ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΣΙΓΚΟΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ, Ο ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΘΕΜΕΛΙΩΤΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΝΕΟΦΥΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ.

Από την πρώτη διάλεξη Μιχάλη Χαραλαμπίδη στην Starttech Ventures, 3 Οκτωβρίου 2023

Το 2024 θα μείνει στην ιστορία για πολλά γεγονότα, τόσο στην εσωτερική όσο και στην διεθνή σκηνή. Σίγουρα όμως κάτι που θα μείνει ανεξίτηλο στη μνήμη των ελλήνων δημιουργών είναι η απώλεια ενός μεγάλου διανοητή, πολιτικού και συγγραφέα που πέρα από κάθε αμφιβολία αποτελεί το θεωρητικό θεμελιωτή του ελληνικού κινήματος νεοφυούς επιχειρηματικότητας.

Μιλάω προφανώς για τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη που μας άφησε απρόσμενα στις 27 Μαρτίου 2024 σε ηλικία 73 ετών.

Για να καταλάβουμε το μέγεθος της συνεισφοράς του Χαραλαμπίδη στην υπόθεση της επιχειρηματικότητας πρέπει να γυρίσουμε πίσω στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Τότε διάφοροι «πολιτικοί», οι οποίοι όψιμα άρχισαν να ψελλίζουν περί επιχειρηματικότητας, μας έλεγαν για τα «καλά του χρηματιστηρίου».

Δίχως καμία ντροπή έλεγαν σε νεαρούς ανθρώπους να τζογάρουν τις όποιες αποταμιεύσεις τους διότι «η αγορά ανεβαίνει». Δεν δίστασαν να φτάσουν στο απώτερο όριο της αθλιότητας λέγοντας πως η Ελλάδα έχει «ένα πανίσχυρο τραπεζικό σύστημα» και πως πια δε χρειάζεται τα νέα ζευγάρια «να πληρώνουν ενοίκιο» αλλά μπορούσαν πολύ εύκολα να δανειστούν Και να καλύπτουν απροβλημάτιστα τις δανειακές του υποχρεώσεις χάρη στις «υπεραποδόσεις της χρηματιστηριακής αγοράς».

Το ψέμα βέβαια έχει κοντά ποδάρια, όπως λέει ο σοφός λαός. Τα ψεύδη αυτά πληρώθηκαν πρώτα με το σκάσιμο της φούσκα του χρηματιστηρίου το 2001 και αργότερα βεβαίως με την γενική κατάρρευση της οικονομίας του 2010.

Εκείνα τα χρόνια λοιπόν, στα τέλη του προηγούμενου αιώνα, υπήρχε μία πολύ ισχυρή — μα δυστυχώς πολύ μοναχική — φωνή. Μία φωνή που μας καλούσε να ακολουθήσουμε τον δρόμο της οικονομίας της συνεργασίας, της γνώσης και της δημιουργικότητας. Μία φωνή αυτοπεποίθησης που έλεγε να ανακαλύψουμε τον διακριτό ελληνικό ρόλο στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Μία φωνή που ζητούσε οι πνευματικές δυνάμεις του τόπου να επικεντρωθούν σε ένα αυθεντικό, αυτόχθονο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης.

Η φωνή αυτή ήταν του αείμνηστου Μιχάλη Χαραλαμπίδη και το περιεχόμενο των λόγων του συμπυκνώθηκε — με τρόπο μαγικό θα έλεγα — στο εξής σύνθημα:

Να γίνουμε όλοι μάστορες!

Ναι ακριβώς. Να γίνουμε όλοι μάστορες, οι μάστορες του 21ου αιώνα, που με όπλο την γνώση την συνεργασία και την δημιουργικότητα ανακτούν μια ηθική και συναισθηματική σχέση με το αντικείμενο της εργασίας τους. Προσφέρουν επίσης και μία προσωπική δέσμευση για την ποιότητα και την επάρκεια των προϊόντων τους.

Ως τη Νίκη, Πάντοτε, Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Οκτώβριος 2023, Διάλεξη Μιχάλη Χαραλαμπίδη στην Starttech Ventures

Δημήτρης Τσίγκος

Ως τη Νίκη, Πάντοτε, Μιχάλη Χαραλαμπίδη

Αγαπημένε Δάσκαλε Μιχάλη Χαραλαμπίδη,

Ήταν Ιούνιος του 1996, διάβαζα μαθηματικά για τις πανελλήνιες εξετάσεις της επόμενης μέρας. Στιγμή ιερή. Περιέργως όμως η μητέρα μου, καθηγήτρια, με διακόπτει. "Έλα τώρα να δεις στην τηλεόραση μου λέει", μιλάει ένας πολύ αξιόλογος άνθρωπος. Η ιστορική σου ομιλία στο 4ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ είχε μόλις ξεκινήσει και την είδα ολόκληρη. Έτσι σε γνώρισα, εντυπωσιασμένος από το 1ο δευτερόλεπτο.

Ήσουν διαφορετικός. Δεν μιλούσες για αυτά που μιλούσαν οι άλλοι. Αναφερόσουν στην πατρίδα μιλώντας για τα όνειρα σε ενεστώτα χρόνο. Τίποτα δεν μπορεί να ενθουσιάσει περισσότερο ένα νέο παιδί.

Τα χρόνια πέρασαν. Από τον Οκτώβρη εκείνης της χρονιάς ήμουν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Άκουγα πολλά για σένα, για αυτήν την διαφορετική προοπτική που προτείνει ένα "λαμπρό μυαλό". Ήρθε το 2000, σε άκουσα να μιλάς στο κέντρο του Ηρακλείου, ήμουν με τον συναθλητή σου Νεκτάριου Μουμουτζή. Σε ακούσαμε να μιλάς για τους σιδηροδρόμους, που η Ελλάδα πρέπει να αναπτύξει για να είναι σύγχρονο κράτος και που πρέπει να συνδέουν τα δέκα διεθνή λιμάνια που οφείλουμε να δημιουργήσουμε, ξεκινώντας από τη νότια Κρήτη. Κανείς δεν είχε ξαναμιλήσει για αυτά.

Σε καλέσαμε στο Πανεπιστήμιο και μας τίμησες ερχόμενος. Είπες για τη συνάντηση του παραδοσιακού με το σύγχρονο. Για τη σύνδεση της εκπαίδευσης με τα τοπικά οικονομικά πλεονεκτήματα. Για την επιστροφή του Τόπου και για το Συμβολικό Κεφάλαιο, το πεδίο που καθορίζει την οικονομία του 21ου αιώνα και που η Ελλάδα είναι υπερδύναμη. Σε ακούγαμε με προσοχή.

Παράλληλα υποστηρίξαμε το εγχείρημα της Δημοκρατικής Περιφερειακής Ένωσης, μιας κίνησης πολύ μπροστά από την εποχή της. Είχες τεράστιο δίκιο να λες πως το 0.4% ήταν μια μεγάλη ηθική νίκη καθότι η ολοκληρωτικού τύπου αντιμετώπιση από το σύστημα ξεπερνούσε την πιο νοσηρή φαντασία. Η ιδιότυπη εξορία σου από την ενημερωτική σφαίρα, στην οποία σε καταδίκασαν Σημίτης, Τσουκάτος και τα συμφέροντα που εκπροσωπούσαν διήρκεσε μέχρι και σήμερα.

Η προσπάθεια στις Ευρωεκλογές ήταν τίμια και ειλικρινής. Το αποτέλεσμα βέβαια προδιαγεγραμμένο. Τότε ξεκίνησες έναν αγώνα που έδειξε πως είσαι άνθρωπος υψηλότερης ποιότητας. Άρχισες να γυρίζεις την Ελλάδα και να συνομιλείς. Να αναστήσεις τους ομίλους. Να κανείς την πολιτική με την αυθεντική έννοια του όρου και να την επανασυστήσεις στον τόπο που αυτή γεννήθηκε. Η προσπάθεια αυτή, που διήρκεσε είκοσι χρόνια, είναι μοναδική και θα μας εμπνέει σε όλη τη διάρκεια του βίου μας.