Ἠδύνατο ἡ ἑνωτική πολιτική τῶν Παλαιολόγων νά διασώση τό Βυζάντιον;

Ἠδύνατο ἡ ἑνωτική πολιτική τῶν Παλαιολόγων νά διασώση τό Βυζάντιον;

Γράφει ὁ κ. Ἀνδρέας Κεφαλληνιάδης, Δάσκαλος Γ΄ Ἀρσακείου – Τοσιτσείου Δημοτικοῦ Σχολείου Ἑκάλης

Τὸ δίλημμα ἐπιλογῆς ἀνάμεσα σὲ ἀλλόθρησκους Τούρκους καὶ σὲ δυτικοὺς χριστιανοὺς δὲν ἦταν πραγματικό. Σὲ κάθε περίπτωση, ὁ ὑστεροβυζαντινὸς ἑλληνισμὸς ἦταν καταδικασμένος νὰ ὑποστεῖ τὴν τουρκικὴ ὑποδούλωση, ἀφοῦ τὸ ὀθωμανικὸ κράτος βρισκόταν τότε σὲ φάση ἀνόδου, ἐνῶ τὸ βυζαντινὸ κράτος βρισκόταν πλέον στὴ φάση τῆς παρακμῆς του.

Ὅπως ἀποδείχθηκε ἀπὸ τοὺς αἰῶνες ποὺ ἀκολούθησαν, ἀκόμα καὶ οἱ λατινοκρατούμενες ἑλληνικὲς περιοχὲς σταδιακὰ ὑπέκυψαν στὴν τουρκικὴ ἐπεκτατικότητα. Ἀλλὰ καὶ μετὰ τὴν ἅλωση, ἡ Δύση ποτὲ δὲν ἐπιχείρησε μία ἐκστρατεία γιὰ ἀπελευθέρωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Ἔτσι ἀποδείχθηκε ὅτι ἡ σωτηρία τῆς Πόλης ἀπὸ τοὺς Δυτικοὺς δὲν ἀποτελοῦσε πραγματικὴ ἐλπίδα. Ἡ Δύση, στὴν ὁποία οἱ Παλαιολόγοι αὐτοκράτορες εἶχαν ἐναποθέσει τὶς τελευταῖες ἐλπίδες τους, ἦταν ἀπρόθυμη νὰ βοηθήσει. Ἡ φιλενωτικὴ-φιλοδυτικὴ στάση τῶν Παλαιολόγων αὐτοκρατόρων ἦταν μάταιη καὶ καταστρεπτική. Ὁ αὐτοκράτορας Ἰωάννης Η΄ Παλαιολόγος ἀντὶ νὰ συνεργαστεῖ μὲ τοὺς ἄλλους ὀρθόδοξους χριστιανικοὺς λαοὺς τῶν Βαλκανίων, κατὰ τῶν Ὀθωμανῶν, στὴν καθοριστικὴ μάχη τῆς Βάρνας ( 1444 ), προτίμησε νὰ ἐκλιπαρεῖ τὴ βοήθεια τῶν Φράγκων καὶ τοῦ πάπα, μὲ ἀντάλλαγμα τὴν ὑποταγὴ τῆς Ὀρθοδοξίας στὴ Δύση. Ἐπιπλέον ἡ πολιτικὴ αὐτὴ ἔγινε αἰτία νὰ διχαστοῦν οἱ Βυζαντινοὶ σὲ ἑνωτικοὺς καὶ ἀνθενωτικούς, τὴ στιγμὴ ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ ἦταν ὅλοι ἑνωμένοι.

Ἔτσι ἐνῶ ἄλλοτε ὁ πάπας ὀργάνωνε ὁλόκληρες σταυροφορίες, τώρα τὸ μόνο ποὺ ἔκανε, ἦταν νὰ στείλει 200 τοξότες, ποὺ ἔφτασαν μαζὶ μὲ τὸν καρδινάλιο Ἰσίδωρο γιὰ νά…ἑορτάσουν τὴν ἕνωση τῶν δύο Ἐκκλησιῶν ποὺ εἶχε ὑπογραφτεῖ τὸ 1439![1] Λίγες μέρες ἀργότερα ναύλωσε τρία γενοβέζικα πλοῖα μὲ ὅπλα καὶ τρόφιμα γιὰ τοὺς ὑπερασπιστές. Τὰ πλοῖα αὐτὰ μαζὶ μὲ ἕνα βυζαντινὸ κατόρθωσαν ὑπὸ τὴν ἡγεσία τοῦ πλοίαρχου Φλαντανελᾶ νὰ διασπάσουν τὸν τουρκικὸ κλοιὸ καὶ νὰ μποῦν στὸν Κεράτιο κόλπο. Ἡ Βενετία ἔστειλε κι αὐτὴ λίγα καράβια, τὰ ὁποῖα ὅμως ἔφτασαν δύο μέρες μετὰ τὴν Ἅλωση! Ὁ μόνος Δυτικὸς ποὺ προσέτρεξε ἐθελοντικὰ σὲ βοήθεια, μαζὶ μὲ τοὺς 700 στρατιῶτες ποὺ διοικοῦσε, ἦταν ὁ στρατηγὸς Ἰωάννης Ἰουστινιάνης, στὸν ὁποῖο ἀνατέθηκε ἡ ὀργάνωση τῆς ἄμυνας. Ἀλλὰ κι αὐτὸς ἀκόμα, ὅταν τραυματίστηκε, λιποψύχησε κι ἐγκατέλειψε τὴ μάχη, γιὰ νὰ σωθεῖ, παρασύροντας μαζί του καὶ τοὺς στρατιῶτες του. Ἔτσι στὴν πιὸ κρίσιμη στιγμή, ἡ ἄμυνα τῆς Πόλης ἀδυνάτισε κι ἄλλο. Οἱ Βενετοὶ καὶ Γενουᾶτες ποὺ ἔμεναν στὴν Κωνσταντινούπολη συστρατεύθηκαν μὲ τοὺς Ἕλληνες καὶ πολέμησαν γιὰ τὴ σωτηρία τῆς Πόλης. Ἀλλὰ ἂς μὴ ξεχνᾶμε, ὅτι κι αὐτοὶ ἀκόμα, εἶχαν ἀπὸ χρόνια ἐξασφαλίσει ἰδιαίτερα οἰκονομικὰ προνόμια, ποὺ ἤθελαν νὰ τὰ διασώσουν. Οἱ Γενοβέζοι κάτοικοι τῆς συνοικίας τοῦ Γαλατᾶ, δὲν δίστασαν νὰ συμμαχήσουν ἄτυπα μὲ τοὺς Τούρκους, ἀφοῦ διέβλεπαν ὅτι ἡ Πόλη θὰ πέσει στὰ χέρια τους. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ πίστευαν ὅτι θὰ μποροῦσαν νὰ ὑπερασπίσουν τὰ συμφέροντά τους καὶ μετὰ τὴν Ἅλωση. Γιὰ τὸ λόγο αὐτό, ὄχι μόνο δὲν εἰδοποίησαν τοὺς Βυζαντινοὺς γιὰ τὴν προετοιμασία τοῦ Μωάμεθ νὰ περάσει μέσα στὸν Κεράτιο κόλπο 72 καράβια κατασκευάζοντας δίολκο, ἀλλὰ καὶ ἐν συνεχείᾳ πρόδωσαν στοὺς Τούρκους τὴν ἀπόπειρα πυρπόλησης τοῦ τουρκικοῦ στόλου ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες.[2]

Η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως και το Σήμερα

Του Δρ. Απόστολου Ε. Παπαφωτίου*

Βρισκόμαστε στις τελευταίες στιγμές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1453. Η μεγάλη και λαμπρή αυτή Αυτοκρατορία έχει συρρικνωθεί στην Κωνσταντινούπολη πόλη – κράτος και έχει περιορισθεί σε λίγες περιοχές της Θράκης γύρω από την Πόλη και σε ένα μεγάλο τμήμα της Πελοποννήσου.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος είναι ο τελευταίος Αυτοκράτορας του Βυζαντίου, ο τελευταίος Αυτοκράτορας των Ελλήνων. Εδώ και δύο χρόνια αρχηγός των Τούρκων είναι ο Μωάμεθ ο Β’, ένας νέος ηλικίας 21 ετών. Όνειρο της ζωής του η κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως, η εξάπλωση και η επέκταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτή την εποχή η Κωνσταντινούπολη, η βασιλεύουσα της Ευρώπης, με δύο πανεπιστήμια το 1204, είχε καταντήσει στο μεγαλύτερο μέρος της, ένας ακατοίκητος σωρός ενδόξων ερειπίων. Αυτή την Πόλη παρά την ηρωική αντίσταση των αγωνιστών κατοίκων, με τον ένδοξο και “μονώτατο” Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, εκπόρθησε ο Μωάμεθ την Τρίτη – αποφράς ημέρα – 29 Μαΐου 1453. 

Οι περιγραφές των τεσσάρων βυζαντινών ιστορικών των Δούκα, Φραντζή ή (Σ)φραντζή, Κριτόβουλου & Χαλκοκονδύλη, αποτελούν ουσιαστικές πηγές για τη μελέτη της Αλώσεως, του ξεθεμελιώματος ανθρώπων και κτηρίων, του μένους και οργής των κατακτητών, αλλά και των γεγονότων πριν και μετά από αυτή.

καί όταν έμέστωσε καλά ό Πόλεμος, ό Καπετάν-Παυλής έκλήθη νά βοηθήση στη μάχη τής Πύλης τού Άγίου Ρωμανού.

Βασίλης Λαμπόγλου 

Σαν σε φέρουν τα ζάλα σου στα ανατολικότερα τηs επαρχίαs Σφακίων και σε υψόμετρο 750 μέτρων  στο ανυπότακτο και μαρτυρικό χωριό Καλλικράτηs,  στην είσοδο του χωριού ανταμωνεις μια μαρμάρινη πλάκα που μαρτυρεί  την ονομασία του χωριού(φωτό 1).

Από αυτό το χωριό (που έφερε το όνομα πολύ πριν) ο Μανούσος Καλλικράτης αρχηγός σώματος 1500 εθελοντών  τον Μάρτη του 1453 ξεκίνησε να βοηθήσει στην άμυνα της Πόλης.

 

Ενα ολιγοσέλιδο χειρόγραφο του 1460-Κώδικαs τηs μονήs Αγκάθου-  βρίσκεται στη βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου Αγίου Όρους και συντάχθηκε με βάση τις διηγήσεις ενός εκ των διασωθέντων Κρητικών, του Πέτρου Κάρχα ή Γραμματικό μας αποκαλύπτει(αποσπάσματα, φωτό 3).

Σύμφωνα, λοιπόν, με το χειρόγραφο αυτό, το τελευταίο δεκαήμερο του Μάρτη του 1453 χίλιοι πεντακόσιοι Κρήτες εθελοντές ξεκίνησαν με πέντε καράβια  με σκοπό την ενίσχυση της άμυνας της Κωνσταντινούπολης.

Αρχηγός τους ήταν ο 80χρονοs Δρογγαριοs Μανούσος Καλλικράτης από τα Σφακιά, ιδιοκτήτης των τριών καραβιών και καπετάνιος του ενός.

Στα άλλα δύο καράβια του καπετάνιοι ήταν ο Γρηγόρης Βατσιανός Μανάκης από τ' Ασκύφου Σφακίων και ο Πέτρος Κάρχας από την Κυδωνία, γνωστός και με το παρανόμι Γραμματικός.

Το τέταρτο καράβι ανήκε στον Ανδρέα Μακρή από το Ρέθυμνο και είχε κυβερνήτη τον ίδιο και στο πέμπτο, ιδιοκτησίας του καπετάν Νικόλα του Στειακού, τη διοίκηση ανέλαβε ο Παυλής Καματερός από την Κίσσαμο. 

Όταν έφτασαν οι Κρήτες στα Δαρδανέλια βομβαρδίστηκαν από τους Τούρκους  με  ελάχιστες απώλειες, ενώ σε επόμενη ναυμαχία πλέον των 10 ωρών πνίγηκαν χίλιοι Τούρκοι ( 12 γιουρούσια )ενώ και οι Κρητικοί έχασαν 600 άνδρες.

Αποβιβαζόμενοι στην Πόλη (τέλη Μαρτίου) επάνδρωσαν 3 πύργους (του Λέοντος, την Ωραία Πύλη και του Αλεξίου στο τείχος του Λεοντιου) , από τους 112 που υπήρχαν συνολικά στα προστατευτικά τείχη της.

Και ενώ όλη η Πόλη είχε αλωθεί,οι Κρήτες του 80χρονου Καλλικράτη αρνόντουσαν να παραδοθούν ευρισκόμενοι στουs τρεις πύργους  τηs είσοδου του Κερατίου  παρά τις αλλεπάλληλες προσπάθειές των  Οθωμανών  που δεν κατόρθωναν να εκπορθήσουν τους πύργους .

Οι ανώτεροι αξιωματικοί του σουλτάνου, εντυπωσιασμένοι από την παλικαριά των τελευταίων ζωντανών υπερασπιστών της Πόλης, έστειλαν 2 πασάδεs με λευκή σημαία, προτεινονταs παράδοση υπό τους δικούς τους όρους.

Εκείνοι δέχτηκαν να παραδοθούν υπό τον όρο να τους επιτραπεί να φύγουν χωρίς να πειραχτούν, με όλα τους τα υπάρχοντα και άρματα και με τιμή.

Οι ηγέτες των Οθωμανών, που εκτίμησαν τη γενναιότητα και που βεβαίως το μόνο που τουs ένοιαζε ήταν το  ''πλιάτσικο'' διαρκείας, δέχτηκαν τουs όρουs αποχώρησης.

Οι Κρήτες, συντεταγμένοι και με την υπερηφάνεια εκείνου που δεν ηττήθηκε από υπέρτερους εχθρούς, μπήκαν στα δύο πλοία τους που ήταν αγκυροβολημένα κοντά στα κάστρα και αναχώρησαν για τη Μεγαλόνησο . Στα ταξίδι της επιστροφής ένα απο καράβια ναυάγησε στο Αγιο όρος εξ' ου και η ύπαρξη του χειρόγραφου.

 Όταν τελικά το πλοίο των 170 ηρώων Κρητικών φθάνει στη Σούδα και μεταφέρει τα θλιβερά νέα της Άλωσης πέφτει μεγάλο πένθος σε όλη την Κρήτη. 

Στέλιος Κούκος: Της Αναλήψεως, η άλωση της Πόλης και η ανάληψη του φωτός πάνω από την πολιορκημένη Βασιλεύουσα

 

Γράφει ο Στέλιος Κούκος

Μπορούμε ανήμερα της Αναλήψεως να θρηνούμε για την άλωση της Πόλης; Αυτό με απασχολεί, ενώ την ίδια ώρα σκέφτομαι πως κάποιοι στα κάστρα της Κωνσταντίνου Πόλης αγωνίζονται, ώστε να μην επικρατήσει η βαρβαρότητα, να μην πέσει η βασιλεύουσα. Ναι, η πόλη θα πέσει και σήμερα…

Μια πόλη που ίσως δεν της έμενε τίποτε άλλο από έναν μαρτυρικό θάνατο για να περάσει από τον ένδοξο βίο στην αθανασία. Έχουν αθανασία οι πόλεις, έστω οι μαρτυρικές; Ή απλά καταφέρνουν να γίνουν μόνον θρύλος και σύμβολο;

Δεν ξεχνούμε, βεβαίως, και το ουκ «έχομεν ώδε μένουσαν πόλη».

Πάντως και οι πόλεις έχουν τους δικούς προστάτες και πολιούχους οι οποίοι αγωνίζονται για την σωτηρία των πόλεων τους. Όπως για παράδειγμα ο φιλόπολις Άγιος Δημήτριος της Θεσσαλονίκης. Παρ’ όλα αυτά και παρ’ όλες τις άλλες προηγούμενες σωτήριες παρεμβάσεις του Αγίου, η Σαλονίκη έπεσε 23 χρόνια πριν από την άλωση της Παναγίας, το 1430.

Αυτήν την φορά οι πολιορκητές της δεν είδαν τον Άγιο Δημήτριο να τους πολεμά και να την υπερασπίζεται. Έτσι δεν αλλοιώθηκαν καλώς, όπως σε άλλες περιπτώσεις, αναφέρομαι στην περίπτωση των Σλάβων, ώστε να προσκυνήσουν την χάρη του και να υιοθετήσουν στην συνέχεια ότι αυτός αντιπροσώπευε. Την πίστη του.

Αλλά ας γυρίσουμε στην Πόλη, μένουν λίγες ώρες πριν την σημερινή της πτώση, αφού εμείς σήμερα το γνωρίζουμε σαφώς και μπορούμε να ψάλλουμε το «Σήμερα κρεμμάται επί ξύλου» ή άλλους παρόμοιους θρηνώδεις ύμνους, άσματα και μοιρολόγια.

Οι στιγμές, λοιπόν, είναι πολύ κρίσιμες στην υπό άλωση Βασιλεύουσα.

Βασιλεύουν οι πόλεις, βασιλεύουν οι βασιλεύουσες; Και αν δεν βασιλεύουν πώς κερδίζουν την αθανασία τους ή έστω γίνονται θρύλοι και σύμβολα;

Όπως και να το κάνουμε δεν είναι ώρα για τέτοιες σκέψεις αφού οι Τούρκοι, μετά χιλιάδων αλλοφύλων χριστιανών, ακόμη και Ρωμηών, αλλοιωμένοι κακώς, δηλαδή αλλοτριωμένοι πλήρως, από την πολεμική προσπάθειά τους και κυρίως γιατί επίκειται γιουρούσι, λεηλασία, κακοποίηση, αμάχων πασών των φύλων και των ηλικιών, φονικά και πλήρης επικράτηση της βαρβαρότητας. Κωνσταντινούπολη ή βαρβαρότητα, γενοκτονίες και εθνοκαθάρσεις;

Σήμερα γνωρίζουμε τι θα επακολουθήσει στις 29 Μαίου 1453, όπως και τι επικράτησε 200 χρόνια περίπου πριν, το 1204, όταν αντίστοιχα χριστιανοί, το ίδιο αλλοτριωμένοι, κακώς, άλωσαν την Βασιλεύουσα και διέπράξαν ανάλογες βιαιότητες και ωμότητες ακόμη και μέσα στις εκκλησίες. Οι ίδιοι οι οποίοι εν ονόματι του Σταυρού και σταυρο-φορούντες κίνησαν, τάχα, για να απελευθερώσουν τους Αγίους Τόπους!

Και να που μετέτρεψαν αυτοί πρώτοι την «Πόλη των πόλεων» μαρτυρίου τόπο. Και, ίσως, αυτοί να την διέσυραν ανεπανόρθωτα, αποδεικνύοντας πως ήταν ευάλωτη. Η Κερκόπορτα, δηλαδή είχε ανοίξει από τότε για τους οθωμανούς τους οποίους οι ίδιοι δήθεν πολεμούσαν.

Η αγωνία μας για την σημερινή πτώση της Πόλης φτάνει στο αποκορύφωμά της, ενώ όπως είπαμε στην αρχή γιορτάζουμε την Ανάληψη του Κυρίου. Την θριαμβευτική έξοδό του, ως θεατρική αποθέωση, στον ουρανό, χωρίς χειροκροτήματα, βεβαίως, αλλά με δέος και θάμβος στις καρδιές της Υπεραγίας Θεοτόκου και των Μαθητών Του, όπως τους βλέπουμε στην εικόνα της γιορτής.

Συνέχεια εδώ:

https://www.pemptousia.gr/2025/05/tis-analipseos-i-alosi-tis-polis-kai-i-analipsi-tou-fotos-pano-apo-tin-poliorkimeni-vasilevousa/

Ἔχασε μάνα τὸ παιδὶ καὶ τὸ παιδὶν τὴν μάναν… Θρῆνος γιὰ τὴν Ἄλωση

Ένα χαρακτηριστικό ποίημα-θρήνος από το β’ μισό του 15ου αιώνα, του Ἐμμανουὴλ Γεωργηλὰ Λιμενίτη από την Ρόδο, σχετικά με την οικτρή μοίρα των Ελλήνων κατά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, εκείνη την μαύρη Τρίτη 29 Μαΐου 1453.

Chrysoloras (Alyunan00) – X

Για το σημερινό Έλληνα, η γλώσσα του ποιήματος μοιάζει σα να λαλήθηκε εχθές…

“Ἐκείν’ ἡ μέρα σκοτεινή, ἀστραποκαημένη,
τῆς Tρίτης τῆς ἀσβολερῆς, τῆς μαυρογελασμένης,
τῆς θεοκαρβουνίκαυστης, πουμπαρδοχαλασμένης,
ἔχασε μάνα τὸ παιδὶ καὶ τὸ παιδὶν τὴν μάναν,
καὶ τῶν κυρούδων τὰ παιδιὰ ὑπᾶν ἀσβολωμένα,
δεμένα ἀπὸ τὸν σφόνδυλα, ὅλ᾿ ἁλυσοδεμένα,
δεμένα ἀπὸ τὸν τράχηλον καὶ τὸ οὐαὶ φωνάζουν,
μὲ τὴν τρομάραν τὴν πολλήν, μὲ θρηνισμὸν καρδίας,
τρέμουν ὡς φυλλοκάλαμον ἐξετραχηλισμένα,
γυμνά, χωρὶς πουκάμισον, ἐξάγκωνα δεμένα·
βλέπουν ἐμπρὸς καὶ πίσω των, μὴ νὰ δοῦν τοὺς γονεῖς των,
καὶ βλέπουν τοὺς πατέρας των ἐξάγκωνα δεμένους·
ὁ κύρης βλέπει τὸ παιδὶν καὶ τὸ παιδὶ τὸν κύρην,
ἄφωνοι δίχως ὁμιλιὰν διαβαίνουν τὸ μαγκούριν.
Oἱ μάνες οἱ ταλαίπωρες ὑπᾶν ξεγυμνωμένες,
τῆς Πόλης οἱ πολίτισσες ἐξανασκεπασμένες,
πλούσιες, πτωχὲς ἀνάκατα, μὲ τὸ σκοινὶ δεμένες,
τῆς Πόλης οἱ εὐγενικὲς οἱ ἀστραποκαημένες·
ὁ ἀδελφὸς τὸν ἀδελφὸν βλέπει σιδηρωμένον,
θωροῦν καὶ τὸν πατέρα των μὲ ἅλυσον δεμένον,
καὶ δύο ἀδελφάδες εὔμορφες, πολλὰ ὡραιωμένες,

Το όνειρο του Οσμάν και ο επεκτατισμός του Ερντογάν

Μάρτος Δημήτρης -

28/05/2022

Οι χρόνιες συνοριακές δολοπλοκίες του τουρκικού κράτους και οι συνεχείς αναφορές της τουρκικής πολιτικής ελίτ στο οθωμανικό παρελθόν με αναβιώσεις κατακτητικών στιγμών, δεν είναι απλά μια επιτηδευμένη εμμονή, απότοκος της μεγαλομανίας της, αλλά προέρχεται από τις ίδιες τις ιστορικές διαδικασίες πολιτικής συγκρότησης των Τούρκων, δηλαδή τις διαδικασίες εθνικοποίησής τους.

Οι Τούρκοι εμφανίζονται, αυτοκρατοροποιούνται και εθνικοποιούνται σαν πολεμιστές συνόρων. Το εθνικό τους αφήγημα σφυρηλατείται γύρω από την αυτοτροφοδοτούμενη πίστη ότι έχουν το δικαίωμα να κατακτούν. Και αυτή η “μεθοριακότητα” του εθνι(κι)σμού τους συνιστά μια σημαντική παράμετρο του λεγόμενου “τουρκικού προβλήματος”.

Οι Σελτζούκοι και οι Οσμανλήδες Τούρκοι ήταν ανοργάνωτα λεφούσια επιδρομέων, πλιατσικολόγων, που ξεσπούσαν πάνω σε αγρότες, κατέστρεφαν, βίαζαν και άρπαζαν. Οι Οσμανλήδες, ιδιαίτερα, φτάσανε στο Βυζάντιο με τον Μογγόλο Τζένγκις Χαν, το 13ο αιώνα, ως μισθοφόροι του. Αυτοί έκαναν μόνιμο επάγγελμα τις λεηλασίες και τους φόνους για χάρη του μισθωτή τους. Μετά έφερναν, στα μέρη που άρπαζαν, τις οικογένειές τους.

Αυτούς τους εξ επαγγέλματος πολεμιστές συνόρων τους έφερε στο Βυζάντιο η φήμη του πλούτου του. Ήταν διαδεδομένο σε όλο τον κόσμο τότε ότι «τα περισσότερα από τα μισά πλούτη όλου του κόσμου βρίσκονται στις πόλεις των Βυζαντινών». Αυτή η φήμη έτρεφε τους τυχοδιώκτες και τους κατακτητές, προδιέγραφε το φθόνο, τα ληστρικά σύνδρομα και, τελικά, το ολέθριο μέλλον της αυτοκρατορίας. Οι υλιστικές προσδοκίες συναρθρώνονταν με θρησκευτικές–σωτηριολογικές ιδεοληψίες. Έτσι, οι Δυτικοί κατήγγειλαν το «αιρετικό Βυζάντιο» και οι Τούρκοι το «Βασίλειο των απίστων».

Η βαρβαρότητα υπερίσχυσε του πολιτισμού

Ερχόμενοι σε επαφή με το Βυζάντιο έμειναν εκεί για να ζήσουν ληστεύοντας τις πλούσιες πόλεις του. Έμαθαν, όμως, και τρόπους ζωής πολιτισμένων κοινωνιών, γιατί το Βυζάντιο είχε πόλεις, θεσμούς και οργανωμένη οικονομία. Προκαλούσε, αλλά και εκπολίτιζε. Αρχικά το λεηλάτησαν και σταδιακά το κατέκτησαν. Σταδιακά έμαθαν και αυτοί να συγκροτούν την αρπακτικότητά τους σε συνθήκες ειρήνης. Εμπνεύστηκαν την οθωμανική αυτοκρατορία με πρωτοπόρο τον Οσμάν ή Οθμάν (1288-1326), παίρνοντας ανθρώπους και ιδέες από το Βυζάντιο, ιδιαίτερα σε πεδία διοίκησης και φορολογίας.

Η σύνθεση, όμως, που επιχείρησαν οι Οσμανλήδες σουλτάνοι ανάμεσα σε βυζαντινούς θεσμούς με θεσμούς της παλαιάς βάρβαρης κουλτούρας, όπως του παιδομαζώματος και των γενιτσάρων, τις θρησκευτικές διακρίσεις, τα βασανιστήρια και τις γενοκτονίες, θα οδηγήσει, τελικά, σε μια διχαστική κοινωνία, φοβική, θρησκευτικά ρατσιστική και άκρως καταπιεστική, που δεν θα μεταλαμπαδεύσει την ιδεολογία της στο σύνολο του πληθυσμού της, αλλά μόνο στο κυρίαρχο στρώμα των Τούρκων μουσουλμάνων, ενώ το άλλο στρώμα των υποτελών χριστιανών θα διαβιεί υπό μια ιδεολογία αντίστασης και ανυπακοής.

Ο πρωτογενής πλιατσικολογικός επεκτατισμός είχε συναρθρωθεί με τη νέα θρησκεία, τον ισλαμισμό.

 Κατά τη διέλευσή τους από τις ισλαμοποιημένες αραβικές χώρες οι πλιατσικολόγοι μαχητές είχαν ενδυθεί με το δικαίωμα λεηλασίας των απίστων. Τότε, κατά την ισλαμοποίησή τους, πήραν και την ονομασία Τούρκοι. Γι’ αυτό, μέχρι σήμερα, ο όρος Τούρκος ισχύει μόνο για μουσουλμάνους.

Το δίκαιο της λεηλασίας των απίστων

Η τουρκική ιδιαιτερότητα, δηλαδή το “πρόβλημα”, γεννήθηκε στα σύνορα ανάμεσα στο Ισλάμ και το Βυζάντιο. Οι Οθωμανοί γαζήδες, δηλαδή οι πολεμιστές που ιδεολογικοποιούσαν τους φόνους και τις αρπαγές στο όνομα της διάδοσης του Ισλάμ και οι δερβίσηδες, δηλαδή οι ιεραπόστολοι του, διαλαλούσαν ότι έφερναν την αληθινή πίστη στους λαούς και, όπως εκείνοι, θα καρπώνονταν τις ανταμοιβές του πολεμιστή του Ισλάμ.

Αν και μέχρι το 16ο αιώνα αυτοί οι πολεμιστές των συνόρων είχαν συγκροτηθεί σε αυτοκρατορία οι παραδόσεις των συνόρων παρέμειναν βαθιά ριζωμένες στη ζωή τους. Και αυτό γιατί οι εκτουρκισμένες κοινωνίες που άφηναν πίσω τους δεν είχαν δυναμική αυτοτροφοδότησης, αφού είχαν μάθει να τρέφονται από λάφυρα που τους έφερναν οι πολεμιστές. Κάθε φορά που αδυνατούσαν να κάνουν νέες επεκτάσεις τα οθωμανικά συστήματα στρατιωτικής οργάνωσης, πολιτικής διοίκησης, φορολόγησης και παραχώρησης γαιών αποδιοργανώνονταν και παρακμάζανε.

Σε αντίθεση με τους Τούρκους που εξισλαμίστηκαν και ανατράφηκαν στις μεθοριακές περιοχές, οι Τούρκοι της κεντρικής Ασίας, όπως, πχ, οι Μαμελούκοι, που είχαν διαχυθεί στο Ιράκ και την Αίγυπτο, ανατράφηκαν στον κοσμοπολιτισμό των παλαιών ισλαμικών πόλεων. Οι κοσμικοί ισλαμιστές είχαν την ηπιότητα και την ελαστικότητα των Αβασσιδών της Βαγδάτης, που είχαν υιοθετήσει και κάποιες μορφές ελληνοπρέπειας, ενώ οι συνοριακοί ισλαμιστές, που διδάσκονταν το νόμο της σαρίας με μεγαλύτερη ανελαστικότητα, έκαναν τη θρησκεία μια πολεμική πράξη και την ιδεολογία μια πολεμική ιαχή, μια πρόκληση για αίμα.

Δύο αντίθετα υποστρώματα εθνι(κι)σμού

Κυρίως, όμως, η πνευματικότητα Οθωμανών Τούρκων διαμορφωνόταν σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν των Βυζαντινών. Οι Βυζαντινοί από την εποχή των Ισαύρων (8ο αι.) απέβαλλαν σταδιακά την ιμπεριαλιστικότητά τους, δηλαδή, τη ρωμαϊκότητα. Τις οικονομικές χασούρες δεν τις κάλυπταν, πλέον, με ιμπεριαλιστικές εκστρατείες αλλά με την ορθολογικότερη οργάνωση των παραγωγικών δυνάμεων-σχέσεων. Η έννοια της οικονομίας αντανακλούσε την αρχαιοελληνική έννοια της σοφίας και σήμαινε την ορθολογική διευθέτηση.

Μια τέτοια διευθέτηση συνέβη με τους νόμους των Ισαύρων, ιδιαίτερα τα αγροτικά του Λέοντα Γ΄ (714-741), ο οποίος εκλαΐκευσε τη νομοθεσία και εμπέδωσε μια κοινωνική δικαιοσύνη. Τότε δημιουργήθηκαν και τα «Θέματα», δηλαδή, εθνικοτοπικοί στρατοί για την άμυνα της πατρίδας. Μέχρι τότε ο στρατός της αυτοκρατορίας ήταν μισθοφορικός. Τα κίνητρα ενός μισθοφόρου ήταν οικονομικά και όχι πατριωτικά.

Τα κίνητρα ενός Τούρκου μισθοφόρου αποτυπώνονται στους λόγους χαμηλής κουλτούρας που εκφωνούσαν οι αξιωματούχοι του όταν πολιορκούσαν διάφορες πόλεις. Ο Μωάμεθ Β΄, όταν πολιορκούσε την Κωσνταντινούπολη, εμψύχωνε τους μισθοφόρους του, διεγείροντας τα πλιατσικολογικά τους ένστικτα, επιχρυσώνοντάς τα με θεολογικά: «Γιοί του Μωάμεθ… Ετοιμαστείτε με χαρά να πεθάνετε για την αγάπη του Μωάμεθ… Αν νικήσουμε, θα δώσω ισοβίως σε όλους τους στρατιώτες και τους αρχηγούς τους διπλάσιο μισθό από αυτόν που παίρνουν τώρα- θα αφήσω την πόλη τρεις μέρες στη διάθεσή σας για να τη λεηλατήσετε- κανένας δεν πρόκειται να σας πάρει οποιοδήποτε λάφυρο αρπάξετε, χρυσό ή ασημένιο, οποιονδήποτε σκλάβο πιάσετε, άντρα ή γυναίκα, μεγάλο ή μικρό» 

(Γ. Φραντζής- Ν. Μπαρμπάρο, Η πόλις εάλω, εκ. Λιβάνη 1993, σ.52).

 Αυτή η ρητορική της βαρβαρότητας διαπερνά ακόμη και σήμερα όλες τις ανακοινώσεις Τούρκων αξιωματούχων, ακόμη και όταν απευθύνονται στους μετανάστες που οργανώνουν ως ορδές στα σύνορα με την Ελλάδα.

Στον αντίποδα, τα κίνητρα ενός πατριώτη αποτυπώνονται στα λόγια υψηλής κουλτούρας των βυζαντινών αξιωματούχων. Είναι χαρακτηριστικά τα εμψυχωτικά λόγια που απηύθυνε ο Κ. Παλαιολόγος στους στρατιώτες του μια μέρα πριν την τελική επίθεση των Τούρκων:

 «Ξέρετε πολύ καλά, αδέλφια μου, ότι για τέσσερις λόγους είμαστε υποχρεωμένοι να προτιμήσουμε το θάνατο παρά τη ζωή. Πρώτον, για την πίστη και τη θρησκεία μας, δεύτερον, για την πατρίδα, τρίτον για το βασιλιά, τον αντιπρόσωπον του Κυρίου μας, και, τέταρτον, για τους συγγενείς και τους φίλους μας», 

(Φραντζής-Μπαρμπάρο…σ.54).

Βαθιά ριζωμένος ο αναθεωρητισμός

Σ’ αυτά τα αποσπάσματα μπορεί να αναζητήσει κανείς τις ποιοτικές διαφορές των ιστορικών υποστρωμάτων του τουρκικού και του ελληνικού εθνι(κι)σμού. Όταν η πολιτική ελίτ της Τουρκίας επικαλείται το παρελθόν το κάνει υπό το πρίσμα της κατακτητικής του διάστασης σε αντίθεση με τους Έλληνες που το επικαλούνται υπό το πρίσμα της αντιστασιακής του διάστασης.

Φαίνεται σήμερα ότι ο 600χρονος πολεμικός οίστρος των Τούρκων απέναντι στους Έλληνες έχει τις ρίζες του στο τουρκικό Ισλάμ, δηλαδή στο μίγμα πλιάτσικου και θρησκευτικού ιμπεριαλισμού. Εξαιτίας αυτού κατανοούν το Δίκαιο και την Ιστορία, όπως δείχνει και η σχέση τους με το μέγιστο σύμβολο της χριστιανοσύνης, την Αγία Σοφία, με την πνευματικότητα του κατακτητή της, του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή, και όχι των δημιουργών της, του Ανθέμιου και του Ισίδωρου.

Η Τουρκία είναι ένας κοινωνικός σχηματισμός που ασχολείται συνεχώς με τα σύνορα. Η εσωτερική της ζωή τροφοδοτείται με τα καμώματά της στα σύνορα. Η στρατηγική του συνοριακού αναθεωρητισμού, με τα “σύνορα της καρδιάς μας”, τη “γαλάζια πατρίδα” και την “εργαλειοποίηση” των μεταναστών αντανακλά αυτήν την ιστορική μεθοριακή πνευματικότητα του τουρκικού εθνι(κι)σμού. Αυτή, όμως, η πνευματικότητα είναι και το ‘”ξύσιμο στην γκλίτσα του τσομπάνη” και τους προκαλεί, σε μεγάλο βαθμό, και τη διεθνή τους ασχήμια.

ΠΗΓΗ: https://slpress.gr/idees/to-oneiro-toy-osman-kai-o-epektatismos-toy-erntogan/
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Βιντεο αφιέρωμα στην Άλωση της Πόλης το 1453

Κλικ ΕΔΩ ή στην εικόνα...

Η Βασιλεύουσα δεν ΠΑΡΑΔΟΘΗΚΕ ΠΟΤΕ

Της Έφης Κρασανάκη

"Τὸ δὲ τὴν πόλιν σοι δοῦναι, οὔτ’ ἐμόν ἐστιν οὔτ’ ἄλλου τῶν κατοικούντων ἐν ταύτῃ· κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν"

«Το να σου παραδώσω

την πόλη, δεν είναι θέμα ούτε δικό μου ούτε άλλου κατοίκου της, καθώς

με κοινή απόφαση όλοι αυτοπροαίρετα θα πεθάνουμε και δε θα λογαριάσουμε

τη ζωή μας»

Κωνσταντίνος Δραγάτσης Παλαιολόγος, τελευταίος Αυτοκράτορας των Ρωμαίων. 

Ο τελευταίος Αυτοκράτορας του Βυζαντίου ο Κωνσταντίνος ο 11ος διατυπώνοντας αυτήν την απάντηση στον Μωάμεθ τον Πορθητή δεν είχε  μια απλή πρόθεση να αποχωρήσει έντιμα αυτός και η Ρωμιοσύνη από την ένδοξη υπερχιλιετή ύπαρξη της στην σκηνή της  Ιστορίας.Η απάντηση αυτή ήταν  κίνηση υψηλού διπλωματικού και νομικού επιπέδου.

Η Βασιλεύουσα δεν ΠΑΡΑΔΟΘΗΚΕ ΠΟΤΕ από τον νόμιμο αντιπρόσωπο της και η τουρκική κατάκτηση δεν αποτέλεσε νόμιμη διάδοχη κατάσταση - βάσει του ονομαζόμενου σήμερα διεθνούς δικαίου- γιατί απλά ποτέ επισήμως δεν μεταβιβάστηκε η εξουσία της στους Τούρκους.  Ο Αυτοκράτορας δεν παρέδωσε ποτέ την Πόλη, ώστε αυτοί διαχρονικά και σήμερα ακόμη να εμφανίζονται ως νόμιμοι διάδοχοι.

Η Πόλις εάλω – Η τελευταία ομιλία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

Η Πόλις εάλω – Η τελευταία ομιλία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου: Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς σήμανε το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η Βυζαντινή Α

Φώτης Κόντογλου - Τὸ πάρσιμο τῆς Πόλης

«Κωνσταντίνος ο Αυτοκράτωρ των Ελληνορωμαίων εξέρχεται Άτρομος εις την μάχην το 1453 Μαίου 29».

 Έργο του Θεόφιλου Χατζημιχαήλ

Φώτης Κόντογλου - Τὸ πάρσιμο τῆς Πόλης

Πρόλογος, πρωτ. Γ. Μεταλληνοῦ

 «Ἡ Ρωμανία κι᾿ ἂν ἐπέρασεν ἀνθεῖ καὶ φέρνει κι᾿ ἄλλο».

Ἡ πολιορκία τῆς Κωνσταντινούπολης

Σὰν σήμερα πάρθηκε ἡ Πόλη ἀπ᾿ τὸν σουλτὰν Μεμέτη στὸ 1453, μέρα Τρίτη, βγαίνοντας ὁ ἥλιος.

Μιὰ τέτοια ἱστορία δὲ μπορεῖ νὰ τὴ γράψῃ ἄξια κανένας· δὲν πιστεύω νὰ βρίσκεται τέτοιος μεγάλος μάστορης. Κανένας, ἂς ἤτανε κι ὁ ἴδιος ὁ Ὅμηρος, ποὺ τραγούδησε μὲ λόγια σὰν κοτρώνια τὸν φημισμένον ἐκεῖνο πόλεμο τῆς Τρωάδας.

Κείνη τὴ μέρα, ποὺ δὲν πρέπει νὰ λογαριαστῇ μηδὲ στὶς μέρες τῶν χρονῶν, μηδὲ στὶς μέρες τῶν μηνῶν, παρὰ νὰ τὴ σκεπάσῃ σκοτάδι, ὅπως λέγει ὁ Ἰὼβ γιὰ τὴ μέρα ποὺ γεννήθηκε, ὁ φόβος ποὔπιασε τοὺς ἀνθρώπους ἤτανε τέτοιος, ποὺ τρεῖς καὶ τέσσερες γενιὲς δὲ φτάξανε γιὰ νὰ συνεφέρουνε.

 Ἀκόμα καὶ σήμερα, σὰ διαβάζει κανένας ὅσα γράψανε οἱ ἱστορικοὶ ἐκεινοῦ τοῦ καιροῦ, εἶνε στιγμὲς ποὺ τρέμει στ᾿ ἀλήθεια, σὰ νὰ βρίσκεται ὁ ἴδιος μέσα στὴν Πόλη, κι᾿ ὥρα μὲ τὴν ὥρα περιμένει νὰ δῇ τοὺς Τούρκους νὰ σφάξουνε τὸν κόσμο μπροστὰ στὰ μάτια του...

....Οἱ Τοῦρκοι ἤτανε ὡς τετρακόσιες χιλιάδες· ἀπ᾿ αὐτοὺς οἱ ἑκατὸ ἤτανε καβαλλαραῖοι. Οἱ Χριστιανοί, ποὺ σηκώνανε ἅρματα, μαζευόντανε ὅλοι ὅλοι ἑφτὰ χιλιάδες, Ἕλληνες, Βενετσάνοι καὶ Γενοβέζοι.

Ἡ πολιορκία ἄρχισε στὶς 5 Ἀπριλίου. Ὁ σουλτάνος ἔστησε τὴν τέντα του κοντὰ στὴν Καστρόπορτα Καλιγαρία καὶ κούρντισε ἀπάνω της τὸ μεγάλο κανόνι τοῦ Οὐρμπάν. Ὑστερώτερα ὅμως τὸ κουβάλησε μπροστὰ στὴν πόρτα τοῦ Ῥωμανοῦ. Γιὰ νὰ τὸ γιομίσουνε χρειαζόντανε δυὸ ὧρες σωστές, καὶ γιὰ τοῦτο βαροῦσε μονάχα ἑφτὰ φορὲς τὴ μέρα. Σαράντα ζευγάρια βόδια τὸ τραβούσανε, γιὰ νὰ τὸ φέρουνε ἀπὸ τὴν Ἀδριανούπολη, καὶ γιὰ νὰ περάσουνε δυὸ μερῶν δρόμο κάνανε δυὸ μῆνες. Τετρακόσοι γενιτσάροι τὸ βαστούσανε γιὰ νὰ μὴ γύρῃ, διακόσοι ἀπὸ κάθε μεριά. ...

.....Οἱ δυστυχισμένοι οἱ Χριστιανοὶ πήρανε λιγάκι ἀπάνω τους, ποὖχε κόψει τὸ αἷμα τους. Μέρα νύχτα ἀκούγανε κεῖνο τ᾿ ἄγριο τ᾿ ἀνθρωπομάζωμα νὰ οὐρλιάζῃ κάτ᾿ ἀπ᾿ τὰ τειχιά. Καὶ τοῦτα δὰ ἤτανε τόσο σαραβαλιασμένα, ποὺ πολλὲς φορὲς γκρεμνιζόντανε μονάχα ἀπὸ τὸ βρόντο τοῦ κανονιοῦ. 

Νύχτες ὁλάκερες δὲ σφαλίξανε μάτι. Ἀπὸ τὰ μικρὰ παιδιὰ ὡς τοὺς γέρους ὅλοι δουλεύανε, κουβαλούσανε χώματα καὶ πέτρες. Κ᾿ οἱ καλογέροι εἴχανε ζωσθῆ τ᾿ ἅρματα καὶ βαστούσανε ἕνα κομμάτι τοῦ κάστρου.

 Στὴν πόρτα τοῦ Ῥωμανοῦ ἔστεκε ὁ βασιληᾶς, ἔχοντας κοντά του τὸ γενοβέζο Γιουστινιάνη, τὸν ἀρχιστράτηγο, καὶ τὸν δὸν Φραγκίσκο ἀπ᾿ τὸ Τολέδο, μαζὶ μὲ πεντακόσους διαλεχτοὺς γενοβέζους.

Η ΠΙΟ ΣΥΜΠΥΚΝΩΜΕΝΗ & ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΜΑΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ.

Ο Αντώνης Ανδρουλιδάκη για τις σκέψεις του Χρήστου Βακαλόπουλου, ανήμερα την 29η Μαΐου...

"Όλα έγιναν πάρα πολύ γρήγορα. 

Η Έρση ήρθε ένα απόγευμα και σου είπε ότι είμαστε πίσω, έχουμε μείνει πολύ πίσω. Ο γνωστός κόσμος προχωρούμε ακάθεκτος, δεν προλαβαίναμε με τίποτα, είμαστε καταδικασμένοι. Είχαμε μείνει πολύ πίσω γιατί ο Γεμιστός πήγε στην Ιταλία και τους έψησε για τον Πλάτωνα. Από τη στιγμή που ο Γεμιστός πήγε στην Ιταλία μείναμε πάρα πολύ πίσω. Όσοι έμειναν εδώ δεν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις, κάθισαν εδώ, αυτό ήταν το λάθος τους. 

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος κάθισε να τον φάνε, αυτό ήταν το λάθος του. Θα μπορούσε να είχε πάει στην Ιταλία και να τους λέει για τον Πλάτωνα, θα είχε προλάβει τις εξελίξεις.

Κάθισε να τον φάνε, τι δουλειά είχε με τα στίφη των αγρίων, ήταν μορφωμένο παιδί από το Μυστρά και θα μπορούσε άνετα να γίνει καθηγητής στην Ιταλία, να τους λέει για τον Πλάτωνα. Κάθισε να τον σφάξουν κι έτσι μείναμε πίσω, πάρα πολύ πίσω. Έπρεπε να φύγουμε όλοι, μείναμε απελπτιστικά πίσω, μείναμε εδώ, είμαστε εδώ πίσω. Έπρεπε να φύγουμε όλοι να πάμε στην Ιταλία, να γίνουμε καθηγητές. Άντρες, γυναίκες, παιδιά, κάτι θα είχαμε να διδάξουμε. Θα παίρναμε το πρωϊνό μας, θα διαβάζαμε τρείς σελίδες Πλάτωνα, θα παίρναμε το ελαφρύ μεσημεριανό μας. Θα μας άκουγαν με ανοιχτό το στόμα, θα είμασταν πολύ μπροστά.

 Μείναμε πίσω και δεν γίνεται τίποτα, ο Γοδεφρείδος Βιλλαρδουίνος διάβασε τρείς σελίδες Πλάτωνα και τώρα έχει νοικιάσει όλα τα δωμάτια. Από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο δεν έμεινε τίποτα ενώ θα μπορούσε να έχει γράψει σαράντα βιβλία, ήταν μορφωμένο παιδί από το Μυστρά. Η στέψη του έγινε εκεί, ήταν η πιο μελαγχολική στέψη αυτοκράτορα που έγινε ποτέ, όλοι ήξεραν. Κάθισαν να σφαγιασθούν κι έτσι μείναμε πίσω.

 Όλα έγιναν πολύ βιαστικά, η Έρση ήρθε έξαλλη ένα απόγευμα και σου είπε ότι δεν αντέχει πια σ’ αυτή την κωλοχώρα, σου ανακοίνωσε την απόφασή της να ζει έξι μήνες στο Παρίσι και τα καλοκαίρια στη Σαντορίνι. Δεν άντεχε άλλο αυτή την κωλοπόλη, θα κατέβαινε στο Μαρούσι είκοσε μέρες το χρόνο. Έπρεπε να το κάνει γιατί είχαμε μείνει πολύ πίσω, δεν υπήρχε περίπτωση να προλάβουμε, δεν προλαβαίναμε με τίποτα. Είχε δικαίωμα να προχωρήσει, να ζήσει κάτι, άλλωστε δεν υπήρχαν πια σύνορα. Έπεφταν συνεχώς οι διαχωριστικές γραμμές, ο κόσμος γινόταν ένα. Είχε δικαίωμα να γίνει κάτι διαφορετικό, να μη μείνει πίσω, είχε το αναφαίρετο δικαίωμα να απολαύσει ελεύθερη τον ενωμένο κόσμο, να κατοικήσει σ’ ένα πραγματικό κέντρο. Άλλωστε, μη γελιέσαι, Ρέα μου, μόνο εκεί εκτιμούσαν το ελληνικό πνεύμα, διάβαζαν Πλάτωνα πριν πάνε στον ψυχαναλυτή, τον ήξεραν απ’ έξω κι ανακατωτά, ιδίως ανακατωτά τον ήξεραν απ’ έξω. 

Από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο δεν έμεινε τίποτα, μη γελιέσαι, κανείς δεν τον ήξερε, ο ψυχαναλυτής δεν τον ήξερε, δεν έγραψε τίποτα αυτός, κάθισε να του πάρουν το κεφάλι τα στίφη. Αν είχε πάει στην Ιταλία, θα είχε γράψει ένα συμπαθητικό βιβλίο για την ιδανική πολιτεία, κάτι θα είχε μείνει, θα είχε κάνει πολύ καλό στον εαυτό του, θα έπαιρνε ήσυχος το πρωινό του, θα διάβαζε τους σοφιστές, θα έβγαζε τα συμπεράσματά του, θα έπαιρνε το μεσημεριανό του, θα τού το έφερναν σ’ ένα δίσκο, θα σκεφτόταν με αγαλλίαση το βραδινό του.

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ ΕΧΕΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΡΡΕΟΝΤΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

του Παντελή Σαββίδη

Απο την Άλωση στη Γενοκτονία

Πριν μερικές ημέρες, στις 19 Μαίου, τιμήσαμε τα θύματα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Και σήμερα, φέρνουμε στη μνήμη μας, για άλλη μια φορά, την Άλωση της Πόλης. Της Πόλης που με την ακτινοβολία της διατήρησε για μία χιλιετία και πλέον τον ελληνικό τρόπο, την ελληνική πρόταση ζωής. Την Πόλη που επηρέασε ακόμη και τη διάδοχη της Βυζαντινής, την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Η πτώση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση στην οποία συνέτρεξαν όλες οι προϋποθέσεις παρακμής και κατάρρευσης.

Άλωση

Είναι χαρακτηριστική περίπτωση μελέτης ενός ιστορικού γεγονότος για να αποφύγουν οι λαοί δυσάρεστες εξελίξεις σε ό,τι αφορά την κρατική τους υπόσταση.

Οι ξένοι το κάνουν. Οι έλληνες όχι. Γιατί;

Όσοι λαοί, σήμερα, διαθέτουν ευαίσθητες κεραίες και ικανές ηγεσίες, πήραν μέτρα, από νωρίς, για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο της παρακμής και της πτώσης.

Πριν μερικά χρόνια, στην ΕΡΤ3, κάναμε μια εκπομπή με βάση ένα ντοκυμαντέρ του ρώσου Αρχιμανδρίτη Τύχωνα για τα μαθήματα από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης και με προσκεκλημένο τον ίδιο το ρώσο ιερωμένο.

Ο Τύχων, ο οποίος είναι ηγούμενος της φημισμένης Μονής Σρέντεσκι (Υπαπαντής), στο Κέντρο της Κόκκινης Πλατείας, δεν είναι ένας τυχαίος κληρικός. Είναι πνευματικός του ρώσου ηγέτη. Και έχει αναλάβει ευρύτερες δραστηριότητες οι οποίες δεν είναι της παρούσης.

Με το ντοκυμαντέρ, που είχε μεγάλη απήχηση και στους συμπατριώτες του και στο εξωτερικό, ήθελε να δείξει τις συνέπειες που έχει η κατάρρευση μιας αυτοκρατορίας. Ήθελε να προειδοποιήσει τους Ρώσους για τις συνέπειες από τη διαλυτική τακτική ορισμένων νεόπλουτων και πολιτικών της πατρίδας του.

[ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η ΘΑΝΑΤΟΣ]

ΚΑΡΑΓΚΙΟΥΛΟΓΛΟΥ ΙΩΝΑΝΝΑ

1453. Ἀνήμερα τῆς Μνήμης τῶν Μεγάλων Βασιλέων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης, τὴν πεντηκοστή ἡμέρα τῆς πολιορκίας, ὁ Μεχμὲτ στέλνει πρέσβεις στὸν Κωνσταντῖνο Παλαιολόγο. Τοῦ παραχωρεῖ προνόμια καί τοῦ δίνει διαβεβαιώσεις πὼς δὲν θὰ πειράξει τὸν πληθυσμὸ μέσα στὰ Τείχη. Ζητᾶ νά τοῦ παραδώσει τὴν Πόλη.

Ἡ ἀπάντηση τοῦ Κωνσταντίνου ἦταν σαφής. Δὲν δεχόταν νὰ πληρώσει ὑψηλότερους φόρους ὑποτέλειας. Ἃς κρατήσουν οἱ βάρβαροι ὅλα τὰ κατακτημένα ἐδάφη.

Ἀλλὰ τὴν Κωνσταντινούπολη; Ὄχι. Δὲν μποροῦσε νά τὴν παραδώσει.

"Τὸ δὲ τὴν Πόλιν σοι δοῦναι, οὔτ’ ἐμόν ἐστιν οὔτ’ ἄλλου τῶν κατοικούντων ἐν ταύτῃ· κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν."

Ὁ Κωνσταντῖνος εἶχε ἐκφράσει τὴν γνώμη ὅλων.

Στὶς 28 Μαΐου, τὴν τελευταία ἡμέρα τῆς πολιορκίας, στὶς φρικτὲς ἐκεῖνες κρίσιμες ὧρες λίγο πρὶν ἀπὸ τὴν τελευταῖα μεγαλοπρεπῆ λειτουργία ποὺ ἔμελλε νὰ τελεσθεῖ στὴν Ἁγία Σοφία, ὁ Βασιλέας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἀπευθύνεται στοὺς ἄνδρες του. Στοὺς τελευταίους πιστούς. Τοὺς ὑπενθυμίζει ὅτι εἶναι οἱ ἀπόγονοι τῶν μεγάλων Ἑλλήνων Ἡρώων. Καὶ ὅτι εἶχε ἀποφασίσει νὰ πεθάνει Ὑπὲρ τοῦ Λαοῦ, μαζὶ μὲ τὸν Λαό.

“(..)Καλῶς λοιπόν γιγνώσκετε, Ἀδελφοί, ὅτι διὰ τέσσαρά τινα ὀφείλομεν κοινῶς πάντες νὰ προτιμήσωμεν τὸν θάνατον μᾶλλον ἥ τὴν ζωήν.

[ Ἀναφαίρετον ὅπλον Ἀρετή ΑΝΤΙΣΘΕΝΗΣ ]

Ἰωάννα Γ. Καραγκιούλογλου

[ Ἀναφαίρετον ὅπλον Ἀρετή

ΑΝΤΙΣΘΕΝΗΣ ]

"(..) Ὄλβιοι, οἵ κείνην ἱερὴν πόλιν οἰκήσουσιν ἀκτὴν Θρηικίην τʹ ἔνυγρον παρά τε στόμα Πόντου."

Ἡ Πόλη. Τὸ καταπληκτικό αὐτό φαινόμενο ἐπιβίωσης τοῦ Γένους. Ἡ μαρτυρία μιᾶς ἀπαράμιλλης θυσίας, πάνω στὴν ὁποῖα ἀκουμπᾶ ἡ Συλλογικὴ Μνήμη.

571 ἔτη ἀπό τὴν Μάχη στὸ Μέγα Κάστρο, ζοῦμε στὴν ἐποχὴ ὅπου οἱ ἔννοιες τῶν λέξεων ἐγκαταλείπονται. Ἐντρυφοῦμε στὴν ἀσάφεια καὶ τὴν ἀθυμία, στὸ ἀπροβούλευτο καὶ τὴν ἄγνοια. Μὲ περισσὴ εὐκολία υἱοθετοῦμε τὸν ἀλγόριθμο ποὺ μᾶς ἐπιβάλλεται. 

Θέλουν νὰ πιστεύουμε πὼς ἡ Ἑλλὰς ἔχει προοδεύσει. Στὸ πολίτευμα, στὰ ἤθη, στὴν διατροφή, στοὺς τρόπους καὶ στὸν πολιτισμό . Ἑπόμενο καὶ εὔλογο θὰ ἦταν νὰ κινηθοῦν πρὸς τὴν ἴδια κατεύθυνση ἡ Γλῶσσα καὶ τὰ σύμβολα τῆς Σκέψεως. Ἀντ' αὐτοῦ, παρατηροῦμε ἕναν διάχυτο παραλογισμό, ἕνα ἀποκρουστικό καὶ ἀποπροσανατολιστικό γκριζάρισμα.

Τὶ ἐννοοῦν σήμερα ὅταν μιλοῦν γιὰ "πρόοδο" καὶ "πολιτισμό"; Τὸν διωγμὸ τοῦ κάλλους; Τὰ ἐπιτηδεύματα τῶν ἀγορῶν; Ἥ μήπως ἐκεῖνα τοῦ πολιτικοῦ συστήματος; Ἐκθειάζουν τὴν λήθη καὶ τὸν ἐκβαρβαρισμό μας. Θεωροῦν σπουδαία ἐκεῖνα ποὺ φανερώνουν ἡδυπάθεια, προτάσσοντας ὡς νόημα ζωῆς μία ἡττοπαθῆ ἐπιβίωση. Φρόνηση καὶ ἀξιοπρέπεια, εἴπατε; Τὶς θεωροῦν  λέξεις κενὲς. Περιττές. Λίαν ἐπικίνδυνες.

Κλαυσίγελος. Νὰ κλαῖμε μὲ τὴν ἀθλιότητά τους ἢ νὰ γελᾶμε μὲ τὴν μωρία μας; 

Θεωροῦν τὴν μὲν διαφθορά ἐπίτευγμα, τὴν δὲ αἰσχροκέρδεια ἔνδειξη εὐζωΐας. Ἀναπαράγουν τὸ σφάλμα καὶ τὴν ἀπρέπεια ἀπαξιώνοντας τὴν ἀρετή καὶ τὴν εὐγένεια.

Ξεχάσαμε πὼς ὁ Σκοπὸς τοῦ Ἐθνικοῦ πολιτικοῦ καὶ κοινωνικοῦ μας βίου, ἦταν νὰ συνυπάρχουμε κόσμια, τίμια καὶ παραγωγικά. Νὰ προοδεύουμε, συνεισφέροντας ὁ κάθε ἕνας καὶ ὅλοι μαζὶ στὸ πλαίσιο τῶν δυνατοτήτων μας στὴν κοινὴ ὠφέλεια καὶ εὐημερία καὶ νὰ φιλοτιμούμεθα στὰ καλὰ καὶ τὰ δίκαια τῆς Πατρίδος.

Στέλιος Κούκος, Άλωση της των Κωνσταντίνων Πόλεως: Η εις άδου κάθοδος της Ρωμηοσύνης. Η Ανάσταση!

Θεόφιλος Χατζημιχαήλ: «Κωνσταντίνος ο Αυτοκράτωρ των Ελληνορωμαίων εξέρχεται Άτρομος εις την μάχην το 1453 Μαίου 29».

Γράφει ο Στέλιος Κούκος

Με την άλωση της Πόλης την 29η Μαΐου του 1453 καταλύθηκε το ευρύχωρο κρατικό σχήμα της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος σκοτώθηκε, πολεμώντας χωρίς να συνθηκολογήσει και χωρίς να βρεθεί ποτέ η σορός του.

Μπορεί και να μαρμάρωσε! Ποιος ξέρει;

Έκτοτε άρχισε μια διαφορετική ζωή για το γένος. Μια διαφορετική οδός, σε μια πιο εσωτερική διάσταση (νηπτική;), αλλά και μαρτυρική! Η εις άδου κάθοδος της Ρωμηοσύνης…

Η άλωση της των Κωνσταντίνων Πόλης, (του πρώτου, του Μέγα που την έκτισε και αγίου και του τελευταίου που την υπερασπίστηκε, την έχασε και Μάρτυρα), αλλά και η διάλυση της αυτοκρατορίας δεν ισοδυναμούσε με την πτώση της και ιδιαίτερα με την κατάπτωσή της.

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ Η ΑΓΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ

Τρία καράβια ενετικά λοιπόν ξεκίνησαν από την Πόλη γεμάτα με όλα τα κειμήλια από την Αγιά Σοφιά, σύμφωνα με τον θρύλο, αλλά το τρίτο από αυτά, το οποίο μετέφερε την Αγία τράπεζα βυθίστηκε στα νερά του Βοσπόρου στην περιοχή του Μαρμαρά.

Από τότε μέχρι σήμερα στο σημείο εκείνο που είναι βυθισμένη η Αγία Τράπεζα τα νερά της θάλασσας είναι πάντοτε ήρεμα και γαλήνια, ασχέτως με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην γύρω περιοχή.

Το φαινόμενο μαρτυρούν και σύγχρονοι Τούρκοι επιστήμονες, που έχουν κάνει κατά καιρούς απόπειρες να ανακαλύψουν που οφείλεται αυτό το περίεργο φαινόμενο, αλλά λόγω της λασπώδους σύστασης του βυθού, απέβησαν άκαρπες.

Στο βιβλίο του Δωροθέου Μονεμβασίας με τίτλο “Βίβλος Χρονική ” (1781) διαβάζουμε: ”Οι Ενετοί την υπερθαύμαστον και εξάκουστον Αγίαν Τράπεζαν της Αγίας Σοφίας, την πολύτιμον και ωραιότατην, έβγαλαν από τον Ναό και έβαλαν εις το καράβι, και καθώς έκαναν άρμενα και επήγαιναν προς Βενετία, ω, του θαύματος!

Πλησίον της νήσου του Μαρμαρά άνοιξε το καράβι και έπεσεν εις την θάλασσαν η Αγία Τράπεζα και εβούλησε και είναι εκεί ως σήμερον, και τούτο είναι φανερόν και το μαρτυρούν οι πάντες, διότι όλον το μέρος εκείνο, όταν κάμνει φουρτούνα, η θάλασσα όλη κάμνει κύματα φοβερά, εις δε τον τόπο όπου είναι η Αγία Τράπεζα είναι γαλήνη και δεν ταράσσεται η θάλασσα.

Και υπαγαίνουν τινές εκεί με περάματα, και λαμβάνουν από την θάλασσαν εκείνην, όπου είναι η Αγία Τράπεζα, και μυρίζει θαυμασιώματα μυρωδίαν, από το άγιον μύρον όπου έχει και των άλλων αρωμάτων“.

Στέλιος Κούκος: Άλωση της Πόλης σε ζωντανή μετάδοση! (αμοντάριστα πλάνα)

Τάσσος, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, 1955. Συλλογή Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος.

Γράφει ο Στέλιος Κούκος

Την άλωση της Πόλης ή την πτώση της την είδαμε σε απευθείας μετάδοση! Και τώρα μοιρολογάμε την Βασιλεύουσά μας! Και αυτήν και την αυτοκρατορία και την Ρωμηοσύνη! Κλαίμε την ένδοξη μοίρα μας! Είναι κι αυτό μια ανακούφιση!

Όλα πλέον τα γνωρίζουμε· και τι συνέβη ακριβώς! Τα κανάλια τηλεοπτικά και διαδικτυακά τα έδειξαν όλα. Όλοι οι άνθρωποι, απ’ άκρη σε άκρη της οικουμένης βρέθηκαν καλωδιωμένοι ή δορυφορικά συνδεδεμένοι και παρακολούθησαν αυτό το «υπερθέαμα», της άλωσης μιας Πόλης που ήταν κόσμος, αυτοκρατορία το επίκεντρο της ιστορίας για περισσότερα από 1000 χρόνια!

Και αυτό τον κόσμο τον είδαν να σβήνει, να βασιλεύει σαν ήλιος που έδυε, αλλά όχι τόσο ρομαντικά! Σίγουρα, όμως, μέσα στο αίμα του…

Δεν μπορούσε το παγκόσμιο τηλεοπτικό χωριό, άντε πόλη και χώρα να χάσει μια τέτοια πτώση που ήταν ανάλογη, τηρουμένων των αναλογιών, με την πτώση του Αδάμ και της Εύας! Και είδε τους Ρωμηούς εξανδραποδισμένους, να διώχνονται αιχμάλωτοι από τον παράδεισο τους για την κόλαση των σκλαβοπάζαρων της Ανατολής!

Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ

Του Κώστα Χατζηαντωνίου 

Αν η Αθήνα, η Ιερουσαλήμ και η Ρώμη είναι οι πόλεις- σύμβολα των τριών μεγάλων πνευματικών κέντρων που συνιστούν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, είναι προφανής η ιστορική σημασία μιας Πόλης που υπήρξε πάνω από χίλια χρόνια όχι απλώς η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας που μας γέννησε αλλά η ενιαία συμβολική σύνθεση των τριών κύκλων που αναφέραμε. 

Η άλωση συνεπώς αυτής της Πόλης δεν αποτελεί ένα μακρινό ιστορικό γεγονός, αλλά είναι διαρκώς παρούσα μέσα στην αποτυχία μας να γίνει και πάλι ο νέος ελληνισμός, ο κληρονόμος αυτής της αυτοκρατορίας, εκείνο που η φύση του ορίζει: σύγχρονος και ισχυρός φορέας αυτού του τρισυπόστατου ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αυτό ήταν, αυτό είναι το νόημα του περίφημου επί αιώνες προτάγματος "να πάρουμε την Πόλη". 

Η Ιστορία συνεπώς δεν τελειώνει με την δική μας αδυναμία. Η βαρβαρότητα, παρούσα, ακατάβλητη και αλαζονική, πανηγυρίζοντας την κατάκτηση αυτής της Πόλης σήμερα, στο πιο ιερό σημείο της, δείχνει πως δεν έχει κάνει βήμα από τον 15ο αιώνα, πως γιορτάζει τις απίστευτες θηριωδίες που εκτυλίχθηκαν εκείνη την αυγή σε αυτόν τον τόπο και είναι έτοιμη να τις επαναλάβει.

 Έτσι όμως συντηρεί όχι μόνο ένα ιστορικό τραύμα αλλά και το ιστορικό θαύμα. Αυτό που προδιατύπωνε ο Μέγας Φώτιος όταν έγραφε: 

«Κλάδος ευθαλής καρπούς ωραίους ενεγκών, περιήρηται. Αλλ' η ρίζα μένει, οίσει πάλιν ουκ ελάττονα. Απήλθεν η καλή και θαυμασία εικών. Αλλ' ο Γραφεύς έτι την χείραν κινεί».

ΒΙΝΤΕΟ – Ο Γεώργιος Φραντζής για την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως

on ΒΙΝΤΕΟ – Ο Γεώργιος Φραντζής για την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως

Ο Γεώργιος Φραντζής ήταν Βυζαντινός αξιωματούχος, διπλωμάτης και ιστορικός συγγραφέας, που έγραψε το χρονικό της άλωσης της Κωνσταντινούπολης. Εκτός από αυτόπτης μάρτυρας ήταν και στενός φίλος και συνεργάτης του τελευταίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου.

Στο παρακάτω βίντεο παρατίθενται μερικά αποσπάσματα από το Βραχύ Χρονικό στο οποίο με πικρία τονίζει την απουσία βοήθειας από τους υπόλοιπους Χριστιανούς προς την Βασιλεύουσα, στη μεγάλη μάχη της για επιβίωση κόντρα στα οθωμανικά στρατεύματα.

Δείτε το βίντεο παρακάτω:

ΒΙΝΤΕΟ – Θρήνος Αναστάσιμος για τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο

n ΒΙΝΤΕΟ – Θρήνος Αναστάσιμος για τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο

Ο τελευταίος βασιλέας έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε σε εκείνες τις περιστάσεις. Η στάση του υπήρξε η ιδανική όσον αφορά τη θέση του, το αξίωμα του και το ιστορικό του καθήκον.

Έχει πολύ σωστά ειπωθεί πως ο Κωνσταντίνος με τη θυσία του έσωσε την ψυχή της Ρωμιοσύνης και της έδωσε την ελπίδα να συνεχίσει να μάχεται και να υπομένει τον οθωμανικό ζυγό-αν είχε παραδοθεί όπως γενναιόδωρα του προσέφερε ο Μωάμεθ, η Ρωμανία θα είχε σβήσει άδοξα και η Βασίλισσα των Πόλεων θα είχε καταληφθεί με σκυμμένο το κεφάλι.

Δείτε το βίντεο – αφιέρωμα του Cognosco Team στον τελευταίο Ρωμαίο αυτοκράτορα που έφυγε δοξασμένος κατά την άλωση της Βασιλεύουσας, της Πόλεως των πόλεων: