«Σταυρωθέντα τε ὑπὲρ ἡμῶν…»

Του Γιώργου Κρανιδιώτη 

Στην προσπάθειά μου κατανόησης του μυστηρίου του Σταυρού και της εξιλαστήριας θυσίας του Χριστού, το καλύτερο βοήθημα που έχω ως τώρα βρει είναι μια έννοια που εισήγαγε ένας Ιουδαίος, ο Γαλλο-Λιθουανός φιλόσοφος Εμμανουέλ Λεβινάς (1906-1995), η υποκατάσταση (substitution).

Υποκατάσταση είναι η «ευθύνη για την ευθύνη του άλλου», η «ευθύνη στο τετράγωνο». Είμαι υπεύθυνος όχι μόνο για όσα έχω εγώ διαπράξει, αλλά και για όσα έχουν διαπράξει οι άλλοι, για τα λάθη και τα εγκλήματά τους, τα οποία με καταδιώκουν ψυχικά και βαραίνουν την αθωότητά μου, καίτοι δεν είμαι εγώ η αιτία τους. Είμαι υπόλογος για όλα, ακόμη και για το κακό που άλλοι προκάλεσαν.

Πρόκειται για ένα σχήμα υπερβολής. Όπως γράφει ο Γεράσιμος Κακολύρης: «Είμαι υπεύθυνος για τον άλλον σε τέτοιο βαθμό (ή, καλύτερα, πέρα από κάθε βαθμό), έτσι που να είμαι υπεύθυνος για οτιδήποτε πράττει ο άλλος, δηλαδή υπεύθυνος για την ίδια την ευθύνη του άλλου, για την ελευθερία του. Μέχρι του σημείου ο άλλος να εξιλεώνεται “για το αμάρτημά του μέσα από εμένα”».

Η ΑΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ

Του Κώστα Χατζηαντωνίου 

Η ΑΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ

καθαιρεί και καθαρίζει τη σκέψη από κάθε αισθητική ελαφρότητα ή θεολογική παραχάραξη που θέλει τον Ιησού χρήσιμο κόλακα των παθών μας, βολικό συνήγορο των ενοχών μας, ωφέλιμο διασκεδαστή των φόβων μας.

 Ο κήπος στον οποίο θα εισέλθει απόψε ο Υιός του Ανθρώπου δεν είναι η Εδέμ, ο κήπος των απολαύσεων όπου ο πρώτος Αδάμ έχασε τον εαυτό του αλλά το όρος των Ελαιών: 

ο κήπος της αγωνίας όπου ο νέος Αδάμ ξαναβρίσκει τον εαυτό του μέσα από τον πόνο και την εγκατάλειψη, λίγο πριν πάρει τον δρόμο, ξανά και ξανά, για να αναλάβει το δικό μας κατάκριμα με το Πάθος του. 

Ανυπεράσπιστος και νικημένος ως την Ανάσταση!

 «Λοιπόν, τι κάνουμε εδώ και πότε θ’ αλλάξει ο κόσμος, 

γιατί όπως όλοι μας

έζησα κι εγώ αφηρημένα – βέβαια αγάπησα τα ιδανικά της ανθρωπότητας

αλλά τα πουλιά πετούσαν πιο πέρα 

(κι αλήθεια κάποτε παιδιά

αφήναμε στη μέση τις υπερπόντιες εκστρατείες μας για ν’ ανεβάσουμε έν’ άρρωστο πουλί στο δέντρο)

και τις νύχτες σχεδίαζα έκτακτα δρομολόγια τραίνων για κείνους που άργησαν

ή ονειρεύομαι να ζήσω υπέροχα, απερίσπαστος από προσωπικές ευδαιμονίες

και στάθηκα πάντα ανυπεράσπιστος μπροστά στους άλλους όπως οι νεκροί

έτσι έμαθα τι θα πει αιωνιότητα.

…

Α, έχασα τις μέρες μου

      αναζητώντας τη ζωή μου.

...Μεγάλα όνειρα της νιότης μας, δεν πραγματοποιηθήκατε ποτέ

...Αλλά κι όταν τελειώνει η μέρα, γίνεται άξαφνα μια παράξενη ησυχία από πολλά πράγματα που ξεχάσαμε,

...και μόνον ο χρόνος είναι γενναιόδωρος μοιράζοντας σε όλους τη σκοτεινή λησμοσύνη του −

Λοιπόν ποια πράξη μας βαρύνει την ημέρα της Κρίσεως;

 Ποιος θα σηκωθεί να μας υπερασπιστεί ή έστω να κάνει μια μικρή αναφορά στ’ όνομά μας;

Έρημα βράδια και νυχτερινοί δρόμοι που συναντήσαμε τις σκιές εκείνων που τόσο θέλαμε να ξεχάσουμε!

Ώσπου στο τέλος κερδίζει μόνο όποιος χάνει:

 πανάρχαιη, ανεξήγητη ανταμοιβή.

...Και μένουμε ανυπεράσπιστοι ξαφνικά,

 σαν ένα νικητή μπροστά στο θάνατο ή ένα νικημένον αντίκρυ στην αιωνιότητα…»

Τ ά σ ο ς 

Λ ε ι β α δ ί τ η ς, 

"Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα"

*Πίνακας «Η Σταύρωση του Χριστού» 

του Γκρύνεβαλντ (περί το 1515)

ΠΗΓΗ - Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Μεγάλη Παρασκευή (π. Ευάγγελος Παπανικολάου)

Ο Ευάγγελος Παπανικολάου στο αφιέρωμα του αντιφώνου για την Μεγάλη Βδομάδα μιλά στην Σοφία Χατζή για την Μεγάλη Παρασκευή (Μεγάλη Πέμπτη βράδυ).

ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ

Ο π. Ευάγγελος Παπανικολάου στο αφιέρωμα του αντιφώνου για την Μεγάλη Βδομάδα μιλά στην Σοφία Χατζή για την Μεγάλη Πέμπτη (Μεγάλη Τετάρτη βράδυ).  

Οι πόνοι της Παναγιάς – Κ. Βάρναλης (εκπληκτική απόδοση από το Νίκο Ξυλούρη – βίντεο)

Πού να σε κρύψω, γιόκα μου, να μη σε φτάνουν οι κακοί;
Σε ποιο νησί του Ωκεανού, σε ποια κορφήν ερημική;
Δε θα σε μάθω να μιλάς και τ’ άδικο φωνάξεις
Ξέρω πως θάχεις την καρδιά τόσο καλή, τόσο γλυκή,
που με τα βρόχια της οργής ταχιά θενά σπαράξεις.

Συ θα ‘χεις μάτια γαλανά, θα ‘χεις κορμάκι τρυφερό,
θα σε φυλάω από ματιά κακή και από κακό καιρό,
από το πρώτο ξάφνιασμα της ξυπνημένης νιότης.
Δεν είσαι συ για μάχητες, δεν είσαι συ για το σταυρό.
Εσύ νοικοκερόπουλο, όχι σκλάβος, όχι σκλάβος ή προδότης

Τη νύχτα θα σηκώνομαι κι αγάλια θα νυχοπατώ,
να σκύβω την ανάσα σου ν’ ακώ, πουλάκι μου ζεστό
να σου τοιμάζω στη φωτιά γάλα και χαμομήλι,
κ’ υστέρα απ’ το παράθυρο με καρδιοχτύπι να κοιτώ
που θα πηγαίνεις στο σκολιό με πλάκα και κοντύλι…

Ποια ήταν η πιο σημαντική στιγμή του Χριστού;

π. Λίβυος 

Ποια ήταν η πιο σημαντική στιγμή του Χριστού; Ούτε τα θαύματα, ούτε οι θεραπείες, ούτε τα μέγιστα σημεία, αλλά η εκείνη την στιγή που έγινε απόλυτα "ευάλωτος". Η στιγμή της άκρας ταπείνωσης Του. Η ώρα του Σταυρού, του φόβου, της αγωνίας, της αγάπης που γίνεται θυσία. "Ανήμπορος" και "ανυπεράσπιστος" αγκαλιάζει την ζωή μας όλη. Ένας Θεό που ξέρει τι θα πει μοναξιά και πόνος δεν μπορεί παρά να είναι ο δικός μας Θεός. 

Προδομένος και ξεχασμένος απο όλους, σαν ένας απλός καθημερινός άνθρωπος που μάχεται με την ελπίδα και την απόγνωση. Η δόξα του είναι ο Σταυρός του, ο φόβος, η αγωνία η ολική παράδοση στο θείο θέλημα, στο σχέδιο της Θείας οικονομίας. 

Γιατί τα θαύματα, οι θεραπείες, τα σημεία, η ανάσταση, ήταν πολύ κοντά στην Θεϊκή του φύση, η κένωση όμως, η ταπείνωση, ο εξευτελισμός, ο πόνος και η μεγίστη δοκιμασία αυτός ο ασήκωτος σταυρός ολάκερης της ανθρωπότητας, ήταν επιλογή του και μόνο.

 Κένωσε τον εαυτό του. Έχασε κάτι για να γίνει άνθρωπος και να μπει στην ιστορία της ανθρωπότητας με σκοπό να την σώσει. Αφήνει την Ουράνια μακαριότητα για να εισέλθει στην ανθρώπινη τραγικότητα. Κι αυτό μας διδάσκει ενας ήθος, οτι η αγάπη ξέρει να χάνει για να σώσει.  

Η πιο ιερή στιγμή ενός ανθρώπου είναι εκείνη που φανερώνεται ως ευάλωτος μπροστά μας. Ένας άνθρωπος που ξεσκεπάζει τα πάθη του ή φανερώνει την αδύναμη πλευρά της ύπαρξης του, είναι απόλυτα αγαπητός και ιερός. Γι αυτό ίσως και να μην υπάρχει μεγαλύτερη αμαρτία-αστοχία, από το να εκμεταλλευόμαστε τις αδύναμες στιγμές και πλευρές μιας ανθρώπινης ψυχής. Την στιγμή που ο άλλος ξεγυμνώνεται μπροστά μας, μια μονάχη κίνηση υπάρχει, να τον ντύσουμε με την αγάπη. 

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ (2)

από το μπλογκάκι της τάξης μας

Η Μεγάλη Πέμπτη είναι ημέρα όπου κρεμάται επί ξύλου ο Ιησούς Ναζωραίος, ο βασιλεύς των Ιουδαίων, οι σταγόνες από το αίμα του φωτίζουν τη γη και τα λουλούδια της αγάπης, της θυσίας και της ειρήνης φυτρώνουν! 

Μα αυτή εξάλλου είναι η βασιλεία του Θεού!

ΚΑΘΕ ΜΕΓΑΛΗ ΠΈΜΠΤΗ ξημερώνει μία πολύ σημαντική μέρα για ολόκληρη τη χριστιανοσύνη, δύο βασικά γεγονότα χαρακτηρίζουν τις ιερές ακολουθίες της Αγίας και Μεγάλης Πέμπτης: Ο Μυστικός Δείπνος του Κυρίου με τους μαθητές Του και η προδοσία του Ιούδα.

Ο Χριστός, όταν βρισκόταν στη Βηθανία με τους μαθητές Του θέλησε να φάνε και γιορτάσουν για τελευταίο βράδυ όλοι μαζί.

Πραγματικά συγκεντρώθηκαν οι δώδεκα μαθητές. Τότε ο Ιησούς γύρισε και τους είπε: «Ένας από σας σήμερα θα με προδώσει» Οι μαθητές ανησύχησαν και άρχισαν με αγωνία να τον ρωτούν. Τότε ο Ιησούς τους ανακοίνωσε ότι ο Υιός του ανθρώπου προχωρεί προς το λυτρωτικό θάνατο, σύμφωνα με τις προφητείες που έχουν γραφτεί γι΄ Αυτόν. Οι μαθητές αναρωτιόνταν τι να συνέβαινε.

Ο Διδάσκαλος πήρε στα χέρια του τον άρτο, δοξολόγησε τον Ουράνιο Πατέρα, έκοψε τον άρτο σε κομμάτια και τον μοίρασε στους μαθητές λέγοντας: 

«Λάβετε φάγετε, αυτό είναι το σώμα μου». 

 Πήρε μετά το ποτήρι με το κρασί, ευχαρίστησε τον Πατέρα, έδωσε πάλι στους μαθητές λέγοντάς τους: 

«Τούτο είναι το αίμα μου, με το οποίο επικυρώνεται η νέα διαθήκη και το οποίο χύνεται για τη Σωτηρία πολλών»

Κρατούμενος ονόματι Ιησούς

Περικλής Κοροβέσης

Μεγάλη Παρασκευή σήμερα. Και όλοι οι χριστιανοί του κόσμου θα πάνε σε μια κηδεία που διαφέρει από τις άλλες. Τους ανθρώπους που χάνουμε εμείς οι κοινοί θνητοί δεν πρόκειται να τους ξαναδούμε. (Ισως καμιά φορά φευγαλέα στα όνειρά μας). Το φέρετρο έχει μέσα ένα σώμα που έχει βάρος.

Λένε κατά τι ελαφρύτερο από το ζωντανό σώμα που περπατούσε. Εικάζεται πως είναι το βάρος της ψυχής που πέταξε. Το αγαπημένο πρόσωπο που μας άφησε δεν έχει καμιά σχέση με το νεκρό του ομοίωμα. Γίνεται ξένο και διαφορετικό, όσο και αν έχει κρατήσει τα ίδια χαρακτηριστικά. Και ζούμε τον πόνο του απόλυτου και οριστικού χωρισμού. Στη σημερινή κηδεία του Χριστού δεν υπάρχει κανένα σώμα.

Περιφέρουμε ένα κενό με κάθε δυνατή μεγαλoπρέπεια και υπέροχες ψαλμωδίες. Κρατάμε και ένα κεράκι. Συνήθως πιάνουμε και ψιλοκουβεντούλα με τον διπλανό μας για τα τρέχοντα προβλήματα που μας απασχολούν. Και κανείς δεν είναι θλιμμένος. Ούτε καν οι παπάδες, που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Πιο μπροστά και από τους πολιτικούς, που χρησιμοποιούν την επιτάφια τελετή όπως και την Ανάσταση σαν τηλεοπτικό παράθυρο.

Και γιατί να είναι κάποιος θλιμμένος; Όλοι ξέρουν πως την επομένη, ακριβώς τα μεσάνυχτα, ο Χριστός θα αναστηθεί και θα πάει στους ουρανούς για να μείνει με τον πατέρα του. Θα περιμένουμε μερικούς μήνες μέχρι να ξαναγεννηθεί και, την ίδια εποχή του χρόνου, το σημερινό έργο θα επαναληφθεί.

Επιπλέον έχουμε και μια μπάντα που παίζει πένθιμα εμβατήρια, σαν να είχαμε την κηδεία κάποιου στρατηγού, και την παρουσία κάποιου στρατιωτικού αγήματος με τα όπλα υπό μάλης σε ένδειξη πένθους. Με έναν ελεύθερο συνειρμό, είναι σαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες που σταύρωσαν τον Χριστό, να πήγαιναν στην κηδεία του, με τις λόγχες τους που είχαν τρυπήσει την προηγούμενη μέρα τα πλευρά του.

Και εδώ είναι ακόμα μια θλιβερή συνέπεια της ταύτισης Εκκλησίας-Κράτους. Το κράτος, ως «μαύρη τρύπα» εξουσίας, καταπίνει τα πάντα και τα χρησιμοποιεί για λογαριασμό του. Τα εκκοσμικεύει, αφαιρώντας το μυστήριο και καταργώντας την πίστη. Δηλαδή τα συστατικά στοιχεία της κάθε θρησκείας.

Λένη Ζάχαρη, Οδοιπορικό στη Μεγάλη Εβδομάδα, Μεγάλη Πέμπτη

Μεγάλη Πέμπτη, “Ο Χριστός ευρέθη”

Τα γεγονότα της Μεγάλης Πέμπτης τα έχουμε πληροφορηθεί από τον Όρθρο της ημέρας που ψάλλεται την Μ. Τετάρτη το βράδυ στις εκκλησίες μας. Ο Μυστικός Δείπνος, δηλαδή το ιερό δείπνο του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά. Ο Ιερός Νιπτήρας, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των 12 Αποστόλων από τον Ιησού Χριστό, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Λουκά και του Ιωάννη. Η Υπερφυής Προσευχή, δηλαδή η προσευχή του Ιησού προς τον Πατέρα του μετά τον Μυστικό Δείπνο και λίγο πριν τη σύλληψή του, όπως περιγράφεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη και η προδοσία του Ιούδα η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη του Ιησού, όπως περιγράφεται στα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου, του Λουκά και του Ιωάννη.

Αξίζει να σταθούμε στο “δάκρυ” του Χριστού κατά την προσευχή του στο Όρος των Ελαιών. «Ο Χριστός σαρκώθηκε και η Ενσάρκωση είναι μια πράξη ταύτισης και μετοχής. Ο Θεός μας σώζει καθώς ταυτίζεται μαζί μας εκ των ένδον. Ο Σταυρός συμβολίζει με τον πιο τέλειο και απόλυτο τρόπο, ότι αυτή η πράξη της μετοχής φτάνει ως τα έσχατα όρια. Ο ενσαρκωμένος Θεός εισχωρεί σ’ όλες μας τις εμπειρίες. Ο Ιησούς Χριστός, ο σύντροφός μας, δεν μετέχει μόνο σ’ ολόκληρη την ανθρώπινη ζωή αλλά και σ’ ολόκληρο τον ανθρώπινο θάνατο: “Ούτος τας αμαρτίας ημών φέρει και περί ημών οδυνάται” (Ησ. 53,4).

Το αληθινό νόημα του Πάθους πρέπει να βρεθεί όχι μόνο μέσα στα βασανιστήρια, στους εξευτελισμούς, στο μαστίγωμα ή στη Σταύρωση. Πρέπει πιο πολύ να ιδωθεί μέσα στην πνευματική οδύνη, στο συναίσθημα της αποτυχίας, της απομόνωσης και της έσχατης μοναξιάς, στον πόνο της αγάπης που προσφέρθηκε και αποκρούστηκε.

Όταν λέει “Περίλυπος έστιν η ψυχή μου έως θανάτου” (Ματθ. 26, 38) σημαίνει ότι αποκτά ολοκληρωτική εμπειρία του πνευματικού θανάτου. Αυτή τη στιγμή ταυτίζεται μ’ ολόκληρη την απόγνωση και την πνευματική οδύνη της ανθρωπότητας, γεγονός πολύ πιο σημαντικό για μας από τη συμμετοχή του στον φυσικό μας πόνο.» (Κάλλιστου Γουέαρ, επισκόπου Διοκλείας)

Από απόψε, Μεγάλη Πέμπτη οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα σε όλη τη χώρα, σε κάθε ορθόδοξη εκκλησία.

ΑΛΚΙΝΟΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ-Μεγάλη Πέμπτη