Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΕΥΤΥΧΙΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΕΥΤΥΧΙΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 2018

Ο Αριστοτέλης και η σημασία της ευχαρίστησης και της δυσαρέσκειας

Γράφει ο Θανάσης Μπαντές
Από τη στιγμή που ευχαρίστηση ή η δυσαρέσκεια αποτελεί επισφράγιση για την ολοκλήρωση του εθισμού (έξις), ο οποίος εν τέλει γίνεται μόνιμο στοιχείο του χαρακτήρα, και με δεδομένο ότι η αρετή δεν είναι τίποτε άλλο από τον καθορισμό της ποιότητας των έξεων, γίνεται φανερό πως τα συναισθήματα της χαράς ή της λύπης σχετίζονται άμεσα με την άσκηση της αρετής: «… αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι αρετές έχουν σχέση με τις πράξεις και με τα πάθη και ότι κάθε πάθος και κάθε πράξη συνοδεύονται από ευχαρίστηση ή δυσαρέσκεια, να άλλος ένας λόγος, σκέφτομαι, να πούμε ότι η αρετή βρίσκεται σε σχέση με την ευχαρίστηση και με τη δυσαρέσκεια». (1104b 3, 15-18).
Με άλλα λόγια, η ποιότητα του ανθρώπου είναι ανάλογη με την ποιότητα των πραγμάτων που του δίνουν ευχαρίστηση. Ως ψυχική έξη ορίζονται οι πράξεις που προσδίδουν χαρά. Η ευτέλεια αυτών των πράξεων δεν είναι παρά η ευτέλεια της ψυχής που μαθαίνει να χαίρεται με πράγματα που δεν αξίζουν. Κι όταν κανείς εγκλωβίζεται σε απολαύσεις ανάξιες λόγου, είναι αδύνατο να κατακτήσει την αρετή: «… ο ιδιαίτερος χαρακτήρας κάθε ψυχικής έξης σχετίζεται με το (και προσδιορίζεται από το) είδος των πραγμάτων από τα οποία αυτή γίνεται χειρότερη ή καλύτερη – η ποιότητα των ανθρώπων ευτελίζεται ανάλογα με τη στάση τους απέναντι στα ευχάριστα και στα δυσάρεστα πράγματα, ανάλογα δηλαδή με το κυνήγι για την αποφυγή αυτών που δεν πρέπει, τη στιγμή που δεν πρέπει, με τον τρόπο που δεν πρέπει – και όσα άλλα λέμε σ’ αυτού του είδους τις περιπτώσεις». (1104b 3, 21-26).
Μελανόμορφη οινοχόη. Ο Περσέας ανάμεσα σε σφίγγες, πάνθηρα και λιοντάρι. Του ζωγράφου της Γοργούς, 600-590 μ.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Black-and-white oinochoe. Perseus between sphinxes, panther and lion. The painter of Gorgos, 600-590 AD National Archaeological Museum.
Μελανόμορφη οινοχόη. Ο Περσέας ανάμεσα σε σφίγγες, πάνθηρα και λιοντάρι. Του ζωγράφου της Γοργούς, 600-590 μ.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Black-and-white oinochoe. Perseus between sphinxes, panther and lion. The painter of Gorgos, 600-590 AD National Archaeological Museum.

Τρίτη 16 Απριλίου 2013

Ευτυχείς οι υποκρετίνοι!

Του Πέτρου Μανταίου

Χρονογράφημα
Πού πάνε, ώρες ώρες, και ξετρυπώνουν ονόματα οι επιστήμονες! Στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες λέει («Νέα» 30-31/3) βρήκαν το κλειδί της ευτυχίας, όχι στο χρήμα, το γάμο, τους φίλους και τα άλλα γνωστά συναφή που, κατά μία εκδοχή (καθότι, φιλοσοφικόν το ζήτημα!), κάνουν τη ζωή καλύτερη! Βρήκαν το κλειδί (ίσως και τη… μελωδία) της ευτυχίας σ’ ένα… ταπεινό πεπτίδιο, νευροδιαβιβαστή, που όσο απελευθερώνεται, αυξάνεται και προσφέρει ευφορία, ξένοιαστο μυαλό, ήσυχο ύπνο και όλα τα καλά του θεού… Αλλά όσο εγκλωβίζεται, μειώνεται και τότε πέφτεις στα μαύρα και βλέπεις στον ύπνο σου τον Στουρνάρα με τον Ντάισελμπλουμ να σου λένε, απριλιάτικα, τα κάλαντα…
Αυτό το πεπτίδιο, που σε επάρκεια κάνει το θάμα και σε ανεπάρκεια, το… αντίθαμα, ονομάζεται… υποκρετίνη. Και μετά, σου λέει, φταίει ο φονιάς… της γλώσσας, άμα στριφογυρίσεις το λογοπαίγνιο και παρετυμολογήσεις: υπο-κρετίνη και υπο-κρετίνος∙ ο υπο-βλάκας δηλαδή, ο κάτω του μέσου όρου βλακείας! Σ’ αυτό το σημείο, σ’ αυτή τη νοητική κατάσταση πρέπει να βρίσκεται κανείς, για να αντέχει τα βάσανα και τις πίκρες της ζωής, τις διάφορες, κοινωνικές και οικονομικές πιέσεις, τις ψυχολογικές εντάσεις και διαταραχές. Κι αν δεν βρίσκεται σ’ αυτή την κατάσταση, του υπο-βλάκα, πρέπει να βρεθεί∙ να ανεβάσει την υπο-κρετίνη. Αυτό ερευνούν οι επιστήμονες. Διαφορετικά, όσο η υπο-κρετίνη μένει χαμηλά, τόσο ο άνθρωπος θα αισθάνεται δυστυχής, με κίνδυνο να πάθει κατάθλιψη!
Περίπου αυτά που μου έλεγε η μάνα μου. Αυτά που λένε οι μανάδες όλου του κόσμου, στα παιδιά τους, που μόλις χνουδίσουν πάνε γυρεύοντας για μπελάδες και πιστεύουν πως είναι αυτοί-που-θα-σώσουν-τον-κόσμο! «Το έξυπνο πουλί, αγόρι μου, πιάνεται απ’ τη μύτη! Γι’ αυτό, άφηνε και καμιά φορά στην άκρη το θυμό σου, και κάνε και λίγο το βλάκα!». Αν ήταν γραμματιζούμενη, ίσως έλεγε: «Κράτα ψηλά την υποκρετίνη!».

04/04/2013