Ποιος κρατάει τα κλειδιά του Αιγαίου;

ΝΟΒΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΟΣ

Το Αιγαίο και το ελληνικό αρχιπέλαγος είναι ένα από τα πιο θαυμαστά φυσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα του πλανήτη μας. Τα πολλά νησιά του καθιστούν εύκολη την επικοινωνία της μίας ηπειρωτικής ακτής με την άλλη, λειτουργώντας ως γέφυρα από την Αττική και την Πελοπόννησο ως την Μικρά Ασία, μέσω Κυκλάδων, Κρήτης και Δωδεκανήσων. Η Τρωική εκστρατεία, ο πρώτος και ο δεύτερος ελληνικός αποικισμός και οι Περσικοί πόλεμοι μαρτυρούν την κίνηση του Ελληνισμού προς την μικρασιατική ακτή, αλλά και τις δυσκολίες στην άμυνα των ιωνικών πόλεων και των νησιών του ανατολικού Αιγαίου από την Ασία.

Ο χώρος του Αιγαίου κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους, πέρασε στο Βυζάντιο και στη συνέχεια κατακερματίστηκε από τους Βενετούς και τις δυνάμεις της Δ’ Σταυροφορίας. Τούτη η χαοτική διάσπαση δεν κράτησε πολύ, καθώς οι Οθωμανοί Τούρκοι αργά αλλά σταθερά κατέκτησαν όλες τις ιταλικές κτήσεις (Εύβοια 1470, Ρόδος 1522, Χϊος 1566, Κρήτη 1669 κλπ). Τούτη η ομοιομορφία “έσπασε” με την Ελληνική επανάσταση και την δημιουργία ανεξάρτητου κράτους στην Πελοπόννησο, την Στερεά και τις Κυκλάδες.

Οι Έλληνες ήταν αναγκασμένοι να διεκδικήσουν την εθνική τους ολοκλήρωση βήμα προς βήμα, ξεκινώντας από ένα μικρό και ασθενές κράτος. Για πρώτη φορά μετά από πολλούς αιώνες, ο ενιαίος συγκοινωνιακά, οικονομικά και γεωφυσικά χώρος του Αιγαίου διαλύθηκε. Αυτό προκάλεσε αναταραχή στο διεθνές σύστημα της εποχής, καθώς το Αιγαίο αποτελούσε τμήμα του θαλασσίου συστήματος Μεσογείου και Ευξείνου Πόντου, με τα άλλα τρία σκέλη να είναι ο Ελλήσποντος (Δαρδανέλια), η Προποντίδα (Μαρμαράς) και ο Βόσπορος.

Η μεγάλη Βρετανία ειδικά, εξαρτιόταν από την οθωμανική κατοχή των Στενών ώστε να παρεμποδίσει την κάθοδο της Ρωσίας στις “θερμές θάλασσες”. Το δόγμα περί εδαφικής ακεραιότητας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ερχόταν σε αντίθεση με την ελληνική Μεγάλη Ιδέα. Για αυτό άλλωστε παλιότερα σχέδια διαμελισμού της Οθωμανικής αυτοκρατοράις, όπως το “ελληνικό σχέδιο” της Μεγάλης Αικατερίνης (τέλη 18ου αι.) και το σχέδιο του Γάλλου πρωθυπουργού Πολινιάκ (1829), προέβλεπαν μία Ελληνική αυτοκρατορία με έδρα την Κωνσταντινούπολη, κυρίαρχο και των δύο πλευρών της θάλασσας. Το 1820, σε υπόμνημά του προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος προέβλεπε ως αναπόφευκτη την πτώση των Τούρκων, και πρότεινε ένα νέο Ελληνικό κράτος στα Βαλκάνια και την Μικρά Ασία το οποίο θα αναλάμβανε την ανάσχεση της ρωσικής επέκτασης προς την Μεσόγειο.

Το όνειρο της ελληνικής Αιγηίδος

Γ. Κοντογιώργης, Ο Καποδίστριας και ο σκοτεινός κόσμος του Μαυροκορδάτειου ελλαδικού κράτους

Ο Ομ. Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και πρώην Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Γιώργος Κοντογιώργης, συζητά με την Μαρία Δόικου στην εκπομπή «De profundis (Εκ βαθέων)» (30.1.2025) της Δημοτικής Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης (TV 100), με θέμα το βιβλίο των Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού και Ιωάννη Καποδίστρια: Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας – Από την εποχή της Αλώσεως της Ανατολικής Αυτοκρατορίας.

Γ. Καραμπελιάς: O Μαυροκορδάτος, οι εμφύλιοι, η ξένη «προστασία» (podcast)

Σήμερα συνεχίζουμε το 12ο μέρος από το ιστορικό αφιέρωμα «25 μαθήματα για την ελληνική ιστορία» με το Γιώργο Καραμπελιά. 

(Εδώ το 11ο μέρος)

                                                                          **************************

Σύμφωνα με τη διήγηση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη (1770-1843), η οικογένεια του, από τον πρώτο γνωστό γενάρχη της, κατά τον 16^ο αιώνα, μέχρι  τον πατέρα του Κωνσταντή, επί πέντε γενιές, «ἐδῶ καὶ 300 χρόνους», βρισκόταν σε αδιάκοπο πόλεμο με τους Οθωμανούς ενώ, «στα 1780 … ὁ πατέρας μου ἐσκοτώθηκε μὲ δύο του ἀδέλφια, Ἀποστόλη καὶ Γεώργη».

Ο πόλεμος και ο θάνατος θα αποτελούν στο εξής την καθημερινότητά του, η δε ζωή του συμπυκνώνει αρχετυπικά τη διαδρομή όλων των ενόπλων της προεπαναστατικής περιόδου, από την ανταρσία στην επαναστατική συνειδητοποίηση.

Στα «Απομνημονεύματά» του συνοψίζει με απαράμιλλη πυκνότητα το βιογραφικό του: «Ἐγεννήθηκα στα 1770. Ὅταν ἐγλύτωσα ἀ­πὸ τὴν Κα­στά­νιτ­ζα εἴ­μουν χρό­νων 10. Δι­α­μο­νὴ Μά­νης χρό­νι­α 2. Εἰς τὴν Ἁ­λω­νί­σθε­να­­­­ χρό­νι­α 3. Εἰς τὰ Σαμ­πά­σι­κα­­­ χρό­νι­α 12. Ἐ­πο­χὴ τῆς νε­ό­τη­τος, 5 χρό­νι­α ἀ­νύ­παν­δρος καὶ ἄλ­λους 7 χρό­νους ὑ­παν­δρευ­μέ­νος 27 χρό­νους εἴ­χα ὅ­ταν μὲ ἐ­πρω­το­κυ­νή­γη­σαν. Ἀρ­μα­τω­λὸς καὶ κλέφ­της ἀλ­λη­λο­δι­α­δό­χως χρό­νι­α 5. Φερ­μά­νι­­ Βα­σι­λι­κὸ δι­ὰ ἐμένα καὶ τὸν Πε­τι­με­ζὰ­­­ στὰ 1802. Τὸ δεύ­τε­ρο φερ­μά­νι τὸν Ἰ­α­νου­ά­ρι­ον 1806, καὶ τὸ Πα­τρι­αρ­χι­κὸ Συ­νο­δι­κό. 36 χρό­νων ἤ­μουν ὅ­ταν ἐ­πή­γα εἰς τὴν Ζά­κυν­θο. 50 χρό­νους εἴ­χα ὅ­ταν ἐβ­γῆ­κα εἰς τὴν ἐ­πα­νά­στα­σι^[1]».

Θα κυνηγηθεί άγρια όταν ο Σελίμ Γ΄ θα κηρύξει τη γενικευμένη καταδίωξη των Ελλήνων ενόπλων και θα εκδοθεί Πατριαρχικό Συνοδικό εναντίον των κλεφτών. Θα αναγκαστεί να φύγει για τη Ζάκυνθο, θα μάθει «γράμματα», θα χρηματίσει πειρατής με τον Νικοτσάρα, θα στρατολογηθεί στον αγγλικό στρατό, θα γίνει μέλος της Φιλικής και «θα βγει» στην Επανάσταση.

Ο Φαναριώτης, από την Πίζα στην επαναστατημένη Ελλάδα

Η ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας του Καποδίστρια και η πολιτική ηθική που ακόμη και σήμερα αναζητούμε

Η ιστορία είναι πάντα το πιο χρήσιμο και αξιόπιστο εργαλείο για να ερμηνεύσουμε πολλά, αν όχι όλα, απ΄ όσα ζούμε σήμερα στη χώρα. Δεν είναι ευχάριστα και τείνουν να γίνουν επικίνδυνα. Αρκετοί έχουν την άποψη ότι το κράτος Ελλάδα ξεκίνησε στραβά και αναφέρονται προφανώς στη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια. Τα γεγονότα που οδήγησαν σ΄ αυτή, δυστυχώς τα ζούμε και τα ξαναζούμε στον τόπο μας.

Στο στούντιο του militaire channel o πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας – Ιωάννης Καποδίστριας, νομικός και ιστορικός κ.Ανδρέας Κούκος.

Μαζί του κάνουμε ακόμη μία συζήτηση για τον Ιωάννη Καποδίστρια η οποία επικεντρώνεται στην σύγκρουση που είχε με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Ένα πρόσωπο που παρά τις προσπάθειες «εξαγνισμού» του έπαιξε όπως όλα τα ιστορικά στοιχεία δείχνουν, έναν αρνητικό ρόλο.

 Ο κ.Κούκος αναλύει αυτή τη σύγκρουση και όπως θα διαπιστώσετε πολλά, πάρα πολλά απ΄ όσα συνέβησαν σχεδόν 200 χρόνια πριν θα σας θυμίσουν, πολλά, πάρα πολλά απ΄ όσα ζούμε σήμερα.

 Τελικά ήταν και ο Μαυροκορδάτος ένας από τους ηθικούς αυτουργούς της δολοφονίας Καποδίστρια;

Θα είχε τύχη στη σημερινή Ελλάδα ένας πολιτικός με τα χαρακτηριστικά του Καποδίστρια, όπου η πολιτική ηθική αναζητείται από την ημέρα της δολοφονίας του;

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΣ: Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ, Σπίτι της Κύπρου, 11-12-24

Το Σπίτι της Κύπρου και η Εταιρεία Μελέτης Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας Ιωάννης Καποδίστριας (Ε.ΜΕ.Ν.Σ.Ι.) διοργάνωσαν την Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου 2024 και ώρα 19:00 την στρογγυλή τράπεζα με θέμα: 

«ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΥΡΟΚΟΡΔΑΤΟΣ: Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ» 

που πραγματοποιήθηκε με αφορμή το μεγάλο αφιέρωμα στον Ιωάννη Καποδίστρια- Ιδρυτή του Ελληνικού Κράτους 

Ομιλητές: 

Δημήτρης Παπανδρέου, Πρέσβης, Διδάκτωρ Ιστορίας, μέλος επιστημονικής επιτροπής της Ε.ΜΕ.Ν.Σ.Ι.

 Ανδρέας Κούκος, Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας ΣΠΝ-ΣΠΠΑ, Πρόεδρος Δ.Σ. Ε.ΜΕ.Ν.Σ.Ι. 

Συντονισμός: Βασίλης Ζιώγας, Δικηγόρος, LLM, MBL- LLM, μέλος Δ.Σ. της Ε.ΜΕ.Ν.Σ.Ι.

Η καθηγήτρια Ευθυμίου συκοφαντεί τον Κολοκοτρώνη

Η καθηγήτρια Ευθυμίου συκοφαντεί τον Κολοκοτρώνη – Ζήλωσε δόξα Ρεπούση17/09/2021

ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Το τελευταίο διάστημα παρακολουθώ έκπληκτος τις συστηματικές επιθέσεις της κ. Μαρίας Ευθυμίου, που έχει πλέον αναγορευτεί στη μιντιακή μας ιστορικό(;), εναντίον του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και, εκ του αντιθέτου, τα διθυραμβικά σχόλιά της για τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Διαβάζουμε σε συνέντευξή της στο Insidestory, την οποία αναπαρήγαγαν πολλές ιστοσελίδες:

«Αυτό που οδήγησε την επανάσταση σε δύο κύκλους εμφυλίων ήταν η επιδίωξη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη να την ελέγξει πολιτικά. Τελικά, ο Κολοκοτρώνης και οι Πελοποννήσιοι ηττήθηκαν, γι’ αυτό και φυλακίστηκαν από τους αντιπάλους τους το 1825 στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, στην Ύδρα. Ο Κολοκοτρώνης μπήκε στη διαδικασία διεκδίκησης της εξουσίας εκ μέρους των “στρατιωτικών”, στηριγμένος στο γεγονός ότι είχε νικήσει, το καλοκαίρι του 1822, τον Δράμαλη στα Δερβενάκια, κάτι που εκτίναξε το κύρος και τη δύναμη του ίδιου, αλλά και των “στρατιωτικών” απέναντι στους “πολιτικούς”.


Με τις κινήσεις του να ελέγξει την Εθνοσυνέλευση του Άστρους, κατηγορήθηκε ότι επεδίωκε να εγκαθιδρύσει “γκοβέρνο μιλιτάρε”, δηλαδή στρατιωτική κυβέρνηση. Θα μπορούσε να είχε επιτύχει, αλλά χειρίστηκε το πράγμα αφρόνως και τελικά απέτυχε, την ίδια ώρα που ο Ιμπραήμ Πασάς και οι Αιγύπτιοι έμοιαζε πως συνέτριβαν την Επανάσταση, με μεγάλο κίνδυνο να ακολουθήσει γενική σφαγή… Ένας άνθρωπος, ο οποίος πράγματι στα Δερβενάκια έσωσε την Επανάσταση, δρα μετά με τρόπο βλαπτικό για αυτήν…».

Τέτοια παρανάγνωση της ιστορικής αλήθειας είναι πράγματι εντυπωσιακή. Η κ. Ευθυμίου ξεπερνάει και την κυρία Ψιμούλη, που είχε κατασυκοφαντήσει σε βιβλίο της τους Σουλιώτες (βλέπε σχετικά το βιβλίο μου, “Συνωστισμένες στο Ζάλογγο”). Ωστόσο, το βιβλίο της κ. Ψιμούλη αποτελούσε μια εξαντλητική ιστορική έρευνα για τους Σουλιώτες, ενώ αντίθετα η κ. Ευθυμίου διακινεί αυτές τις απόψεις της με τη μεγαλύτερη ευκολία και χωρίς τεκμηρίωση σε ομιλίες και συνεντεύξεις της, όπως δύο πρόσφατες εκτενείς συνεντεύξεις της στον δημοσιογράφο Μάκη Προβατά.

Η Ευθυμίου διαστρεβλώνει την αλήθεια

Οι παραδοξολογίες μίας “παράδοξης κληρονομιάς”: Η απάντηση στους ανιστόρητους

Γράφει ο Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος

Ωστε λοιπόν «η δικτατορία ξεπεράστηκε εύκολα και γρήγορα, ίσως γιατί υπήρξε ένα μικρό διάλειμμα δίχως μεγάλη σημασία»; Ετσι καταλήγει το άρθρο του Στάθη Ν. Καλύβα που έχει τίτλο «Μια παράδοξη κληρονομιά» (Καθημερινή 18-6-2017), αλλά αποτελεί το ίδιο μια πελώρια παραδοξολογία. Το μεγαλύτερο μέρος του άρθρου αναφέρεται στο τι θα είχε συμβεί ή δεν θα είχε συμβεί χωρίς τη δικτατορία. Πρόκειται για απλές υποθέσεις και εικασίες που δεν επιδέχονται, από τη φύση τους, ούτε απόδειξη ούτε αντίκρουση. Γι’ αυτό, δεν έχει κανένα νόημα να παραθέσει κανείς αντίθετες υποθέσεις και εικασίες. 

Το μόνο ενδιαφέρον είναι η κατηγορηματική κατάληξη του άρθρου: 

ότι η δικτατορία «ξεπεράστηκε εύκολα» ως «μικρό διάλειμμα δίχως μεγάλη σημασία». Το πρώτο ζήτημα που ξεπηδάει αυτόματα είναι βέβαια η Κύπρος. Σχετικά με την Κύπρο, το μόνο που απασχολεί τον Καλύβα είναι ότι το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 [λανθασμένα αναφέρεται 1973] ήταν «θνησιγενές και άμεσα απότοκο του ελληνικού». Το ότι ακολούθησε τουρκική εισβολή και διχοτόμηση του νησιού δεν τον απασχολεί, παρά μόνο στο μέτρο που «η κυπριακή τραγωδία (…) κατέστησε δυνατή μια ριζική και άμεση λύση του “δημοκρατικού προβλήματος” της χώρας». 

Εδώ υπάρχουν δύο ενδεχόμενες προσεγγίσεις. Σύμφωνα με την πρώτη – ας την πούμε «παραδοσιακή» – εξαιτίας της δικτατορίας συντελέστηκε στην Κύπρο μια εθνική καταστροφή ανάλογη με τη Μικρασιατική (για την οποία εξακολουθούν ζωηρές διαμάχες και ουδείς διανοείται να τη χαρακτηρίσει «δίχως μεγάλη σημασία»). Καταστράφηκε ένα κομμάτι του Ελληνισμού και χάθηκε αμετάκλητα μια μεγαλόνησος εξίσου ελληνική με την Κρήτη, τον καιρό της δικής της ένωσης με την Ελλάδα (αν συνυπολογίσουμε το ποσοστό του μη ελληνικού πληθυσμού).

Σύμφωνα με τη δεύτερη προσέγγιση, για να πει κανείς ότι η καταστροφή της Κύπρου υπήρξε «δίχως μεγάλη σημασία» πρέπει να υιοθετήσει μια νέα, κολοβή εκδοχή του νεοελληνικού εθνικισμού ή και να τον εγκαταλείψει τελείως. Στην οπτική αυτή, οι Ελληνοκύπριοι δεν είναι πια «ομοεθνείς» και το Παγκύπριο Γυμνάσιο, που συμπληρώνει δύο αιώνες λειτουργίας, είναι απλώς «ελληνόφωνο» και όχι ελληνικό (όπως μου είπε πρόσφατα διευθύντρια ερευνών του ΕΙΕ). Ομως, αυτή η αναθεώρηση ή και εγκατάλειψη του παραδοσιακού εθνικισμού, η αναγκαστική προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα, τόσο από τους Ελλαδίτες όσο και από τους Ελληνοκυπρίους, αποτελεί και στην περίπτωση αυτή μια ριζική αλλαγή που προκάλεσε η δικτατορία.