Μονοθεϊσμοί: Θυσία, Μαρτύριο, Ανάσταση - Στην Αιχμή του Δόρατος

Στο πλαίσιο της εκπομπής "Στην Αιχμή του Δόρατος", ο Άρης Λαμπρόπουλος 

στο 1ο μέρος της εκπομπής θα συζητήσει 

με τον Βασίλη Ξυδιά, συγγραφέα, θεολόγο και αρθρογράφο,

 και τον Διονύση Σκλήρη, θεολόγο, αρθρογράφο και Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Σορβόνης, με θέμα: "Μονοθεϊσμοί: Θυσία, Μαρτύριο, Ανάσταση"

 

👉Το Β΄ μέρος, με τίτλο ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ, επικεντρώνεται στη γεωπολιτική γύρω από τη σημερινή Παλαιστίνη, και όχι μόνο.

Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Σκλήρης Δ.: "Υπάρχει Θεός; Ένας επιστήμονας, "τελειωμένος Θεούσος" απαντά".

Ακόμη και οι άνθρωποι που δεν έχουν σχέση με την εκκλησία,που δεν δηλώνουν πιστοί, που δηλώνουν άθεοι ή «φλερτάρουν» με την ιδέα να δηλώσουν άθεοι, στη «δύσκολη την ώρα», αναζητούν τη μεταφυσική παρέμβαση. Έστω ως φευγαλέα σκέψη… 

Τι μας οδηγεί στην επίκληση του Θεού, που τον θυμόμαστε βέβαια μόνο ή κυρίως στα δύσκολα;

Στο στούντιο του militaire channel ένας από τους καλύτερους επιστήμονες για να μας δώσει απαντήσεις και εξηγήσεις. Όπως λέει ο ίδιος ήρθε να μιλήσει γι΄ αυτό το θέμα όχι με τα επιστημονικά του διαπιστευτήρια αλλά ως «θεούσος».

 Ο Σωτήρης Μητραλέξης σε μια καταπληκτική ανάλυση που ίσως και να απαντά στο ερώτημα που πολλοί έχετε: υπάρχει Θεός;

Ο Σωτήρης Μητραλέξης είναι ερευνητικός εταίρος στο University College London, επισκέπτης καθηγητής στο IOCS του Cambridge, διδάκτωρ φιλοσοφίας της Freie Universität Berlin, διδάκτωρ πολιτικής επιστήμης και διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου (βραβείο Ελληνικού Οργανισμού Πολιτικών Επιστημόνων 2018) και διδάκτωρ θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

 Έχει διατελέσει επίκουρος καθηγητής στο Istanbul Sehir University και έχει εργαστεί ως ερευνητής στα Πανεπιστήμια Princeton, Cambridge, Ερφούρτης και Peterhouse, Cambridge. Επίσης έχει διατελέσει εντεταλμένος διδάσκων στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου.

ΗΜΕΡΙΔΑ Β' ΜΕΡΟΣ - ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ Χρ. Ηλιόπουλος, Δ. Σκλήρης, Β. Ξυδιάς

 Χρ. Ηλιόπουλος, Δ. Σκλήρης, Β. Ξυδιάς

🔺Β΄ ΜΕΡΟΣ - ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ 

🔶 Ο Νιτσεϊκός Υπεράνθρωπος απέναντι στον Μετάνθρωπο: μια κριτική προσέγγιση στον μετανθρωπισμό 

👨🏻‍🦱Χρίστος Ηλιόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Φιλοσοφίας Deree-Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας 

🔶 Η Τεχνητή Νοημοσύνη και το ιδιαζόντως ανθρώπινον 

👨🏻‍🦱Διονύσιος Σκλήρης Δρ. Ελληνικής Φιλοσοφίας Παν/μίου της Σορβόννης, θεολόγος, φιλόλογος

Ο Τραμπισμός ως ένστικτο αυτοσυντήρησης της "συλλογικής Δύσης

Του Διονύση Σκλήρη

Μία μάλλον αντιδιαισθητική και πιθανόν αντιδημοφιλής σκέψη (τουλάχιστον για αριστερούς και φιλελεύθερους ομοϊδεάτες μου).

Θεωρώ τον τραμπισμό ως ένα ένστικτο αυτοσυντήρησης της "συλλογικής Δύσης".

Εξηγούμαι: Η πολιτική των Ντέμοκρατς επί Ομπάμα και Μπάιντεν συνίστατο στο εξής εγχείρημα: διάσπαση της ευρασιατικής ενότητας μέσω της διάλυσης της οικονομικής συνεργασίας Γερμανίας και Ρωσίας, προσπάθεια διάλυσης της Ρωσίας και σε δεύτερο χρόνο περικύκλωση και ανάσχεση της Κίνας.

Επρόκειτο για ένα τολμηρό τζογάρισμα, από αυτά που συνηθίζουν οι Αμερικανοί, το οποίο βασικά απέτυχε. Πέτυχε κατ' αρχήν ως προς το εύκολο σκέλος που ήταν ο πλήρης εξανδραποδισμός της Γερμανίας και της ΕΕ από τις ΗΠΑ. Αλλά απέτυχε στο δεύτερο και βασικότερο σκέλος. Όλως αντιθέτως, έφερε μία στενή συμμαχία Ρωσίας και Κίνας που συνιστά απόλυτο υπαρξιακό κίνδυνο για τη "συλλογική Δύση". Η Ρωσία έδειξε ότι έχει πολύ ισχυρή πολεμική βιομηχανία, παρά τα άλλα προβλήματά της (λ.χ. το δημογραφικό), η Κίνα πολύ προωθημένη τεχνολογία και ανθηρή οικονομία, ένας υπαρξιακής ανάγκης συνασπισμός τους θα μπορούσε να στρέψει τον παγκόσμιο νότο και ανατολή, δηλαδή το δημογραφικό αλλά και οικονομικό μέλλον του πλανήτη εναντίον της Δύσης. 

Οι Αμερικανοί που είναι ίσως η τελευταία δημοκρατία της Δύσης (από άποψης λαϊκής κυριαρχίας), αλλά και ο τελευταίος λαός και εν γένει σύστημα της Δύσης με δυνατότητες αλλαγής, μάλλον κατάλαβαν το μέγεθος της αποτυχίας και του κινδύνου σε αντίθεση με την Ευρώπη που είναι πλέον εστερημένη λαϊκής κυριαρχίας (έχει δημοκρατία μόνο ως δικαιωματικό πολιτισμό) αλλά και ικανότητας αλλαγών και προσαρμοστικότητας. 

Αποχαιρετισμός στον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο

Διονύσιος Σκλήρης

Εφημ. ΒΗΜΑ

 Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος (Γιαννουλάτος) ενσάρκωσε με μοναδικό τρόπο χαρίσματα, που απαιτεί η πνευματική ηγεσία, όπως πραότητα, αλλά και επιμονή, φυσική ευφυία, διαλογικότητα, οργάνωση, αλλά και εποικοδομητικό μακρόπνοο όραμα. Συνδύασε τις ιδιότητες του ιεραποστόλου, του ακαδημαϊκού διδασκάλου στη θρησκειολογία, την εθνολογία και την ιεραποστολική, και του εκκλησιαστικού προκαθημένου. Με την έμφασή του στην αξία του διαλόγου συνέβαλε στη διαλογική συνάντηση της Ελλάδας τόσο με λαούς της Αφρικής και της Ασίας «έως εσχάτου της γης», κατά τον τίτλο έργου του, όσο και με τη Δυτική Ευρώπη, διά του πρωτοποριακού έργου του για την αξία του πλουραλισμού και της ανεκτικότητας. 

Γεννημένος στον Πειραιά το 1929, δραστηριοποιήθηκε από πολύ νεαρή ηλικία στο κατηχητικό έργο. Από το 1959 ίδρυσε το περιοδικό Πορευθέντες, που ήταν το πρώτο ιεραποστολικό περιοδικό στην Ελλάδα, και από το 1962 το ομώνυμο ιεραποστολικό κέντρο, το οποίο σηματοδότησε την κυρίως φάση της ελληνικής ιεραποστολής κατά τον 20ο αιώνα. Το 1981 ίδρυσε το εμβληματικό ιεραποστολικό περιοδικό Πάντα τα Έθνη. 

Από τη δεκαετία του 1960 άσκησε ιεραποστολικό έργο κυρίως στην Ουγκάντα. Χαρακτηριστικό του Αναστασίου ήταν το γνήσιο ενδιαφέρον και η πολύπλευρη μελέτη των πολιτισμών στις χώρες όπου δρούσε ιεραποστολικά, με σκοπό το χριστιανικό κήρυγμα να συντονίζεται με αιτήματα των τοπικών πολιτισμών. Ακολουθώντας τη μεθοδολογία μιας ιεραποστολής «από τα κάτω», φρόντιζε να μαθαίνει τις τοπικές διαλέκτους και να μοιράζεται τη ζωή των ντόπιων.

 Στο έργο "Τα πνεύματα M’μπάν’ντουα και τα πλαίσια της λατρείας τους". Θρησκειολογική διερεύνηση πλευρών της αφρικανικής θρησκείας (1970) μελέτησε την τιμή προς τους προγόνους κατά την αφρικανική θρησκευτικότητα, με τρόπο που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και από τους χριστιανούς, λόγω της έμφασης σε συγκεκριμένες και εντοπισμένες σχέσεις αγάπης, που επιβιώνουν του θανάτου. 

Ήταν, επίσης, ειδικός στο Ισλάμ, έχοντας γράψει το επιδραστικό έργο "Ισλάμ: Θρησκειολογική Επισκόπηση (1975)", ενώ έχει συγγράψει ανάλογα βιβλία για τον Ινδουισμό και τον Βουδισμό.

 Ακολούθησε την αρχέγονη ιεραποστολική μεθοδολογία του Κυρίλλου και Μεθοδίου να στηρίζονται οι νέες εκκλησίες σε ντόπιους κληρικούς με χρήση των τοπικών γλωσσών. Χειροτόνησε έτσι 62 αφρικανούς κληρικούς και καθιέρωσε τη μετάφραση της Θείας Λειτουργίας σε 4 αφρικανικές γλώσσες. 

Το κακό ως αποτέλεσμα της θνητότητας - κ. Διονύσιος Σκλήρης

Το Κατ’ εικόνα (αυτεξούσιο) του ανθρώπου είναι από τα σημαντικότερα αγαθά που παραχώρησε ο Θεός στον άνθρωπο, μα συνάμα από τις μεγαλύτερες ευθύνες καθώς η διαστρέβλωση αυτού είναι ο λόγος ύπαρξης του κακού. 

Οντολογικά το κακό δεν υφίσταται, όπως μας διδάσκουν οι Άγιοι Πατέρες, απεναντίας είναι μη ον, η θνητότητα του μεταπτωτικού ανθρώπου είναι αυτή που διαιωνίζει την παθολογική κατάσταση της αμαρτίας και εξ αυτής, οι ενέργειες των πράξεων μας συμβάλουν στην ύπαρξη του κακού. 

Ο άνθρωπος, όντας έρμαιος του προπατορικού αμαρτήματος και της κατάστασης του θανάτου και προσπαθώντας να επιβιώσει σε μια κοινωνία στην οποία επικροτείται το να «πατάς επί πτωμάτων», καταχράζεται ό,τι ο Θεός εποίησε.

 Έτσι λοιπόν, όπως υιός στην παραβολή του άσωτου υιού με ταπείνωση μετανοεί για τα ατοπήματα του στον πατέρα, έτσι και εμείς οφείλουμε να ταπεινωθούμε στο θέλημα του Τριαδικού Θεού και να βρισκόμαστε σε συνεχή μετάνοια για την συγχώρεση των αμαρτιών μας, με μόνο σκοπό την χάραξη της εν Χριστώ ζωής. 

Με τον κ. Διονύσιο Σκλήρη, θεολόγο και συγγραφέα 

Κριτικά σχόλια στο κείμενο του Διονύσιου Σκλήρη για τον Χρήστο Γιανναρά

του ΣΩΤΗΡΗ ΓΟΥΝΕΛΑ

Αγαπητέ Διονύση

Μου δίνεις την αφορμή, μια και δεν έγραψα τίποτε για την πρόσφατη εκδημία του φίλου Χρήστου Γιανναρά, να διευκρινίσω κάποια σημεία σχετικά με ορισμένες πλευρές του έργου του αλλά και τις κρίσεις που περιέχει το δικό σου κείμενο. Είναι αλήθεια, ότι δεν μπορεί κανείς σε λίγες σελίδες να καλύψει τα θέματα, καθώς ο Χ.Γ. απλώθηκε σε ποικίλες περιοχές όχι μονάχα θεολογικές αλλά και φιλοσοφικές και πολιτικές. Ωστόσο, μένω μέσα στις δικές σου προκείμενες.

Πολλοί, όπως κι εσύ, υπογραμμίζουν το γεγονός ότι ο Χ.Γ. διηύρυνε την θεολογική περιοχή όπως ίσως κανείς άλλος στα χρόνια του, και άνοιξε διάλογο ουσίας με φιλοσόφους και θεωρητικούς Έλληνες και προπαντός ξένους. Αλλά υπάρχουν ζητήματα. Εδώ και χρόνια όταν γίνεται λόγος για Θεολογία με κεφαλαίο ή μικρό γράμμα, το βάρος πέφτει στην επιστημονική θεολογία και τους επιστήμονες θεολόγους παρά το γεγονός ότι έγινε προσπάθεια από πρόσωπα όπως ο Ν. Νησιώτης, ο Π. Νέλλας, και γενικότερα η λεγόμενη θεολογία του 60 να «γυρίσουμε» στην πατερική θεολογία και να εμπνευστούμε από αυτήν προωθώντας μια αποκατάσταση νοημάτων και σημασιών που στο πέρασμα των αιώνων είχαν παρανοηθεί, παραμορφωθεί ή διαστρεβλωθεί. Υπογράμμιζαν έτσι τη σημασία της αποκαλυπτικής θεολογίας και του χαρίσματος. Και συνέδεαν την θεολογία με το εκκλησιαστικό γεγονός.

Ο Χ.Γ. παρά το ότι διαλέχθηκε με σειρά Δυτικοευρωπαίων φιλοσόφων, και μάλιστα με τον Χαϊντέγγερ, δεν άφησε στο περιθώριο ούτε λησμόνησε την περίπτωση Διονυσίου του Αρεοπαγίτη και τον αποφατισμό του (βλέπε και το βιβλίο του Χαιντέγγερ και Αρεοπαγίτης) που έτσι κι αλλιώς συνδέεται με το σύνολο των πατερικών θεωρήσεων.

Ο Γιανναράς έχει επιμείνει στο θέμα του αποφατισμού τον οποίο βρίσκει ότι κατοικεί και τον αρχαίο προχριστιανικό λόγο καθώς γράφει στο βιβλίο του Ορθός λόγος και κοινωνική πρακτική, στο κεφάλαιο «Ορθολογισμός και αποφατισμός» (σ. 181) σημειώνοντας ότι η αρχαία ελληνική σκέψη χαρακτηρίζεται από

«μια γενικότερη αποφατική στάση…που αρνείται να εξαντλήσει τη γνώση στη διατύπωσή της, επομένως αρνείται και να επαληθεύσει τη γνώση μόνο με τον έλεγχο της ορθής διατύπωσης» (σ. 185).

Εννοεί ότι οι αρχαίοι (ενν. φιλό-σοφοι) χωρίς να αυτονομούν τρόπους και μεθόδους λογικής επεξεργασίας των συλλογισμών «δεν εξαντλούν την αλήθεια στην ορθότητα της διατύπωσης», κλείνοντας έτσι την αλήθεια σε γνωσιολογικά σχήματα, όπως άρχισαν να κάνουν οι σχολαστικοί και συνέχισαν οι νεώτεροι δυτικοί.

Ο Χρήστος Γιανναράς ως στοχαστής της εποχής του

του ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΚΛΗΡΗ

Το ενδιαφέρον στη σκέψη του Χρήστου Γιανναρά είναι η μετάβαση από τη φιλοσοφία στη θεολογία και αντιστρόφως, αλλά και στην πολιτική θεωρία, την πολιτισμική κριτική, καθώς και στη φιλοσοφική θεματοποίηση του Νέου Ελληνισμού. Θα προσπαθήσουμε να τον εξετάσουμε ως έναν στοχαστή της εποχής του με τη διπλή έννοια, δηλαδή ως καθοριζόμενο από την εποχή του, αλλά και ως αναπτύσσοντα έναν στοχασμό ιδιάζοντα για την εποχή του, σε διάλογο με άλλους σημαντικούς φιλοσόφους και στοχαστές.

Ο Χρήστος Γιανναράς ως φαινομενολογικός θεολόγος «από τα κάτω»

Ως προς τη θεολογία μια μεγάλη δυναμική στη σκέψη του Χρήστου Γιανναρά έγκειται στο ότι κάνει θεολογία «από τα κάτω», αφορμώμενος από τη συγκεκριμένη εμπειρία. Βοήθησε σε αυτό η σπουδή του στη φαινομενολογική φιλοσοφική παράδοση, η οποία από τον Έντμουντ Χούσσερλ και μετά πρεσβεύει έναν τρόπο του φιλοσοφείν όπου η συνείδηση είναι «ριγμένη στα πράγματα». Είναι αξιοσημείωτο ότι η φαινομενολογία στον 19ο αιώνα ξεκίνησε από μία ανανεωμένη μελέτη του Αριστοτέλους από τον Φραντς Μπρεντάνο, η οποία οδήγησε τον Χούσσερλ στο να θέλει να υπερβεί το δίπολο ιδεαλισμού και υλισμού. Για τον λόγο αυτό η φαινομενολογική συνείδηση δεν είναι ούτε παμπεριεκτική και παντοδύναμη με κίνδυνο οντολογικής μοναξιάς, όπως στον ιδεαλισμό, ούτε προϊόν της ύλης, όπως στον υλισμό, αλλά είναι μία ρίψη μέσα στα πράγματα. Ο Γιανναράς θα πραγματοποιήσει με τη σειρά του μια συνάντηση της φαινομενολογίας με τον Αριστοτέλη, αλλά περισσότερο με τον Αριστοτέλη, όπως έχει ερμηνευθεί από τους χριστιανούς Πατέρες της Ανατολής. Η αφόρμηση της σκέψης στον Γιανναρά είναι πάντα η συγκεκριμένη εμπειρία, με ένα αριστοτελικό θάμβος να υπερκεράζει την υπαρξιστική ναυτία, ενώ η φαινομενολογική επ-οχή (δηλαδή θέση εντός παρενθέσεων κάθε πραγματολογικής πληροφορίας) τον κάνει να αναστέλλει τη γνώση εξ αποκαλύψεως που προσφέρουν τα χριστιανικά δόγματα «άχρις καιρού». Τη νιτσεϊκή έννοια της αυθυπερβάσεως τη συνέδεσε με τον έρωτα ως σχέση εκ των ένδον εκστατική, ως αγάπη μετ’ επιτάσεως ή ως «ἔφεσιν πλήρους ὀντότητος» κατά τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, δηλαδή ως επιθυμία για εύρεση μιας πληρέστερης εκδοχής της ύπαρξής μας στο μέλλον. Ο Γιανναράς ήταν έτσι ένας πολύ ιδιαίτερος θεολόγος, καθώς δεν προσπαθούσε να επιβάλει εξαρχής τη δογματική ή τη γνώση εξ αποκαλύψεως ή ακόμη κάποιο εσχατολογικό όραμα, αλλά άρχιζε πάντα εξ αποριών. Βέβαια οι απορίες αυτές μπορεί να πληρούνταν από μια χριστιανική αριστοτελίζουσα μεταφυσική ίσως πιο γρήγορα από ό,τι θα επιθυμούσε ένας δυτικός φαινομενολόγος της εποχής μας, αλλά το γεγονός παρέμενε ότι η γραφή του με το ιδιάζον λογοτεχνικό ύφος της ξεκινούσε από συναρπαστικές θέσεις αποριών και αδιεξόδων.

Η φιλοσοφία της ενέργειας και της δωρεάς στον Γιανναρά και τον Ζαν-Λυκ Μαριόν

O δρόμος που άνοιξε ο Χρήστος Γιανναράς με πρωτοποριακό τρόπο ήδη τη δεκαετία του 1960 για μια σύγκριση ανάμεσα αφενός στον αποφατισμό των Βυζαντινών Πατέρων με έμφαση στα Αρεοπαγιτικά συγγράμματα και αφετέρου στην καταγγελία από τον Μάρτιν Χάιντεγκερ της λεγόμενης οντοθεολογίας, δηλαδή μια θεολογίας που δεν είναι αρκετά μεγαλειώδης προκειμένου να προσεγγίσει τον Θεό, καθώς τον εκδέχεται ως ένα επιμέρους ον μεταξύ πολλών, ακόμη κι αν θεωρείται ως πρώτη αιτία ή ως έσχατος σκοπός- τελικό αίτιο, ακολουθήθηκε εκ των υστέρων και από τον επιφανή Γάλλο φαινομενολόγο Ζαν-Λυκ Μαριόν. Οι ομοιότητες μεταξύ Μαριόν και Γιανναρά είναι ένα από τα στοιχεία που απασχολούν πλέον τη διεθνή βιβλιογραφία. Κυρίως η έμφαση του Μαριόν στην αντι-ειδωλολατρία, δηλαδή στο ότι χρειάζεται να διαγράφουμε κάθε νοητικό είδωλο που ως νοητικώς αυτοαναφορικό μας απομακρύνει από τον ζώντα Θεό, συνδέεται με τη θεώρηση του Γιανναρά ότι το αίτημα για θετικιστική βεβαιότητα τόσο στη νόηση όσο και στην ηθική αποτελεί μια μάταιη προσπάθεια κατοχύρωσης του εγωκεντρικού ατόμου.

Χριστοφόρος Παπουλάκος: Ένας αντιεξουσιαστής άγιος

on Χριστοφόρος Παπουλάκος: Ένας αντιεξουσιαστής άγιος

Διονύσιος Σκλήρης kosmodromio.gr

Η πρόσφατη αγιοκατάταξη του Χριστοφόρου Παπουλάκου φέρνει ξανά στο προσκήνιο μία πολύ ενδιαφέρουσα και συναρπαστική προσωπικότητα του αρχικού Νέου Ελληνισμού

Η πρόσφατη αγιοκατάταξη του Χριστοφόρου Παπουλάκου φέρνει ξανά στο προσκήνιο μία πολύ ενδιαφέρουσα και συναρπαστική προσωπικότητα του αρχικού Νέου Ελληνισμού. Η αγιοκατάταξη προέκυψε ύστερα από πρωτοβουλίες του Μητροπολίτη Καλαβρύτων Ιερωνύμου, δηλαδή του Μητροπολίτου της περιοχής όπου γεννήθηκε και, μεταξύ άλλων περιοχών, έδρασε ο Παπουλάκος. Ύστερα και από προτάσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως κατά τη συνεδρία της 29ης Αυγούστου προχώρησε στην αγιοκατάταξη του οσίου Χριστοφόρου Παναγιωτόπουλου (Παπουλάκου) με ορισμό της ημέρας τιμής του στις 18 Ιανουαρίου, η οποία ήταν η ημέρα της εκδημίας του. Αξίζει να δούμε ορισμένα βασικά στοιχεία από τη ζωή και το κήρυγμα ενός αντιεξουσιαστή αγίου.

Ερημίτης και ιεροκήρυκας

Ο Παπουλάκος, κατά κόσμον Χριστοφόρος (ή, ίσως, Χρήστος αρχικά) Παναγιωτόπουλος (π. 1770-1861) γεννήθηκε στον Άρμπουνα Αχαΐας, κοντά στα Καλάβρυτα, περίπου στην εποχή του επαναστατικού αναβρασμού στην Πελοπόννησο λόγω των Ορλωφικών. Οι λεπτομέρειες για τη ζωή του ανθρώπου, που χαρακτηρίστηκε «φωτεινόν μετέωρον» και «αυτόκλητος ιεραπόστολος» από τον Μητροπολίτη Καλαβρύτων, δεν είναι δυνατό να επιβεβαιωθούν κατά τρόπο ανεξάρτητο, καθώς επαναλαμβάνονται στερεοτυπικά στις πηγές. Το εντυπωσιακό είναι η πολύ μεγάλη ηλικία στην οποία άρχισε το κήρυγμά του. Στην αρχή της ζωής του φέρεται να ήταν κρεοπώλης και έμπορος ζώων, ακολουθώντας ένα επάγγελμα για το οποίο προοριζόταν από την οικογένειά του και λόγω του οποίου είχε από νέος κινητικότητα σε πληθώρα τόπων. Η επανάσταση του 1821 τον βρίσκει να είναι ήδη μοναχός και από ένα σημείο και πέρα να ασκητεύει και ως ερημίτης. Στην απόφασή του να μονάσει φέρεται να έπαιξε ρόλο και μια ασθένεια. Την εποχή που αρχίζει το έντονο κηρυκτικό του έργο το 1847, κατ’ αρχάς στην περιοχή της Αχαΐας, είναι ήδη πολύ μεγάλος σε ηλικία και έχει ζήσει επί δεκαετίες σε ασκητική μόνωση (περί το 1825-1847) πριν από την έκρηξη της ζηλωτικής του κοινωνικότητας. Από το 1850 έως το 1851 περιοδεύει στη Δυτική Πελοπόννησο ως την Αθήνα, ενώ το 1852 εν μέσω σιτοδείας κηρύττει στην Ανατολική Πελοπόννησο και καταλήγει στη Μάνη.

Κείμενο με αφορμή την αγιοκατάταξη του οσίου Χριστοφόρου Παπουλάκου

Του Διονύση Σκλήρη 

Η σύλληψη μέσω προδοσίας

Στο μεταξύ η καταδίωξή του είχε καταστεί ακριβή υπόθεση, γιατί ο στρατιώτες είχαν στρατοπεδεύσει στη Μάνη, για να ελέγξουν την κατάσταση και έπρεπε να συντηρούνται, αλλά δεν μπορούσαν να τον συλλάβουν λόγω της αντίδρασης του λαού. Βεβαίως, οι Μανιάτες υποπτεύονταν ότι το κυνήγι εναντίον του Παπουλάκου ήταν μια πρόφαση, για να υπονομευθεί η αυτονομία τους μέσω της παρουσίας στρατού στη χώρα τους. Αλλά και η κρατική εξουσία φοβόταν ότι ο Παπουλάκος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, για σκοπούς ανατρεπτικούς προς την κεντρική κυβέρνηση. Τελικά, η σύλληψή του το 1852 θα συνδεθεί με μια ιστορία προδοσίας από τον π. Βασίλαρο, που παρουσιάστηκε ως φίλος φέρων μια πλαστή επιστολή του επισκόπου Ασίνης, μαζί με χωροφύλακες μεταμφιεσμένους σε ντόπιους, μια προδοσία, η οποία θύμιζε στο θρησκευόμενο κοινό του Παπουλάκου την ιστορία της σύλληψης του Χριστού με τη συνδρομή του Ιούδα κατά τις ευαγγελικές διηγήσεις. Εστάλη στη φυλακή του Ρίου με την κατηγορία του στασιασμού, αλλά τελικά έλαβε αμνηστία στον απόηχο των εξελίξεων του Κριμαϊκού πολέμου. Η φυλάκιση μετετράπη σε εξορία στην Άνδρο, στη Μονή Παναχράντου, όπου έζησε ως το 1861, στις 18 Ιανουαρίου, που έχει οριστεί ως ημέρα της μνήμης του κατά την πρόσφατη αγιοκατάταξη. Στη Μονή Παναχράντου στην Άνδρο τον επισκέπτονταν επίσης πολλά πνευματικά του παιδιά με αποτέλεσμα να καταστεί μία εξόριστη προφητική φωνή του Ελληνισμού.

«Άγιος αγύρτης» ή αναρχοχριστιανός επαναστάτης;

Η μορφή του Παπουλάκου έχει διεγείρει σφοδρές αντιθέσεις (βλ. την πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση στη Διδακτορική Διατριβή της Θεώνης Σταυροπούλου). Λαοπλάνος «άγιος αγύρτης» για τους μεν, αναρχοχριστιανός επαναστάτης για άλλους. Για ένα μέρος της προοδευτικής ιστοριογραφίας αποτελεί μία μορφή παρωχημένης αντιδραστικότητας με χιλιαστικά χαρακτηριστικά αντίδρασης έναντι του νεωτερικού κράτους.

Ο Νέος Ελληνισμός ως απώλεια του ελληνικού τρόπου στον Χρήστο Γιανναρά

Του Διονύση Σκλήρη 

Μερικές σκέψεις ακόμη για το έργο του Χρήστου Γιανναρά

Για τον Γιανναρά ο Ελληνισμός δεν είναι ιδεολογία, αλλά τρόπος που παραδίδεται οργανικά από γενιά σε γενιά. Η ιδεολογία αποτελεί μια ψευδαισθητική νοησιαρχική κατασκευή που επιβάλλεται επί της πραγματικότητας, ενώ ο τρόπος αποτελεί ένα ήθος που μεταδίδεται και μετέχεται, αλλά διαφεύγει της κατοχής. Ο Νεοέλληνας, ωστόσο, ζει ακριβώς το δράμα της απώλειας αυτού του τρόπου και μια υπεραναπληρωματική ιδεολογικοποίησή του. Για αυτό και αν ενέχεται για κάτι η Δύση από τον θρυλούμενο γιανναρικό «αντιδυτικισμό», αυτό είναι ότι προκάλεσε τον Νεοέλληνα, δηλαδή αυτό το υβρίδιο Ρωμιοσύνης και εκδυτικισμού του σύγχρονου «Ελλαδέξ». Ο Γιανναράς κρίνει κυρίως τον εντός ημών, τον εντός των Νεοελλήνων εκδυτικισμό, που τον βλέπει ως μια απώλεια του ελληνικού τρόπου. Για αυτό και οι Νεοέλληνες καλλιτέχνες που προτείνονται κυρίως από τον Γιανναρά είναι αυτοί που αποτυπώνουν έναν μη ιδεολογικό τρόπο, όπως λ.χ. ο Ιωάννης Μακρυγιάννης ή ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, καθώς και όσοι ανακαλύπτουν εκ νέου τον ελληνικό τρόπο, όπως ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Φώτης Κόντογλου, ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Σπύρος Παπαλουκάς, ο Σπύρος Βασιλείου, ο Ράλλης Κοψίδης, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Ζήσιμος Λορεντζάτος, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Δημήτρης Πικιώνης κ.ά. Καταδικάζονται αντιθέτως τόσο οι θεωρούμενοι μεταπράτες, όπως ο Αδαμάντιος Κοραής, όσο και αυτοί που πρωτοτυπούν μεν, πλην με το να κατασκευάσουν τεχνητούς φαντασιακούς κόσμους, όπως θεωρεί ο Γιανναράς ότι κάνει λ.χ. ο Νίκος Καζαντζάκης με το κατασκευασμένο γλωσσικό του ιδίωμα. Βεβαίως, οι επικριτές του Γιανναρά θα τονίσουν συχνά ότι ο ίδιος με τα σαρωτικά σχήματά του κατασκεύασε έναν τεχνητό Ελληνισμό, κομμένο και ραμμένο στα πρότυπα μιας ανταπόκρισης στα μοντερνιστικά δυτικά αδιέξοδα και ως προς αυτό υπήρξε και ένας μετα-δυτικός (κατά ορισμένους ένας «μετ-αποικιακός») σύγχρονος ιδεολόγος. Ποιο είναι, εντέλει, το πραγματικό και ποιο το φαντασιώδες στον Ελληνισμό (για να παραφράσουμε τον τίτλο εμβληματικού έργου του Χρήστου Γιανναρά);

Ελληνισμός: Αόριστος και ορισμένος

To αφήγημα του Χρήστου Γιανναρά για τον Ελληνισμό επέμενε στη συνέχεια μέσα από την ασυνέχεια. Λ.χ. πλάι στην ελληνική συνέχεια ως προς τη γνωσιολογία (μέθεξη αντί για διανοητική κατοχή) τόνιζε την ασυνέχεια στην οντολογία, καθώς, κατά τον Γιανναρά, στη βυζαντινή χριστιανική οντολογία υπάρχει μια απελευθέρωση από την κοσμική αναγκαιότητα και ειμαρμένη της αρχαίας ελληνικής, με τον Τριαδικό Θεό να υποστασιάζει το υπερούσιο είναι του ως ελευθερία. Ο κοινοτισμός μάλιστα του Γιανναρά είχε και ένα θεολογικό αρχέτυπο, καθώς η ενορία, ως εκκλησιαστικός πυρήνας της κοινότητας, θεωρείται ότι αποτελεί εικονισμό ενός Θεού που είναι αγάπη μιας πολλαπλότητας προσώπων στο ίδιο του το Είναι.

Ο Χρήστος Γιανναράς και ο Αόριστος Ελληνισμός

Διονύσιος Σκλήρης

Η πρόσφατη εκδημία του καθηγητή Φιλοσοφίας Χρήστου Γιανναρά θέτει εκ των πραγμάτων ζητήματα του νοήματος που αποδίδουμε στον Νέο Ελληνισμό.

Ο ιστορικός βίος του Χρήστου Γιανναρά από το 1935 συνέπεσε με τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση της Ελλάδας, καθώς και με τη μεταπολίτευση, ενώ συνέβαλε και ο ίδιος στην ιδεολογική αυτοκατανόηση των Νεοελλήνων. Σε μια πρώτη φάση της ζωής του ανήκε στο κίνημα θεολόγων «Ζωή», από το οποίο έφυγε με μια ρήξη, την οποία περιγράφει στο βιβλίο του Καταφύγιο Ιδεών (Δόμος, Αθήνα 1987). Αργότερα, στο έργο Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα (Δόμος, Αθήνα 1992) θα περιγράψει τις θρησκευτικές οργανώσεις, όπως η «Ζωή», ως, μεταξύ άλλων, μια προσπάθεια αστικοποίησης αγροτικών πληθυσμών στην πρωτεύουσα μέσα από έναν ηθικισμό προτεσταντικού τύπου, ο οποίος οδήγησε σε μια αλλοτρίωση ως προς τη λαϊκή παράδοση και αυθεντικότητα. Αν και αρνήθηκε το παρελθόν του ως μέλους μιας ιεραποστολικής οργάνωσης, ο Χρήστος Γιανναράς διατήρησε σε όλη την υπόλοιπη ζωή του μια κλήση ιεραπόστολου: Με την άοκνη παρουσία του ως δημόσιου διανοούμενου, αλλά και φιλόσοφου, θεολόγου και λογοτέχνη, με βιβλία, επιφυλλίδες, μιντιακή παρουσία, αλλά και συνεχείς ομιλίες ανά την Ελλάδα, ο Χρήστος Γιανναράς υπήρξε ένας ιεραπόστολος της ιδιοπροσωπίας και της αποστολής του Ελληνισμού, αν και ταυτοχρόνως οιονεί αυτοπροσδιοριζόταν ως ένας νιτσεϊκός προφήτης του θανάτου του, καθώς επικαιροποιούσε το μήνυμα του Φρίντριχ Νίτσε για τον θάνατο του Θεού στις δυτικές κοινωνίες μας ως έναν θάνατο της πολιτισμικής αντιπρότασης του Ελληνισμού, για τον οποίο είμαστε όλοι υπεύθυνοι.

Το πνεύμα απόδρασης από φαύλα δίπολα

Η σκέψη του Χρήστου Γιανναρά συνδέθηκε με τις μεταπολεμικές περιπέτειες της Ελλάδας. Η καταγγελία του προς τις θρησκευτικές οργανώσεις συνδέθηκε με μια κριτική σε ένα πρότυπο δυτικού εκσυγχρονισμού, που περνάει μέσα από τον εξαστισμό και μια προτεσταντικού τύπου ηθική, με ταυτόχρονη εργαλειοποίηση αυτής της θρησκευτικότητας σε ψυχροπολεμική αντικομμουνιστική κατεύθυνση. Ωστόσο, ενώ συμμετείχε στον χριστιανομαρξιστικό διάλογο, ο Χρήστος Γιανναράς προτιμούσε να βλέπει την ελληνική ιδιοπροσωπία ως έναν τρίτο εναλλακτικό δρόμο ανάμεσα στα δύο μπλοκ του καπιταλισμού και του κομμουνισμού, που θεωρούσε ως εξίσου παραφυάδες του δυτικού πνεύματος.

 Το νεανικό έργο του Η Ελευθερία του Ήθους (Αθηνά, Αθήνα 1970), γραμμένο στο Παρίσι τον Μάη του 1968, θεωρήθηκε ότι έφερε στην Ελλάδα της στρατιωτικής δικτατορίας κάτι από την ευρωπαϊκή πολιτισμική επανάσταση της δεκαετίας του 1960, με τη διαφορά βέβαια ότι ως αντιπρόταση στον συντηρητικό ηθικισμό κόμιζε το παραδοσιακό ήθος, το οποίο μεταδίδεται κοινοτικώς χωρίς να διδάσκεται ως ιδεολογία.

Κείμενα για τον Χρήστο Γιανναρά

* Πώς… «έθαψαν» τον Γιανναρά

από το Δρόμο της Αριστεράς του

του Βασίλη Κεχαγιά

* Ο Χρήστος Γιανναράς και ο Αόριστος Ελληνισμός

 από το Κοσμοδρόμιο του Διονύσιου Σκλήρη

___________

- Πώς… «έθαψαν» τον Γιανναρά

"...Δεν είναι ο Γιανναράς που άφησε ακροπατώντας τούτον τον τόπο. Είναι η κριτική σκέψη. Όσες διαφωνίες να έχει κάποιος με διατυπωμένες και τεκμηριωμένες απόψεις, η αντίκρουσή τους δεν μπορεί παρά να αποτελεί προϊόν επιχειρηματολογίας, γιατί σε άλλη περίπτωση κινδυνεύει να συνδεθεί με επαίσχυντη εμπάθεια. Πόσο γενναίος στάθηκε, αλήθεια, ο καθηγητής Αντώνης Λιάκος, που από την απέναντι πλευρά της τάφρου που τους χώριζε με τον αποθανόντα, βρήκε τη δύναμη να φωνάξει για ό,τι τους ένωνε: την κοινή αγωνία για την οικοδόμηση της κριτικής σκέψης, δίπλα στο καινούριο και πυρίμαχο «καταφύγιο ιδεών», το διαδίκτυο..."

https://edromos.gr/pos-ethapsan-ton-giannara/?amp&fbclid=IwY2xjawFKlqVleHRuA2FlbQIxMQABHfN2hEOKFXVzpc3i5d62DDDHuA-7ZUMl1XpRmUqEHNS_zHqp05fGg5F0EA_aem_gdTWWwYsI6U_cs83mPV8fw

_____________

- Ο Χρήστος Γιανναράς και ο Αόριστος Ελληνισμός 

"...Με την άοκνη παρουσία του ως δημόσιου διανοούμενου, αλλά και φιλόσοφου, θεολόγου και λογοτέχνη, με βιβλία, επιφυλλίδες, μιντιακή παρουσία, αλλά και συνεχείς ομιλίες ανά την Ελλάδα, ο Χρήστος Γιανναράς υπήρξε ένας ιεραπόστολος της ιδιοπροσωπίας και της αποστολής του Ελληνισμού, αν και ταυτοχρόνως οιονεί αυτοπροσδιοριζόταν ως ένας νιτσεϊκός προφήτης του θανάτου του, καθώς επικαιροποιούσε το μήνυμα του Φρίντριχ Νίτσε για τον θάνατο του Θεού στις δυτικές κοινωνίες μας ως έναν θάνατο της πολιτισμικής αντιπρότασης του Ελληνισμού, για τον οποίο είμαστε όλοι υπεύθυνοι..."

https://kosmodromio.gr/2024/09/08/%ce%bf-%cf%87%cf%81%ce%ae%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%82-%ce%b3%ce%b9%ce%b1%ce%bd%ce%bd%ce%b1%cf%81%ce%ac%cf%82-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%bf-%ce%b1%cf%8c%cf%81%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%82-%ce%b5%ce%bb%ce%bb/?fbclid=IwY2xjawFKZQBleHRuA2FlbQIxMQABHVtROLCfGRqk5ZcSRzsTFE4qi-C6A0P1rXt5jeW9Sw2tVRKXyqGz3Rhh5Q_aem_F9H8-DGnfhAw9QuFaiyKaA

ΠΗΓΗ  - Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

+ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ, in memorian

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ,

in memorian από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής 

............

Γράφει μεταξύ άλλων ο Αλέξης Παπαχελάς:

"...Ομολογώ ότι σοκαρίστηκα από τα όσα βάρβαρα και άναρθρα έγραψαν ορισμένοι χούλιγκαν  του Διαδικτύου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά τον θάνατό του. 

Δεν σεβάστηκαν, αλλά ούτε και κατάλαβαν τίποτα από τα γραπτά του.  Είναι προφανώς η λάθος εποχή να πεθάνεις αν είσαι δημόσιο πρόσωπο αυτού του βεληνεκούς.

Καθώς τον αποχαιρετίζαμε ανακαλούσα στη μνήμη μου μερικά γραπτά του που έσπαγαν κόκκαλα και εξαγρίωναν πολλούς πολιτικούς μας.  Οι πιο αστείοι ήταν εκείνοι που τον εκθείαζαν πριν αναλάβουν θέσεις εξουσίας και έλεγαν συχνά "μπράβο για τον Γιανναρά σπουδαία πένα".  Μόλις αποκτούσαν κάποια θέση και τους καταχέριαζε σε κάποιο άρθρο, οι ίδιοι άνθρωποι μας έλεγαν "μα τι τον θέλετε τον Γιανναρά;".

Ακριβώς γι' αυτό... Για να ταρακουνάει τη σκέψη μας, ενίοτε να μας θυμώνει και να γράφει σκληρά πράγματα που εξαγρίωναν συχνά τους κυβερνώντες..."

Στην ίδια εφημερίδα για το Χρήστο Γιανναρά γράφουν ο Στέλιος Ράμφος:

 "ακόμη και όταν θεωρούσε την Ελλάδα τελειωμένη υπόθεση, ο Γιανναράς μετείχε στην προσπάθεια εθνικής αυτογνωσίας για να ξανασταθεί η χώρα στα πόδια της, μια προσπάθεια που αρχίζει το 18ο αιώνα και συνεχίζεται...".

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος:

"... Μεθούσε με το όραμα μιας Θεολογίας γεμάτης από χυμούς αληθινής ζωής για την οποία θα άξιζε να πάσχει κανείς... Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τον καημό του για την αλήθεια, τη Θεολογία και την Εκκλησία.  Κρατώ στην καρδιά μου τον έντιμο αναζητητή, τον γίγαντα του πνεύματος που χάρισε στην Εκκλησία τα τάλαντά.  του. Γεμάτος συγκίνηση άκουσα τη μαρτυρία για την οσιακότητα των τελευταίων του στιγμών. Ο Θεός ας πληρώνει την πείνα και τη δίψα του..."

Ο Χρήστος Γιανναράς ως πνευματικός πατέρας

Ο Χρήστος Γιανναράς υπήρξε ένας άνθρωπος που το καλούπι σπάει μετά από αυτόν.

 Διεκδίκησε ένα καθολικό κάλλος, το οποίο ετυμολογούσε από το ρήμα «καλώ». Σε προσκαλούσαν σε μέθεξη όχι μόνο οι ιδέες του, αλλά και η εκφορά του λόγου του, η βαθιά φωνή του με σπουδαίο επιτονισμό, όπως και οι σιωπές του, η άρνησή του πολλές φορές να μιλήσει, ή, όταν, εντέλει, μιλούσε, οι ανοικτές διερωτήσεις με τις οποίες είτε πραγμάτωνε τη φιλοσοφία ως εκκρεμότητα, είτε κατεύθυνε τη συζήτηση με μια μαιευτική ακόμη πιο υπαινικτική και από τη σωκρατική.

του Διονύσιου Σκλήρη

O Χρήστος Γιανναράς μετέφερε στη θεολογία, αλλά σε μεγάλο βαθμό και στη φιλοσοφία, την πνευματική χειρονομία της γενιάς του 1930: Μία ερμηνευτική ανάκτηση και επανοικείωση της ελληνικής παράδοσης μέσα από έναν διάλογο με τη μοντερνιστική αυτοκριτική της Δύσης, η οποία οδήγησε σε σπάνια πρωτότυπη σύνθεση και όχι σε δάνειο ή αντιγραφή. 

Ο φιλοσοφικός και καλλιτεχνικός μοντερνισμός στη Δύση (σε αντίθεση αφενός προς την προγενέστερη νεωτερικότητα και αφετέρου προς τον μεταγενέστερο μεταμοντερνισμό ή ύστερη νεωτερικότητα) έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Πρόκειται για την εξαγωγή των πλέον ακραίων συνεπειών του δυτικού νεωτερικού προγράμματος με τρόπο που εντέλει είναι αυτο-υπονομευτική και για αυτό συνειδητά ή ανεπίγνωστα αυτοκριτική, στο πλαίσιο μάλιστα της κατάρρευσης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της συνέχισης της κρίσης κατά τον Μεσοπόλεμο και τον Β΄ Παγκόσμιο. Ο μοντερνισμός είναι ο τελευταίος μεγάλος ανθρωπισμός πριν από τους μεταμοντέρνους θανάτους του υποκειμένου και την απεδαφικοποίηση της ύστερης νεωτερικότητας: Πρόκειται, όμως, για έναν ανθρωπισμό όχι αισιόδοξο και με αυτοπεποίθηση, όπως του νεωτερικού Διαφωτισμού, αλλά αποσαρθρωμένο, έναν ανθρωπισμό, ο οποίος τρέφεται από αντιφάσεις που δημιουργούν μια έγχρονη, ενσώματη, πάσχουσα υποκειμενικότητα σε κρίση.

Σταύρωση και δημοκρατία

Διονύσιος Σκλήρης

Τι είναι η δημοκρατία; Επικοινωνία και συναίνεση; Ή αγωνιστικός πλουραλισμός και θεσμοποιημένη αντιπαλότητα; 

Η δεύτερη θεώρηση τονίζει ότι το άνθος της δημοκρατίας θάλλει στο μεταφυσικό κενό, στην άρνηση να βρούμε τελεσίδικο νόημα στον κόσμο και στον δημιουργό του, κατά τρόπο που η δημοκρατία προϋποθέτει ένα είδος πρακτικού αθεϊσμού που μόνο αυτός εξασφαλίζει τον προγραμματικό πλουραλισμό. Θα ήταν ενδιαφέρουσα μια τρίτη εκδοχή όπου ο χριστιανικός συνδυασμός Σταύρωσης και Ανάστασης προσφέρει ένα ήθος και νοοτροπία επί του οποίου ανθεί η τόσο εύθραυστη σύνθεση ελευθερίας και ισότητας που έχει ανάγκη το πλέον ευάλωτο πολίτευμα.

Στη Σταύρωση ο Θεός δημιουργεί ο ίδιος το μεταφυσικό κενό με το να θυσιάζεται και να εγκολπώνεται την ιστορική ήττα. Την Εβδομάδα των Παθών, ο Χριστός εγκαινιάζει την εκκοσμίκευση, διαστέλλοντας τον Καίσαρα από τον Θεό. Επιφυλάσσει την οργή του μόνο για τους εκπροσώπους της θρησκείας του, όταν τη συγχέουν με την εξουσία και το εμπόριο. Καταξιώνει τη σπατάλη, όταν προέρχεται από μια σεξεργάτρια, της οποίας το πάθος του άχραντου πλέον έρωτα προεικονίζει την οδυνηρή φροντίδα της μυροφόρου. Σιωπά στο ερώτημα «τι είναι η αλήθεια».

Δεν μπορεί καν να σηκώσει τον Σταυρό του, ταυτιζόμενος με τους τσακισμένους που αποτυγχάνουν να γίνουν ήρωες. Οταν στον Σταυρό λέει «Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;», συντονίζεται με μάρτυρες που θυσιάζονται για ιδέες για τις οποίες δεν είναι σίγουροι, βιώνοντας ματαίωση νοήματος. Τότε σχίζεται το καταπέτασμα του ναού, για να αποκαλύψει τη θεία απουσία, που κατά τον Λεφόρ είναι το ελλειπτικό έρεισμα της δημοκρατίας. Το αμφίσημο «τετέλεσται» σημαίνει την εκπλήρωση ενός θεϊκού σχεδίου που ιδρύει την ελευθερία πάνω στην απελπισμένη ήττα.

Η φωνή των αποκλεισμένων από τη συμπερίληψη

Τζόκοβιτς: μια «μορφή του μεσσιανικού»;

Η επίστεψη του Νόβακ Τζόκοβιτς με το χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο στην ολοκλήρωση μιας σταδιοδρομίας με νίκη επί του νεαρού Αλκαράθ έχει οδηγήσει στη μεγάλη δημοφιλία και πανθομολογούμενη καταξίωση ενός αθλητή που τελειώνει με ιδεώδη τρόπο μια απολύτως νικηφόρα καριέρα, αφήνοντας τη σκυτάλη σε νέες γενιές, όπως συμβαίνει και με τον ΛεΜπρόν Τζέιμς στο μπάσκετ. 

Υπάρχει, όμως, κάτι περισσότερο: Το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του λαού αναγνωρίζει στον Τζόκοβιτς μια λαϊκή αντιστασιακότητα.

Σε μια Ολυμπιάδα, όπου ο Μυστικός Δείπνος «κρύφτηκε» πίσω από το παγανιστικό «Συμπόσιο των Θεών», ο Τζόκοβιτς επέδειξε με παρρησία το χριστιανικό σύμβολο του σταυρού εντός της πρωτεύουσας του εκκοσμικευμένου ρεπουμπλικανισμού, η οποία διακατέχεται από αλλεργία στα θρησκευτικά σύμβολα. Πρόκειται για μια σταυρική αρρενωπότητα που διεκδίκησε την ορατότητά της, με αποτέλεσμα να ταυτιστούν μαζί του όλοι όσοι διεκδικούν παραδοσιακές μορφές οικογένειας, οι οποίες πλήττονται όχι λόγω του εποικοδομήματος του «woke ολοκληρωτισμού», όπως θέλει η κλισέ έκφραση, αλλά λόγω του όντως υπαρκτού καπιταλιστικού «βελούδινου ολοκληρωτισμού», ο οποίος αποσαρθρώνει τις κοινωνίες στην απεδαφικοποιημένη τρέχουσα εκδοχή του. Μυστικό του Τζόκοβιτς είναι, επίσης, ότι αποτελεί μία ήρεμη και ήπια δύναμη, τονίζοντας κυρίως τον συναισθηματικό του αυτοέλεγχο.

Βεβαίως, είναι ποικίλα τα στοιχεία της προσωπικότητας και της ιστορίας του Τζόκοβιτς που για πολλούς τον καθιστούν μία σύγχρονη «μορφή του μεσσιανικού». Κατ’ αρχήν, η δυνατότητά του να μπαινοβγαίνει στον κόσμο της ελίτ μπορεί να συγκριθεί μόνο με αυτήν που βλέπουμε σε υπερήρωες των κόμικς. 

Οι λόγοι των όντων και ο Λόγος Χριστός κατά τον άγιο Μάξιμο Ομολογητή

 Διονύσης Σκλήρης

 -

Ο άγιος Μάξιμος Ομολογητής (π. 580-662) ζει σε μια μεταιχμιακή εποχή, στο τέλος της Ύστερης Αρχαιότητας και στις αρχές του καθαυτό Μεσαίωνα, η οποία σφραγίστηκε από την οριστική κατάρρευση της ελληνορωμαϊκής οικουμένης στη Μεσόγειο με την άνοδο του Ισλάμ. Σε συνάφεια με το ιστορικό αυτό πλαίσιο, η περίοδος χαρακτηρίστηκε από την πάλη της Ορθόδοξης θεολογίας με τις αιρέσεις του Μονοθελητισμού και του Μονοενεργητισμού, οι οποίες απετέλεσαν κρατικές προσπάθειες να επιτευχθεί συμβιβασμός με τις ανατολικές επαρχίες, όπου ήταν διαδεδομένος ο Μονοφυσιτισμός, μέσω μιας συμβιβαστικής φόρμουλας ότι ο Χριστός είχε δύο φύσεις, αλλά μία θέληση και ενέργεια. Ο άγιος Μάξιμος στην προσπάθειά του να βεβαιώσει την πίστη στις δύο θελήσεις και δύο ενέργειες του Χριστού αντίθετα προς το κρατικό δόγμα, ανέπτυξε μία ανθρωπολογία της θελήσεως, σύμφωνα με την οποία το θέλημα αποτελεί μία αναπόσπαστη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής, εξίσου πρωταρχική με τον νου. Αυτή η πλήρης καταξίωση και λεπτομερής φιλοσοφική ανάπτυξη της ανθρώπινης θελήσεως, την οποία κατά τη Δυοθελητική θεολογία προσέλαβε ο Χριστός ως θεμελιώδη πτυχή της ανθρώπινης φύσης, αποτελεί μία από τις σημαντικότερες συμβολές του αγίου Μαξίμου στην ιστορία της σκέψης, η οποία μπορεί να παρομοιαστεί με την ανάλογη έμφαση που δόθηκε στη θέληση στο πλαίσιο της φιλοσοφίας του Αυγουστίνου Ιππώνος στη Δύση, αν και η σκέψη του αγίου Μαξίμου ανήκει σε μια διαφορετική, ανατολική, γραμμή σκέψης.

Για να φτάσει όμως σε αυτό το συμπέρασμα της σημασίας της θελήσεως, ο άγιος Μάξιμος αξιοποίησε τη φιλοσοφία των λόγων των όντων, η οποία σημαίνει κατ’ αρχήν ότι κάθε φύση έχει αναπόσπαστα ουσιώδη χαρακτηριστικά, τα οποία προκύπτουν από τον ειδητικό και μορφικό ορισμό της ως προς την υπερβατική αρχή της, που είναι ο λόγος. Απώτερος σκοπός της ύστερης σκέψης του αγίου Μαξίμου ήταν να καταδείξει ότι η θέληση ανήκει ουσιωδώς στον λόγο της ανθρώπινης φύσης. Με την έμφασή του στους λόγους των όντων, ο άγιος Μάξιμος ολοκληρώνει στο τέλος της Ύστερης Αρχαιότητας μια μεγάλη ελληνική μεταφυσική παράδοση που συνθέτει τον Πλατωνισμό και τον Αριστοτελισμό, ενώ απηχεί επιδράσεις και πολλών άλλων ρευμάτων της ελληνικής σκέψης. Στο κεφάλαιο αυτό, θα εξετάσουμε μία από τις σημαντικότερες συμβολές του στη φιλοσοφία, ήτοι τη θεωρία των λόγων των όντων, η οποία διαπερνά τη σύνολη σκέψη του. Θα δούμε τη χριστιανική μετάπλαση της φιλοσοφικής έννοιας του λόγου και τη συμπλήρωσή της από τον «τρόπον ὑπάρξεως» σε ένα νέο εννοιολογικό δίπολο.

Η σχέση ανάμεσα στον Έναν Λόγον και τους πολλούς. Οι διαφορετικές σημασίες του όρου λόγος.

O λόγος στη σκέψη του αγίου Μαξίμου έχει τη σημασία της εκδήλωσης του Θεού, η οποία ταυτοχρόνως εξηγεί τα όντα, αλλά συνδυάζεται και με μια σειρά από άλλες σημασίες, τις οποίες θα αναπτύξουμε.

 

Ευρασιανισμός και Ρωσική θεολογία

από Αντίφωνο

Πρίν γίνει γεωπολιτική θεωρία αιχμής, ο Ευρασιανισμός αρθρώθηκε ως εναγώνια αναζήτηση της ρωσικής ταυτότητας από αριστοκράτες εμιγκρέδες, όχι πολύ μακριά από τα σύνορα της χώρας μας, στην Σόφια της Βουλγαρίας.

Στην παρούσα συζήτηση ο Διονύσης Σκλήρης και ο Νίκος Μαυρίδης συζητούν για τον Ευρασιανισμό και τον Νέο-Ευρασιανισμό, ενώ αναλύουν την κριτική που άσκησαν ή θα μπορούσαν να ασκήσουν στον Ευρασιανισμό μεγάλες θεολογικές φωνές της Ρωσικής Ορθοδοξίας, όπως ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ και ο π. Σεργκέι Μπουλγκάκωφ.

Μια εκπομπή για το τι σημαίνει η αμαρτία.

Μια εκπομπή για το τι σημαίνει η αμαρτία.

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ. “Εκκλησία και αμαρτία (Ε’ μέρος)”. Ο Β. Σπυρόπουλος συζητά το θέμα με τον Δ. Σκλήρη (Διδάσκοντα στο Ε.Α.Π.).

Δ. Σκλήρης:

Πρόκειται για την πλέον βιωματική εκπομπή μου. Ενώ στις υπόλοιπες εκπομπές για την αγιότητα αντλώ κυρίως από τα κείμενα Πατέρων, όπως ο Μάξιμος ή από βίους αγίων, στη συγκεκριμένη εκπομπή μπόρεσα να αντλήσω και από προσωπικά μου βιώματα και έτσι είχε κι έναν χαρακτήρα οιονεί ψυχοθεραπευτικό. Ιδίως στο τέλος που μιλάω για τη γαστριμαργία και κάπως έτσι κλείνει και η εκπομπή.