από π. Γεώργιος Λέκκας
Παιδική ηλικία, εφηβεία και ενηλικίωση συνιστούν τρία διακριτά στάδια στην πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου.
«Παιδί» από πνευματική άποψη είναι ο άνθρωπος που ζει με κέντρο τον εαυτό του. Προβάλλει τις ανάγκες του στους άλλους, τον τρέφει η αναγνώριση και ο θαυμασμός τους, αντιλαμβάνεται το κάθε τι και τους πάντες ως μέσο για την αυτοσυντήρησή του και φοβάται την μοναξιά περισσότερο απ’ όσο φοβούνται τα παιδιά μες στο σκοτάδι. Ο φανατισμός είναι κατεξοχήν σύμπτωμα της ανωριμότητας αυτού του είδους.
Η πνευματική παιδικότητα είναι μια μορφή αυτισμού. Συνιστά αδυναμία επικοινωνίας με τον άλλον, ο οποίος, ως απλή προέκταση του εαυτού μου, στην πραγματικότητα είναι σαν να μην υπάρχει ή μάλλον, για να είμαστε πιο ακριβείς, υπάρχει μόνο ως αναλώσιμος. Για όποιον είναι ακόμα πνευματικά παιδί, ο μόνος άνθρωπος είναι ο ίδιος, όλοι οι άλλοι είναι απλώς ανθρωποειδή. Μπορεί, έτσι, να τους θυσιάζει δίχως τύψεις στον βωμό της αυτοσυντήρησής του, αφού δεν του είναι παρά μόνο αναγκαία μέσα για την διαιώνιση της ανωτερότητάς του.
Στην πνευματική εφηβεία μπαίνει κανείς από τη στιγμή που αρχίζει να αναγνωρίζει τον άλλον ως ισάξιό του. Η ανακάλυψη της αξίας του άλλου συνήθως προϋποθέτει την επώδυνη εμπειρία του έρωτα. Ο ερωτευμένος μαθαίνει την αξία του άλλου την στιγμή που συνειδητοποιεί πως ο ίδιος δεν είναι τίποτα χωρίς εκείνον. Για τον ερωτευμένο ο άλλος δεν είναι πλέον μέσο για την διαιώνιση της ανωτερότητάς του, αλλά ισότιμος συνάνθρωπός του που μπορεί να έχει μάλιστα πάνω του εξουσία ζωής και θανάτου.
Ο πνευματικά «έφηβος» ξέρει να ακούει τον συνάνθρωπό του, να διαλέγεται μαζί του, να μαθαίνει από αυτόν και τελικά να τον αγαπά όχι λιγότερο απ’ όσο τον εαυτό του. Επιθυμεί να είναι μέλος μιας κοινωνίας τουλάχιστον ισάξιων μαζί του άλλων και αναγνωρίζει σε αυτήν την κοινωνία την ανώτερη δυνατή μορφή ανθρωπίνου βίου. Το μοίρασμα είναι η κατεξοχήν εκδήλωση πνευματικής εφηβείας.
