Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σοφία για κάποιον που έχει ασχοληθεί με την σύγχρονη ιστορία μας, πολλώ μάλλον για ανθρώπους, όπως ορισμένοι εξ ημών, που πάνω από μισόν αιώνα ταλανίζονται με τα υπαρξιακά προβλήματα του Ελληνισμού, να συγκλίνουν στο ότι το Κυπριακό αποτελεί σημείο-κλειδί για την ερμηνεία της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, ένα σημείο στο οποίο δοκιμάζονται οι απόψεις και η ευαισθησία του καθενός μας με τον πιο απόλυτο τρόπο.
Είναι αυτή η ουσιαστική διαπίστωση που με έφερε κοντά και στον Περικλή Νεάρχου ως κοινή αγωνία στην συγκρότηση μιας Νέας Στρατηγικής για την Κύπρο που και αποτυπώθηκε σε αρκετές περιπτώσεις όπως: Η συγκρότηση της “Επιτροπής των Δέκα” για την Κύπρο, η Διασκεπτική Συνάντηση για το Κυπριακό στην Πάφο, η Ημερίδα για τις τρέχουσες εξελίξεις στο Κυπριακό στο Πολεμικό Μουσείο και τέλος για να σταθώ στο έσχατο η συμμετοχή του Νεάρχου στον συλλογικό αφιερωματικό τόμο των “Τετραδίων”, για τα 50 χρόνια από την εισβολή και κατοχή της Κύπρου, με ένα κείμενο προπομπό του ετοιμαζόμενου τρίτομου έργου του και με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Το έλλειμμα στρατηγικής θανάσιμη απειλή για την Κύπρο”.
Πριν σχολιάσω ορισμένες πτυχές του έργου θα ήθελα να αναφερθώ στα έντονα συναισθήματα που μου προκάλεσε η ίδια η έκδοσή του. Έχοντας διαβάσει κυριολεκτικά εκατοντάδες κείμενα για το Κυπριακό, το βέβαιο είναι ότι θα μπορούσα να πω πως πρόκειται περί ενός ακόμη σημαντικού έργου που πλαισιώνει μια κατά το μάλλον ή ήττον πλούσια βιβλιογραφία. Όμως η περίπτωση της εργασίας του Νεάρχου είναι εμφανές ότι ευθύς εξ- αρχής έχει βάλει αλλού, πολύ ψηλά, τον πήχη. Ως εκ τούτου το πρόβλημά μου ήταν να βεβαιωθώ ότι αυτό το αναμφίβολα ποσοτικά opus magnum αποτελούσε και επί της ουσίας ένα τέτοιο έργο. Το συμπέρασμα λοιπόν είναι πως ναι.
Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε που είδα πρώτη φορά το όνομα της, σχεδόν τριάντα χρόνια. Ήταν αρχισυντάκτρια μίας μεγάλης κουρδικής καθημερινής νόμιμης εφημερίδας: Özgür Gündem/Οζγκούρ Γκουντέμ. Πού να ήξερα ότι ήταν η πρώτη Κούρδισσα αρχισυντάκτρια μίας εφημερίδας σε όλο το Κουρδιστάν (και της Τουρκίας μάλιστα)! Το όνομα της δεν ήταν συνηθής και από τότε ποτέ πουθενά δεν συνάντησα ξανά με αυτό το όνομα: Gurbetelli Ersöz/Γκουρμπετελλί Ερσόζ.
Ύστερα τυχαία είδα το όνομα της, πάλι ξαφνικά, σε άλλη μία κουρδική εφημερίδα. Τούτη την φορά όμως ήταν σε μία «παράνομη» μεγάλη κουρδική εφημερίδα: Serxwebûn, το κεντρικό όργανο του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν/ΡΚΚ. Δημοσίευαν μέρος μέρος Το Ημερολόγιο της με τον τίτλο Κέντησα την Καρδιά μου στα Βουνά / Yüreğimi Dağlara Nakşettim σε κάθε τεύχος της εφημερίδας. Πρώτη φορά είδα το πρόσωπο της και εκεί έμαθα ότι έχει πέσει μαρτυρικά στο πόλεμο, 8 Οκτωβρίου 1997. Η σορός της δεν βρέθηκε ποτέ αλλά το σακίδιο της. Το Ημερολόγιο ήταν μέσα στο σακίδιο της!
«Όλα ανοιχτά, όλα διάφανα. Γι’ αυτό με διαπερνάνε όσοι θέλουν. Διακρίνουν εντός μου και τη δύναμη και την αδυναμία. ‘Ολα ανοιχτά, όλα διάφανα, εσύ παιδί της Διαφώτισης και του Καημού, της Δύσης και του Νότου.
Μόνο, να: το μυαλό, η μνήμη καμιά φορά, μη έχοντας τι άλλο να κάνει, σε σβουρίζει και μπερδεύει αληθινές με ψεύτικες ιστορίες. Αυτές που έζησες με εκείνες που θα ήθελες να ζήσεις.
Πετάω πέτρες στο γιαλό κι αυτές γυρίζουν πίσω.»
«Στο Σαρμ Ελ Σέιχ δεν υπάρχει ακτή αμμουδερή να πλησιάσεις, ούτε ψαρόβαρκες που μυρίζουν λέπια και ψαροκέφαλα φρεσκοκομμένα. Μύγες και μέλισσες δεν στήνουν βουητό πάνω από κοκκινόμαυρα εντόσθια. Η μυρουδιά δεν σου τρυπά τη μύτη σαν αυτή που συναντάς στα καρνάγια και τις ακτές του Σαρωνικού ή του Αιγαίου, δεν είναι νοτισμένη με δαύτη την περίεργη ομίχλη που υφίσταται άνευ λόγου, ενώ ο καιρός είναι αίθριος, ο ουρανός πεντακάθαρος. Τα δίχτυα των ψαράδων δεν γιομίζουν καθημερινά από τα ψάρια τα μυστήρια της θάλασσας της Ερυθράς και του κόλπου της Άκαμπα. Ίσως γιατί τούτα τα ψάρια, ως διαφορετικά από αυτά της Μεσογείου, είναι πιο απαιτητικά και επικίνδυνα. Ίσως πάλι, τόσο τα ψάρια όσο και οι ψαράδες, φοβούνται την επερχόμενη έλευση του Λώρενς της Αραβίας, του Ελ Ώρενς, του Ελ Άραμπ, κρύβονται. Που ως πρώην αποικιοκράτης, φαντάζει στα μάτια τους απόκοσμος και απαιτητικός, θα τους χαλάσει την ηρεμία, τη διαρκή επανάληψη… τον χρόνο που με ακρίβεια επαναλαμβάνεται… στον αιώνα τον άπαντα…»
_______
Ο Γιώργος Παπαγιαννόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Μετά το τέλος των Γυµνασιακών του σπουδών στο Γυµνάσιο Αρρένων Καλλιθέας, σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήµιο Φλωρεντίας την περίοδο 1971-77. Στη συνέχεια αποφοίτησε από το Ελληνικό Μεσογειακό Κέντρο Αραβικών και Ισλαµικών Σπουδών και την Εθνική Σχολή Δηµόσιας Διοίκησης.
Εργάσθηκε στο ΥΠΕΧΩΔΕ.
Στα χρόνια της 7χρονης δικτατορίας είχε ενεργό δράση στο φοιτητικό κίνηµα, καθώς και στον αντιστασιακό αγώνα από τις γραµµές του Π.Α.Κ.
Η εφημερίδα “Χριστιανική” οργάνωσε την παρουσίαση του βιβλίου του πρώην καθηγητή των Πανεπιστημίων Στρασβούργου και Θράκης Νικήτα Αλιπράντη “Η σιωπηλή κραυγή της Αφρικής-Εμπειρίες και γνώση",
την Πέμπτη 10 Απριλίου 2025 στις 7μμ στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ- Ακαδημίας 20
Το βιβλίο περιλαμβάνει τρεις ενότητες:
-Την προσωπική εμπειρία και τις εντυπώσεις του συγγραφέα από την πολυετή παρουσία του στην Υποσαχάρια Αφρική
-Την κοινωνία, τον πολιτισμό, τη θρησκευτικότητα με ιδιαίτερη μνεία κορυφαίων προσωπικοτήτων που πρωταγωνίστησαν στην ορθόδοξη Ιεραποστολή: Των μακαριστών Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου και των πατέρων Κοσμά Γρηγοριάτη και Χρυσόστομου Παπασαραντόπουλου.
Πριν λίγες ημέρες η απότομη πτώση της θερμοκρασίας δημιούργησε τηλεοπτικό κλίμα "τρομοκρατίας" αλλά για τους παλιούς απλώς θύμισε το "Μάρτης, γδάρτης". Διάβασα μάλιστα ότι είχαμε ζημιές στις καλλιέργειες σταφίδας στην Πυλία από τον πάγο. Αν αυτά κάνουν εντύπωση σήμερα, φαντασθείτε την καταστροφή και το θρήνο στην Πελοπόννησο το 1931, όταν χιόνισε τέτοιες ημέρες σε όλη τη Βαλκανική και έπεσε ολικός παγετός σε όλη τη χώρα.
Η καλλιέργεια σταφίδας καταστράφηκε, χιλιάδες οικογένειες ήρθαν σε απόγνωση και αντιμετώπισαν την κυβερνητική αδιαφορία για τη στήριξή τους. Από την πρώτη ημέρα συγκροτήθηκαν μεγάλα συλλαλητήρια, δόθηκαν υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν. Οι απελπισμένοι σταφιδοπαραγωγοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με την άγρια καταστολή.
Οι κινητοποιήσεις τους κορυφώθηκαν τον Οκτώβριο στη Μεσσηνία, με τεράστια συγκέντρωση στην Καλαμάτα, την οποία ο Τύπος της εποχής ανεβάζει σε 15.000 κόσμο. Η προσυγκέντρωση έγινε στο Ασπρόχωμα όπου οι παραγωγοί έφτασαν με κάθε μέσο, οι Πύλιοι με επικεφαλής το Λούλη Τσικλητήρα έφτασαν έφιπποι.
Η συγκέντρωση μέσα στην πόλη απαγορεύτηκε και οι σταφιδοπαραγωγοί συγκεντρώθηκαν στο γήπεδο του "Απόλλωνα" (σημερινό δημαρχείο) που τότε ήταν η άκρη της πόλης. Λίγες ημέρες αργότερα έγινε μεγάλο συλλαλητήριο στον Πύργο που αντιμετωπίστηκε με τη βία από τη χωροφυλακή με αποτέλεσμα να υπάρξουν τραυματισμοί.
Αυτοί οι 8 δραματικοί για τους παραγωγούς μήνες, συγκεντρώθηκαν στο βιβλίο "Μάρτης γδάρτης για τους σταφιδοπαραγωγούς" που προσφέρεται δωρεάν στους αναγνώστες μέσα από το eleftheriaonline.gr και σε αυτό το σύνδεσμο
Θερμές ευχαριστίες στον καλό φίλο και συνάδελφο Γιάννη Σακκά και την σελιδοποίηση και την προθυμία του όποτε χρειαστεί και τον αγαπητό συνάδελφο Δημήτρη Πλεμμένο για την υποστήριξη
Μετά την ήττα του ΕΑΜικού κινήματος και του Δημοκρατικού Στρατού, την στρατιωτικο-πολιτική ήττα δηλαδή του λαϊκού κινήματος, όπως ήτανε φυσικό, ξέσπασε μεγάλη συζήτηση στις γραμμές του για τις αιτίες αυτής της ήττας. Μια συζήτηση που δεν έγινε πάντοτε ούτε με κανόνες αβρότητας ούτε με επιστημονικό και αμερόληπτο τρόπο. Δεν ήτανε δυνατόν άλλωστε. Τα γεγονότα ήτανε πολύ πρόσφατα, νωπά, ώστε όσοι πήρανε μέρος σε αυτά δεν ήταν σε θέση να τα παραθέσουν, αξιολογήσουν και ερμηνεύσουν με την απαραίτητη ψυχραιμία και αντικειμενικότητα.
Τα πρόσωπα που ευθυνόντουσαν για την κατάληξη του αγώνα δεν ήταν σε θέση να εξηγήσουν γιατί οδήγησαν το κίνημα και το λαό στην καταστροφή. Το πρώτο που τους ενδιέφερε ήτανε να καλύψουνε τα λάθη και τις ευθύνες τους ή τουλάχιστον να τα φορτώσουνε σε κάποιους «αποδιοπομπαίους τράγους» του κινήματος και της ηγεσίας του. Αυτό οδήγησε σε μια λυσσαλέα αντιπαράθεση μέσα στους κόλπους της ηγεσίας του – ιδίως του ΚΚΕ – όχι πάντοτε από την αρχή φανερής. Κι αυτό λόγω του ότι έπαιξε μεγάλο ρόλο η επιτήρηση του ΚΚΣΕ και των άλλων «αδελφών» κομμάτων πάνω στο ΚΚΕ και την ηγεσία του. Εξωτερικά, για το συμφέρον του κόμματος, έπρεπε όλα να δείχνουν ότι κυριαρχεί ψυχραιμία και ομαλότητα στην «οργανωμένη εμπροσθοφυλακή του προλεταριάτου». Αλλά οι αλλαγές προσώπων στην ηγεσία ή ακόμα και η – πολλές φορές – μυστηριώδης εξαφάνιση πρωταγωνιστών του κινήματος και του κόμματος, άλλα μαρτυρούσαν.
Τελικά, βέβαια, η κρίση που σοβούσε μέσα στα σπλάχνα της ηγεσίας και στα μέλη του κόμματος, ξέσπασε ανοιχτά – με τη «βοήθεια» των «αδελφών κομμάτων», που πάντοτε είχαν επικεφαλής τους «το ένδοξο κόμμα του Λένιν». Η κρίση σοβούσε σε όλη την έκταση: και μέσα στην Ελλάδα και στην προσφυγιά, στις φυλακές και τις εξορίες και σε όσους κυκλοφορούσαν ελεύθεροι. Το κόμμα – το ΚΚΕ – μπήκε σε κρίση με όλα τα ορατά σημάδια : διασπάσεις, αποχωρήσεις, φραξιονισμούς, συγκρούσεις, οργανωτική και πολιτική κρίση. Η άσχημη κατάσταση έγινε ορατή ακόμα και κατά τη διάρκεια των μεγάλων δικών που ακολούθησαν : Μπελογιάννη, την υπόθεση Πλουμπίδη, κλπ.
Για τον μεγαλειώδη εθνικοαπελευθερωτικό, αντιφασιστικό αγώνα του ελληνικού λαού γράφτηκαν πολλά και εξακολουθούν να γράφονται, από πρωταγωνιστές του και από ιστορικούς. Για τις αιτίες της ήττας – για την «Επανάσταση που χάθηκε» – το ίδιο. Δεν είναι τυχαίο ούτε ανεξήγητο το ενδιαφέρον. Κανένας δεν μπόρεσε να «πιστέψει» γιατί και πώς τελικά χάθηκε, ηττήθηκε, ένα τέτοιο ρωμαλέο κίνημα.
Τον Γαρμπή, τον «γνώρισα» στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Η γνωριμία αυτή, δεν προχώρησε πάρα πέρα, εκτός από αυτήν που όριζε το μικρό βιβλιοπωλείο και οι … ρόλοι μας.
Εμένα, του πιτσιρικά που ψαχνόμουν να αυτοπροσδιοριστώ πολιτικά και κοινωνικά. Να ανακαλύψω θεωρία και δράσεις, κινούμενος από το πρώτο βιβλιοπωλείο της Ρήξης, στο στενάκι της Σουλίου, τη Βαβέλ, μέχρι την Διεθνή βιβλιοθήκη και το πρώτο μαγαζάκι του Γαρμπή …(που μετά από τόσα χρόνια, δεν θυμάμαι που ήταν ακριβώς…Ζωοδόχου Πηγής; Θεμιστοκλέους;).
Το 1947 ο μεγάλος μας λογοτέχνης Αντώνης Σαμαράκης έγραψε ένα δοκίμιο με τίτλο «Γιατί είμαι χριστιανός». Δεν αναρωτιέται. Η χριστιανική του πίστη είναι βεβαιότητα και επιλογή.
20 χρόνια πριν, ο σπουδαίος κατά τα άλλα δυτικός διανοητής Ράσελ είχε εκφωνήσει μία ιστορική ομιλία με τίτλο «Γιατί δεν είμαι χριστιανός». Δεν γνωρίζουμε αν ο Σαμαράκης ήθελε να απαντήσει στον Ράσελ. Αυτό που διαπιστώνουμε πάντως, με την για πρώτη φορά έκδοση της δικής του ομιλίας 74 χρόνια μετά, είναι ότι η επιλογή της πίστης ήταν για τον λογοτέχνη μας κατασταλαγμένη. Δεν ήταν περιγραφή αμφιταλάντευσης, αλλά μία ενθουσιαστική, αν και ήρεμη στην έκφραση, απόφανση εσωτερικού βιώματος.
Ο Σαμαράκης είναι χριστιανός, διότι κέντρο της καρδιάς του είναι ο Χριστός. Χωρίς να αναζητεί θεολογικά επιχειρήματα, αποτυπώνει την θεολογία μιας καρδιάς που έχει διαλέξει, έχει νιώσει, έχει λυτρωθεί χάρις στην σχέση της με τον Χριστό. Και όλο το μετέπειτα σπουδαίο λογοτεχνικό του έργο μπορεί πλέον να ιδωθεί μέσα από ένα άλλο πρίσμα: αυτό της πίστης.
Και βλέπει τον χριστιανισμό μέσα από αυτήν. «Πνεύμα, αγάπη, πράξη», αυτή είναι η οδός της πίστης. Η πνευματικότητα, για τον Σαμαράκη, είναι η άρνηση του θανάτου. Είναι η αναζήτηση της ομορφιάς και ο αγώνας η ομορφιά να γεμίσει τον κόσμο. Είναι η ανησυχία για τον πλησίον (σελ. 28).
Ο χριστιανός βρίσκει την προσωπικότητά του μέσα στην πίστη και στη σχέση με τον Χριστό. Δεν φοβάται ούτε την αποτυχία (σελ. 31).
Βασίλειος Μπετσάκος, Μάξιμος ο Ομολογητής 400 Κεφάλαια περί αγάπης, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2019.
Η μακροχρόνια σπουδή σχετικά με το θρησκευτικό βίωμα της ανθρωπότητος, η επιτόπια έρευνα σε διάφορες ηπείρους για την αρτιότερη μελέτη της Ιστορίας των Θρησκευμάτων, καθώς και η επικοινωνία με αναρίθμητους συνανθρώπους με έχουν οδηγήσει στην εξής βεβαιότητα: Δεν υπάρχει πιο περιεκτικός, ακριβής, επαναστατικός και διαρκώς επίκαιρος ορισμός της Υπέρτατης Πραγματικότητος από τον στίχο του Ευαγγελιστού Ιωάννου στην Α΄ Καθολική του επιστολή: «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί, καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ» (Α΄ Ιω. 4:16). Όπως, όμως, εύστοχα ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής διευκρινίζει, «Πολλοί έχουν πει πολλά για την αγάπη· αλλά μόνο στους μαθητές του Χριστού, αν την ψάξεις, θα τη βρεις· διότι μόνον αυτοί είχαν την αληθινή αγάπη διδάσκαλο της αγάπης» (Κεφάλαια περὶ ἀγάπης, Δ΄, 100).
Η αλήθεια περί αγάπης φωτίζεται με ανέσπερο φως από την Καινή Διαθήκη, που αποκάλυψε ότι ο Θεός έλαβε μια εκπληκτική πρωτοβουλία: «Οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ιω. 3:16). Ο σαρκωθείς Υιός και Λόγος του Θεού, ο Ιησούς Χριστός, υπέδειξε οριστικά τα βασικά στάδια για τη βίωση της τελείας αγάπης. Πρώτον, επικύρωσε εμφατικά τον πυρήνα του δοθέντος στον Μωυσή θείου νόμου «ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου. αὕτη πρώτη ἐντολή. Δευτέρα ὁμοία, αὕτη· ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν. μείζων τούτων ἄλλη ἐντολὴ οὐκ ἔστι» (Μαρκ. 12:30-31). Δεύτερον, πρόσθεσε και αποσαφήνισε τον δεσμό της αγάπης με τις εντολές Του: «Ὁ ἔχων τὰς ἐντολάς μου καὶ τηρῶν αὐτάς, ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με· ὁ δὲ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπὸ τοῦ πατρός μου, καὶ ἐγὼ ἀγαπήσω αὐτὸν καὶ ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόν»(Ιω. 14:21). Τρίτον, τόνισε το «μένειν» ἐν Αὐτῷ: «Καθὼς ἠγάπησέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ ἠγάπησα ὑμᾶς·μείνατε ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ ἐμῇ. ἐὰν τὰς ἐντολάς μου τηρήσητε, μενεῖτε ἐν τῇ ἀγάπῃ μου, καθὼς ἐγὼ τὰς ἐντολὰς τοῦ πατρός μου τετήρηκα καὶ μένω αὐτοῦ ἐν τῇ ἀγάπῃ» (Ιω. 15:9-10). Είναι εμφανής η συνάφεια των λόγων του Κυρίου με τον αρχικά αναφερθέντα αποστολικό στίχο: «Ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καὶ ὁ Θεὸς ἐν αὐτῷ» (Α΄ Ιω. 4:16). Σε αυτήν την αλήθεια καταλήγουν και τα Κεφάλαια περὶ ἀγάπης του Αγίου Μαξίμου: «Ο άνθρωπος, λοιπόν, που απέκτησε την αγάπη, απέκτησε τον ίδιο τον Θεό, διότι ο Θεός είναι αγάπη» (Δ΄, 100).
Το 2013 ,ο δημοσιογράφος Μάκης Ανδρονόπουλος εκδίδει το βιβλίο με τίτλο «Το Γερμανικό Σύνδρομο».
11 χρόνια μετά το περιεχόμενο του παραμένει επίκαιρο και η επανέκδοση του ήταν μάλλον επιβεβλημένη. Τα όσα συμβαίνουν στην Γερμανία, επηρεάζουν όλη την Ευρώπη. Η οικονομική κρίση που ξέσπασε στη Γερμανία κατά τη διετία του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, εξαιτίας της απώλειας του ενεργειακού πλεονεκτήματος, και όχι μόνο, κατέληξε σε μια μείζονα πολιτική κρίση που οδηγεί τη χώρα σε πρόωρες εκλογές. Σημειωτέον ότι η κρίση ξέσπασε μία ημέρα μετά τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.
Η επικείμενη αναμέτρηση απειλεί τη Γερμανία με πολιτική και οικονομική αποσταθεροποίηση· κι αυτό, στην ιστορική φάση όπου οι συνθήκες επιτρέπουν τον επανεξοπλισμό της χώρας, λόγω του εξ Ανατολών κινδύνου. Συνεπώς, η επικαιροποιημένη επανέκδοση του Γερμανικού Συνδρόμου έρχεται σε μια ενδιαφέρουσα για όλη την Ευρώπη συγκυρία, καθώς το 2024 εκδόθηκαν πρώτα τα απομνημονεύματα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και τώρα της Άνγκελα Μέρκελ, που φωτίζουν πτυχές της γερμανικής πολιτικής στην κρίση του ευρώ και της Ελλάδας. Η επικαιροποίηση επικεντρώνεται τόσο στη στρατηγική του Βερολίνου για τον επανεξοπλισμό, όσο και στη διακύβευση των γερμανικών εκλογών και τη δομική κρίση της οικονομίας.
Η κατανόηση της εξωτερικής πολιτικής της Γερμανίας προϋποθέτει, πέρα από τη γνώση της ιστορικής της έκφανσης, το διανοητικό και πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτή διαμορφώνεται. Ο δημοσιογράφος Μάκης Ανδρονόπουλος προέβη σε μια πρώτη προσπάθεια κατανόησης της πολιτικής του Βερολίνου με γνώμονα τη συγκρότηση της «γερμανικότητας» («Deutschtum») το 2013, όταν οι «ειδήσεις των 8» κατακλύζονταν από τη γερμανική πολιτική.
Το έκανε με το βιβλίο του Το Γερμανικό Σύνδρομο – Η Ελλάδα και η Ευρώπη απέναντι στη γερμανική ιδιαιτερότητα, ταυτόχρονα όμως το βιβλίο αυτό ήταν και μια πράξη αντίδρασης, πολιτικής και πολιτισμικής. Δεν είναι τυχαίο που το βιβλίο επανεκδόθηκε το 2015 σε δύο τόμους από το «Έθνος της Κυριακής».
Τότε ο Μάης Ανδρονόπουλος είχε προβεί σε μια διαπίστωση ‒την οποία αποκάλεσε μεταφορικά «γερμανικό σύνδρομο»‒, πως οι Γερμανοί διακατέχονται από μια αγωνιώδη εμμονή για αναγνώριση και κυριαρχία κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες. Σήμερα, εκτιμά ότι στα δώδεκα χρόνια που μεσολάβησαν προστέθηκαν πολλά γεγονότα που συνηγορούν στη δικαίωση αυτού του χαρακτηρισμού. Πρόκειται για ένα σύνολο πολιτικών και κοινωνικών συμπτωμάτων αλλά και ιστορικών επιλογών της γερμανικής ελίτ που επαναλαμβάνονται και οι οποίες έλκουν την καταγωγή τους από τον γερμανικό ιδεαλισμό, τις έννοιες του κράτους, του πεπρωμένου, της αναγνώρισης της υπεροχής και του δικαίου της ισχύος.
Κύρια συμπτώματα του «γερμανικού συνδρόμου» είναι οι μεταφυσικές ιδεοληψίες που ταλανίζουν τη γερμανικότητα, η ασυγκράτητη βούληση για επέκταση, η επιβολή της ομοιομορφίας και των αυστηρών κανονιστικών πλαισίων. Όλα αυτά τα συμπτώματα εκφράστηκαν με τρόπο ακραίο στις πολιτικές που επέβαλε το Βερολίνο στην Ελλάδα κατά την εφαρμογή των τριών μνημονίων.
Στο Α΄ Μέρος του βιβλίου ο συγγραφέας πραγματοποιεί μια ιμπρεσιονιστική περιδιάβαση στη γερμανική ιστορία, στο φιλοσοφικό υπόβαθρο του γερμανισμού και στο Sonderweg, το ειδικό μονοπάτι που ακολούθησε η Γερμανία στην εξέλιξή της σε σχέση με τις άλλες μεγάλες δυνάμεις και κοινωνίες του 19ου αιώνα. Η κατάλυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το γερμανικό υπόβαθρο της Ευρώπης, η καθυστερημένη μεταρρύθμιση, ο ρόλος του Ναπολέοντα στην ενοποίηση της Γερμανίας, ο Μπίσμαρκ, οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, το μεταπολεμικό οικονομικό θαύμα, η στρατηγική του γερμανικού κεφαλαίου, η οικονομία της επικυριαρχίας και ο εσχατολογικός ορθολογισμός είναι θέματα που ξετυλίγονται με τη λογική και τη γραφή ενός ρεπορτάζ.
Παρουσίαση του βιβλίου των Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού και Ιωάννη Καποδίστρια “Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας – Από την εποχή της αλώσεως της Ανατολικής Αυτοκρατορίας”. Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2024, στον χώρο των Εκδόσεων Αρμός.
Για το βιβλίο μίλησαν:
Πολυχρόνης Καρσαμπάς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας, Δικηγόρος Αρείου Πάγου και Συμβουλίου Επικρατείας
Γιώργος Κοντογιώργης, Ομότιμος Καθηγητής και πρώην Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου
Την εκδήλωση συντόνισε ο Κωνσταντίνος Δούνας, Πρόεδρος της Ακαδημίας Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας.
📺 "ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ" με τον Γιώργο Σαχίνη στην ΚΡΗΤΗ TV Στις "Αντιθέσεις" μια μεγάλη ιστορική προσφορά :
Σε πανελλήνια πρώτη τηλεοπτική εκπομπή , παρουσιάζεται η πρώτη γενική θεώρηση της Ιστορίας της Νεότερης Ελλάδας, από την άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι το 1826, που εκδόθηκε μόνο στα 18 στα γαλλικά και για 196 χρόνια, ουδέποτε μεταφράστηκε για να εκδοθεί στα Ελληνικά, με συγγραφείς τον Ιακωβάκη Ρίζο Νερουλό και την Ιωάννη Καποδίστρια το όνομα του οποίου με ειδικό κωδίκελο κρατήθηκε… μυστικό.
Οι εκδόσεις "Αρμός" και η Ακαδημία Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας, 196 χρόνια μετά, παραθέτουν αυτούσια την Ιστορία που συνέγραψε ο Ιωάννης Καποδίστριας , που αποδεικνύεται τόσο επίκαιρη μέχρι τις ημέρες μας, σε όλα τα γεωπολιτικά, γεωστρατηγικά , κοινωνικά, και γλωσσικά, γεωγραφικά.
Στο στούντιο των Αντιθέσεων ο ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου στην Πολιτική Επιστήμη, Γιώργος Κοντογιώργης, θεωρητικός εμπνευστής της Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας, ως τη νέα κοινωνική και πολιτική επιστήμη, που γράφει και την εισαγωγή , στην πρώτη φορά ελληνική έκδοση της Ιστορίας της Νεότερης Ελλάδας, με το άγνωστο. μέχρι σήμερα στοιχείο για τους περισσότερους , του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια, ως συγγραφέας της , μαζί με τον Ιακωβάκη Ρίζο Νερουλό.
Μια συζήτηση - έκπληξη μεγάλων ανατροπών και απόψεων που θα προκαλέσουν αποαλύψεις:
- Γιατί το βιβλίο παρέμεινε ουσιωδώς στην αφάνεια επί δύο αιώνες και κανείς δεν φρόντισε να εκπληρώσει την επιθυμία του Καποδίστρια να μεταφραστεί στην ελληνική γλώσσα.
Το «Δεκαήμερο» του Βοκάκιου είναι οι εκατό αφηγήσεις (δέκα σε δέκα μέρες) που επινοούν έγκλειστοι Ιταλοί σε απομονωμένο πύργο, ενώ έξω μαίνεται η χολέρα
Κώστας Γεωργουσόπουλος
Δύο κατακλυσμοί αναφέρονται στη μνήμη των λαών. Και ο κατακλυσμός δεν είναι μόνο μια πλημμύρα, είναι και τα επιπλέοντα πτώματα και η μόλυνση από τη σήψη των πτωμάτων και ως εκ τούτου μια λοιμική. Η μνήμη των λαών διασώζει την πλήρη ερήμωση από τη ζωή και τη σωτηρία και την αναγέννηση της ανθρωπότητας. Το ζεύγος Δευκαλίων – Πύρρα, φεύγοντας, έριχναν πίσω τους πέτρες που γεννούσαν τους «σπαρτούς». Η Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται στις επτά πληγές του Φαραώ και τη σωτηρία που προσέφερε ο αιχμάλωτος εβραίος Ιωσήφ. Αλλά και ο «μύθος» της Κιβωτού είναι η διάσωση αντιπροσωπευτικής «μαγιάς» της ανθρωπότητας, αφού ο Νώε, αμαρτωλός ο ίδιος, γύρισε την πλάτη στον αμαρτωλό λαό του και εγκαινίασε μια νέα ανθρωπότητα.
Στο ινδικό έπος Μαχαμπχαράτα περιγράφεται πανδημία, όπως και στο φινλανδικό Καχεβάλα. Λαϊκές αφηγήσεις και στην Αφρική (μια από αυτές αξιοποίησε ο Χεμινγουέι) και στη Νότιο Αμερική, στα απέραντα δάση της Βραζιλίας, όπου αποδεκατίστηκαν λαοί, είναι τραυματικές εμπειρίες του πολιτισμού και, συχνά, εξαιτίας του. Στον «Οιδίποδα Τύραννο», γραμμένο και παιγμένο μέσα στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, απηχούνται υφολογικά το τρομερό θανατικό που έσπειρε ο Απόλλων στην Τροία και, συνάμα, πραγματολογικά τα γεγονότα με τον λοιμό της Αττικής που καταγράφει ο Θουκυδίδης που ασθένησε. Η ευρωπαϊκή λογοτεχνία, με τρόπο συγκλονιστικό, αφηγήθηκε πανδημίες, χολέρες, πανώλες, λέπρες, ελονοσίες, φυματιώσεις, τύφους και γρίπες (η ασιατική ξεκλήρισε γενιές γενιές – η μητέρα της μητέρας μου γέννησε δώδεκα παιδιά και της πήρε η γρίπη τα έξι) και, πρόσφατα, το AIDS ερήμωσε χωριά στην Αφρική. Ολες αυτές τις εμπειρίες των λαών κατέγραψαν οι αυτόπτες μάρτυρες, καλόγεροι (στις περίφημες «θύμησες», ημερολόγια γραμμένα στα ψαλτήρια), οι ιστορικοί, οι χρονογράφοι και, βέβαια, οι πεζογράφοι και οι ποιητές, οι ζωγράφοι (ένας αριστουργηματικός πίνακας του Λούκας Γκράναχ) και τα λαϊκά τραγούδια των λαών. Ενα από τα αριστουργήματα της ελληνικής δημοτικής παράδοσης είναι του «Νεκρού αδελφού», όπου η μητέρα έχασε τους «εννιά της γιους» και ο νεκρός γιος φέρνει την ξενιτεμένη αδελφή στην έρημη μάνα.
Το βιβλίο του Μενέλαου Χαραλαμπίδη, Οι δωσίλογοι (Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής) είναι η εκδοτική επιτυχία της χρονιάς. Ξεκίνησε το εκδοτικό του ταξίδι τον προηγούμενο Δεκέμβριο και μέχρι τον Σεπτέμβριο έφτασε την έκτη έκδοση και τα 27.000 αντίτυπα! (σ.Ά. πια στην έβδομη και στις 36.000 αντίτυπα). Το γεγονός ότι είναι ιστορικό βιβλίο και μάλιστα για ένα θέμα που, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχουν γραφτεί δεκάδες βιβλία, κάνει ακόμα πιο μεγάλο το εκδοτικό του επίτευγμα. Τι είναι αυτό που συγκίνησε και οδήγησε στα βιβλιοπωλεία δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες να το προμηθευτούν; Τα ιστορικά αναγνώσματα συνήθως δεν ξεπερνούν τις μερικές χιλιάδες πωλήσεις και συχνότερα ούτε που φτάνουν τα χίλια αντίτυπα. Ούτε εξηγείται η εκδοτική επιτυχία από το γεγονός ότι ο συγγραφέας του έγινε ευρύτερα γνωστός τα προηγούμενα χρόνια από τους ιστορικούς περιπάτους που διοργανώνει στην Αττική ή από το ότι ήταν ο εμπνευστής και επιστημονικός υπεύθυνος των δράσεων με τίτλο «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη», οι οποίες υλοποιήθηκαν το διάστημα 2015 ως το 2019. Το κλειδί της ερμηνείας πιστεύουμε βρίσκεται στην εισαγωγή του βιβλίου, που ο συγγραφέας περιγράφει τι θέλει να αποδείξει η μελέτη του. Δηλώνει από τις πρώτες σελίδες ότι το επίσημο αφήγημα της Αντίστασης στην Κατοχή, «το οποίο κάνει λόγο για μια μικρή μειοψηφία Ελλήνων που συνεργάστηκαν με τον κατακτητή, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα» [σ. 16]. Ο Χαραλαμπίδης αναποδογυρίζει αυτό το σχήμα και πάει στο άλλο άκρο ισχυριζόμενος ότι «μέχρι τα μέσα του 1943, αυτοί που εμπλέκονταν στα δίκτυα συνεργασίας με τον κατακτητή ήταν περισσότεροι από όσες και όσους είχαν ενταχθεί στο ελληνικό αντιστασιακό κίνημα» [σ. 18]. Αυτά που ξέραμε και περηφανευόμαστε, εν πολλοίς η εαμική αφήγηση, ότι στην Ελλάδα αναπτύχθηκε το δεύτερο ισχυρότερο αντιστασιακό κίνημα της Ευρώπης, δεν ισχύουν κατά τον Χαραλαμπίδη, είναι ένας ακόμα «μύθος», γιατί τα δίκτυα της συνεργασίας με τον κατακτητή ήταν μεγαλύτερα, αλλά η λήθη που επέβαλε το μετεμφυλιακό κράτος το απέκρυψαν. Έτσι, το αφήγημα των περασμένων χρόνων ότι ο εμφύλιος ξεκίνησε ήδη από το 1943 και συνεχίστηκε μέχρι το 1949, o Χαραλαμπίδης το πάει ένα βήμα παραπέρα: η Αντίσταση συρρικνώνεται έτι περαιτέρω όχι μόνο χρονικά, αλλά και ποσοτικά, αφού, κατά τον συγγραφέα, οι δωσίλογοι ήταν περισσότεροι από τους αντιστασιακούς.
Στις 25/11/2024 πραγματοποιήθηκε στην ΕΣΗΕΑ η εκδήλωση-παρουσίαση του βιβλίου του ΒασίληΑσημακόπουλου, "Πρώτη Φορά Αριστερά. Αντιθέσεις, αντιφάσεις, εσωτερικές συγκρούσεις στο ΠΑΣΟΚ την περίοδο 1974-1990 και οι βάσεις του πολιτικού μεταμορφισμού του" (Gutenberg 2024).
Ομιλητές κατά σειρά ήταν οι :
Νίκος Ανδρουλάκης, Νίνα Κασιμάτη, Κώστας Ελευθερίου, Γιάννης Μαυρής και ο υποφαινόμενος.
Τη συζήτηση συντόνισε ο Χριστόφορος Σκαμνάκης.
Την εκδήλωση άνοιξε εκ μέρους των εκδόσεων Gutenberg ο Κώστας Δαρδανός.
τυλιγμένο σε σάβανο. Τον μεταφέρουν δυο λύκοι. Ένα μικρό πουλί πάνω από το κεφάλι του, η ψυχή του. Στεκόμουν μέσα στον συγκινημένο λαό, ενώ το σκήνωμά του κατέβαινε στον λάκκο. Πόσες αγωνίες και λαχτάρες, πόσοι θησαυροί σκεπάζονταν. Τώρα η θερμή του παρουσία είναι μονάχα λέξεις. Μπορούμε ωστόσο να σκύψουμε πάνω από αυτό το μνήμα και να στοχαστούμε.
Κατεβαίνοντας από το κοιμητήριο, αντίκρυ στον Σίπυλο, στεφανωμένο από τη ριγηλή θαλπωρή μιας χειμωνιάτικης προσδοκίας, αναρωτιέμαι τι θα έρθει, μέχρι ο άγγελος να κατέβει και τρεις φορές στο αυτί του να μιλήσει, πιάνοντας τη δεξιά του χείρα, μέχρι να καλέσει τους θρηνούντες να ζητήσουν τον φτωχό οικέτη που οι άνθρωποι θεωρούν ουδέν όντα και εις ουδέν χρησιμεύοντα. Σε αυτόν θα επιθήσει ο Κύριος χείρα στην κεφαλή του, αυτόν θα χρίσει με έλαιον ειρήνης.
Αυτός είναι ο ειρηνικός βασιλέας, άνθρωπος εκ πρώτου γένους που αφού κρύφτηκε τρισαναρίθμους κύκλους, θα αφυπνισθεί και τα ράκη απεκδυόμενος, θα ενδυθεί λαμπρό ποδήρες ένδυμα χειριδωτό, με λώρο πεποικιλμένο για να αναλάβει το σκήπτρο του δευτέρου βίου».
[4 Νοεμβρίου. «O άγιος και ευσεβέστατος βασιλεύς Iωάννης δουξ ο Bατάτζης και ελεήμων, ο εν Mαγνησία, εν ειρήνη τελειούται»]
ΑΞΕΛΟΣ ΛΟΥΚΑΣ
