς τα Τέμπη και το 2024, οδεύει η οικονομία μας, με την τουριστική ελεφαντίαση, του μοντέλου τύπου TUI, που αυτοκαταστροφικά διακονούμε.
Κι αντί άλλης εισαγωγής στο θέμα, αναφέρουμε τα ακόλουθα:
Ενώ το σκάνδαλο της μεγάλης διαφθοράς στην πολεοδομία της Ρόδου, με την αρχική εμπλοκή 7 τοπικών παραγόντων, έδειξε, μόνο, την κορυφή του παγόβουνου των σκανδάλων π’ επικρατούν σε τουρισμό και Τ.Α., πανελληνίως, αφήνοντας έκπληκτη ως & τη Διεθνή Κοινή Γνώμη, εμείς, οι πολίτες της χώρας, υπομειδιάζαμε, γιατί ηταν ένα απ’ τα κοινά μας μυστικά! 

Και ενώ η εξέλιξη της ανάκρισης, της ποινικής υπόθεσης στη Ρόδο, προχωρούσε με τη διαπίστωση πως η περιουσία των εμπλεκομένων, δεν ήταν δικαιολογημένη, με βάση εισοδήματά τους, αύξανε κι η εμπλοκή των αρμόδιων, στα 38 άτομα. Κι η αρρώστια αυτή, της Διοίκησης, της τουριστικής υπερεπέκτασης και της τουριστικοποίησης, έδειχνε πως «κάτι σάπιο υπάρχει στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας», που χρειάζεται βαθιά κάθαρση!

 Η Καθημερινή της Κυριακής ωστόσο,30/3/2025 σε Κύριο Άρθρο της, με τίτλο: <<Συμφωνία για τη δόμηση>>, λέει διάφορα για την ηθική συγκάλυψη του θέματος & για την «ανακάλυψη του τροχού», ξανά (ή «με τη μπάλα στην εξέδρα», επί τω λαϊκότερω). Γίνεται καθαρό, με το άρθρο πως: ήθελε να εξωραΐσει το έγκλημα της Ρόδου, οπως & κάθε άλλο έγκλημα στον τουρισμό! Και οι προτάσεις της για διάλογο, είχαν για περιεχόμενο την: «περί όνου σκιά», στο όνομα: «προστασίας της ανάπτυξης τουρισμου, χωρίς να αλλοιωθεί το τοπίο των νησιών», όπως έγραφε το ίδιο αυτό άρθρο!

Περί κρουαζιέρας…

Του Ρούντι Ρινάλντι 

Φέτος το καλοκαίρι μάθαμε ότι ακόμα και οι σφαγείς της Γάζας έχουν ανάγκη από ανάπαυση και λίγη ξεγνοιασιά στα ελληνικά νησιά. Με το γνωστό κρουαζιερόπλοιο…

Πριν από χρόνια –οι πιο παλιοί- θυμόμαστε την Τρούμπα, το «κορίτσια ο Στόλος», την νυκτερινή Γλυφάδα όπου αμερικανοί της βάσης του Ελληνικού ξεχαρμάνιαζαν ή άλλα επεισόδια όπως στην Σούδα..

 Μετά το 2001 και τους πολέμους σε Αφγανιστάν και Ιράκ μάθαμε πως τα στρατεύματα των ΗΠΑ χρειάζονται recreation και ανάπαυση σε ελληνικούς χώρους πριν επιστρέψουν στα πεδία των μαχών ή πίσω στις ΗΠΑ. Η Ελλάδα γίνεται και ΜΕΤΟΠΙΣΘΕΝ (πέρα από ορμητήριο με τις βάσεις) και χώρος ξεκούρασης και επιδιόρθωσης στρατιωτικών μονάδων.  

Σήμερα όμως θα μιλήσουμε για το «κρουαζιερόπλοιο» και τον υπερτουρισμό. 

Το κρουαζιερόπλοιο, μορφή γιγαντισμού, μια μικρή πλωτή πόλη που μεταφέρει 3000-5000 τουρίστες κάθε είδους, ενώ στο πλοίο – εργοστάσιο απασχολούνται 800 – 1200 εργαζόμενοι. Το κρουαζιερόπλοιο είναι και σύμβολο του υπερτουρισμού. Ξεφορτώνει για λίγες ώρες χιλιάδες επιβάτες σε νησιά και λιμάνια, σε χώρους που δεν σηκώνουν τόσο «βάρος» υπό κανονικές συνθήκες και δημιουργούν πολλά προβλήματα κυρίως ρύπανσης. Ένα μεγάλο κρουαζιερόπλοιο μπορεί να «ξεφορτώσει» σε λίγες ώρες πληθυσμό ίσο με μια μικρή ελληνική πόλη.

Η ΛΑΙΛΑΠΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ 

 «Στὸν καιρό μας βγῆκανε πολλὲς νέες θρησκεῖες. Μία ἀπ’ αὐτὲς εἶναι κι ὁ τουρισμός, ποὺ τὸν γέννησε ἡ κούφια καὶ χασομέρικη περιέργεια τοῦ ἀνθρώπου ποὺ θέλει νὰ σκαλίζει καὶ νὰ μαθαίνει χωρὶς νὰ δίνει καμμιὰ σημασία σ' ἐκεῖνο πού βλέπει κι ἀκούει. Οἱ περισσότεροι τουρίστες βαριοῦνται τὴ ζωή τους καὶ θέλουνε νὰ περάσουνε τὴν ὥρα τους, χωρὶς νὰ σκοτίζονται μήτε γιὰ τὰ μνημεῖα, μήτε γιὰ τὰ ἱστορικὰ ποὺ τοὺς λένε οἱ ξεναγοί, ποὺ μοιάζουνε σὰν νὰ περιποιοῦνται σ' ἕνα τραπέζι κάποιους ἀνθρώπους ποὺ ἔχουνε ἀνορεξία. Ὅσα λένε, ἀπὸ τὄνα τ' αὐτί τους μπαίνουν κι ἀπὸ τ' ἄλλο βγαίνουν.

 

Καὶ δὲν ἔφταξε τὸ ὅτι ὁ τουρισμὸς γέμισε τὰ μουσεῖα ἀπὸ ἕνα πλῆθος ἀπὸ ἀνθρώπους κάθε φυλῆς, ποὺ χαζεύουνε μ' ἕνα φυλλάδιο στὸ χέρι καὶ μὲ μία φωτογραφικὴ μηχανὴ κρεμασμένη στὸν ὦμο τους, δὲν ἔφταξε τὸ ὅτι κάθε ἐρημικὸ βουνὸ ποὺ ἔχει ἀπάνω του δυὸ κατατσακισμένες κολόνες εἴτε ἕνα σκαλιστὸ μάρμαρο, πατήθηκε, δὲν ἔφταξε τὸ ὅτι δὲν ἀπόμεινε κανένα μυστήριο τοῦ ἀρχαίου κόσμου κρυμμένο, μήτε τάφος ποὺ νὰ μὴν ἀνοίχθηκε γιὰ νὰ κοιτάξουνε μέσα οἱ νυσταγμένοι περιηγητές, ἀλλὰ μπαίνουνε καὶ μέσα στὶς ἐκκλησιὲς καὶ στὰ ρημοκλήσια, ποὺ τὰ προσκυνᾶ ὁ λαός μας, καὶ στέκουνται δίχως νὰ κάνουνε τὸν σταυρό τους, μὲ τὰ χέρια πίσω, ἀδιάφοροι οἱ δυστυχεῖς κι ἀνύποπτοι γιὰ τὸ ποῦ πατᾶνε καὶ ποῦ βρίσκονται. 

Ὁ τουρισμὸς τὰ ἐξουσίασε ὅλα. Μπροστὰ στὴν ἀφεντιά του ἀνοίξανε ὅλες οἱ πόρτες γιὰ νὰ τὸν ὑποδεχτοῦνε, καστρόπορτες ἄπαρτες ἀπὸ πολέμαρχους, μοναστηρόπορτες χιλιαμπαρωμένες, κελλιὰ καὶ σπηλιὲς καὶ ἐρημητήρια ποὺ ζήσανε κρυμμένοι κάποιοι ἁγιασμένοι άνθρωποι…» 

ΥΓ: Ὁ τίτλος τῆς ἀνάρτησης εἶναι δικός μας.

ΠΗΓΗ:https://www.facebook.com/100044271744004/posts/pfbid0365GLBDzrorPYj2enBEeH8YXhVKVcVRmgQyXs7kRL8MMWXUTE9EJJrj7oNWZ4aSYDl/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Ένας κανονικός αφελληνισμός

Στη θέση εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων.

Τα ελληνικά θέρετρα δεν υποδέχονται απλώς επισκέπτες ή «επενδυτές», έχουν περάσει στη δικαιοδοσία ατόμων με δάφνες στο οργανωμένο έγκλημα των χωρών τους, σε απόμαχους ή ανακυκλωμένους Μυστικών Υπηρεσιών, σε οικογένειες κλεπτοκρατών και μαφιόζων.

Του Νικόλα Σεβαστάκη

ΣΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ του προηγούμενου αιώνα, αφού πρώτα περιπλανήθηκαν κάποια καλοκαίρια στη χώρα κολλώντας τελικά σε έναν τόπο, τουρίστες από τη δυτική Ευρώπη και πολύ λιγότερο από τις ΗΠΑ, αποφάσιζαν την αγορά κάποιου σπιτιού. Κατά κανόνα ήταν σπίτια που χρειαζόταν σοβαρές επισκευές ή το χωριό όπου βρισκόταν είχε μισοερημώσει σαν αποτέλεσμα της μαζικής φυγής των νεότερων προς τα αστικά κέντρα.

Εμφανίστηκε και στο δικό μου νησί αυτός ο ανθρωπότυπος αρχικών επισκεπτών και στη συνέχεια μαγεμένων, καλλιτέχνες μιας μποεμίας που έφθινε ή γινόταν όλο και πιο ανασφαλής στην τότε γιάπικη Δύση, νεαρότερους ή μεγαλύτερους μύστες του ελληνικού τοπίου, περιπατητές των ορεινών περασμάτων και γνώστες της χλωρίδας και των βοτάνων για τα οποία εμείς, προσανατολισμένοι στις μεγαλουπόλεις και στα γκάζια, επιφυλάσσαμε μονάχα κάποιες γκριμάτσες περιφρόνησης. Αυτός ο αλλοδαπός κόσμος αναδυόταν από τον μετα-χιπισμό της του ΄60, είχε όμως και καταβολές από παλαιότερες γενιές, λόγιους, δασκάλους ή και συνταξιούχους από κάποια πόλη της Γερμανίας ή της Σουηδίας.

Τμήματα του αστικού ιστού αλλά και περισσότεροι ειδυλλιακοί θύλακες στη νησιωτική και ηπειρωτική χώρα δεν υποδέχονται απλώς επισκέπτες ή «επενδυτές» έχουν περάσει στη δικαιοδοσία ατόμων με δάφνες στο οργανωμένο έγκλημα των χωρών τους, σε οικογένειες κλεπτοκρατών και μαφιόζων

Πάντως δεν εκπροσωπούσαν κάποια «ξένη εισβολή». Υψώθηκαν φυσικά κατά καιρούς λίγες ντόπιες φωνές διεκτραγωδώντας τον αφελληνισμό χωριών ή τόπων, ιδίως στη Μάνη, στην Κρήτη και σε κάποια άλλα σημεία της χώρας. Εντάσσονταν κυρίως σε ιδιοτελείς στρατηγικές, σε πρώιμες τουριστικές αψιμαχίες ή σε καχυποψίες σχετικές με το κλίμα της εποχής- πολλοί από τους ξένους είχαν θεωρηθεί πράκτορες και κατάσκοποι εχθρικών δυνάμεων.

Από την «μαφία της ξαπλώστρας» στην λαϊκή απαξίωση του δημόσιου πλούτου

Της Ευγενίας Σαρηγιαννίδη*

«Στο περιγιάλι το κρυφό κι άσπρο σαν περιστέρι,

Διψάσαμε το μεσημέρι, μα το νερό γλυφό.»

Γιώργος Σεφέρης

Μύρισε καλοκαιράκι… Ήρθε και το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος για να το πιστοποιήσει και τυπικά και οι «Αθηναίοι», όσοι δεν μπόρεσαν να φύγουν σε μακρινούς προορισμούς, έτρεξαν να συνωστισθούν στις παραλίες της Αττικής, εγκαινιάζοντας για φέτος μαζικά το γνωστό μας πλέον… staycation. Επέδειξαν, όπως και πέρυσι, μια ιδιαίτερη προτίμηση για την «Αθηναϊκή Ριβιέρα», περιφρονώντας κάπως τις παραλίες του Αγίου Αντρέα, της Λούτσας, της Ραφήνας, που πριν από κάποια χρόνια κατείχαν πρώτη θέση στις πιο δημοφιλείς επιλογές τους. Αλλά έτσι είναι οι μόδες… έρχονται και παρέρχονται…

Τι άφησαν πίσω τους; Βεβαίως, τα παράγωγα του πολιτισμού και της αισθητικής τους: Βουνά από σκουπίδια, που τα έπαιρνε ο αέρας και τα πέταγε στη θάλασσα, γόπες, σπασμένα μπουκάλια από μπύρες, χάρτινα κυπελάκια του καφέ, μαζί με τα χάρτινα καλαμάκια τους (γιατί είμαστε και οικολόγοι) και διάφορα άλλα παρόμοια που μπορεί κανείς να δει στις επισυναπτόμενες φωτογραφίες ως μια μικρή ένδειξη του τι αφήνουν πίσω τους τα «μπάνια του λαού» στις ελεύθερες παραλίες…

Παράλληλα, όπως διαβάσαμε σε δημοσίευμα στον ιστότοπο newsprime[1] που καταγγέλλει την «μαφία της ξαπλώστρας» ειδικά στην «Αθηναϊκή Ριβιέρα»: «Η εικόνα των παραλιών θυμίζει ιδιωτικά θέρετρα υψηλών προδιαγραφών. Σε γνωστό ξενοδοχειακό συγκρότημα στο Καβούρι, η ενοικίαση μιας ξαπλώστρας και ομπρέλας αγγίζει τα 320 ευρώ. Αντίστοιχα, στη Γλυφάδα, το κόστος φτάνει τα 140 ευρώ για δύο ξαπλώστρες και ομπρέλα, ενώ οι απαιτήσεις του καταστήματος περιλαμβάνουν ακόμη και dress code, με τον όρο “beach casual” να επιβάλλεται ακόμη και για μια απλή επίσκεψη στην ακτή. Για μία τετραμελή οικογένεια, το κόστος ενός απλού μπάνιου ξεπερνά τα 100 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε σημαντικό μέρος του βασικού μισθού. Η ελεύθερη πρόσβαση δυσχεραίνεται, είτε λόγω φυσικής παρεμπόδισης, είτε λόγω του οικονομικού αποκλεισμού που επιβάλλουν οι υψηλές τιμές. Η μόνη εναλλακτική για τους πολίτες είναι οι ελεύθερες ή χαμηλού κόστους παραλίες. Ακόμη κι εκεί όμως, όπως στη Βουλιαγμένη, η τιμή εισόδου φτάνει τα 15 ευρώ το άτομο, χωρίς ουσιαστικές παροχές. Από τις πρώτες πρωινές ώρες, οι επισκέπτες σπεύδουν με ομπρέλες και καρέκλες για να εξασφαλίσουν μία σκιά κάτω από δέντρο ή βράχο. Η θάλασσα παραμένει τυπικά δημόσιο αγαθό, αλλά η πρόσβαση σε αυτή μοιάζει όλο και περισσότερο με προνόμιο για λίγους. Η τάση ιδιωτικοποίησης των παραλιών, η πλήρης εμπορευματοποίηση του φυσικού τοπίου και η αδιαφάνεια των συναλλαγών συνθέτουν ένα σκηνικό διαρκούς υποβάθμισης του δημόσιου χώρου.»

Και βλέποντας από την μία το παραπάνω δημοσίευμα, γνωρίζοντας από την άλλη προσωπικά τον αγώνα που κάνουν οργανωμένα οι πολίτες της περιοχής Λαγονησίου – Σαρωνικού με το κίνημα «Ελεύθερες Παραλίες» για να μην ξεπουληθούν σε ιδιωτικά συμφέροντα οι ακτές της Αττικής και όχι μόνο, κοιτώντας παράλληλα τους λόφους από σκουπίδια πάνω και παραπλεύρως των ακτών, ενώ οι κάδοι λίγο πιο πέρα είναι άδειοι, σκέφτεσαι πως τούτο τον τόπο, τον πολλαπλώς ξεπουλημένο, τον λυμαίνονται όλοι. Τον θεωρούν τσιφλίκι τους όλοι. Σκέφτεσαι παράλληλα πως οι ιδιωτικοποιήσεις, τα μεγάλα συμφέρονται, αλλά και οι «μαφίες της ξαπλώστρας» έχουν τους πιο εξαιρετικούς συμμάχους και συνεργάτες. Δουλεύει ο ένας για τον άλλο στο πλαίσιο ενός άρρητου και άτυπου συμφώνου συνεργασίας. Οι δε φωνές που αγωνίζονται για τη διατήρηση του δημοσίου αγαθού και την προάσπιση του είναι δυστυχώς μειοψηφικές, όπως συμβαίνει γενικότερα στην Ελλάδα σε πολλά θέματα.

Τα στίφη των τουριστών.

Του Κώστα Κουτσουρέλη

Η φωτογραφία χθεσινή από τη Μαγιόρκα. Οι κάτοικοι του νησιού διαδηλώνουν κατά των τουριστών ζητώντας τη ζωή τους πίσω. Στη Βαρκελώνη σύμβολο των διαμαρτυριών είναι το νεροπίστολο με το οποίο καταβρέχουν τους εισβολείς. 

Λέω "εισβολείς" και δεν έχω την αίσθηση ότι υπερβάλλω. Ο μαζικός τουρισμός του καιρού μας είναι μια μορφή ύπουλης αποικιοκρατίας. Οι ξένοι εκτοπίζουν τους ντόπιους, τα χούγια και οι απαιτήσεις τους επιβάλλονται με το έτσι θέλω, το κόστος της διαβίωσης πρεκαριοποιεί όλο και περισσότερους, η στέγη γίνεται απλησίαστη, ο δάσκαλος, ο γιατρός, ο φοιτητής δεν μπορούν να σταθούν πουθενά. 

Παντού όπου περνούν τα τουριστικά φουσάτα, σαν τον λίβα αφήνουν πίσω τους καμένα σπαρτά. Πολιτισμοί, παραδόσεις, γειτονιές, μνημεία, τοπία, πατρίδες, τρόποι ζωής: ό,τι γνήσιο, αναστημένο με θυσίες και κόπους αιώνων, αμέσως ψευτίζει, μασκαρεύεται, το μεγαλείο της ιστορίας και της φύσης μετατρέπεται σε μισθωμένο σκηνικό για να καδράρει ο έπηλυς του 24ώρου την ακατάδεχτη φάτσα του, και για να κορδωθεί στους δικούς του ότι, ναι, ήταν κι εκείνος ΕΚΕΙ. 

Εκεί όμως πού; Τι έχει προλάβει να δει και να νιώσει, πόσο μάλλον να γνωρίσει και να καταλάβει, ο πακετοδίαιτος και ο κρουαζιεροφερμένος; Και τι είναι αυτό το εκεί μετά τη δική του επιδρομή, τι έχει απομείνει τώρα πια ζωντανό; 

«Soft» τουρκική πολιτική: από την ναυτιλία και τον τουρισμό μέχρι την τουρκοφωνία …..

Θεοφάνης Μαλκίδης

1.Τουρισμός και τουρκικές ναυτιλιακές εταιρείες….

Οι αναφορές στα μέσα ενημέρωσης τόσο της Τουρκίας, όσο και της Ελλάδας ήταν σχεδόν πανομοιότυπες: Το περασμένο τριήμερο κατά το οποίο οι Τούρκοι εόρτασαν το Μπαϊράμι, τα νησιά του νότιου και ανατολικού Αιγαίου καθώς και η Αλεξανδρούπολη, υπήρξαν και πάλι ο κορυφαίος προορισμός για τους τουρίστες από την Τουρκία.

Ο τουρκικός τουρισμός στην Ελλάδα έχει γνωρίσει σημαντική άνοδο τα τελευταία χρόνια, αποτελώντας πλέον μια σημαντική πηγή εσόδων για την ελληνική οικονομία αφού η Visa-Express, η απλουστευμένη διαδικασία έκδοσης βίζας, που εφαρμόζεται σε Ρόδο, Λέσβο, Λήμνο, Χίο, Σάμο, Λέρο, Κάλυμνο, Κω, Σύμη, Καστελλόριζο, και πλέον και Πάτμος και Σαμοθράκη, επιτρέπει στους Τούρκους πολίτες να επισκέπτονται τα νησιά για έως και επτά ημέρες με ευκολία. 

Το 2024, πάνω από 104.700 Τούρκοι τουρίστες αξιοποίησαν την visa express, ενώ το ίδιο έτος ο αριθμός των Τούρκων τουριστών που επισκέφθηκαν την Ελλάδα ξεπέρασε τα 1,2 εκατομμύρια, ενώ η Τουρκία έχει αναρριχηθεί στην 5η θέση στην κατάταξη των χωρών που επισκέπτονται περισσότερο την Ελλάδα.

Το μοντέλο τουριστικοποίησης των Καρτέλ TUI & το 2024, οδηγεί σε ολοσχερή καταστροφή

Το μοντέλο τουριστικοποίησης των Καρτέλ TUI & το 2024, οδηγεί σε ολοσχερή καταστροφή

(Διακρίνεται πια και δια γυμνού οφθαλμού!)

του Παναγιώτη Κ. Μυλωνά, οικονομολόγου.

1) ΑΝΤΙ ΑΛΛΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ

Ασταμάτητα προς τα Τέμπη και το 2024, οδεύει η οικονομία μας, με την τουριστική ελεφαντίαση, του μοντέλου τύπου TUI, που αυτοκαταστροφικά διακονούμε.

Κι αντί άλλης εισαγωγής στο θέμα, αναφέρουμε τα ακόλουθα:

Ενώ το σκάνδαλο της μεγάλης διαφθοράς στην πολεοδομία της Ρόδου, με την αρχική εμπλοκή 7 τοπικών παραγόντων, έδειξε, μόνο, την κορυφή του παγόβουνου των σκανδάλων π' επικρατούν σε τουρισμό και Τ.Α., πανελληνίως, αφήνοντας έκπληκτη ως & τη Διεθνή Κοινή Γνώμη, εμείς, οι πολίτες της χώρας, υπομειδιάζαμε, γιατί ηταν ένα απ' τα κοινά μας μυστικά! Και ενώ η εξέλιξη της ανάκρισης, της ποινικής υπόθεσης στη Ρόδο, προχωρούσε με τη διαπίστωση πως η περιουσία των εμπλεκομένων, δεν ήταν δικαιολογημένη, με βάση εισοδήματά τους, αύξανε κι η εμπλοκή των αρμόδιων, στα 38 άτομα. Κι η αρρώστια αυτή, της Διοίκησης, της τουριστικής υπερεπέκτασης και της τουριστικοποίησης, έδειχνε πως "κάτι σάπιο υπάρχει στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας", που χρειάζεται βαθιά κάθαρση!

 Η Καθημερινή της Κυριακής ωστόσο,30/3/2025 σε Κύριο Άρθρο της, με τίτλο: <<Συμφωνία για τη δόμηση>>, λέει διάφορα για την ηθική συγκάλυψη του θέματος & για την "ανακάλυψη του τροχού", ξανά (ή "με τη μπάλα στην εξέδρα", επί τω λαϊκότερω). Γίνεται καθαρό, με το άρθρο πως: ήθελε να εξωραΐσει το έγκλημα της Ρόδου, οπως & κάθε άλλο έγκλημα στον τουρισμό! Και οι προτάσεις της για διάλογο, είχαν για περιεχόμενο την: "περί όνου σκιά", στο όνομα: "προστασίας της ανάπτυξης τουρισμου, χωρίς να αλλοιωθεί το τοπίο των νησιών", όπως έγραφε το ίδιο αυτό άρθρο!

 Δεν μας είπε όμως κάτι, για την απαιτούμενη κάθαρση ή και για το: "έγκλημα & τιμωρία! Ούτε ακόμα είπε κάτι, για το πρόβλημα της εγκληματικής διαχείρισης του τουριστικού μας προϊόντος, απ' το σκάνδαλο των Καρτέλ της TUI, που είναι ορατό, πια, ακόμα και δια γυμνού οφθαλμού! Και όπου, το συγκρότημα της Καθημερινής, προβάλλει -μονοδιάστατα- τα Success Storiy του ελληνικού τουρισμού! Αξίζει να δούμε, όμως & το οικονομικό βάρος το οποίο αντιπροσωπεύει η απερίσκεπτη διαχείριση του μοντέλου των Καρτέλ TUI που ασκούμε, πριν να την σκιάσει η Νερώνεια λαίλαπα του αχαλίνωτου Τραμπισμού που μας συνεπαίρνει, ήδη. Έτσι, με στοιχεία της Τ.τ.Ε, της τουριστικής κίνησης του 2024, αναδεικνύονται ως άνθρακες οι θησαυροί τουριστικού μοντέλου και για το οποίο ανοήτως, θριαμβολογούμε.

 Γιατί, παρά τα νέα ρεκόρ, όλων των εποχών, σε Αφίξεις και τουριστικά Έσοδα, φαίνεται πως, πορευόμαστε σε μια οικονομική καταβαράθρωση, η οποία είναι μεγαλύτερη από εκείνη του 2009 και με δείκτες, που οδηγούν σε εθνική αποσύνθεση.

 Μέσω εισαγωγής μας στον αθέμιτο ανταγωνισμό, που μας επέβαλε -μαζί  με τα Μνημόνια- η γερμανική TUI, στη λειτουργία της τουριστικής μας αγοράς.

Τουρισμός: Από τα χαμόγελα στον προβληματισμό

Από το capital.gr

Οι επιχειρηματίες του τουρισμού έβλεπαν τη μειωμένη αγοραστική δύναμη των τουριστών φέτος το καλοκαίρι. Εντούτοις δεν περίμεναν πως η υστέρηση της κατανάλωσης θα αποτυπωνόταν στο τουριστικό καλάθι, καθώς η κίνηση από το εξωτερικό ήταν μεγάλη και οι πληρότητες κυμαίνονταν στα ίδια επίπεδα με πέρσι στα ξενοδοχεία της χώρας.

Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για το ταξιδιωτικό ισοζύγιο πληρωμών τον Ιούλιο έφεραν την τουριστική αγορά αντιμέτωπη με την πραγματικότητα.

Έπειτα από πολλές σεζόν, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις εμφάνισαν πτώση κατά 4,2%, φτάνοντας στα 4,03 δισ. ευρώ, έναντι 4,2 ευρώ τον αντίστοιχο μήνα του 2023. Και μπορεί το τουριστικό ταμείο σε επίπεδο επταμήνου να είναι πάνω (οι ταξιδιωτικές εισπράξεις καταγράφουν άνοδο κατά 5,6% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023, αγγίζοντας τα 11 δισ. ευρώ), όμως ο προβληματισμός για την πορεία του τουρισμού, στην καρδιά μάλιστα της τουριστικής περιόδου, είναι κάτι παραπάνω από έντονος.

Ποιος φταίει

Το προηγούμενο διάστημα τουριστικοί φορείς έκαναν λόγο για σημάδια κόπωσης, βλέποντας κυρίως τη μείωση στην εστίαση, την πτώση της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι, αλλά και τη μεγάλη στροφή των επισκεπτών στα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης. Στο επιβαρυμένο αυτό κλίμα ήρθαν να προστεθούν οι νέες επιβαρύνσεις για τον τουριστικό χώρο, όπως οι αυξήσεις σε τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή και τέλη παρεπιδημούντων, και η αύξηση του τέλους εισόδου για τους επιβάτες κρουαζιέρας.

Η μείωση των εσόδων από τον τουρισμό, που καταγράφεται τον μήνα Ιούλιο, αλλά υπάρχουν φόβοι πως θα συνεχιστεί και τον Αύγουστο, αποδίδεται από παράγοντες της αγοράς στην ακρίβεια, που οδηγεί τους επισκέπτες σε λιγότερες διανυκτερεύσεις και μικρότερο budget, αλλά και στις βραχυχρόνιες μισθώσεις τύπου Airbnb, που είναι πιο οικονομικές σε σύγκριση με τα πακέτα all inclusive.

Είναι χαρακτηριστικό πως τον Ιούλιο η μείωση της μέσης δαπάνης ανά ταξίδι έφτασε το 9,1%.

Πτωτικά οι βασικές δεξαμενές τουριστών

Η πτώση στα έσοδα άγγιξε σχεδόν όλες τις μεγάλες δεξαμενές από το εξωτερικό. Οι εισπράξεις από τη Γερμανία μειώθηκαν τον Ιούλιο κατά 9,9% και διαμορφώθηκαν στα 540 εκατ. ευρώ, ενώ οι εισπράξεις από τη Γαλλία μειώθηκαν κατά 34,2% στα 230 εκατ. ευρώ. Μείωση παρουσίασαν και οι εισπράξεις από την Ιταλία κατά 1,5%, οι οποίες έφτασαν στα 276 εκατ. ευρώ. Από τις λοιπές χώρες, αύξηση κατά 1,2% παρουσίασαν οι εισπράξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 720 εκατ. ευρώ, ενώ οι εισπράξεις από τις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 11,7% και διαμορφώθηκαν στα 219 εκατ. ευρώ.

Η υπονόμευση του τουρισμού από τα διεθνή καρτέλ και την Τρόικα 29 Σεπτεμβρίου 2024από Φίλοι του Analyst

Οι πολύ χαμηλές κατά κεφαλήν τουριστικές δαπάνες της Ελλάδας οφείλονται κυρίως στο ότι, οι τουρίστες μένουν όλο και λιγότερο χρόνο, ενώ οι τουριστικές αφίξεις είναι επικεντρωμένες σε ποσοστό 77% στο τετράμηνο Ιουνίου/Σεπτεμβρίου – επί πλέον στο ότι, οι τουριστικές κλίνες που διαθέτουμε (προσφορά) είναι περισσότερες από τη ζήτηση ακόμη και στους μήνες αιχμής, με αποτέλεσμα να πιέζονται οι τιμές, καθώς επίσης στην αύξηση του οδικού και όχι μόνο τουρισμού, από τις φτωχότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Όλα τα παραπάνω είναι το αποτέλεσμα των αρνητικών συνεπειών των τουριστικών υπερεπενδύσεων ολόκληρης της τελευταίας 12ετίας – των εναρμονισμένων πρακτικών νόθευσης του υγιούς ανταγωνισμού στην ελληνική τουριστική αγορά, τους οποίους επέβαλε η δόλια και προμελετημένη υπερμόχλευση των τουριστικών επενδύσεων.

.

Ανάλυση

Εισαγωγικά, μας έκανε εντύπωση η ανάλυση της Εθνικής Τράπεζας, με τον τίτλο: «Χαμένα στις στατιστικές έξτρα τουριστικά έσοδα 1 δις € (πηγή)» – αφού θα περιμέναμε περισσότερο επαγγελματισμό από ένα τέτοιο κορυφαίο ίδρυμα της χώρας μας, με κριτήριο το ότι απασχολεί αρκετούς οικονομολόγους.

Ειδικότερα, το δημοσίευμα και η μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, αναζητά την μη αποτύπωση κάποιων υπαρκτών και μη καταγεγραμμένων τουριστικών εσόδων, της τάξης του 0,5% του ΑΕΠ ή ενός δις € –  από την μη αξιόπιστη καταγραφή τους, εκ μέρους του συστήματος τουριστικής καταγραφής συνόρων. Σταγόνα στον ωκεανό δηλαδή, αλλά εν προκειμένω τα εξής:

(1) Οι λόγοι που επικαλείται η Εθνική, είναι από πρόχειρα εκτιμητικοί, έως και αόριστοι. Σε κάθε περίπτωση, εάν είχαν βάση, δεν θα αφορούσαν μόνο την τρέχουσα περίοδο, όπου τα τουριστικά έσοδα, σε μέση τουριστική κατά κεφαλήν δαπάνη (ΜΤΔ), υστερούν ονομαστικά (=με τον πληθωρισμό), από τα προηγούμενα έτη – θα αφορούσαν επίσης τα προηγούμενα έτη.

(2) Ενώ αναζητείται το 1 δις € τουριστικών εσόδων, δεν συνεκτιμώνται οι απώλειες των πραγματικών εσόδων – του 26% που προκύπτει από το 20% του πληθωρισμού από το 2020 έως σήμερα (=τιμές καταναλωτή Αύγουστος 2020 στο 97,99 και Ιούνιος 2024 στο 118,24), συν το 6% της ονομαστικής μείωσης της ΜΤΔ.

Εδώ πρόκειται για μία πραγματική απώλεια τουριστικών εσόδων της τάξης των 5,33 δις € (20,5 δις Χ 26%) – ενώ δεν αναζητείται το σημαντικότερο: η διαφυγή τουριστικών μας εσόδων, από τη διαφορά της ΜΤΔ της Ελλάδας (629 € το 2023, κάτω από 580 € το 2024) και της Πορτογαλίας (1.374 €, πηγή).

Εν προκειμένω, εάν με τις δικές μας τουριστικές αφίξεις (32.728.000) είχαμε τη ΜΤΔ της Πορτογαλίας, τότε τα έσοδα μας θα έπρεπε να είναι σχεδόν 45 δις € – οπότε τα διαφυγόντα έσοδα είναι της τάξης των 24,5 δις € (45-20,5).

(3) Εκτός τώρα από τους μέσους όρους της ΜΤΔ στη χώρα, η οποία  σημείωσε ονομαστική πτώση το 2024 (πολύ μεγαλύτερη εάν συμπεριλάβουμε τον πληθωρισμό), η μείωση οφείλεται στα εξής:

α. Στο ότι, ενώ σημειώνουμε παγκόσμιο αρνητικό ρεκόρ, με το 60% των εισπράξεων, να γίνονται στο 3ο τρίμηνο κάθε έτους, έναντι 42%, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, ή στο 77% στο τετράμηνο Ιουνίου/ Σεπτεμβρίου, έχουμε σε όλους αυτούς τους μήνες αιχμής πλεόνασμα κλινών – με πληρότητες που δεν υπερβαίνουν το 85-90%. Το γεγονός αυτό σημαίνει πως υπάρχει περιθώριο πιέσεων στα τουριστικά πακέτα, εκ μέρους των ξένων tour operators – με αποτέλεσμα να μειώνονται οι ονομαστικές τιμές.

β. Στο ότι συγκυριακά εφέτος, αυξήθηκαν οι οδικές αφίξεις που αφορούν κυρίως τουρίστες της Ανατολικής Ευρώπης – με λιγότερες ημέρες διανυκτέρευσης και με χαμηλότερη ΜΤΔ, από τους τουρίστες άλλων κρατών, με αποτέλεσμα να επηρεασθεί πτωτικά η ΜΤΔ.

(4). Το γεγονός της υστέρησης των τουριστικών μας εσόδων, γίνεται ακόμη πιο ζοφερό στην οικονομική του αποτίμηση – εάν συνειδητοποιήσουμε ότι, τα έσοδα αυτά δεν είναι κέρδη, αλλά τζίρος. Δηλαδή, όγκος συναλλαγής και κύκλος εργασιών που μπορεί να υστερεί ακόμη και από το «κόστος παραγωγής» του τουριστικού μας προϊόντος – να είναι δηλαδή χαμηλότερες οι τιμές από το κόστος,  οπότε ζημιογόνες, ειδικά με τις συγκριτικές εκτιμήσεις στη ΜΤΔ με άλλες χώρες.

ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΝΑ ΣΚΑΣΕΙ Η ΦΟΥΣΚΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Του Νίκου Ξυδάκη 

―

||  Υπερτουρισμός, μια τερατώδης αναδιάρθρωση κεφαλαίου: Μαζικές μεταβιβάσεις γης και επιχειρήσεων, συγκέντρωση από κερδοσκοπικά funds, ξέπλυμα χρήματος από ναρκοκαρτέλ. ||

―

Στη μακρινή δεκαετία του ‘90, στα χρόνια της λατρείας του τουρισμού, μια μικρή ομάδα νέων ανθρώπων στη Μύκονο, τη ναυαρχίδα και πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης, είδαν βαθιά στο παρόν και είδαν το μέλλον. Ηταν, ήμαστε, η εφημερίδα Μυκονιάτικη (1988-2001). Βλέπαμε τι γινόταν και αντιλαμβανόμασταν τι θα γίνει. Δυστυχώς, τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ χειρότερα και από τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις, και όχι μόνο για τη Μύκονο, για όλη την Ελλάδα, που έκτοτε έπεσε στη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού.

 

Με αφορμή την κατασκευή μαρίνας μέσα στην προστατευόμενη Χώρα, κάτω από τους Μύλους της Unesco και το Ξενία του Άρη Κωνσταντινίδη, πλάι στην πολυφωτογραφημένη «Βενετιά»-Κάστρο, αντιδράσαμε σε ό,τι μας φαινόταν, και θα ήταν, ανεπανόρθωτη αλλοίωση της οικιστικής, περιβαλλοντικής και πολιτιστικής φυσιογνωμίας, και υπερφόρτωση της ήδη επιβαρυμένης Χώρας.

 Ημασταν λίγοι, πολύ λίγοι. Πολύ λίγοι έβλεπαν με σκεπτικισμό τότε την αλόγιστη «ανάπτυξη». Ο μακρύς και δύσκολος αγώνα τέλειωσε αφενός με αναστολή της χρηματοδότησης από την Κομισιόν, για περιβαλλοντικούς λόγους (η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων ήταν ως συνήθως μαϊμού…), με τη συμπαράσταση των Μιχάλη Παπαγιαννάκη και Αλέκου Αλαβάνου. Αφετέρου, με προσφυγή μας στο Συμβούλιο της Επικρατείας (Ε’ Τμήμα), που δικαίωσε το σκεπτικό μας. (Συνήγορος μας, ο πολυφίλητος αείμνηστος Σαράντης Ορφανουδάκης, καθηγητής ΑΠΘ, ο οποίος δημοσίευσε σε επιστημονικό περιοδικό την πρωτότυπη αυτή υπόθεση και την ιστορική απόφαση του ΣτΕ. Βέβαια, τώρα έχει χαθεί η οικολογική παράδοση του Ε’ Τμήματος και το ΣτΕ παλινωδεί στα περιβαλλοντικά.) 

ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΝΗ ΣΤΟ ΧΑΟΣ

Τα Καρτέλ της TUI -η άλλη όψη των Μνημονίων- επιτείνουν την οικονομική μας αφαίμαξη. Κι η Επιτροπή Ανταγωνισμού ποιεί την νήσσαν

του Παναγιώτη Κ. Μυλωνά, οικονομολόγου

Τα Success Stories, των Καρτέλ της γερμανικής TUI, είναι η άλλη όψη του νομίσματος των -γερμανικής έμπνευσης- Μνημονίων. Καρτέλ, που επέφεραν μονοκαλλιέργεια στο παραγωγικό μας μοντέλο κι επέτειναν την οικονομική αφαίμαξή μας. Κι η αποθέωση ανάπτυξης που σημειώσαμε στο τουρισμό, δεν ήταν η μοιραία καταφυγή μας, στην ακραία λαίλαπα της μεγάλης οικονομικής κρίσης των Μνημονίων. Αλλά, ήταν ολοκλήρωση της “Εσωτερικής Υποτίμησης”, των Μνημονίων κι αποικιακής καταλήστευσης του παραγωγικού μας δυναμικού, απ’ τα γεωστρατηγικά σχέδια της Γερμανίας. Ωστόσο, η απεξάρτησή μας από την μονοκαλλιέργεια τουρισμού, στην οποία οδήγησε η εναρμονισμένη δράση των Καρτέλ TUI, συνιστά προϋπόθεση επιβίωσης. Και η μονοκαλλιέργεια του παραγωγικού μας μοντέλου, δεν συνιστά μια εξάρτηση, αποικιακού τύπου, που υπονομεύει το μέλλον μας, μα πλήττει, βαρύτατα & το παρόν. Κι η παραβίαση στο Δίκαιο του Ανταγωνισμού, δεν στραγγαλίζει, μόνο, την τουριστική αγορά, αλλά και την οικονομία, συνολικά. Ενώ κι η Επιτροπή Ανταγωνισμού περί άλλων τυρβάζει αναρμοδίως κι ανεπιτυχώς. Με τις -κατ’ εξαίρεση- άδειες, για τα αποτυχημένα καλάθια: Νοικοκυριού, Νονού ή Κουμπάρας & δεν συμμαζεύεται… Ταυτόχρονα, η Επιτροπή, “ποιεί την νήσσαν” παραλείποντας να αποκρούσει -παρ’ ότι αρμόδια- τα Καρτέλ που ‘χει συστήσει η TUI και ληστεύουν τη χώρα. Με την εφαρμογή αντιανταγωνιστικών δράσεών τους, με τις δόλιες κι εναρμονισμένες πρακτικές που εξασκούν, μόχλευσης τουριστικών επενδύσεων, κυρίως. Και μεθόδους, που φέρνουν πλεόνασμα κλινών και πτώση στις τιμές των τουριστικών πακέτων. Από νόθευση του υγιούς ανταγωνισμού στο τουρισμό, που ασκήθηκε -συγχρόνως προς τα Μνημόνια- απ’ τη TUI. Μια λειτουργία Καρτέλ, που δεν συνιστά, αιτία των στρεβλώσεων, μόνο, αλλά ακυρώνει & αναπτυξιακές μας προοπτικές. Γίνεται και υπαίτια ελλειμματικής οικονομικής λειτουργίας, που έχασε και το αντανακλαστικό ελατήριο ανάπτυξης: “V”, ως αντιστάθμισμα και συνέπεια οικονομικής καταστροφής που είχαμε. Κι αδυνατούμε, πλέον, να επωφεληθούμε απ’ το Ταμείο Ανάκαμψης κι Ανθεκτικότητας, όσο μας αποστερούν τα δεδουλευμένα τουριστικά Έσοδα. Με ποσά, που εκτιμούμε σε: 10 δισ. € ή και στο: 5,5% του ΑΕΠ της χώρας μας, ετησίως (σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, για τα οικονομικά μεγέθη και τη τουριστική κίνηση του 2019.). Τα Success Story τουρισμού, με διψήφιες, σε %, τις ετήσιες αυξήσεις αφίξεων τουριστών, καθηλώνουν την αναπτυξιακή μας προσπάθεια, υπονομεύουν τη χώρα και φτάνουν να αποδυναμώνουν ως & την αγορά εργασίας, διευρύνοντας & το έλλειμμα του Εμπορικού μας Ισοζυγίου, δυναμιτίζοντας και το δημογραφικό ζήτημα. Η Επιτροπή Ανταγωνισμού -με την αδράνειά της- υποθάλπτει τα Καρτέλ που υπονομεύουν τη χώρα κι όχι μόνο οικονομικά. Και η γερμανική TUI, με τη δεσπόζουσα θέση της στο τουρισμό. Τόσο διεθνώς, όσο και εγχωρίως, διαθέτει όλα τα χαρτιά στα χέρια της και κάνει το παιχνίδι. Είτε ως ολιγοψώνιο, στο τουριστικό μας στερέωμα και η μεγαλύτερη Τour Οperator. Είτε κι ως ολιγοπώλιο αλλά και ο μεγαλύτερος ξενοδοχειακός όμιλος της χώρας, το 2019. Και με συμπραξεις της με άλλους ομίλους όπως π.χ.: την κυπριακή Atlantica, τη Grecotel κ.ά. Αλλά με παράπλευρες συνέργειες ,η γερμανοκρατούμενη Α.Α.Δ.Ε. & τη γερμανική Fraport. Και τα Καρτέλ της TUI, να λειτουργούν και στις δυο όχθες του ανταγωνισμού: στο Νόμο, προσφοράς & ζήτησης. Καθιστώντας τον ανταγωνισμό, στη τουριστική αγορά, ως το πιο σύντομο ανέκδοτο του: “Γιάννης κερνά και Γιάννης πίνει…”! Ώστε, τα Καρτέλ αυτά, να μπορούν, ευχερέστερα, να λεηλατούν και τη χώρα, με εναρμονισμένες δόλιες και παράνομες, συνέργειες, στο τουρισμό…

Ο Τουρισμός, μας αφορά όλους, αλλά με το αρνητικό πρόσημό του, πια! (Γ)

(Πραγματεία ΤΕΣΣΆΡΏΝ ΜΕΡΏΝ...

Μια πραγματεία, με θέμα: Την κατάβασή μας, ως τον "κάδο της ιστορίας του μη χειρότερα", απ' τα Ρεκόρ του μοντέλου της γερμανικής TUI.)

του Παναγιώτη Κ. Μυλωνά, οικονομολόγου.

                    Μ Ε Ρ Ο Σ     Τ Ρ Ι Τ Ο 

                                   (Γ) :

Συμπληρώνοντας & παραφράζοντας -αβίαστα κι επί τω αληθέστερω- το αναγνωριστικό σλόγκαν της -πρόσφατης- 11ης Γενικής Συνέλευσης του Ξ.Ε.Ε. (Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας), φτάνουμε να λέμε κι εμείς, πως: <<Ο Τουρισμός μας αφορά όλους. Αλλά με το αρνητικό πρόσημό του, πια!>>.  Ενώ και το μοντέλο υπερανάπτυξης του μαζικού τουρισμού της γερμανικής TUI, που διακονούμε, μας στέλνει, ασυνόδευτους, όλους, προς το γκρεμό του: "μη χειρότερα"...

Έτσι, με την ίδια εισαγωγή του τρίτου Μέρους, ξεκινούσε κι η εισαγωγή του πρώτου & δεύτερου Μέρους της παρούσας πραγματείας. Επικολλούμε, αμέσως εδώ, το σύνδεσμο του (Α) Μέρους:

https://new-economy.gr/2023/12/21/o-tourismos-mas-afora-olous/?fbclid=IwAR2vYmxOchC8zmtFAxmNoVEZJaevC6cDUlz81kPsyxJ2ZtBdzMWzP8TKoG4

Επικολλούμε, επίσης, εδώ & το σύνδεσμο του δεύτερου (Β) Μέρους, που αμέσως και αυτός ακολουθεί:

https://new-economy.gr/2024/01/19/o-tourismos-mas-afora-olous-2/?fbclid=IwAR17KJ9MS6Xthx9C_TXommzKS2efhP4E2xC1pAcdOYCF9CZT-I9g6jCYc7I

ΚΕΦΆΛΑΙΑ: 1), 2), 3), 4), 5), ...

Και ενώ καθαρογράφαμε το 3ο, αυτό, μέρος της πραγματείας & του πονήματος αξιολόγησης, της αβάσταχτης ελαφρότητας των αποδόσεων του τουριστικού κλάδου της χώρας μας, ήρθε, απ" τη Τ.τ.Ε, η δημοσίευση των νεότερων στοιχείων της τουριστικής κίνησης του Νοεμβρίου 2023 & της ενσωμάτωσής του στα στοιχεία του 11μήνου του έτους.  Κι όπου, οι -έως και μόλις πριν από  λίγο- αρνητικές αποδόσεις του ελληνικού τουρισμού, δυσμενοποιήθηκαν κι άλλο, παρ' ότι σπάσαμε όλα τα Ρεκόρ, όλων των εποχών, σε απόλυτα μεγέθη. Στις Αφίξεις τουριστών, με αύξησή τους, απ' το 2022, κατά: 17,4% ή σε 31.969.700 τουρίστες. Και στα τουριστικά Έσοδα, με την αύξησή τους, απ' το 2022, στο: 15,4% μόλις & στα: 20,1154 δισ. €, στο 11μηνο. Και με νέα ρεκόρ, για το 2023, σε σχέση & με τις προ της πανδημίας του Covid, επιδόσεις μας, να ισοδυναμούν με ποσοστά π' εγγίζουν ως και το +10%, απ' το 2019. Είναι γεγονότα τα οποία σημαίνουν, ότι, ενώ είχαμε, μια πλήρη -ποσοτικά- επανάκαμψη του τουρισμού μας, ως τα ανώτερα προπανδημικά μας επίπεδα, του 2019, αλλά και μια εντυπωσιακή υπέρβασή τους, σε αφίξεις.  Όταν κι η επανάκαμψη αυτή, του τουρισμού, στις άλλες χώρες της Ε.Ε., δείχνει να υπολείπεται, ακόμα & κατά μ.ό.:( -10%),, απ' τα προπανδημικά επίπεδα. Εμείς εδώ, να τα έχουμε υπερβεί και με διαφορά... Ωστόσο, αυτή η διαφορετικότητα της επανάκαμψης του τουρισμού -απ' τον Covid-19- στην Ελλάδα & στην υπόλοιπη Ε.Ε., οφείλεται σε αντίστροφη κίνηση της μεταβολής των μεγεθών, τόσο στον αριθμό των κλινών των ξενοδοχείων, όσο και στις τουριστικές μας τιμές, οι οποίες και μεγαλώνουν τις αποστάσεις, μα με δική μας την υστέρηση των τιμών. Κάτω κι από συνθήκες, που ορίζουν οι ακόλουθες παρατηρήσεις:

(α) Σημειωθηκε αντίστροφη εξέλιξη. Με μια λογική Μείωση (-5%), στο δυναμικό των κλινών, της Ε.Ε., στην περίοδο της πανδημίας. Και με την παράλογη Αύξηση (+6%), του δυναμικού κλινών μας, στην περίοδο της πανδημίας του Covid-19. Λόγω της προαναφερθείσας ήδη εγκληματικής εγκυκλίου, με κωδικό: ΠΟΛ. Α. 1150/6ου - 2020, της Α.Α.ΔΕ., "Αναστολή της καταβολής του Φ.Π.Α., στον κλάδο τουρισμού, μέχρι 2027" (σικ).

(β) Της μεγάλης & ζημιογόνας πτώσης τιμών, στα τουριστικά μας πακέτα. Παρ' ότι, Μ.Δ.Τ. (Μέσες Δαπάνες ανά Τουρίστα), στις άλλες χώρες Ε.Ε., ήταν υπερδιπλάσιες, απ' τη χώρα μας. Και με τις σημερινές μας τιμές, να είναι κατώτερες, ακόμα και ονομαστικά, απ' αυτές του 2019...

Ο Τουρισμός, μας αφορά όλους, αλλά με το αρνητικό πρόσημό του, πια!

(Πραγματεία ΔΥΟ ΜΕΡΏΝ…

Μια πραγματεία, με θέμα: Την κατάβαση μας, ως τον “κάδο της ιστορίας του μη χειρότερα”, απ’ τα Ρεκόρ του μοντέλου της γερμανικής TUI.)

του Παναγιώτη Κ. Μυλωνά, οικονομολόγου.

Μ Ε Ρ Ο Σ Π Ρ Ω Τ Ο (Α)

Συμπληρώνοντας & παραφράζοντας -αβίαστα κι επί τω αληθέστερω- το αναγνωριστικό σλόγκαν της -πρόσφατης- 11ης Γενικής Συνέλευσης του Ξ.Ε.Ε. (Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας), φτάνουμε να λέμε κι εμείς, πως: «Ο Τουρισμός μας αφορά όλους. Αλλά με το αρνητικό πρόσημό του, πια!». Ενώ και το μοντέλο υπερανάπτυξης του μαζικού τουρισμού της γερμανικής TUI, που διακονούμε, μας στέλνει, ασυνόδευτους, όλους, προς το γκρεμό του: “μη χειρότερα”…

Πρόκειται για την εξιστόρηση μιας τραγωδίας, της σύγχρονης κακοδαιμονίας της χώρας μας, που οδηγείται στην ιστορική αποτέφρωσή της, με στερεότυπα των Success Story & την αφελή μακαριότητα κι ευμενή, μα ψευδή, προκατάληψη των Ρεκόρ της αυταπάτης μας, που προσφέρει το τουριστικό μοντέλο της γερμανικής TUI…

Κι η Τουριστική Ελεφαντίαση, που πλάκωσε ήδη, μαζί με τα σύνδρομα εκφυλιστικού τουριστικού υδροκεφαλισμού, που μας διακρίνουν, πλήττουν, βάναυσα, την Αγορά, τις Επενδύσεις, αλλά και το Δημογραφικό μας Ζήτημα.

Εξακολουθούν ωστόσο & μέσα στην “Ομίχλη του Πολέμου”, να κρύβονται τα “Αυτοκτονικά Ρεκόρ” του ελληνικού τουρισμού, που μας έφεραν κι οι Success Stories, ιστορίες της γερμανικής TUI. Όπως, επίσης και η μονοκαλλιέργεια τουρισμού που μας επιβάλουν, ολοένα, οι αυξανόμενες νέες αφίξεις τουριστών, οι οποίες και προηγουμένως οδήγησαν σε ανεπανόρθωτες, πλέον, βλάβες και ελλείμματα, στη στρέβλωση του παραγωγικού μας μοντέλου και σε υποτροπή μας, σε συνθήκες, όχι όμοιες, μα χειρότερες, ίσως & της ιστορικής και θλιβερής μονοκαλλιέργειας, της σταφιδικής κρίσης, που μας ρήμαξε & μας σημάδευσε βαριά. Οδηγώντας στον γκρεμό: το Δημογραφικό, την ανάπτυξη και τη χώρα ολόκληρη!!!

– Μα, πως μπορούν να λέγονται, έτσι, όλα αυτά;;;

“ΑΥΤΟΑΠΟΚΆΛΥΨΗ ΤΏΡΑ” (Ή και… “Μήπως είδατε τη TUI, στην πυρκαγιά στη Ρόδο?”)

του Παναγιώτη Κ. Μυλωνά, οικονομολόγου

Η ίδια η προβοσκίδα της αναρρόφησης, απ’ το λογότυπο της γερμανικής TUI, μας δείχνει και τον ένοχο στον καθρέπτη της…

-Επτά τα θανάσιμα τουριστικά αμαρτήματα, που μας στερούν τη διάσωση, απ’ την κόλαση των Καρτέλ, της εννιακέφαλης Λερναίας Ύδρας, της γερμανικής TUI και των αλλεπάλληλων κρίσεων, που μας ταλανίζουν ακατάπαυστα:

1. ΟΚΝΗΡΊΑ, ΣΤΑ ΕΠΙΠΛΈΟΝΤΑ ΑΝΆΚΛΙΝΤΡΑ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΉΣ TUI ΚΙ ΟΙ ΦΡΟΎΔΕΣ ΕΛΠΊΔΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΌΣ ΜΑΣ

Είναι αδιαμφισβήτητο, πως: τον ελέφαντα στο δωμάτιο -με μονοκαλλιέργεια τ’ ελλειμματικού και φτηνομαζικού υπερτουρισμού, που κι από πριν μας απειλούσε θανάσιμα, ώστε θα ‘πρεπε να είχαμε προφυλαχτεί ενωρίτερα- τον γέννησε και τον εξέθρεψε, το ποινικό μητρώο εγκλημάτων της γερμανικής TUI. Ενώ & το “κίνημα πετσέτας” -παρ’ ότι διεκδικεί, τώρα, αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα, στη χρήση του δημόσιου χώρου, τα οποία καταπατούνται βάναυσα, απ’ την ανομία π’ εκτρέφει ο υπερτουρισμός- αδυνατεί -μήτε και σε μια παρανυχίδα του- να αγγίξει το θέμα των αποπνικτικών στρεβλώσεων, που προξενεί το μοντέλο της γερμανικής TUI, που αθεράπευτα διακονούμε. Στρεβλώσεις που συνιστούν και τα πειστήρια, των ένοχων ευθυνών της γερμανικής TUI. Εκείνα που ξεκινούν από καταπάτηση των κανόνων τ’ υγιούς ανταγωνισμού στη τουριστική αγορά. Μέχρι & την καταλήστευση των νόμιμων αποδόσεων του τουριστικού μας επιτηδεύματος. Και φτάνουν ως τις δυστοπικές στρεβλώσεις του περιβάλλοντος και της ιδιοπροσωπείας μας. Ενώ συνεπάγονται και αφαίμαξη των όρων και προϋποθέσεων της βιωσιμότητάς μας. Χωρίς να υπάρχει, όμως, κάποιο σχέδιο υπέρβασης τους στο μέλλον μας. Όπως ίσως καταδεικνύεται στην πρόσφατη αρθρογραφία μας, που επικολλούμε στο σύνδεσμο που ακολουθεί:

https://new-economy.gr/2023/07/20/xima-sto-kima-o-tourismos/#

Εντελώς αδικαιολόγητα, λοιπόν και η Επιτροπή Ανταγωνισμού, εξακολουθεί να κωφεύει. Ενώ μοιάζει να αποτελεί το παραβάν απόκρυψης, στις συνεχείς ανομίες και στις εξακολουθητικές παραβάσεις της σύννομης λειτουργίας τ’ υγιούς ανταγωνισμού, στην αγορά του τουριστικού μας προϊόντος. Αλλά & της κατίσχυσης του “δίκαιου του ανταγωνισμού” στη χώρα μας. Καθώς κι οι παραβιάσεις κάθε ορίου αναμονής κι ανοχής μας, στην παρατεταμένη αδράνεια της Επιτροπής Ανταγωνισμού, τείνουν να έχουν εξαντληθεί, πια. Μα χωρίς καμιά ακόμα αντίδραση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, στη διευρυνόμενη λεηλασία του τουρισμού και της χώρας όλης, απ’ τη γερμανική TUI. Ενώ κι ως Επιτροπή, “ποιεί την νήσσαν”, απ’ το 2015. Χρονολογία της πρώτης, των αναφορών μας, προς αυτήν!

Φουντώνει το «κίνημα της πετσέτας» στα νησιά

Μετά τη Ρόδο και την Πάρο, οι πολίτες στη Νάξο ξεσηκώνονται οργανωμένα κατά της παράνομης κατάληψης παραλιών

Τα παραδείγματα της Ρόδου και της Πάρου, όπου οι πολίτες ξεσηκώθηκαν κατά της παράνομης κατάληψης παραλιών –και γενικώς των κάθε είδους αυθαιρεσιών στον αιγιαλό– βρίσκουν ολοένα και περισσότερους μιμητές. Σε πολλές περιοχές της χώρας ομάδες πολιτών που δεν είχαν μέχρι σήμερα καμία ανάμειξη με τα κοινά οργανώνονται και αναζητούν τρόπους να ζητήσουν τη βοήθεια από το κεντρικό κράτος, καθώς σε τοπικό επίπεδο αισθάνονται αβοήθητοι. Τελευταίο παράδειγμα η Νάξος όπου οι πολίτες ξεσηκώθηκαν κατά της παράνομης κατάληψης παραλιών –και γενικώς των κάθε είδους αυθαιρεσιών στον αιγιαλό– βρίσκουν ολοένα και περισσότερους μιμητές. Σε πολλές περιοχές της χώρας ομάδες πολιτών που δεν είχαν μέχρι σήμερα καμία ανάμειξη με τα κοινά οργανώνονται και αναζητούν τρόπους να ζητήσουν τη βοήθεια από το κεντρικό κράτος, καθώς σε τοπικό επίπεδο αισθάνονται αβοήθητοι. Τελευταίο παράδειγμα η Νάξος, όπου μέσα σε ελάχιστες ημέρες έγινε μια πρώτη καταγραφή των παρανομιών και ετοιμάζεται φάκελος για να σταλεί στον εισαγγελέα. Με άλλα λόγια, οι πολίτες αντικαθιστούν τις απούσες ελεγκτικές αρχές.

Την αρχή έκανε τον Ιούνιο η Ρόδος με τη δημιουργία του δικτύου «Ομπρέλα», από πολίτες οι οποίοι ζητούσαν βοήθεια για να αναδείξουν το πλήθος των παρανομιών στις ακτές του νησιού. Το δίκτυο έκανε συνέντευξη Τύπου και ξεκίνησε μέσω συγκέντρωσης στοιχείων και ανακοινώσεων μια προσπάθεια να αναδείξει το θέμα στον δημόσιο διάλογο.

Ακολούθησε η Πάρος. Η Κίνηση Πολιτών Πάρου προχώρησε ένα βήμα περισσότερο....

Κλικ ΕΔΩ για να διαβάσετε όλη τη δημοσίευση...