Ευχές από τον Γερομοριά...

Χριστός Ανέστη!

Του Γιώργου Τασιόπουλου 

Η κορυφαία εορτή της Ορθοδοξίας μας καλεί να κάνουμε την υπέρβαση του θανάτου με τον τρόπο της Σταύρωσης και της Ανάστασης!

Η καταθλιπτική παρακμιακή ολίσθηση του ατομικού και συλλογικού μας βίου μας δοκιμάζει, οδηγούμαστε στην απόγνωση!

Ήρθε η ώρα της επιλογής, πρέπει να επιλέξουμε, ή με τον ορθολογικό, πνιγηρό τρόπο της εθελούσιας υποταγής του αρπακτικού Εγώ μας στα δεσμά του θεσμικού δικαίου της Δύσης ή με τον τρόπο της εκούσιας ελευθερίας της Αγάπης;

Οι διανοητές της Δύσης αρκετά δύσπιστοι, δεν ένιωθαν καθόλου αισιόδοξοι για την εξέλιξη, τον βηματισμό στην ιστορία του ανθρώπου. 

Ο Μακιαβέλι έγραψε: "... είναι ανάγκη, όποιος θεμελιώνει μία πολιτεία και της βάζει νόμους, να παίρνει προκαταβολικά για κακούς όλους τους ανθρώπους και να τους πιστεύει πάντα έτοιμους να φανερώσουν την κακία της ψυχής τους μόλις τους ξαμολύσεις ελεύθερους".

Για να συμπληρώσει ο Τ. Χομπς στο Λεβιάθαν:

"... Ο ανθρώπινος βίος είναι μοναχικός, ενδεής, βρωμερός κτηνώδης και βραχύς... Η φύση διαιρεί έτσι τους ανθρώπους και τους παρωθεί να αλληλοσυγκρούονται να  άλληλοεξοντώνονται... Ο λογικότερος τρόπος για να εξασφαλιστεί κανείς από αυτήν την αμοιβαία βεβαιότητα είναι να προκαταβάλλει τους άλλους, το να κυριαρχήσει, δηλαδή, με τη βία ή με την κολακεία πάνω σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους, μέχρι που να πάψει να διακρίνεται κάποια άλλη δύναμη ικανή να τον θέσει σε κίνδυνο... Όσο οι άνθρωποι ζουν χωρίς μία κοινή εξουσία πού θα τους κρατούσε όλους υποταγμένους, βρίσκονται σε κατάσταση πολέμου... πόλεμος των πάντων εναντίον πάντων".

Αυτό το σχήμα παραπέμπει άμεσα στον περίφημο «Μέγα Ιεροεξεταστή» από το έργο Αδελφοί Καραμαζόφ του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Εκεί, ο Χριστός επιστρέφει στη Γη, και ο Ιεροεξεταστής Τον φυλακίζει και Του εξηγεί ότι ο άνθρωπος δεν θέλει την ελευθερία, αλλά την ασφάλεια, την τροφή και την καθοδήγηση. Τον κατηγορεί, με συγκλονιστική ειλικρίνεια, ότι έδωσε στους ανθρώπους πολύ μεγάλη ελευθερία, την οποία δεν μπορούν να αντέξουν.

O Μακιαβέλι για την «ουδετερότητα» στον πόλεμο, τα εθνικά στρατεύματα και τις συμμαχίες

Του Δημήτρη Τζήκα

«Η τύχη ορίζει τις μισές μας πράξεις, όμως αφήνει και σε μας να κανονίσουμε τις άλλες μισές.»

Νικολό Μακιαβέλι.

Τα ζητήματα του πολέμου και της ειρήνης βρίσκονται στο κέντρο της σκέψης του Μακιαβέλι· ο Ιταλός στοχαστής, έχοντας στο νου του κυρίως πρακτικές πολιτικές ανάγκες της εποχής, γράφει ταυτόχρονα και ως «θεωρητικός» της πολιτικής πράξης. Το ζήτημα της στάσης ενός συλλογικού υποκειμένου, δηλαδή μιας πόλης, ενός κράτους ή και μιας «ομοσπονδίας» κρατών, απέναντι στο ενδεχόμενο μιας πολεμικής αναμέτρησης είναι κυριολεκτικά αιώνιο και διαχρονικό. Την εποχή του Μακιαβέλι, όπως είναι γνωστό, δεν έχουν σχηματιστεί ακόμα τα εθνικά κράτη, όπως τα γνωρίζουμε από τον 18ο αιώνα και ύστερα· βεβαίως ο πόλεμος συνεχίζει να είναι μια οικεία κατάσταση των ανθρώπινων πραγμάτων, σχεδόν «φυσικό» κοινωνικό φαινόμενο, αν και οι αιτίες που τον γεννούν κάθε φορά μπορεί να διαφέρουν.

Ο Νικολό Μακιαβέλι (ιταλικά: Niccolò di Bernardo dei Machiavelli) (3 Μαΐου 1469 – 21 Ιουνίου 1527), ήταν Ιταλός διπλωμάτης, πολιτικός στοχαστής και συγγραφέας.

Όσα συμβαίνουν εκείνη την εποχή στην ιταλική χερσόνησο λειτουργούν ως θεωρητικό παράδειγμα στη μακιαβελική σκέψη, με τον ίδιο τρόπο που η σύγκρουση της Αθήνας με τη Σπάρτη στάθηκε η αφορμή να γράψει ο Θουκυδίδης το σημαντικότερο ίσως βιβλίο της παγκόσμιας Ιστορίας, την Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου· τα γενικότερα συμπεράσματα -οι «νόμοι» της ιστορίας, οι «κανονικότητές» της- συνάγονται από την μελέτη της ιστορικής εμπειρίας -από τη μελέτη των πραγμάτων- και τη λογική της επεξεργασία· άμεσο πρακτικό ζητούμενο στον Μακιαβέλι είναι η δυνατότητα να προβλέψουμε τηn ανθρώπινη. συμπεριφορά σε συγκεκριμένες κάθε φορά ιστορικές συνθήκες και καταστάσεις.

Ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις του βασιλιά της Γαλλίας; Ποια στάση θα κρατήσουν οι Ισπανοί; Μήπως θα ήταν προτιμότερο για τον Πάπα να παραμείνει «ουδέτερος», παρακολουθώντας την εξέλιξη της διαφαινόμενης αναμέτρησης; Ο Πάπας δεν είναι αρκετά ισχυρός, ώστε να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα τους δύο αντιμαχόμενους· οι ιταλικές πόλεις είναι μάλλον ασταθής ακόμα πόλος ισχύος, χωρίς ισχυρή κρατική οργάνωση και -κυρίως- χωρίς ικανά και αξιόμαχα στρατεύματα. Όπως θα δούμε, ο παράγοντας της στρατιωτικής ισχύος είναι καθοριστικός και αυτός επιβάλλει τελικά στάσεις και συμπεριφορές· ο ρεαλιστής ηγέτης, ακόμα κι ενός σχετικά αδύναμου κράτους, αν θέλει να πολιτευτεί με στόχο την «επιβίωση», οφείλει να κάνει κάθε φορά την πιο συμφέρουσα επιλογή. Αμέτρητα ιστορικά παραδείγματα δείχνουν ότι μια πόλη μπορούσε να ζήσει σχετικά ελεύθερη, εφόσον ήταν ενταγμένη σε ευρύτερες συμμαχίες· με άλλα λόγια, η «σκλαβιά» δεν είναι η αναπόδραστη μοίρα των αδύναμων, αφού το περίπλοκο παιχνίδι της πολιτικής παίζεται πάντοτε από πολλούς παίχτες. Η «ελευθερία» μπορεί βεβαίως να σημαίνει πολλά πράγματα: δεκάδες μικρές ελληνικές πόλεις – κράτη της Μικράς Ασίας ήταν για αιώνες ελεύθερες ή αυτόνομες, παρά την απειλητική παρουσία των Περσών στο χώρο της σημερινής Μικρασίας, χάρη στις συμμαχίες, τον πλούτο ή τις στρατιωτικές δυνάμεις που διέθεταν.

Όσα ισχύουν για τον Πάπα και τις ιταλικές πόλεις ισχύουν γενικά για οποιοδήποτε κράτος που πρόκειται να μπλέξει σε πόλεμο και μπορούμε να πούμε ότι οι επιλογές είναι περιορισμένες:

• Ο πάπας, ως ηγέτης αρκετών ιταλικών πόλεων, μένει «ουδέτερος».
• Συμμετέχει ενεργά στο πλευρό ενός από τους αντιμαχόμενους (λ.χ. τη Γαλλία).
• Συμμαχεί στρατιωτικά με το άλλο μέρος (λ.χ. με την Ισπανία).

Πάολο Ουτσέλλο (Paolo Uccello, 15 Ιουνίου 1397 – 10 Δεκεμβρίου 1475). Μάχη του Σαν Ρομάνο.

Ο Μακιαβέλι για τους Γερμανούς

Ο Μακιαβέλι για τους Γερμανούς

«Όποιος μελετάει τα τωρινά και τα περασμένα βλέπει αμέσως ότι σ’ όλες τις πολιτείες 

και σ’ όλους τους λαούς βλογιούνται οι ίδιες λαχτάρες κι οι ίδιες διαθέσεις,

τέτοιες που σταθήκανε πάντα»

Μακιαβέλι

Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας

Το πρώτο εξάμηνο του 1508, ο Μακιαβέλι, ως μέλος διπλωματικής αποστολής, επισκέφτηκε βιαστικά ένα μέρος της Νότιας Γερμανίας· μέσω της Γενεύης και τη Κωνσταντίας διέσχισε την Ελβετία, πέρασε μόνο από το Τυρόλο κι έφτασε μέχρι το Ίνσμπουργκ· δεν είδε δηλαδή καθόλου τις πλούσιες γερμανικές πόλεις της Χανσεατικής Ένωσης, δηλαδή την ένωση των γερμανικών κατά βάσιν πόλεων της Βαλτικής και της Βόρειας Θάλασσας (Γερμανική Χάνσα). Ωστόσο, έχοντας προφανώς κι άλλη πληροφόρηση εκτός από την προσωπική παρατήρηση, οι επισημάνσεις του για τα βασικά χαρακτηριστικά της γερμανικής αυτοκρατορίας είναι σωστές.