ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται: Κοσμάς ο Μελωδός, ο επίσκοπος Μαϊουμά, ο Ιεροσολυμίτης· Κοσμάς ο ποιητής.

Του Ηλία Μαλεβίτη

Τα βιογραφικά στοιχεία του Κοσμά όπως μας έρχονται από την παράδοση αμφισβητούνται ισχυρά, πειστικά και εντονότατα σήμερα. 

Ας κρατήσουμε πως έζησε από το τελευταίο τέταρτο του 7ου μέχρι περίπου τα μέσα του επόμενου αιώνα. Ασχέτως του εάν υπήρξε ή όχι θετός αδελφός του Ιωάννη του Δαμασκηνού, ήταν κι αυτός γέννημα-θρέμμα της Δαμασκού κι άνθισε στην Συρία, την εποχή της Ουμαγιαδικής κυριαρχίας του αραβικο-ισλαμικού χαλιφάτου. 

Το υμνογραφικό-ποιητικό έργο του καταπιάνεται με, και εκφράζεται ζείδωρα στην ακόμη τότε νέα μορφή εκκλησιαστικής ποίησης, τον Κανόνα, στου οποίου τη διαμόρφωση και ποιητική μορφολογία συνέτεινε καταλυτικά, μαζί με τον έτερο Δαμασκηνό, τον Ιωάννη. 

Η λιτή και σύντομη πρόταση για τον Κοσμά και το έργο του που μνημονεύει η Σούδα μιλά για την ανεκλάλητη δόξα της μουσικοποιητικής εμπνοής του:

 «ἀνὴρ εὐφυέστατος καὶ πνέων μουσικὴν ὅλως τὴν ἐναρμόνιον. οἱ γοῦν ᾀσματικοὶ κανόνες Ἰωάννου τε καὶ Κοσμᾶ σύγκρισιν οὐκ ἐδέξαντο οὐδὲ δέξαιντο, μέχρις ἂν ὁ καθ’ ἡμᾶς βίος περαιωθήσεται». 

Ο Κοσμάς ο ποιητής έγραψε τους Κανόνες για όλες σχεδόν τις μεγάλες γιορτές που μέχρι σήμερα ψάλλονται κατά τον ενιαύσιο λειτουργικό κύκλο στην Ανατολική εκκλησία (των Θεοφανείων, των Χριστουγέννων, της Υπαπαντής, του Μεγάλου Σαββάτου ―τμήμα του―, της Μεταμορφώσεως, της Πεντηκοστής, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της Υψώσεως του τιμίου Σταυρού). 

Οι Κανόνες του Κοσμά, εκτός από ύμνοι ιδιαίτερης λογοτεχνικής αξίας, φαίνεται πως ενέχουν και πολιτικές παραδηλώσεις, σύμφωνα με τον Κάζνταν, καθότι η ιδέα της νίκης έναντι των κατακτητών Αράβων διαπερνά το σώμα των ύμνων του, υπερτονίζοντας τον Σταυρό ως το κύριο όργανο της επίγειας νίκης. Αντί άλλων όμως, παραθέτω μια σύντομη σταχυολόγηση  κάποιων ελάχιστων αποσπασμάτων, με μια μόνον μικρή δική μου μετάφραση στην αρχή.

Την αγάπη, τη σκέψη και τις  ευχές μου (με της θάλασσας τα κύματα) στην εορτάζουσα σήμερα, ανήμερα του Κοσμά του ποιητή.

…..…..….........

Χέρσα τη γη όπου γεννάει την άβυσσο

χάιδεψε κάποτε του ήλιου το φως·

σαν τείχη σταθήκαν ορθωμένα δώθε και κείθε τα νερά,

πάνω απ’ του πόντου την πλάτη να περπατήσει ο λαός 

και να τραγουδάει τραγούδια που αρέσουν στον Θεό·

στον Κύριο ας τραγουδήσουμε λοιπόν·

γιατί ένδοξη η δόξα του, μεγάλη και τρανή.

Χέρσον ἀβυσσότοκον πέδον  

ἥλιος ἐπεπόλευσέ ποτε·  

ὡσεὶ τεῖχος γὰρ ἐπάγη 

ἑκατέρωθεν ὕδωρ  

λαῷ πεζοποντοποροῦντι  

καὶ θεαρέστως μέλποντι·  

ἄσωμεν τῷ κυρίῳ·  

ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται. 

Αποχαιρετισμός στον Γιώργο Τσάκαλο

Φωτογραφία του Βασίλη Γόνη

*
Καταμεσήμερο, στο κάμα του καλοκαιριού· κι άρχισαν φίλοι και γνωστοί να προσέρχονται σκυφτοί, βουβοί, στην τελευταία, αποχαιρετιστήρια, κι εκ των προτέρων οργανωμένη, συνάντηση. Όχι στη Σόλωνος μήτε στη Χαριλάου Τρικούπη, μα στο κοιμητήριο των Αγίων Αναργύρων, έξω της παρεμβολής. Τοπόσημο έτσι κι αλλιώς πάντα ήταν ο Τσάκαλος, όχι ο τόπος· ο Τσάκαλος ο ακίνητος ―ο Γιώργος, ο Βιβλιοπώλης― είχε προ πολλού μετασχηματίσει εαυτόν σε τόπο συνάντησης.

Και για άλλη μια φορά έβλεπε κανείς όλη αυτή την ―έξωθεν― ακατανόητη, πολυειδή, πολύμορφη και ποικιλότροπη συνοδεία («εξ ιερέων και λαϊκών […] αντιπροσωπευμένα πάντα τα επαγγέλματα») να συνευρίσκεται επί τω αυτώ, με τη θλίψη κοινή στα πρόσωπα, κατευοδώνοντας το ξόδι πια του Γιώργου Τσάκαλου, κι όχι να λειτουργεί ως βομβούσα και μαχόμενη εκκλησία του δήμου στα στενορύμια του Ναυτίλου ή της Παρουσίας.

Διότι αυτό ακριβώς ήταν που επιτέλεσε κι επιτελούσε χρόνια τώρα ο Γιώργος Τσάκαλος (κι οι φίλοι, συνεταίροι και συνεργάτες του στα βιβλιοπωλεία), με κέντρο το βιβλίο να καταφέρει να λειτουργεί ελεύθερα κι αυτόνομα μια ιδιότυπη εκκλησία του δήμου σε έναν κατ’ εξοχήν ιδιωτικό χώρο, όπως εύστοχα επισημάνθηκε (To παράδειγμα ενός βιβλιοπώλη ή εκεί που ο ιδιωτικός χώρος γίνεται δημόσιος): «Η υπομονή να είσαι για χρόνια σχεδόν ακίνητος και να περιστρέφονται γύρω σου εκατομμύρια γνώμες και λόγια του αέρα σε κάνει “άγιο” του βιβλίου, με τη βαθύτερη σοφία της πορείας της ανθρώπινης ζωής».

Ευρώπη: Μεταξύ υποτέλειας και ηθικολογίας

*

του ΗΛΙΑ ΜΑΛΕΒΙΤΗ

Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ, κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας (2017-2020) παρείχε φονικά όπλα στην Ουκρανία, κάτι που είχε αρνηθεί να πράξει ο προκάτοχός του Ομπάμα, (τους πυραύλους Javelin που υπενθύμισε στον Ζελένσκι, όταν άναψαν τα αίματα προχθές), ήταν φιλο-Ουκρανός, ηθικά ανεπίληπτος, ακριβοδίκαιος και υπέρμαχος της δημοκρατίας;

Και τώρα, κατά τη δεύτερη θητεία του, που έχει ξακαθαρίσει σε κάθε τόνο ότι θέλει να φέρει την ειρήνη στο πολεμικό μέτωπο, και ότι δεν προσφέρει στρατιωτικές εγγυήσεις που απαιτεί ο Ζελένσκι ως αντάλλαγμα της συμφωνίας για την εκμετάλλευση των ουκρανικών σπανίων γαιών, είναι ανάλγητος, φιλο-Ρώσος, κυνικός και στυγνός εκμεταλλευτής;

Ούτε το ένα ούτε το άλλο, ούτε στην πρώτη ούτε στη δεύτερη περίπτωση. Τόσο πριν όσο και τώρα, τα συμφέροντα των ΗΠΑ θεωρεί ότι εξυπηρετεί και την πολιτική της, όπως αυτά διαμορφώνονται ήδη από την περίοδο Ομπάμα και όπως τα αντιλαμβάνεται πλέον ο ίδιος. 

Τότε ως προσπάθεια επέκτασης της αμερικανικής σφαίρας επιρροής και περικύκλωσης της Ρωσσίας, μα και αποκοπής της Ευρώπης από τη Ρωσσία, τώρα (που έχει κιόλας εξασφαλιστεί η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ) ως απεμπλοκή της Ρωσσίας από έναν σφιχτό εναγκαλισμό με την Κίνα και αναγνώριση εν τοις πράγμασι της ύπαρξης ενός πολυπολικού κόσμου.

Τέρατα και ΤΕΡΑΤΑ...

Του Ηλία Μαλεβίτη 

Τέρατα αποκάλεσε το Σάββατο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου τη Χαμάς όταν παρέδωσαν τρεις υποσιτισμένους Ισραηλινούς αιχμαλώτους/ομήρους. Τι άραγε θα έπρεπε να πει κανείς για τον ίδιο και την κυβέρνησή του που την ίδια ημέρα παρέδωσε στην Γάζα τον εικονιζόμενο Ibrahim Mohammad Al-Shawish σε αυτή την κατάσταση της φωτογραφίας (και δεν είναι ο μόνος), ιδίως όταν το Ισραήλ και υγειονομικές υπηρεσίες έχει και νοσοκομεία σε άψογη λειτουργία, καθώς και αφθονία τροφίμων.

Ο αλ- Σαουΐς, κάτοικος της Μπέιτ Χανούν, στη Βόρεια Γάζα, συνελήφθη χωρίς καμία κατηγορία (πιάστηκε όμηρος δλδ.) από το Ισραήλ στην Γάζα τον Δεκέμβριο του 2023.

"Για 45 ημέρες, του είχαν δέσει τα μάτια, τον είχαν αλυσοδέσει και τον είχαν αναγκάσει να γονατίσει πριν μεταφερθεί στη φυλακή Naqab (Negev), όπου υπέστη ηλεκτροσόκ και επιθέσεις από σκύλους.

Το πρόσωπο και το σώμα του σοβαρά υποσιτισμένου Al-Shawish έφεραν τα σημάδια των βασανιστηρίων". (από NDTV.com)

Η ισραηλινή κοινωνία σοκαρίστηκε στη θέα των τριών υποσιτισμένων Ισραηλινών ομήρων, η παλαιστινιακή (και μάλλον και η διεθνής) πρέπει να θεωρεί φυσιολογική και δεδομένη την αντίστοιχη των Παλαιστινίων αιχμαλώτων, συν τα βασανιστήρια.

[Ναι· ξέρω, είναι αντισημιτική η ανάρτηση.]

ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/share/p/18eBFqAKeN/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Στέλιος Καζαντζίδης - "ΥΠΑΡΧΩ"

Του Γιώργου Αλεξάτου

Απόκριες 1963, λίγο μετά την αποφυλάκιση του Γλέζου, στο μαγαζί όπου τραγούδαγε ο Καζαντζίδης. 

Ο ερμηνευτής -εκτός των άλλων- του συγκλονιστικού "Βράχο-βράχο τον καημό μου", έργου τριών καλλιτεχνών που είχαν ζήσει την εμπειρία της Μακρονήσου. Του Χριστοδούλου, του Θεοδωράκη και του ίδιου του Καζαντζίδη.

Το τραγούδι το είχε ακούσει ο Γλέζος στη φυλακή, από παράνομο χειροποίητο ραδιόφωνο. 
Είναι εντυπωσιακό το πώς κάθονται ο Καζαντζίδης και η Μαρινέλα, σαν μικρά παιδιά, μπροστά στον πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης. Με τα πρόσωπά τους να λάμπουν από χαρά. 

*Το "Βράχο-βράχο τον καημό μου" στο πρώτο σχόλιο.

Του Αντώνη Λιάκου 

Είδα το "Υπάρχω" του Τσεμπερόπουλου για τον Καζαντζίδη.

 Δεν ήταν η πρώτη μου επιλογή, αλλά εκ των υστέρων θεωρώ ότι θα’πρεπε να το δω. Υπάρχουν ταινίες που αποδίδουν ένα μύθο, και ταινίες που δημιουργούν μύθους. Ο Καζαντζίδης ήταν ένας μύθος εν ζωή για έναν κόσμο, αλλά η ταινία δημιουργεί μύθο. 

Απ’ ότι αντιλήφθηκα από την ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα και τα χειροκροτήματα στο τέλος, θα γίνει επιτυχία και θα δημιουργήσει μύθο και σε γενιές ή περιβάλλοντα  που δεν συμμερίζονταν τον εν ζωή μύθο Καζαντζίδη. 

Νοσταλγική αναπόληση για τη Συρία που χάνεται

Συγκινεί η νοσταλγική αναπόληση του Ηλία Μαλεβίτη* για τη Συρία που χάνεται 

______

Ηλίας Μαλεβίτης

«Μια χριστουγεννιάτικη ανάμνηση από την Δαμασκό και μια σκέψη για τους Χριστιανούς στην Μέση Ανατολή σήμερα»

Έμαθα πως η χριστουγεννιάτικη αγρυπνία θα γίνει στην εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, κι όχι στον καθεδρικό της Παναγίας.

 Ούτε που την είχα ακούσει αυτή την εκκλησία, διόλου δεν την ήξερα, τους λίγους μήνες που ήμουν εκεί. Έτσι κι αλλιώς ζούσα στην άλλη πλευρά, της –νέας– πόλης, κι αυτή ήταν στην Κασάα, λίγο πριν την Μπαμπ Τούμα, έξω από τα τείχη της παλιάς πόλης της Δαμασκού.

 Άσε που νόμιζα πως όλες οι μεγάλες γιορτές θα λειτουργούνται στον πατριαρχικό καθεδρικό ναό, στην παλιά πόλη.

 Έτσι νόμιζα. Λειτουργία λοιπόν χριστουγεννιάτικη το βράδυ της Δευτέρας, μιας κι η Χριστού γέννα ξημερωνόταν Τρίτη, που η μουσουλμανική Συρία δεν αργεί. 

_____*** ____

Εκείνο τον Δεκέμβρη του 2007 χιόνιζε στην Δαμασκό. Παραδόξως χιόνιζε· κι έκανε κρύο πολύ. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα ξεκινήσαμε και τραβήξαμε προς τα κει. Καθώς πλησιάζαμε διαγράφονταν όλο και πιο καθαρά οι ιδιόμορφοι τρούλοι της στον δαμασκηνό ουρανό.

 Στο πλατύ προαύλιο κόσμος πολύς καθόταν έξω και μιλούσαν αναμεταξύ τους χαρούμενοι, γελαστοί κι αμέριμνοι. Μπήκαμε μέσα στην ασφυκτικά γεμάτη εκκλησιά. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας άκουγες τα απομεινάρια των ελληνικών λέξεων και φράσεων που διατηρούνται ακόμη μες στην αραβική λειτουργική υμνολογία και ξαφνιαζόσουν. Η ψαλμωδία, βυζαντινή κι οικεία, δεν ξένιζε καθόλου, αντιθέτως έστηνα αυτί να καταλάβω τη γλώσσα,  προσπαθώντας να συνδέσω τις φάσεις της λειτουργίας με τα όσα αραβικά ήξερα ως τότε.

 Μες σ’ ησυχία διακριτική κι ανεπιτήδευτη, ο κόσμος συμμετείχε ανταπαντώντας στις ευχές και απαγγέλοντας όλοι μαζί ιδίως το «Πάτερ ημών» και το «Πιστεύω». Στιγμές-στιγμές άπλωναν τα χέρια τους σ’ επίκληση ή τα σταύρωναν πάνω στο στήθος τους, επαναλαμβάνοντας αρχαϊκές κινήσεις, τελείως αποξεχασμένες σ’ εμάς σήμερα, τόσο απλά και φυσικά που η ανεπίληπτη θεατρικότητά τους περνούσε παντελώς απαρατήρητη. 

Σύντομα ο νους άρχισε να ταξιδεύει αλλού.

 Διασχίζοντας την Μπαμπ Τούμα, που έμεναν πολλοί ξένοι φοιτητές (με την ψευδή προσδοκία της γοργής εξοικείωσης με τη γλώσσα λόγω της συναναστροφής με ντόπιες οικογένειες), πέρναγα μες από τις εκκλησιές των χριστιανικών δογμάτων, τη μία μετά την άλλη, τα παντοδαπά μαγαζιά, τις αγορές και τα σουκ, τα εστιατόρια, τα χαμάμ, τους καφενέδες, το τζαμί των Ουμεϋαδών, «τὴν ρύμην τὴν καλουμένην εὐθεῖαν». 

Και γύρισα στον Παύλο και στον Ανανία, την πορεία προς την Δαμασκό, «ἡμέρας μέσης κατὰ τὴν ὁδὸν», το έξαφνο φως και της τύφλωσης το σκοτάδι, «καὶ ἐξαίφνης περιήστραψεν αὐτὸν φῶς ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ», τον γλιτωμό και τη φυγή του πάνω απ’ το τείχος, «νυκτὸς καθῆκαν διὰ τοῦ τείχους χαλάσαντες ἐν σπυρίδι», του τώρα διωκώμενου πρώην διώκτη που, δίκην άρτου, διαφεύγει μες σε κοφίνι για να αναλωθεί στα έθνη.

Ο φιλόσοφος Χρήστος Μαλεβίτσης, μια οδυνόμενη πορεία προς τον Θεό

ΜΑΡΙΑ ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΔΟΥ ΠΟΘΟΥ

Είμαι ένα πλάσμα εφήμερο, Κύριε,
που το πλήρωσες με τον πόθο της αιωνιότητας

Σήμερα επισφραγίζεται μία πραγματικά υπεράνθρωπη προσπάθεια, ένας αληθινός άθλος, από τους άξιους φίλους του αείμνηστου Χρήστου Μαλεβίτση, που αφιέρωσαν χρόνο απέραντο και μόχθο και πίστη στο μεγάλο έργο του, και ξεπέρασαν δυσκολίες και αντίξοες περιστάσεις, προχώρησαν με μόνη την αγάπη και την αφοσίωση, τη διορατικότητα πως το μέγιστο αυτό έργο έπρεπε να μείνει συμπαγές και αλώβητο για τις γενιές τις επερχόμενες. Μια αγάπη αγιότητας. ‘Ισως γιατί το έργο του Χρήστου Μαλεβίτση έχει μέσα του την αγιότητα, μια οδυνόμενη πορεία προς τον θεό, μια εναγώνια αναζήτηση των δρόμων του θεού. Και αυτό ενέπνευσε την ομάδα των φίλων Χρήστου Μαλεβίτση να φέρει σε πέρας με θυσίες το μέγιστο αυτό επίτευγμα.

Πολύ φτωχός ο λόγος του θαυμασμού μας για τον άθλο που επιτέλεσαν, λόγος ελλιπής. Η ίδια η προσπάθεια τους μεγαλύνει το έργο τους. Εντρύφησαν στο έργο του Χρήστου Μαλεβίτση και έθεσαν σκοπό της ζωής τους να το προστατέψουν από τη λήθη του χρόνου, διανοίγοντας έτσι στη συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου, και όχι μόνο, τις πηγές της σοφίας του που είναι πηγές της αλήθειας του θεού.

Έρχεται κάποια στιγμή στον βίο που συνειδητοποιείς το μέγιστο δώρο της φιλίας. Κι εμένα μου δωρίθηκε η τιμή να έχω υπάρξει φίλη του αείμνηστου Χρήστου Μαλεβίτση, και της Κικής Μαλεβίτση, και να έχω ζήσει από κοντά της αγωνίες που κάθε φορά τον οδηγούσαν σε τούτη ή στην άλλη ακρώρεια του πνεύματος.

Σε μια συνέντευξη που του είχα πάρει για το περιοδικό Διαβάζω, μεταξύ των ερωτημάτων υπήρχαν και δύο που αφορούσαν στην ποίηση του φιλοσοφικού του λόγου και στην υπαρξιακή ή μεταφυσική διάσταση που έδινε στη λέξη “αγγελία”, “αγγέλλω”. Και οι απαντήσεις του ακόμα παιδεύουν τη σκέψη μου. Το πρώτο ερώτημα ήταν: “Σε όλα τα βιβλία σας, ο λόγος είναι φιλοσοφικός αλλά μαζί και ποιητικός. Μια ποίηση περιρρέει όλα τα κείμενά σας και τα φέρνει πιο κοντά στην ανθρώπινη αλήθεια. Πιστεύετε πως οι φιλοσοφικές αλήθειες μπορούν να εκφραστούν με ποίηση;”
Μεταξύ άλλων, είπε: “Βιώνω το ανθρώπινο δράμα ως όλον, και αυτό το όλον προσλαμβάνει τη μορφή της εφημερίας της υπάρξεως στον κόσμο. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να εκφέρει τον τελευταίο του λόγο για το τι του συμβαίνει, όμως μπορεί να σύρει την ύπαρξή του προς το τελευταίο ακρωτήριο, έναντι του μυστηριακού ωκεανού του αγνώστου. Σε αυτό το ακροτελεύτιο σημείο της εγκοσμιότητας φρίσσει και δεν μπορεί να κάμει τίποτε άλλο, από το να εφημερεύει, κρατώντας αναμμένο το κερί της υπάρξεώς του που του εδωρήθη, για όσο χρόνο τούτο θα φέγγει. Διότι σε λίγο θα σβήσει. Και τα πάντα θα βυθιστούν στο σκότος της νύχτας του Θεού. Αυτές οι εμβιώσεις είναι από τη φύση τους ποιητικές”.

Και το δεύτερο ερώτημα ήταν: “Στα βιβλία σας χρησιμοποιείτε συχνά τη λέξη “άγγελμα”. Κάπου λέτε “το πνεύμα αγγέλλει”. Ποια σημασία δίνετε σε αυτό το ρήμα “αγγέλλω;”

Η απάντηση ήταν στέρεη και σχεδόν παραβολική.

“Ο τόπος του πνεύματος είναι η εσωτερικότητα του ανθρώπου. Ο Θεός δεν μιλάει ούτε από τα λουλούδια, ούτε από τα ρυάκια, ούτε από τα βουνά, ούτε από τ’ αστέρια. Μιλάει μόνο μέσα από την ψυχή του ανθρώπου”, είπε.

Αποχαιρετισμός στον Γιώργο Τσάκαλο Posted by il Notaro

Φωτογραφία του Βασίλη Γόνη

Καταμεσήμερο, στο κάμα του καλοκαιριού· κι άρχισαν φίλοι και γνωστοί να προσέρχονται σκυφτοί, βουβοί, στην τελευταία, αποχαιρετιστήρια, κι εκ των προτέρων οργανωμένη, συνάντηση. Όχι στη Σόλωνος μήτε στη Χαριλάου Τρικούπη, μα στο κοιμητήριο των Αγίων Αναργύρων, έξω της παρεμβολής. Τοπόσημο έτσι κι αλλιώς πάντα ήταν ο Τσάκαλος, όχι ο τόπος· ο Τσάκαλος ο ακίνητος ―ο Γιώργος, ο Βιβλιοπώλης― είχε προ πολλού μετασχηματίσει εαυτόν σε τόπο συνάντησης.

Και για άλλη μια φορά έβλεπε κανείς όλη αυτή την ―έξωθεν― ακατανόητη, πολυειδή, πολύμορφη και ποικιλότροπη συνοδεία («εξ ιερέων και λαϊκών […] αντιπροσωπευμένα πάντα τα επαγγέλματα») να συνευρίσκεται επί τω αυτώ, με τη θλίψη κοινή στα πρόσωπα, κατευοδώνοντας το ξόδι πια του Γιώργου Τσάκαλου, κι όχι να λειτουργεί ως βομβούσα και μαχόμενη εκκλησία του δήμου στα στενορύμια του Ναυτίλου ή της Παρουσίας.

Διότι αυτό ακριβώς ήταν που επιτέλεσε κι επιτελούσε χρόνια τώρα ο Γιώργος Τσάκαλος (κι οι φίλοι, συνεταίροι και συνεργάτες του στα βιβλιοπωλεία), με κέντρο το βιβλίο να καταφέρει να λειτουργεί ελεύθερα κι αυτόνομα μια ιδιότυπη εκκλησία του δήμου σε έναν κατ’ εξοχήν ιδιωτικό χώρο, όπως εύστοχα επισημάνθηκε (To παράδειγμα ενός βιβλιοπώλη ή εκεί που ο ιδιωτικός χώρος γίνεται δημόσιος): «Η υπομονή να είσαι για χρόνια σχεδόν ακίνητος και να περιστρέφονται γύρω σου εκατομμύρια γνώμες και λόγια του αέρα σε κάνει “άγιο” του βιβλίου, με τη βαθύτερη σοφία της πορείας της ανθρώπινης ζωής». Γράφω ιδιότυπη, και εννοώ βαθύτατα ιδιαίτερη, γιατί οι άνθρωποι που συγκεντρωνόταν εκεί που “σχεδόν ακίνητος” πίσω από τον πάγκο του βιβλιοπώλη, ο Τσάκαλος συμβούλευε και συνομιλούσε ―πρωτίστως― για βιβλία, μα και για ιδέες, για πάθη προσωπικά και δημόσια κρίματα, για μουσικές ιδιαίτερες, για ποίηση και πολιτική, ήταν «πολλοί άνθρωποι, διαφορετικοί άνθρωποι, αξιόλογοι άνθρωποι αταίριαστοι με την εποχή της μπουρδολογίας. Ένα απίθανο κοκτέιλ αριστεράς, χριστιανισμού, αναρχοαυτονομίας, καλαισθησίας, συντηρητισμού και πρωτοπορίας [θα προσέθετα και του βιβλίου, της ποίησης, λογοτεχνίας, στοχασμού, φιλοσοφίας κλπ. κλπ.]. Και γνώσης, πάνω απ’ όλα γνώσης», καταπώς έγραψε με περιγραφική ακρίβεια άλλος φίλος του.

Όπως όμως όλοι μα όλοι θα συνομολογούσαν, πίσω και πέρα από την αγάπη και τη γνώση του τη βαθιά για το βιβλίο βρισκόταν μια άλλη κινητήρια δύναμη που κανοναρχούσε τη στάση και τη ζωή του: μια απλή, θα ’λεγε κανείς σκανδαλωδώς αφελής κι αθώα, φυσική, καλοσύνη. Μια άκακη, παιδική καρδιά παλλόταν πίσω από το λαμπρό, άδολο και φωτεινό του γέλιο («Μιλῶ περὶ τοῦ Γεωργίου τοῦ Τσακάλου, / συνεταίρου, νταντᾶς, ἀναστενάρη», θα έγραφε τρυφερότατα ο Ηλίας Λάγιος).

ΥΜΝΟΙ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ | ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

*

Εισαγωγή-ανθολόγηση-σχόλια ΗΛΙΑΣ ΜΑΛΕΒΙΤΗΣ

~.~

Ύμνοι της Μεγάλης Εβδομάδας

Αποδόσεις του Ιγνάτιου Σακαλή

 

Το εισαγωγικό σημείωμα του αφιερώματος ΕΔΩ

~•~

Μεγάλη Δευτέρα

Τὸν Νυμφίον, ἀδελφοί…

Στὸ Νυμφίο, ἀδελφοί μου,
τὴν ἀγάπη μας ὅλη.
Τὰ κεριὰ τῆς ψυχῆς μας
στολισμένα, λαμπρά.
Φωτεινὲς οἱ ἀρετές μας
ὁλοκάθαρη ἡ πίστη,
γιὰ νὰ μποῦμε μαζί του
στὸ γιορτάσι τοῦ γάμου,
μὲ τὶς φρόνιμες ὅμοιοι
τοῦ Χριστοῦ τὶς παρθένες.
Ὁ Νυμφίος χαρίζει
σὰ θεὸς πλούσιο δῶρο,
τὸ στεφάνι τ᾽ ἀμάραντο
σ᾽ ὅσους νικοῦνε.

Τὸν Νυμφίον ἀδελφοὶ ἀγαπήσωμεν,
τὰς λαμπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωμεν,
ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καὶ πίστει ὀρθῇ,
ἵνα ὡς αἱ φρόνιμοι, τοῦ Κυρίου παρθένοι,
ἕτοιμοι εἰσέλθωμεν, σὺν αὐτῷ εἰς τοὺς γάμους·
ὁ γὰρ Νυμφίος δῶρον ὡς Θεός,
πᾶσι παρέχει τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

Ἐν ταῖς λαμπρότησι…

Στὴν ἅγια φωταψία Σου
πῶς νὰ βρεθῶ ὁ ἀνάξιος;
Μὲς στὴν παστάδα ἂν πάω νὰ μπῶ,
φτωχὸς ἀκόλουθός Σου,
τοῦ γάμου ροῦχ᾽ ἀταίριαστα
φορῶ καὶ μ᾽ ἐμποδίζουν
κι᾽ ἔξω στὸ δρόμο οἱ ἀγγέλοι Σου
δεμένο θὰ μὲ ρίξουν.

Τὸ ρύπο βγάλε τῆς ψυχῆς
καὶ γλύτωσέ με ὡς φίλος.

Ἐν ταῖς λαμπρότησι τῶν Ἁγίων σου,
πῶς εἰσελεύσομαι ὁ ἀνάξιος;
ἐὰν γὰρ τολμήσω συνεισελθεῖν εἰς τὸν νυμφῶνα,
ὁ χιτών με ἐλέγχει, ὅτι οὐκ ἔστι τοῦ γάμου,
καὶ δέσμιος ἐκβαλοῦμαι ὑπὸ τῶν Ἀγγέλων,
καθάρισον Κύριε, τὸν ῥύπον τῆς ψυχῆς μου,
καὶ σῶσόν με ὡς φιλάνθρωπος.

Ὁ Νυμφίος, ὁ κάλλει ὡραῖος…