Από Γιώργος Λιερός
Ο μεγάλος κοινοτιστης και συγχρόνως ενας πολύ οξυδερκής home d' etat Καραβίδας, έγραψε το κύριο έργο του, τα Αγροτικά, ένα βιβλίο αγροτικής κοινωνιολογίας, αλλά εξίσου ένα βιβλίο γεωπολιτικής, με αφετηρία την μελέτη που του ζήτησε ο υπουργός εξωτερικών της κυβέρνησης Βενιζέλου Αλ. Κ. Καραπάνος τον Οκτώβριο του 1928. Το αντικείμενο της μελέτης ήταν οι σλαβόφωνοι της Δ. Μακεδονίας. Σκοπός της έρευνας ήταν να υποδείξει τρόπους για την εδραίωση της πολύ ασταθούς και αβέβαιης ακόμα κυριαρχίας του ελληνικού στοιχείου στη Δ. Μακεδονία.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ; διαβάζουμε:
«πρόκειται περί ενός αμαλγάματος σχηματισθέντος ήδη από των πρώτων εισβολών του 5ου και του 6ου αιώνος εξ αναμίξεως Ελλήνων, Θρακών, Ρωμαίων, Ιλλυριών και επηλύδων Σλαύων… εις την συνείδησιν αυτών λανθάνει ένα πολύ ζωτικόν κύτταρον, το της απλής δηλαδή βαλκανικής γηγένειας, αχρώμου από απόψεως τόσον ελληνικής όσον και σερβικής και βουλγάρικης, προσφορωτάτης δε ακριβώς δια τούτο, όπως εις δεδομένην στιγμήν ευνοϊκήν, αποτελέση τον πρώτον πυρήνα μιας πραγματικής αναχωνεύσεως των βαλκανικών ακάρπων και πολυδάπανων σωβινισμών εις ευρυτέραν μόνιμον ειρηνικήν σύνθεσιν» (σελ.283).
Εκατό περίπου σελίδες πιο κάτω γράφει:
«οι πληθυσμοί των περιοχών αυτών, ευρισκόμενοι εις το μεταίχμιον των από βορρά σλαυικών και από νότου ελληνικών επιδράσεων και εις ουδεμίαν τούτων υποκύψαντες εντελώς, εστάθησαν κατά το πλείστον εις τας παλαιάς πατριαρχικάς και βυζαντινάς παραδόσεις και αποτελούν τους κυρίως φορείς και τας εστίας της μάλλον γηγενούς καθαρώς βαλκανικής συνειδήσεως, η οποία δηλαδή ούτε ελληνική ούτε σλαβική είνε εντελώς αλλά είναι κυρίως συνείδησις βαλκανική». Από τη στιγμή που ο υπερεθνικισμός θα αρχίσει να μετριάζεται, θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια «θετική ενωτική εστία εις το θάλπος της οποίας η ενιαία βαλκανική συνείδησις θα ημπορέση να υψωθεί και να απλώσει ισχυρούς κλώνους και προς βορράν και προς νότον»(σελ. 381) .
