Όταν οι Έλληνες φαντάροι στα μετόπισθεν το 1940 έλεγαν Όχι στον δόλιο εχθρό, έλεγαν Ναι στην ιστορία τους

Του Κώστα Γεωργουσόπουλου

Π. Δ. 11/12/24 12:13 π.μ.

Στο μνήμα του μεγάλου τραγικού Αισχύλου που είχε αδελφό τον Κυναίγειρο (εκείνον που στη μάχη του Μαραθώνα όταν έφευγαν τα περσικά πλοία προσπάθησε να κρατήσει με το χέρι του ένα να μην απομακρυνθεί, κάποιος εχθρός τού το έκοψε και κείνος συνέχισε με το άλλο χέρι κι όταν κι αυτό του το έκοψαν προσπάθησε να κρατήσει το πλοίο με τα δόντια και τον αποκεφάλισαν – αλλά και ο ίδιος ο Αισχύλος ήταν οπλίτης στον Μαραθώνα και ναυμάχος στη Σαλαμίνα δέκα χρόνια αργότερα), στο μνήμα λοιπόν αυτού του τραγικού ποιητή έγραψαν πως ήταν ναυμάχος και πολέμησε μαζί με τους άλλους Ελληνες τους Πέρσες στον Μαραθώνα και στη Σαλαμίνα. 

Ο Καβάφης στο ποίημά του «Νέοι της Σιδώνος» αναφέρεται στα πλούσια παιδάρια της μετά τον Αλέξανδρο εποχής που διασκεδάζουν σε «κλαμπ» της Σιδώνος, πόλης πλούσιας και έκδοτης στες ηδονές, όταν πληρώνουν έναν θεατρίνο να τους διαβάζει ερωτικά ποιήματα, εκείνος κάποια στιγμή τους απαγγέλλει το επίγραμμα στον τάφο του Αισχύλου και τα φανατικά για γράμματα εκείνα παιδάρια αγανακτούν που ο ποιητής ναυμάχος σεμνύνεται για τους αγώνες του υπέρ ελευθερίας και όχι για τον Προμηθέα, τον Αγαμέμνονα, τον Ετεοκλή, την Κλυταιμνήστρα και τους άλλους αριστουργηματικούς ήρωες των τραγωδιών του.

Ήταν ο τόπος μου βράχος και χώματα ήλιος και μαύρο κρασί.

Κάποιος τον πούλησε, κάποιος τον ρήμαξε

σαν δανεισμένη πραμάτεια.

...................

Ήταν ο τόπος μου βράχος και

χώματα ήλιος και μαύρο

κρασί.

Όργωνα θέριζα και με τον Όμηρο

σε τραγουδούσα, λαέ μου.

Πάνω στα κύματα

νύχτες ολόκληρες σε ονειρεύτηκα.

Ήταν τα σπίτια μου άσπρα

γαρίφαλα και τα κορίτσια σεμνά.

Είχαν αρμύρα στα χείλη στα μάτια τους

καίγανε την οικουμένη

και τα παιδιά μου με μια φυσαρμόνικα τα ξελογιάζανε.

Ήταν ο τόπος μου σαν το χαμόγελο,

όνειρο καθημερνό.

Κάποιος τον πούλησε, κάποιος τον ρήμαξε

σαν δανεισμένη πραμάτεια.

Τώρα τ’ αγόρια μου παίζουν

το θάνατο στα χαρακώματα.

................

Στίχοι: Κ.Χ Μύρης

Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος

1. Νίκος Ξυλούρης

.......................

https://www.youtube.com/watch?v=Cz-QAd4C9YU

ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/share/p/1CMUmLeFkB/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Κώστας Γεωργουσόπουλος ένας αγωνιστής και μάστορας τού λόγου.

Του Γεωργίου Μπαμπινιώτη 

Από το άρθρο μου στο BHMA της Κυριακής 15 Δεκεμβρίου 2024 "Εις μνήμην"

  

Με τον Κώστα τον Γεωργουσόπουλο με συνέδεσε μια βαθιά, μακρόχρονη και ουσιαστική φιλία από τα πανεπιστημιακά μας χρόνια στην Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών. Στην παρέα μας με τον Κώστα η μετέπειτα σύζυγός του Ναυσικά Μάργαρη, μια υπέροχη καλλιεργημένη γυναίκα που χάθηκε νωρίς, ο Σπύρος Ευαγγελάτος, ο Κώστας  Σβολόπουλος, ο Βασίλης  Λαμπρινουδάκης, ο Νίκος  Ζίας,  κάποιες φορές η Ελένη  Καραΐνδρου και ο Νίκος Φαράκλας, η Δήμητρα Θεοφανοπούλου, ο Άγγελος Χωρέμης κ.ά. Συναντιόμαστε κατά καιρούς, εκδρομές,  συζητήσεις, διαφωνίες, πειράγματα, μια άλλη φοιτητική ζωή. 

Ο Κώστας, ανήσυχος, πληθωρικός, αεικίνητος από νέος, πέρασε στον εκπαιδευτικό στίβο ενός σχολείου υψηλών απαιτήσεων,  όπου ανέδειξε το  έμφυτο χάρισμα τού δασκάλου. Ένα χάρισμα που χρειάζεται ιδιαίτερη καλλιέργεια, ειδικές ικανότητες, επιστημονική περιουσία και μεράκι. Δεν είναι τυχαίο που σε όλη την πολυμερή και πλούσια σταδιοδρομία του ο Γεωργουσόπουλος αυτή την ιδιότητα ξεχώριζε ως προσωπική του ταυτότητα. Είτε δίδασκε στο Σχολείο, είτε στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών τού Πανεπιστημίου Αθηνών είτε στις Δραματικές Σχολές είτε στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο τής Στοάς τού Βιβλίου μαγνήτιζε το ακροατήριο με τον λόγο του σε ένα εύρος περιεχομένου που μπορεί κατά περίπτωση να ξεκινούσε από τον Ηράκλειτο και να έφτανε στον Σολωμό, από τον Ευριπίδη στον Καμπανέλη, από τον Θουκυδίδη στον  Παπαρηγόπουλο, από τον Όμηρο στο δημοτικό τραγούδι, από τον Ροντήρη  στον Βέγγο, από τον Χατζιδάκη  στον Τσιτσάνη, από τον Κάλβο και τον Παπαδιαμάντη στον Θεόφιλο και τον Μακρυγιάννη. Θαύμαζες την ευρυμάθειά του συνδυασμένη με δυνατή μνήμη και βαθιά κριτική ικανότητα. Και μέσα από την σοφία του ξεχείλιζε η συγκίνηση και το συναίσθημα, ανάμεικτο με ελληνικά βιώματα, όπως στα τραγούδια του «χίλα μύρια κύματα» ή  «Ήταν ο τόπος μου», μελοποιημένα από τον Μαρκόπουλο και τραγουδισμένα από τον Ξυλούρη. Μια παιδική αγνότητα, ένας αφοπλιστικός αυθορμητισμός κι ένα εκφραστικό ηχηρό χαμόγελο συμπλήρωναν την εικόνα του.

Γνήσια γλωσσική διαχρονία

Του Κώστα Γεωργουσόπουλου  03/03/2018 / εφ. ΤΑ ΝΕΑ

Οι αποκλεισμένοι από την εγκύκλιο παιδεία στυλίστες βρήκαν καταφύγιο, όπως οι παλαιοί χριστιανοί των διωγμών, στα θέατρα και μάλιστα των νέων ελλήνων καλλιτεχνών της σκηνής

Τα παράξενα - διαχρονικά - αυτού του τόπου και των ανθρώπων, κυρίως της εξουσίας.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, ανάμεσα στη γελοία εκστρατεία μας με φτυάρια και δρεπάνια να πάρουμε την Πόλη (1897) και την Επανάσταση στο Γουδί που έφερε τον Βενιζέλο για να αποπειραθεί να δημιουργήσει αστικό κράτος και να θεμελιώσει τον κοινοβουλευτισμό, δύο θλιβερά γεγονότα έδειξαν πως το μονοπάτι ήταν γεμάτο τριβόλους και αδιέξοδα: τα «Ευαγγελικά» και τα «Ορεστειακά» και τα δύο προβλήματα παιδείας, δηλαδή, κατ' εμέ τουλάχιστον, ουσιώδη προβλήματα δημοκρατίας των ιδεών και, γιατί όχι, των ηθών. Και τα δύο αυτά συντηρητικά κινήματα ήταν καθέτως αντιλαϊκά, με την έννοια ότι ως θεσμικές απαιτήσεις άφηναν στο σκοτάδι τα ευρέα λαϊκά στρώματα. Πόλεμος εναντίον της μετάφρασης στην ομιλουμένη γλώσσα της Αγίας Γραφής και πόλεμος εναντίον της μετάφρασης των κλασικών και κυρίως του αρχαίου δράματος και του αριστουργήματός του, της «Ορέστειας» του Αισχύλου, στην κατανοητή καθαρεύουσα των εφημερίδων!

Τι αντιφατικός πολιτικός αυτισμός. Αυτοί οι άνθρωποι που ασκούσαν και εκπαιδευτική και κοινωνική πολιτική κάθονταν κλαρίνο όταν οι μπάντες παιάνιζαν τον Εθνικό Υμνο σε δημοτικούς στίχους του Διονυσίου Σολωμού και οι ίδιοι καθηγητάδες του Πανεπιστημίου βράβευαν σε πανελλήνιους διαγωνισμούς Παλαμά και Βιζυηνό και Δροσίνη και ο μέγας Νικόλαος Πολίτης, γραμματέας του υπουργείου Παιδείας, με εγκύκλιό του σ' όλους τους δημοδιδάσκαλους της χώρας τούς ζητούσε να συλλέγουν από τα στόμα των αγράμματων λαϊκών ανθρώπων δημοτικά τραγούδια, παροιμίες και παραδόσεις μέσα στο τότε ευρωπαϊκό και ρομαντικό κίνημα της λαογραφίας.

Την ίδια εποχή που ο Παλαμάς γράφει την «Τρισεύγενη», ο Παπαδιαμάντης γράφει τη «Φόνισσα» και ο Ξενόπουλος την «Κοντέσσα Βαλέραινα» ενώ μεταφράζει για το Βασιλικό Θέατρο σε έξοχη δημοτική τη «Μόνα Βάνα» του Μέτερλινκ.

Περί μύθων

Γεωργουσόπουλος Κώστας

Ο Πλάτων στους «Νόμους» ορίζει την Πολιτεία ως μίμησιν της άριστης πολιτείας, της θείας, της τέλειας. Αν μεταφέρουμε τον ορισμό στα μαθηματικά, θα αντιληφθούμε πως υπάρχει ένα πεδίο τιμών που ανα-φέρονται σ" ένα πεδίο αναφοράς. Για να το κάνουμε λιανά: αν υποθέσουμε πως στην κοινωνία των ανθρώπων διαπιστώνουμε την ύπαρξη ή τη συνύπαρξη πολλών τίμιων συμπεριφορών, τότε όλες αυτές αναζητούνται σε ένα πεδίο όπου οι επιμέρους διαφοροποιήσεις τους χωνεύονται σε μια γενίκευση που έχει όλα τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της τιμιότητας έτσι ώστε η αναγωγή να επαληθεύει την έννοια και να την κυρώνει.

Για τη σκέψη του Πλάτωνος κάθε μίμησις, άρα κάθε έννοια στο πεδίο των τιμών, είναι απόπειρα να πληρωθεί μια βούληση που διψά να ομοιωθεί με το τέλος, τον σκοπό του αναφορικού πεδίου. Οι θρησκείες συμβολοποίησαν αυτή την αναφορά δημιουργώντας ένα πεδίο όπου προβάλλονται ως πρότυπα βίου οι άγιοι. Οι πολιτείες κατέφυγαν στους σοφούς, στους ήρωες κ.τ.λ.

Σκοπός αυτής της στήλης δεν είναι να εξαντλήσει ένα μεγάλο και πάντα ανοιχτό φιλοσοφικό πρόβλημα.

Απλώς καταφεύγει σε μερικά αυτονόητα και προσιτά για να ξανασκύψει σε οικεία για τα ενδιαφέροντά της θέματα. Αραγε τι να σημαίνει για μας σήμερα ο αριστοτελικός ορισμός της τραγωδίας που νοείται ως μίμησις πράξεως τελείας και σπουδαίας. Θυμίζω πως τέλειος είναι στην αρχική σημασία των λέξεων αυτός που κατακτά τον σκοπό του, αφού τέλος είναι ο σκοπός, ο στόχος. Σπουδαίος δε είναι εκείνος που σπεύδει προς τον σκοπό, χωρίς να παρεκκλίνει, σχεδόν ορμά προς το τέρμα με επιδίωξη να το αλώσει, να το κατακτήσει και να λυτρωθεί.

Ολα αυτά όμως με ποιο όχημα; Με ποιο μέσον;

Ο Αριστοτέλης ονομάζει τα συστατικά αυτής της οδοιπορίας προς το τέλος: Μύθος, λέξις, όψις, μέλος, ήθος, διάνοια. Και μας προειδοποιεί: ο Μύθος μέγιστον πάντων. Φτάνει μάλιστα να διαπιστώσει πως η μίμησις πράξεως μπορεί να πληρωθεί χωρίς όλα τα υπόλοιπα συστατικά, αρκεί να λειτουργήσει ο Μύθος. Γι" αυτό και σε μια αποστροφή του θεωρητικού του στοχασμού μάς βεβαιώνει πως η μίμησις είναι μίμησις πράξεων και όχι ανθρώπων. Πράγμα που σημαίνει πως μπορεί να έχω μίμησιν χωρίς ήθος, διάνοια, λέξιν, μέλος, όψιν, αλλά και χωρίς χαρακτήρες, όπως λέμε σημεία, φτάνει να έχω να αφηγηθώ, να ακουμπήσω πάνω σ" έναν Μύθο, σε μια σειρά πράξεων κατά το εικός και το αναγκαίον.

«Αντιγόνη» του Σοφοκλή Αναζητώντας τις ρίζες- Κώστας Γεωργουσόπουλος

Ο μέγας εν ζωή σήμερα ευρωπαίος διανοούμενος Τζορτζ Στάινερ στο εξαντλητικό σε πλάτος και έξοχο σε βάθος πολυσέλιδο δοκίμιό του με τον τίτλο «Οι Αντιγόνες» (στα ελληνικά εκδόσεις Καλέντης) επιβεβαιώνει όσα μας εξέθεσε στους Δελφούς, στα πολύτιμα εκείνα συμπόσια για το αρχαίο δράμα που τα «έφαγε» η κρίση: πως ο ίδιος ως δυτικοευρωπαίος διανοούμενος ιδεολογικά ήταν με το μέρος του Κρέοντα, δεδομένου ότι η Δύση δημιούργησε και συντηρεί, όσο μπορεί, το Κράτος Δικαίου. Ελεγε λοιπόν ο Στάινερ πως, βεβαίως, θαύμαζε (και ζήλευε) την Αντιγόνη, αλλά δεν την καταλάβαινε. Πίσω από τη σκέψη του Στάινερ ορθώνεται η διαπίστωση του μεγάλου φιλοσόφου της Δύσης, του Εγελου, που στη «Φιλοσοφία της Ιστορίας του» και στο πρώτο κιόλας κεφάλαιο στηρίζει τη θεωρία του πως στο έργο του Σοφοκλή συγκρούονται δύο Δίκαια. Και, βεβαίως, αυτό χαρακτηρίζει το τραγικό, διότι αλλιώς θα είχαμε να κάνουμε με κάποιο αστυνομικό ή δικαστικό δράμα!! Με έναν από τους δύο αθώο ή ένοχο! Μ' αυτές και παραπλήσιες απόψεις η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή έγινε καταγωγικό κείμενο Παιδείας σ' όλη τη δυτική κουλτούρα του Διαφωτισμού. Συχνά έφτασε να χαρακτηριστεί η ηρωίδα σχεδόν χριστιανικής ηθικής πρότυπο, παραπέμποντας στους μάρτυρες και τους αγίους που θυσιάζονταν στις αρένες με τα λιοντάρια υπερασπιζόμενοι το δίκαιο του Θεού εναντίον του Ρωμαϊκού Δικαίου. Ιστορικό δυτικό ανάλογο η Ζαν Ντ' Αρκ! Πάνω σ' αυτά τα μονοπάτια το θέατρο έχει να παρατάξει δεκάδες Αντιγόνες, από τον Ανούιγ έως τον Νότη Περγιάλη, τον Μπρεχτ και τον Χέντερλιν.

Ο ακροβολιστής

Το περίπλοκο υφάδι, ο λαβύρινθος γνώσεων, εκρήξεων και προκλήσεων της άκρως ερεθιστικής (προκλητικά και αναρχικά) γραφής του Ρένου Αποστολίδη

Γεωργουσόπουλος Κώστας

11 Αυγούστου 2018 | 06:00

Το κείμενο που ακολουθεί είχε σχεδιαστεί να συμμετάσχει στον «έρανον» κειμένων που τώρα φιλοξενούνται στο αφιέρωμα του περιοδικού «Νέα Εστία» στον Ρένο Αποστολίδη, παραγγελία των φίλων γιων του Στάντη και Ηρκου. Δεν έφτασε εγκαίρως λόγω δυσεπίλυτων εμποδίων προσωπικών. Πάντως το κείμενο αυτό είναι κυρίως προσωπικό και όχι αξιολογικό. Άλλοι σημαντικοί γνώστες του έργου στο αφιέρωμα τοποθετούν τον ξεχωριστό αυτόν λογοτέχνη, μαχητή και άνθρωπο στη θέση που του πρέπει στη μεταπολεμική μας λογοτεχνία.

Εγώ γνώρισα το έργο του Ρένου έφηβος στην επαρχία όπου μεγάλωσα γιατί ο πατέρας μου, φιλόλογος, γυμνασιάρχης το 1952, στην Καλαμπάκα, ήταν συνδρομητής πολλών λογοτεχνικών περιοδικών (της «Νέας Εστίας» από το 1927!), ανάμεσα στα οποία και τα «Νέα Ελληνικά» (πρώτη περίοδο) του Ρένου Αποστολίδη. Εκεί νεαρός τότε έφηβος, «φανατικός για γράμματα», πρωτοήρθα σε επαφή με κείμενα του Νίκου Φωκά, της Μιμίκας Κρανάκη, του Νικηφόρου Βρεττάκου, του Μιχάλη Κατσαρού, της Λύντιας Στεφάνου, του Αιμ. Χουρμούζιου, του Θ. Δ. Φραγκόπουλου και κυρίως την άκρως ερεθιστική (προκλητικά και αναρχικά) γραφή του Ρένου Αποστολίδη. Ομολογώ πως στο άκρως επιθετικό εκείνο περιοδικό με οδήγησε η παρουσία της Μιμίκας Κρανάκη που είχε γεννηθεί στη Λαμία, την πατρίδα μου, και ήταν ιδιαίτερη μαθήτρια του πατέρα μου πριν φύγει το 1944 με το γνωστό γαλλικό πλοίο με τόσους άλλους κυνηγημένους (ανάμεσά τους ο Καστοριάδης, ο Αξελός, ο Παπαϊωάννου, ο Νίκος Σβορώνος, ο Ξενάκης) στο Παρίσι.

Εχοντας ως εφαλτήριο τη «Νέα Εστία» από το πρώτο τεύχος της είχα έρθει σε επικοινωνία και συχνά σε ταύτιση με κείμενα των συγγραφέων του "30. Ηταν λοιπόν για μένα (και για μερικούς συμμαθητές μου με το ίδιο χούι) ένα ηχηρό χαστούκι το μένος του Ρένου για τη γενιά του "30. Βλέπαμε βέβαια πως υπήρχε μια τιμιότητα σ" αυτή του την πολεμική. Τιμούσε και το τάλαντο και το συγγραφικό ήθος των συγγραφέων εκείνης της γενιάς. Την ενημέρωσή τους στα ευρωπαϊκά πρότυπα, στη σύγχρονη γραφή που άφηνε πίσω της την παρεξηγημένη στον τόπο μας ηθογραφία. Ο Ρένος όμως δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με τη δημόσια εικόνα των συγγραφέων της γενιάς του "30, τις δημόσιες θέσεις τους, τις κριτικές τους προτιμήσεις που προωθούσαν επαναλαμβανόμενα μοντέλα γραφής και θεματογραφίας με τα σπουδαία, χωρίς αμφιβολία, έργα τους.

Η αρχαία τραγωδία είναι κατεξοχήν ανακάλυψη της Αθήνας. Κώστας Γεωργουσόπουλος.

«Η αρχαία τραγωδία είναι κατεξοχήν ανακάλυψη της Αθήνας ».

 Ομιλητής: ο αείμνηστος Κώστας Γεωργουσόπουλος, θεωρητικός και κριτικός θεάτρου, Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας.

 Η ομιλία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των Διεπιστημονικών Σεμιναρίων Φιλοσοφίας του ακαδημαϊκού έτους 2019-2020. 

Έλαβε χώρα στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. 

Οργάνωση: ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ. Με την υποστήριξη του Σωματείου "ΔΙΟΝΥΣΟΣ" και του Δήμου Αθηναίων. Οι ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ ήταν παρούσες ως χορηγός επικοινωνίας και οπτικοακουστικής τεκμηρίωσης.

 -------------------------- 

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 

Η αρχαία τραγωδία, μια καινούργια τέχνη για την ιστορία του πολιτισμού, είναι κατεξοχήν και ιδιαιτέρως ανακάλυψη της Αθήνας και δεν θα μπορούσε να ήταν αλλιώς. Δεν υπάρχει αρχαίο δράμα στη Θήβα, δεν υπάρχει αρχαίο δράμα στα Μέγαρα. Η εμφάνισή της είναι παράλληλη και συμπορεύεται με την ανάπτυξη της φιλοσοφίας. Η φιλοσοφία αντλεί από το τραγικό είδος και το τραγικό είδος αντλεί από τις φιλοσοφικές ιδέες. Η τραγωδία δεν είναι η συστηματική αντιμετώπιση της φιλοσοφίας. Ωστόσο δεν είναι τυχαίο που και οι τρεις μεγάλοι τραγικοί ποιητές «κολυμπάνε μέσα σ’ αυτήν την κολυμπήθρα…»

 --------------------------- 

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ομιλητή 

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος 

Ήταν συγγραφέας και κριτικός θεάτρου. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας) και θέατρο στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών με δασκάλους του τους Δημήτρη Ροντήρη και Γιάννη Σιδέρη. Εργάστηκε στην ιδιωτική και δημόσια εκπαίδευση.

Περί μύθων-Κώστας Γεωργουσόπουλος

Τι νόημα έχουν και πού σκοπεύουν οι γνωστές σήμερα απόπειρες για απομυθοποίηση και απομάγευση; Σε μια εποχή που φαίνεται κάποιοι να γοητεύονται από το θέαμα της καταστροφής και της διάλυσης, τι επιδιώκεται με το τράβηγμα του χαλιού κάτω από τα πόδια του ανθρώπου;

Ο Πλάτων στους «Νόμους» ορίζει την Πολιτεία ως μίμησιν της άριστης πολιτείας, της θείας, της τέλειας. Αν μεταφέρουμε τον ορισμό στα μαθηματικά, θα αντιληφθούμε πως υπάρχει ένα πεδίο τιμών που ανα-φέρονται σ' ένα πεδίο αναφοράς. Για να το κάνουμε λιανά: αν υποθέσουμε πως στην κοινωνία των ανθρώπων διαπιστώνουμε την ύπαρξη ή τη συνύπαρξη πολλών τίμιων συμπεριφορών, τότε όλες αυτές αναζητούνται σε ένα πεδίο όπου οι επιμέρους διαφοροποιήσεις τους χωνεύονται σε μια γενίκευση που έχει όλα τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της τιμιότητας έτσι ώστε η αναγωγή να επαληθεύει την έννοια και να την κυρώνει.

Για τη σκέψη του Πλάτωνος κάθε μίμησις, άρα κάθε έννοια στο πεδίο των τιμών, είναι απόπειρα να πληρωθεί μια βούληση που διψά να ομοιωθεί με το τέλος, τον σκοπό του αναφορικού πεδίου. Οι θρησκείες συμβολοποίησαν αυτή την αναφορά δημιουργώντας ένα πεδίο όπου προβάλλονται ως πρότυπα βίου οι άγιοι. Οι πολιτείες κατέφυγαν στους σοφούς, στους ήρωες κ.τ.λ.

Σκοπός αυτής της στήλης δεν είναι να εξαντλήσει ένα μεγάλο και πάντα ανοιχτό φιλοσοφικό πρόβλημα.

Απλώς καταφεύγει σε μερικά αυτονόητα και προσιτά για να ξανασκύψει σε οικεία για τα ενδιαφέροντά της θέματα. Αραγε τι να σημαίνει για μας σήμερα ο αριστοτελικός ορισμός της τραγωδίας που νοείται ως μίμησις πράξεως τελείας και σπουδαίας. Θυμίζω πως τέλειος είναι στην αρχική σημασία των λέξεων αυτός που κατακτά τον σκοπό του, αφού τέλος είναι ο σκοπός, ο στόχος. Σπουδαίος δε είναι εκείνος που σπεύδει προς τον σκοπό, χωρίς να παρεκκλίνει, σχεδόν ορμά προς το τέρμα με επιδίωξη να το αλώσει, να το κατακτήσει και να λυτρωθεί.

Ολα αυτά όμως με ποιο όχημα; Με ποιο μέσον;

Ο ακροβολιστής

Το περίπλοκο υφάδι, ο λαβύρινθος γνώσεων, εκρήξεων και προκλήσεων της άκρως ερεθιστικής (προκλητικά και αναρχικά) γραφής του Ρένου Αποστολίδη

Του Κώστα Γεωργουσόπουλου- ΤΑ ΝΕΑ -11 Αυγούστου 2018

Το κείμενο που ακολουθεί είχε σχεδιαστεί να συμμετάσχει στον «έρανον» κειμένων που τώρα φιλοξενούνται στο αφιέρωμα του περιοδικού «Νέα Εστία» στον Ρένο Αποστολίδη, παραγγελία των φίλων γιων του Στάντη και Ηρκου. Δεν έφτασε εγκαίρως λόγω δυσεπίλυτων εμποδίων προσωπικών. Πάντως το κείμενο αυτό είναι κυρίως προσωπικό και όχι αξιολογικό. Αλλοι σημαντικοί γνώστες του έργου στο αφιέρωμα τοποθετούν τον ξεχωριστό αυτόν λογοτέχνη, μαχητή και άνθρωπο στη θέση που του πρέπει στη μεταπολεμική μας λογοτεχνία.

Εγώ γνώρισα το έργο του Ρένου έφηβος στην επαρχία όπου μεγάλωσα γιατί ο πατέρας μου, φιλόλογος, γυμνασιάρχης το 1952, στην Καλαμπάκα, ήταν συνδρομητής πολλών λογοτεχνικών περιοδικών (της «Νέας Εστίας» από το 1927!), ανάμεσα στα οποία και τα «Νέα Ελληνικά» (πρώτη περίοδο) του Ρένου Αποστολίδη. Εκεί νεαρός τότε έφηβος, «φανατικός για γράμματα», πρωτοήρθα σε επαφή με κείμενα του Νίκου Φωκά, της Μιμίκας Κρανάκη, του Νικηφόρου Βρεττάκου, του Μιχάλη Κατσαρού, της Λύντιας Στεφάνου, του Αιμ. Χουρμούζιου, του Θ. Δ. Φραγκόπουλου και κυρίως την άκρως ερεθιστική (προκλητικά και αναρχικά) γραφή του Ρένου Αποστολίδη. Ομολογώ πως στο άκρως επιθετικό εκείνο περιοδικό με οδήγησε η παρουσία της Μιμίκας Κρανάκη που είχε γεννηθεί στη Λαμία, την πατρίδα μου, και ήταν ιδιαίτερη μαθήτρια του πατέρα μου πριν φύγει το 1944 με το γνωστό γαλλικό πλοίο με τόσους άλλους κυνηγημένους (ανάμεσά τους ο Καστοριάδης, ο Αξελός, ο Παπαϊωάννου, ο Νίκος Σβορώνος, ο Ξενάκης) στο Παρίσι.

Εχοντας ως εφαλτήριο τη «Νέα Εστία» από το πρώτο τεύχος της είχα έρθει σε επικοινωνία και συχνά σε ταύτιση με κείμενα των συγγραφέων του "30. Ηταν λοιπόν για μένα (και για μερικούς συμμαθητές μου με το ίδιο χούι) ένα ηχηρό χαστούκι το μένος του Ρένου για τη γενιά του "30. Βλέπαμε βέβαια πως υπήρχε μια τιμιότητα σ" αυτή του την πολεμική. Τιμούσε και το τάλαντο και το συγγραφικό ήθος των συγγραφέων εκείνης της γενιάς. Την ενημέρωσή τους στα ευρωπαϊκά πρότυπα, στη σύγχρονη γραφή που άφηνε πίσω της την παρεξηγημένη στον τόπο μας ηθογραφία. Ο Ρένος όμως δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με τη δημόσια εικόνα των συγγραφέων της γενιάς του "30, τις δημόσιες θέσεις τους, τις κριτικές τους προτιμήσεις που προωθούσαν επαναλαμβανόμενα μοντέλα γραφής και θεματογραφίας με τα σπουδαία, χωρίς αμφιβολία, έργα τους.

Εφηβος ήμουν και όπως κάθε έφηβος ήμουν επαναστατημένος και σχεδόν παρίας πολιτικά (ο πατέρας μου ήταν εξόριστος για τη συμμετοχή του στην Αντίσταση στον Εμφύλιο). Ηταν λοιπόν αναμενόμενο να προσχωρήσω, τουλάχιστον συναισθηματικά, στην αιχμηρή επιθετικότητα, συχνά την υψηλού ύφους λιβελογραφία, του Ρένου. Και δεν ήταν μόνο η θεματική των κειμένων του. Ηταν και το ύφος και το ήθος της γραφής. Αν υπάρχει κάποιο ανάλογο προηγούμενο στη νεοελληνική λογοτεχνία ήταν το ύφος, το αναρχικό και προκλητικά πολύπλοκο, του Γιάννη Σκαρίμπα, ενός συγγραφέα που ο Ρένος εκτιμούσε, αλληλογραφούσε και προέβαλλε στα περιοδικά του, όταν ο Κ. Θ. Δημαράς αποσιωπούσε τελείως την «Ιστορία της Λογοτεχνίας» του!

Νομίζω πως ο Ρένος εκτιμούσε στον Σκαρίμπα ό,τι χαρακτήριζε και τη δική του στάση στην αγορά των ιδεών εκείνες τις δύσκολες εποχές και για τις ιδέες, και για τα ήθη, και για την αισθητική. Μια κάθετη και απόλυτη άρνηση να αποδεχτούν τη νόρμα, τα στερεότυπα, την επίσημη επιδοκιμαζόμενη και βραβευόμενη ιδεολογία, άκρως μεγαλοαστική.

«Ο πολιτισμός της σημερινής Αθήνας».

Ο δημοτικός συνδυασμός «Αθήνα για την Ελλάδα» οργάνωσε στις 16/5/2019 εκδήλωση με θέμα: 

«Ο πολιτισμός της σημερινής Αθήνας». 

Ομιλητές: Αλέξ.Ασωνίτης: συγγραφέας, Κώσ.Γεωργουσόπουλος: κριτικός θεάτρου. Συντονιστής: Γ.Καραμπελιάς: υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων. 

Στον χώρο πολιτικής και πολιτισμού «Ρήγας Βελεστινλής», Ξενοφώντος 4, Σύνταγμα, Αθήνα

Το έπος της λοιμικής

Το «Δεκαήμερο» του Βοκάκιου είναι οι εκατό αφηγήσεις (δέκα σε δέκα μέρες) που επινοούν έγκλειστοι Ιταλοί σε απομονωμένο πύργο, ενώ έξω μαίνεται η χολέρα

Κώστας Γεωργουσόπουλος

Δύο κατακλυσμοί αναφέρονται στη μνήμη των λαών. Και ο κατακλυσμός δεν είναι μόνο μια πλημμύρα, είναι και τα επιπλέοντα πτώματα και η μόλυνση από τη σήψη των πτωμάτων και ως εκ τούτου μια λοιμική. Η μνήμη των λαών διασώζει την πλήρη ερήμωση από τη ζωή και τη σωτηρία και την αναγέννηση της ανθρωπότητας. Το ζεύγος Δευκαλίων – Πύρρα, φεύγοντας, έριχναν πίσω τους πέτρες που γεννούσαν τους «σπαρτούς». Η Παλαιά Διαθήκη αναφέρεται στις επτά πληγές του Φαραώ και τη σωτηρία που προσέφερε ο αιχμάλωτος εβραίος Ιωσήφ. Αλλά και ο «μύθος» της Κιβωτού είναι η διάσωση αντιπροσωπευτικής «μαγιάς» της ανθρωπότητας, αφού ο Νώε, αμαρτωλός ο ίδιος, γύρισε την πλάτη στον αμαρτωλό λαό του και εγκαινίασε μια νέα ανθρωπότητα.

Στο ινδικό έπος Μαχαμπχαράτα περιγράφεται πανδημία, όπως και στο φινλανδικό Καχεβάλα. Λαϊκές αφηγήσεις και στην Αφρική (μια από αυτές αξιοποίησε ο Χεμινγουέι) και στη Νότιο Αμερική, στα απέραντα δάση της Βραζιλίας, όπου αποδεκατίστηκαν λαοί, είναι τραυματικές εμπειρίες του πολιτισμού και, συχνά, εξαιτίας του. Στον «Οιδίποδα Τύραννο», γραμμένο και παιγμένο μέσα στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, απηχούνται υφολογικά το τρομερό θανατικό που έσπειρε ο Απόλλων στην Τροία και, συνάμα, πραγματολογικά τα γεγονότα με τον λοιμό της Αττικής που καταγράφει ο Θουκυδίδης που ασθένησε. Η ευρωπαϊκή λογοτεχνία, με τρόπο συγκλονιστικό, αφηγήθηκε πανδημίες, χολέρες, πανώλες, λέπρες, ελονοσίες, φυματιώσεις, τύφους και γρίπες (η ασιατική ξεκλήρισε γενιές γενιές – η μητέρα της μητέρας μου γέννησε δώδεκα παιδιά και της πήρε η γρίπη τα έξι) και, πρόσφατα, το AIDS ερήμωσε χωριά στην Αφρική. Ολες αυτές τις εμπειρίες των λαών κατέγραψαν οι αυτόπτες μάρτυρες, καλόγεροι (στις περίφημες «θύμησες», ημερολόγια γραμμένα στα ψαλτήρια), οι ιστορικοί, οι χρονογράφοι και, βέβαια, οι πεζογράφοι και οι ποιητές, οι ζωγράφοι (ένας αριστουργηματικός πίνακας του Λούκας Γκράναχ) και τα λαϊκά τραγούδια των λαών. Ενα από τα αριστουργήματα της ελληνικής δημοτικής παράδοσης είναι του «Νεκρού αδελφού», όπου η μητέρα έχασε τους «εννιά της γιους» και ο νεκρός γιος φέρνει την ξενιτεμένη αδελφή στην έρημη μάνα.

Κώστας Γεωργουσόπουλος στο 'ΣΥΝ ΚΑΤΙ''

ΚΛΙΚ στην εικόνα για να ακούσετε το ηχητικό 

  ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ  

                                  .... τότε...

Την Πέμπτη, 22 Φεβρουαρίου 2018, και ώρα 15.30 με 17.30, καλεσμένος στην εκπομπή μας ήταν ο κ. Κώστας Γεωργουσόπουλος. 

'' ΣΥΝ ΚΑΤΙ'': μια εκπομπή με τον Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο και τον Κωστή Σαββιδάκη. 

Κάθε Πέμπτη 15.30 με 17.30… ήμασταν -χαχαχα- κοντά σας!

                         στο TOC radio 

           στο ΘΕΑΤΡΟ των ΑΛΛΑΓΩΝ 

Αυτές οι μικρές τελετές ευσέβειας με ακολουθούν έως σήμερα και με παρηγορούν...

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, συγγραφέας καί κριτικός θεάτρου αναφερόμενος στην γιαγiά του λέει: 

«Η προς μητρός μάμμη μου, κάθε φθινόπωρο μετά τη συγκομιδή, άνοιγε το μυστικό προσωπικό της σεντούκι, έβγαζε το νυφικό της και το σιδέρωνε. Ήταν αυτό που κατ’ επιθυμίαν της θα την κάλυπτε και νεκρή. Μέσα στο σεντούκι είχε και δύο μικρά μπουκαλάκια. Το ένα με λάδι, το άλλο με κρασί. Τα άδειαζε στο νεροχύτη και τα γέμιζε με προϊόντα της νέας σοδειάς. Ήταν οι μέλλουσες χοές της. Οι προσφορές κατά την ώρα της ταφής. 

Αυτή η ίδια μακάρια γριούλα μάς είχε μάθει να μην πετάμε τη φέτα, το ψωμί με λάδι ή με ζάχαρη που μας έδινε, όταν βγαίναμε στο δρόμο για παιχνίδι. Έπρεπε, όταν χορταίναμε και δεν θέλαμε άλλο, να ανεβαίνουμε με προσοχή στη μάντρα ή στα κεραμίδια της αποθήκης και να αφήνουμε το κομμάτι το ψωμί για να το φάνε τα πετεινά του ουρανού. Πριν το ακουμπήσουμε στη μάντρα έπρεπε να το ασπαστούμε. 

Αυτές οι μικρές τελετές ευσέβειας με ακολουθούν έως σήμερα και με παρηγορούν μέσα στο χαώδη κόσμο, τον σκόρπιο, τον ανερμάτιστο που ζούμε. Ο κόσμος μας είναι ένας κόσμος ηδονής, χωρίς αγάπη. Ένας κόσμος λαγνείας, χωρίς έρωτα. Έλειψε το λειτουργικό ήθος, η εκκλησιαστική ενοριακή αγαπητική σχέση, η συγγνώμη και η μετάνοια. 

Οιδίποδας Τύραννος του Σοφοκλή από Κώστας Γεωργουσόπουλος

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος μας αφηγείται το ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιο για τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή το εμβληματικότερο, ίσως, δράμα της αρχαίας γραμματείας που ανήκει στο Θηβαϊκό κύκλο και σύμφωνα με τις πηγές διδάχθηκε  για πρώτη φορά το 425 π.Χ. εν μέσω του Πελοποννησιακού πολέμου και του λοιμού που είχε αποδεκατίσει το λαό της Αθήνας.  

Μας αποκωδικοποιεί τον μύθο του, την υπόθεση του έργου και αναλύει με τρόπο απλό και μεστό τις μοναδικές και πανανθρώπινες διαστάσεις του ήρωα και των συμπρωταγωνιστών του τονίζοντας ότι  στο επίκεντρο της προβληματικής του έργου τίθεται το άτομο σε σχέση με την προσωπική του ελευθερία, την εξουσία, την κοινωνία και τη θεϊκή βούληση.

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΤΟΥΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

Γεώργιος Μπαμπινιώτης 

Αντιγράφω και προσυπογράφω ένα απόσπασμα από το σημερινό άρθρο στα Νέα τού φίλου Κώστα Γεωργουσόπουλου, ενός Έλληνα διανοούμενου που γνωρίζει την γλώσσα μας όσον ολίγοι.

 Φιλόλογος, δάσκαλος, θεατρικός κριτικός, συγγραφέας, μελετητής τής γλώσσας και τής ελληνικής παράδοσης και τού πολιτισμού γενικότερα ο Κώστας Γεωργουσόπουλος μάς μιλάει για την ελληνική γλώσσα και ιδιαίτερα για το ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ τής Ελληνικής με τρόπο και περιεχόμενο που αξίζει να διαβαστεί ευρύτερα.

«Εδώ ο έλληνας μαθητής κυκλοφορεί στα ίδια τοπία, αντικρίζει τον ίδιο ορίζοντα. Μιλάει την ίδια γλώσσα. Αν όχι ως συντακτική δομή, αλλά ως λεξιλόγιο:

 Αρετή, Αμαρτία, Αγάπη, Μίσος, Ειρήνη, Πόλεμος, Ηθος, Εθος, Εθνος, Εθισμός, Αιθέρας, Αίθριο, Αιθρία.

Φανταστήκατε ποτέ, το συνειδητοποιήσατε πόσες λέξεις λέμε κάθε μέρα που έλεγε και ο Σωκράτης, ο Κολοκοτρώνης και ο Τζιμ Λόντος στην Αμερική; 

Το «Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή, σε γνωρίζω από την όψη που με βια μετράει τη γη», στίχοι του Διονύσιου Σολωμού του 1800 περίπου με λέξεις που θα τις βρείτε όλες και στον Ομηρο! 

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης έγραψε το υφολογικά εξοχότερο Ευαγγέλιο στα ελληνικά και από τον Ομηρο στον Αισχύλο και από τον «Ερωτόκριτο» στον Μακρυγιάννη και από τον Παράσχο στον Παλαμά και στον Τερζάκη, ένα λεξικό ελληνικής γλώσσας θα είχε λέξεις που υπάρχουν σε όλες τις γενιές ελληνικής γλωσσικής περιπέτειας λογοτεχνικής και καθημερινότητας. 

Αν θεωρείτε πως όσα γράφω είναι αυτονόητα, συνήθη, θα ισχυριστούν κάποιοι πως οι λέξεις βέβαια είναι οι ίδιες, αλλά η λειτουργία και το σημερινό νόημά τους άλλαξαν. Αλλάξω; 

Η ποινή, η τιμωρία, το έγκλημα, η αθωότητα, το πνεύμα, το νόημα, η ποίηση, το έπος, ο λυρισμός, το δίκαιο, η αδικία, η αρχή και το τέλος, η πορεία και η στάση, ο έρωτας και ο θάνατος, ο άνθρωπος και ο θεός, η γη και ο ουρανός, ο κεραυνός και η αιθρία, το πεπρωμένο και το μέλλον, το μυστήριο και το αίνιγμα, ο μύθος, ο θρύλος, ο όλεθρος, το θράσος, το κύρος, η απάτη, η λέξη και η σκέψη, το νέφος και το έρεβος, η Κόλαση και ο Παράδεισος κυκλοφορούν στον αέρα αιώνες αιώνων. 

Είναι η προίκα μας που δεν ξοδεύεται ποτέ, αφού ακόμη και στα όνειρά μας με λέξεις του Ομήρου και του Μακρυγιάννη ταξιδεύουμε.»

ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/share/p/HuypigmMo8e2rU2p/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Κώστας Γεωργουσόπουλος: Ο πολιτισμός στα χρόνια της κρίσης

Συνέντευξη (2017) του Κριτικού Θεάτρου Φιλόλογου και Συγγραφέα Κώστα Γεωργουσόπουλου

ΠΗΓΗ: https://youtu.be/V8GpMaUPwIk?si=tP7nl-78GvX71JwP

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

_______ ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ ________ 7 κείμενα για εκείνον

Από fb Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος 

Άλλος ένας,  αναντικατάστατος, πυλώνας του Ελληνικού Θεάτρου και του Ελληνικού Πολιτισμού μάς άφησε... ορφανούς... να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας... με την επερχόμενη λαίλαπα  - με την "μεταμοντέρνα χλαπάτσα" όπως χαρακτηριστικά έλεγε συχνά,  μισό σοβαρά μισό αστεία,  αλλά με θλίψη λίαν ορατή στα μάτια του για την ελληνικότητα που... χάνουμε, που αποχαιρετάμε...

Άλλος ένας ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ πνευματικός Δάσκαλος, ερχόμενος από τα πένθη, τις πληγές και τα τραύματα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και του αδελφοκτόνου Εμφυλίου... 

Τί σπουδαία γενιά,  τι γερό σκαρί,  τι μαχητικότητα ... - έως το τέλος... επί των επάλξεων... 

Τον διάβαζα πάντα... 

Κάθε κριτική του, ήταν μια αποκάλυψη... 

Ένιωθα,  πως... πίσω από όλα αυτά που έγραφε και έλεγε... έδινε μάχη για μια ταυτότητα... Ελληνική! 

Ήξερε πως η χώρα χάνεται,  το έβλεπε... 

Όπως όλοι αυτοί της γενιάς του, είτε μορφωμένοι είτε όχι, έτσι κι αυτός είχε διαμορφώσει ένα αλάθητο πολιτικό ένστικτο-κριτήριο που το όρισαν  οι κακουχίες και η πείνα του πολέμου...

Ποιος να τον-τους ξεγελάσει;!

Μιλούσε για τον Θέατρο,  για τον Ροντήρη , για την Αρχαία Τραγωδία,  κι ένιωθα πως έδινε μάχη στα χαρακώματα ενός ιδιότυπου πολέμου... για την υπεράσπιση της Ελλάδας,  της Ελληνικής ταυτότητας της Τέχνη μας, ταυτότητας που αναντίρρητα υπήρξε κάποτε,  και αναμφίβολα... ΔΕΝ υπάρχει πλέον...  

Από πολίτες,  γίναμε υπήκοοι...

Το ίδιο και στο Θέατρο...

Από ηθοποιοί... γίναμε πάλι "θεατρίνοι"... τζουτζέδες του Βασιλιά,  χάσαμε την... "Υποκριτική μας ιθαγένεια" !!!

Αυτά ένιωθα,  αυτά καταλάβαινα... 

(Μπορεί να κάνω και λάθος... ) 

Για ΟΛΑ αυτά τον διεκδίκησα και ως Δάσκαλο... - κι επιτέλους, κατάφερα κάποτε να παρακολουθήσω τα μαθήματά του για την Αρχαία Τραγωδία στα σεμινάρια της ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ !!!

Τι... Δάσκαλος! Αρχέτυπο... Δασκάλου!

Τι πλούτος γνώσεων,  τι εξαιρετικά ελληνικά,  τι υπέροχη χρήση της γλώσσας! 

+ Κώστας Γεωργουσόπουλος - Αιωνία η μνήμη...

Σαλόνια όπως αλώνια

Τα συναισθήματα δεν είναι σαν τα νομίσματα, παλαιάς και νέας κοπής. Δεν διαφέρει το πένθος, ο ενθουσιασμός, η οργή και η επιείκεια είτε κατοικείς σε παλάτια ή καλύβια είτε βρίσκεσαι σε εποχές συρράξεων ή ημέρες συγκομιδής και περισυλλογής.

Ο πόνος είναι πόνος, η χαρά χαρά.

Ίσως να διαφέρουν τα μέσα, οι μόδες, ίσως οι εντάσεις να είναι διαφορετικές, ίσως να επιστρατεύονται, ανάλογα με τις συνθήκες, άλλα κουράγια. Ο πόνος, το πένθος, η απελπισία μπροστά στον θάνατο αγαπημένων προσώπων δεν άλλαξε ως βίωμα, ως τραύμα, ως εγκαυστική.

Απόδειξη οι θρήνοι, στον Όμηρο, στους τραγικούς, στους ρομαντικούς, στους ρεαλιστές, στους συμβολιστές ακόμη και στους υπερρεαλιστές δημιουργούς. Θα έλεγα μάλιστα πως όσο οι συνθήκες του βίου περιορίζουν τις δυνατότητες να εκδηλωθεί, να εκφραστεί, να σκιστεί το συναίσθημα, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η ένταση.

Παλιότερα, κι όχι μόνο στην ύπαιθρο χώρα και στα μικρά μέρη, αλλά και στην πρωτεύουσα και έως πριν από λίγα χρόνια στις “επαρχίες” της Αθήνας, τον νεκρό μας τον ξενυχτούσαμε στο σπίτι, στο κεντρικό δωμάτιο, από εκεί τον κηδεύαμε και επιστρέφοντας από την ταφή επιστρέφαμε (ομηρικότατα) και στη ζωή δειπνώντας με κοινό δείπνο, όπου οι συγγενείς, γείτονες, φίλοι προσέφεραν σε έρανο τα φαγητά τους. Αυτός ο Νεκρόδειπνος (έχει μνημειωθεί από τον Σικελιανό και τον Σινόπουλο) λεγόταν κατά περιοχή “Μακαριά” ή “Παρηγοριά”. Τώρα ο νεκρός μας ξενυχτάει μόνος σ’ ένα ψυγείο νεκροτομείου και η “παρηγοριά” έχει συρρικνωθεί σε τυποποιημένο καφέ, παξιμαδάκι, κονιάκ που προσφέρεται στο κυλικείο του Νεκροταφείου και συνήθως οι πενθούντες διά του Τύπου δηλώνουν ότι δεν θα δεχτούν “συλλυπητηρίους επισκέψεις”.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Μήπως μειώθηκε το πένθος, η απελπισία για την απουσία των προσφιλών;

Λεξιλογικά

Του ΚΩΣΤΑ ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ             

 Ελευθεροτυπία 20-9-2014X.K. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.

Και για να τελειώνουμε και μ' αυτούς που κάνουν τρομοκρατία με το φανατικό τους πατριωτισμό και με αυτούς που μας τρομοκρατούν μην τυχόν και βάλουμε στην κουβέντα μας τη λέξη «γένος», «έθνος» και «πατρίδα». Ε, λοιπόν, η ονομάτων επίσκεψις μας καθοδηγεί να πλησιάζουμε με σεμνότητα και νηφαλιότητα τις έννοιες.

Και η λέξη «γένος» παράγεται από το ρήμα γίγνομαι (κι όχι γεννώμαι), που σημαίνει εξελίσσομαι, άρα το γένος είναι μια οντότητα προερχόμενη από μια συνεχή εξέλιξη.

Από την ίδια ρηματική ρίζα προέρχεται η «Γένεσις» της Αγίας Γραφής, που σημαίνει τη νομοτελειακή εξέλιξη του σύμπαντος κόσμου μετά το Γενηθήτωσαν του Δημιουργού ή της τύχης ή της Φύσης· δεν πέφτω στην παγίδα, εγώ, των ιδεολογημάτων.

Η λέξη «έθνος» σημαίνει ομάδα που έχει κάποια αναγνωρίσιμα κοινά χαρακτηριστικά. Στον Ομηρο και στους αρχαίους υπάρχουν και τα έθνη των ορνίθων, το σμάρι των πουλιών, π.χ. τα αποδημητικά, τα λιμναία, τα αρπακτικά κ.τ.λ.

Και η λέξη «πατρίς» είναι επίθετο, αδελφοί, επίθετο. Στον Ομηρο ευρίσκεται ως επίθετο του ουσιαστικού γαία, πατρίς γαία, η γη του πατέρα μου. Εκεί που γεννήθηκε, μόχθησε, παντρεύτηκε, τεκνοποίησε, όργωσε, ψάρεψε και πέθανε και θάφτηκε ο πατέρας μου.

Καμιά μεταφυσική, καμιά ιδεολογία, καμιά φανατική σημαία. Ακόμη και το λεκτικό υβρίδιο «Μητέρα Πατρίς» σημαίνει η μήτρα-γαία από την οποία γεννήθηκε ο πατέρας. Τα άλλα όλα είναι λεκτικός φασισμός.