ΥΜΝΟΙ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ | ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

*

Εισαγωγή-ανθολόγηση-σχόλια ΗΛΙΑΣ ΜΑΛΕΒΙΤΗΣ

~.~

Ύμνοι της Μεγάλης Εβδομάδας

Αποδόσεις του Ιγνάτιου Σακαλή

 

Το εισαγωγικό σημείωμα του αφιερώματος ΕΔΩ

~•~

Μεγάλη Δευτέρα

Τὸν Νυμφίον, ἀδελφοί…

Στὸ Νυμφίο, ἀδελφοί μου,
τὴν ἀγάπη μας ὅλη.
Τὰ κεριὰ τῆς ψυχῆς μας
στολισμένα, λαμπρά.
Φωτεινὲς οἱ ἀρετές μας
ὁλοκάθαρη ἡ πίστη,
γιὰ νὰ μποῦμε μαζί του
στὸ γιορτάσι τοῦ γάμου,
μὲ τὶς φρόνιμες ὅμοιοι
τοῦ Χριστοῦ τὶς παρθένες.
Ὁ Νυμφίος χαρίζει
σὰ θεὸς πλούσιο δῶρο,
τὸ στεφάνι τ᾽ ἀμάραντο
σ᾽ ὅσους νικοῦνε.

Τὸν Νυμφίον ἀδελφοὶ ἀγαπήσωμεν,
τὰς λαμπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωμεν,
ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καὶ πίστει ὀρθῇ,
ἵνα ὡς αἱ φρόνιμοι, τοῦ Κυρίου παρθένοι,
ἕτοιμοι εἰσέλθωμεν, σὺν αὐτῷ εἰς τοὺς γάμους·
ὁ γὰρ Νυμφίος δῶρον ὡς Θεός,
πᾶσι παρέχει τὸν ἄφθαρτον στέφανον.

Ἐν ταῖς λαμπρότησι…

Στὴν ἅγια φωταψία Σου
πῶς νὰ βρεθῶ ὁ ἀνάξιος;
Μὲς στὴν παστάδα ἂν πάω νὰ μπῶ,
φτωχὸς ἀκόλουθός Σου,
τοῦ γάμου ροῦχ᾽ ἀταίριαστα
φορῶ καὶ μ᾽ ἐμποδίζουν
κι᾽ ἔξω στὸ δρόμο οἱ ἀγγέλοι Σου
δεμένο θὰ μὲ ρίξουν.

Τὸ ρύπο βγάλε τῆς ψυχῆς
καὶ γλύτωσέ με ὡς φίλος.

Ἐν ταῖς λαμπρότησι τῶν Ἁγίων σου,
πῶς εἰσελεύσομαι ὁ ἀνάξιος;
ἐὰν γὰρ τολμήσω συνεισελθεῖν εἰς τὸν νυμφῶνα,
ὁ χιτών με ἐλέγχει, ὅτι οὐκ ἔστι τοῦ γάμου,
καὶ δέσμιος ἐκβαλοῦμαι ὑπὸ τῶν Ἀγγέλων,
καθάρισον Κύριε, τὸν ῥύπον τῆς ψυχῆς μου,
καὶ σῶσόν με ὡς φιλάνθρωπος.

Ὁ Νυμφίος, ὁ κάλλει ὡραῖος…

Νυμφίε μου, Παγκαλόμορφε,
πιὸ ἀπ᾽ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους,
στὸ οὐράνιο ποὺ μᾶς κάλεσες
τοῦ γάμου σου τραπέζι,
βγάλε ἀπ᾽ τὴν ἄσχημη ὄψη μου
τῆς ἁμαρτίας τὸ ροῦχο,
λιωμένο ἀπὸ τὰ κλάματα,
ποὺ ἀνάβρυσε ὁ Σταυρός σου.
Τῆς ὀμορφιᾶς σου ντύσε με
τὸ τιμημένο ντύμα
καὶ πρόσχαρο συντράπεζο
φανέρωσέ με σ᾽ ὅλους,
τῆς εὐσπλαχνίας ἡ Πηγή,
στῆς Βασιλείας τὴ Δόξα.

Ὁ Νυμφίος ὁ κάλλει ὡραῖος,
παρὰ πάντας ἀνθρώπους,
ὁ συγκαλέσας ἡμᾶς, πρὸς ἑστίασιν
πνευματικὴν τοῦ νυμφῶνός σου,
τὴν δυσείμονά μου μορφήν,
τῶν πταισμάτων ἀπαμφίασον,
τῇ μεθέξει τῶν παθημάτων σου,
καὶ στολὴν δόξης κοσμήσας,
τῆς σῆς ὡραιότητος,
δαιτυμόνα φαιδρὸν ἀνάδειξον,
τῆς Βασιλείας σου ὡς εὔσπλαγχνος.

Ὁ τῆς ψυχῆς ραθυμία…

Ἡ ἀναμελιὰ τὴ νύσταξε
τὴ δόλια τὴν ψυχή μου
καὶ πάει Χριστέ μου, ἡ ἀναφτὴ
τῶν ἀρετῶν λαμπάδα.
Σὰν τὶς παρθένες τὶς μωρὲς
δουλεύοντας ξεχνιέμαι.
Τῆς καλοσύνης, Δέσποτα,
τὴ βρύση μὴ μοῦ κλείσης.
Μὰ διώχνοντας τὸ σκοτεινὸν
ὕπνο ἀνασήκωσέ με
καὶ μὲ τὶς φρόνιμες μαζὶ
πάρε κι ἐμὲ παρθένες
μὲς στὴν παστάδα, ὅπου ἀντηχεῖ
τ᾽ ἁγνὸ τὸ γλεντοκόπι.
Κι οἱ γλεντιστάδες μὲ φωνὲς
ὀλόχαρες, καθάριες
ξεσποῦν σ᾽ ἀκούραστους ψαλμούς:
Κύριε, σὲ σένα δόξα.

Ὁ τῇ ψυχῆς ῥαθυμίᾳ νυστάξας,
οὐ κέκτημαι Νυμφίε Χριστέ,
καιομένην λαμπάδα τὴν ἐξ ἀρετῶν,
καὶ νεάνισιν ὡμοιώθην μωραῖς,
ἐν καιρῷ τῆς ἐργασίας ῥεμβόμενος,
τὰ σπλάγχνα τῶν οἰκτιρμῶν σου,
μὴ κλείσῃς μοι Δέσποτα,
ἀλλ’ ἐκτινάξας μου τὸν ζοφερὸν ὕπνον ἐξανάστησον,
καὶ ταῖς φρονίμοις συνεισάγαγε Παρθένοις,
εἰς νυμφῶνα τὸν σόν, ὅπου ἦχος καθαρὸς
ἑορταζόντων, καὶ βοώντων ἀπαύστως· Κύριε δόξα σοι.

 

*

 

*

~.~ 

Το γενικό εισαγωγικό σημείωμα της Ανθολογίας

Η βυζαντινή ποίηση παραμένει η μεγάλη απούσα από όλες σχεδόν τις ανθολογίες ελληνικής ποίησης, ένα –χρονικά– τεράστιο, ουσιωδώς ανεξήγητο κι αναιτιολόγητο, κενό για τη γνώση, παρουσία κι εξέλιξη της ελληνικής ποίησης από τις απαρχές της ως τις μέρες μας. Οι αιτίες αρκετές, οι προκαταλήψεις κι η μεροληψία φοβάμαι ακόμη περισσότερες. Έχουμε συνηθίσει να σταματούμε απότομα στην Παλατινή Ανθολογία (μετά βίας ώς τον τέταρτο συνήθως μεταχριστιανικό αιώνα, χωρίς να αναλογιζόμαστε συνάμα πως κι αυτή η ίδια η Ελληνική Ανθολογία συνιστά μια γενναιόδωρη χειρονομία των ίδιων των Ελληνορωμιών του Βυζαντίου προς εμάς τους επιγενόμενους) και καταπιανόμαστε πάλι με το πρωτοφανέρωμα της νεοελληνικής –δημώδους πάντα– ποίησης  εκεί γύρω στον ενδέκατο αι. Το μεταξύ τους διάστημα, έχει ως επί το πλείστον αφεθεί αποκλειστικά στους βυζαντινολόγους, οι οποίοι βέβαια, ας ειπωθεί στεντορείως και υμνητικώς, τον τελευταίο αιώνα έχουν απροσμέτρητα βαθύνει κι εμπλουτίσει τη γνώση μας για τα ποιητικά κείμενα της βυζαντινής περιόδου, με νέες κριτικές εκδόσεις κι αναγνώσεις, μελέτες, φανερώσεις άγνωστων ποιημάτων, μεταγραφές από ανέκδοτα χειρόγραφα κλπ., απομένει η ανθολόγησή τους κι η σύγχρονη (ποιητική κατά προτίμηση) μεταγραφή τους. Μια τέτοια έλλειψη, όπως είναι φυσικό, κι επιτείνει τις προκαταλήψεις αλλά και διογκώνει την άγνοια για τη βυζαντινή ποίηση. Ενώ το υλικό διόλου δεν λείπει, δεν είναι τυχαίο πως ως τις μέρες μας μεταφράζονται κείμενα ποιητικά που προέρχονται αποκλειστικά σχεδόν μόνον από την εκκλησιαστική υμνολογία, πράγμα που φανερώνει πολλά για τη γνώση και τη θεώρηση μα και για τη δεξίωση της βυζαντινής ποίησης σήμερα. Ας είναι! Δεν είναι η ώρα και η στιγμή  για περισσότερα˙ αυτή η εισαγωγή θα αρθρωθεί με την πληρότητα και την τεκμηρίωση που χρειάζεται, σαν έρθει η στιγμή της υλοποίησης μιας τέτοιας ανθολογίας της βυζαντινής ποίησης, που με την παρότρυνση και τη συνεργασία στενών φίλων θα αποκοτήσουμε. Η ανάληψη μιας τέτοιας ανθολογίας, βαρύ κι επίμοχθο έργο, θ’ απαιτήσει και συνεργασίες και χρόνο αρκετό.  Ήδη ανασκουμπωθήκαμε και αναμετριόμαστε με τα κείμενα, τους συγγραφείς, τις δυσκολίες, τις ιδιαιτερότητές τους, το περιβάλλον τους, τη μεταγραφή τους.

Με τον νου λοιπόν στραμμένο στη δημιουργία μιας ανθολογίας της βυζαντινής ποίησης, αποφασίσαμε εδώ στο ηλεκτρονικό ΝΠ, να ξεκινήσουμε με την παρουσίαση μιας όσο το δυνατόν εκτεταμένης επιλογής των ήδη μεταφρασμένων (περισσότερο ή λιγότερο γνωστών) βυζαντινών κειμένων από νεοέλληνες ποιητές˙ σαν προεισαγωγή και πρόγευση της μελλοντικής ανθολογίας αλλά κι άτυπη, όσο το δυνατόν ευρεία, αποτίμηση της μέχρι σήμερα παρουσίας της μεταφρασμένης βυζαντινής ποίησης στα γράμματά μας.

ΗΛΙΑΣ ΜΑΛΕΒΙΤΗΣ, 17.3.2021

ΠΗΓΗ: https://neoplanodion.gr/2022/04/18/hymnoi-tes-megales-ebdomados-2/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com