Του Παναγιώτη Κατηφέ //
κοινωνιολόγος και Γραμματέας του ΕΣΥΝ
Για να προσεγγίσουμε την κοινωνική προέλευση του φαινομένου της τοξικοεξάρτησης πρέπει καταρχήν να προσεγγίσουμε τον τρόπο δημιουργίας της προσωπικότητας και κατ’ επέκταση της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Υπάρχουν πολλές θεωρίες που προσπαθούν να προσεγγίσουν τον άνθρωπο αποσπασματικά, ως ένα βιολογικό ον αποσπασμένο από τις κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές συνθήκες στις οποίες ζει και αναπτύσσεται. Αποσιωπάται το γεγονός ότι η προσωπικότητα συνιστά μια ολοκληρωμένη κοινωνική ποιότητα που το άτομο κατακτά μέσα από τη δραστηριότητα, μέσα από τη συμμετοχή του στις κοινωνικές σχέσεις και όχι με παρθενογένεση. Άρα δεν πρέπει να λησμονούμε ότι βασικό χαρακτηριστικό που διαμορφώνει την ανθρώπινη προσωπικότητα είναι ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον.
Έτσι και στο φαινόμενο της τοξικοεξάρτησης, αν θέλουμε να το προσεγγίσουμε ολοκληρωμένα, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τις κοινωνικές σχέσεις μέσα στις οποίες αυτό διαμορφώνεται. Ένα φαινόμενο το οποίο συνιστά ακραία μορφή αλλοτρίωσης του ανθρώπου δεδομένου του ότι απομακρύνει τον άνθρωπο από τις πραγματικές του ανάγκες, πόσο μάλλον από τη διεκδίκησή να φέρει τη ζωή στα μέτρα των δικών του αναγκών, απομακρύνει τον άνθρωπο από το ίδιο το κοινωνικό γίγνεσθαι εφόσον η ουσία ορίζει την ίδια του την ύπαρξη αλλά και τις σχέσεις του με την κοινωνία.
Το φαινόμενο της τοξικοεξάρτησης είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, με την έννοια ότι πάρα πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στη γέννηση και ανάπτυξή του (κοινωνικοί, οικονομικοί, ψυχολογικοί, ιστορικοί, πολιτισμικοί, βιολογικοί κλπ), όπως όλα όμως τα πολυπαραγοντικά φαινόμενα έτσι και αυτό είναι κατεξοχήν κοινωνικό. Εντάσσεται σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικοοικονομικό σύστημα το οποίο τελικά ορίζει τις συνθήκες παραγωγής, πώλησης αλλά και κατανάλωσης ναρκωτικών ουσιών.