Ἠδύνατο ἡ ἑνωτική πολιτική τῶν Παλαιολόγων νά διασώση τό Βυζάντιον;
Γράφει ὁ κ. Ἀνδρέας Κεφαλληνιάδης, Δάσκαλος Γ΄ Ἀρσακείου – Τοσιτσείου Δημοτικοῦ Σχολείου Ἑκάλης
Τὸ δίλημμα ἐπιλογῆς ἀνάμεσα σὲ ἀλλόθρησκους Τούρκους καὶ σὲ δυτικοὺς χριστιανοὺς δὲν ἦταν πραγματικό. Σὲ κάθε περίπτωση, ὁ ὑστεροβυζαντινὸς ἑλληνισμὸς ἦταν καταδικασμένος νὰ ὑποστεῖ τὴν τουρκικὴ ὑποδούλωση, ἀφοῦ τὸ ὀθωμανικὸ κράτος βρισκόταν τότε σὲ φάση ἀνόδου, ἐνῶ τὸ βυζαντινὸ κράτος βρισκόταν πλέον στὴ φάση τῆς παρακμῆς του.Ὅπως ἀποδείχθηκε ἀπὸ τοὺς αἰῶνες ποὺ ἀκολούθησαν, ἀκόμα καὶ οἱ λατινοκρατούμενες ἑλληνικὲς περιοχὲς σταδιακὰ ὑπέκυψαν στὴν τουρκικὴ ἐπεκτατικότητα. Ἀλλὰ καὶ μετὰ τὴν ἅλωση, ἡ Δύση ποτὲ δὲν ἐπιχείρησε μία ἐκστρατεία γιὰ ἀπελευθέρωση τῆς Κωνσταντινούπολης ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Ἔτσι ἀποδείχθηκε ὅτι ἡ σωτηρία τῆς Πόλης ἀπὸ τοὺς Δυτικοὺς δὲν ἀποτελοῦσε πραγματικὴ ἐλπίδα. Ἡ Δύση, στὴν ὁποία οἱ Παλαιολόγοι αὐτοκράτορες εἶχαν ἐναποθέσει τὶς τελευταῖες ἐλπίδες τους, ἦταν ἀπρόθυμη νὰ βοηθήσει. Ἡ φιλενωτικὴ-φιλοδυτικὴ στάση τῶν Παλαιολόγων αὐτοκρατόρων ἦταν μάταιη καὶ καταστρεπτική. Ὁ αὐτοκράτορας Ἰωάννης Η΄ Παλαιολόγος ἀντὶ νὰ συνεργαστεῖ μὲ τοὺς ἄλλους ὀρθόδοξους χριστιανικοὺς λαοὺς τῶν Βαλκανίων, κατὰ τῶν Ὀθωμανῶν, στὴν καθοριστικὴ μάχη τῆς Βάρνας ( 1444 ), προτίμησε νὰ ἐκλιπαρεῖ τὴ βοήθεια τῶν Φράγκων καὶ τοῦ πάπα, μὲ ἀντάλλαγμα τὴν ὑποταγὴ τῆς Ὀρθοδοξίας στὴ Δύση. Ἐπιπλέον ἡ πολιτικὴ αὐτὴ ἔγινε αἰτία νὰ διχαστοῦν οἱ Βυζαντινοὶ σὲ ἑνωτικοὺς καὶ ἀνθενωτικούς, τὴ στιγμὴ ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ ἦταν ὅλοι ἑνωμένοι.
Ἔτσι ἐνῶ ἄλλοτε ὁ πάπας ὀργάνωνε ὁλόκληρες σταυροφορίες, τώρα τὸ μόνο ποὺ ἔκανε, ἦταν νὰ στείλει 200 τοξότες, ποὺ ἔφτασαν μαζὶ μὲ τὸν καρδινάλιο Ἰσίδωρο γιὰ νά…ἑορτάσουν τὴν ἕνωση τῶν δύο Ἐκκλησιῶν ποὺ εἶχε ὑπογραφτεῖ τὸ 1439![1] Λίγες μέρες ἀργότερα ναύλωσε τρία γενοβέζικα πλοῖα μὲ ὅπλα καὶ τρόφιμα γιὰ τοὺς ὑπερασπιστές. Τὰ πλοῖα αὐτὰ μαζὶ μὲ ἕνα βυζαντινὸ κατόρθωσαν ὑπὸ τὴν ἡγεσία τοῦ πλοίαρχου Φλαντανελᾶ νὰ διασπάσουν τὸν τουρκικὸ κλοιὸ καὶ νὰ μποῦν στὸν Κεράτιο κόλπο. Ἡ Βενετία ἔστειλε κι αὐτὴ λίγα καράβια, τὰ ὁποῖα ὅμως ἔφτασαν δύο μέρες μετὰ τὴν Ἅλωση! Ὁ μόνος Δυτικὸς ποὺ προσέτρεξε ἐθελοντικὰ σὲ βοήθεια, μαζὶ μὲ τοὺς 700 στρατιῶτες ποὺ διοικοῦσε, ἦταν ὁ στρατηγὸς Ἰωάννης Ἰουστινιάνης, στὸν ὁποῖο ἀνατέθηκε ἡ ὀργάνωση τῆς ἄμυνας. Ἀλλὰ κι αὐτὸς ἀκόμα, ὅταν τραυματίστηκε, λιποψύχησε κι ἐγκατέλειψε τὴ μάχη, γιὰ νὰ σωθεῖ, παρασύροντας μαζί του καὶ τοὺς στρατιῶτες του. Ἔτσι στὴν πιὸ κρίσιμη στιγμή, ἡ ἄμυνα τῆς Πόλης ἀδυνάτισε κι ἄλλο. Οἱ Βενετοὶ καὶ Γενουᾶτες ποὺ ἔμεναν στὴν Κωνσταντινούπολη συστρατεύθηκαν μὲ τοὺς Ἕλληνες καὶ πολέμησαν γιὰ τὴ σωτηρία τῆς Πόλης. Ἀλλὰ ἂς μὴ ξεχνᾶμε, ὅτι κι αὐτοὶ ἀκόμα, εἶχαν ἀπὸ χρόνια ἐξασφαλίσει ἰδιαίτερα οἰκονομικὰ προνόμια, ποὺ ἤθελαν νὰ τὰ διασώσουν. Οἱ Γενοβέζοι κάτοικοι τῆς συνοικίας τοῦ Γαλατᾶ, δὲν δίστασαν νὰ συμμαχήσουν ἄτυπα μὲ τοὺς Τούρκους, ἀφοῦ διέβλεπαν ὅτι ἡ Πόλη θὰ πέσει στὰ χέρια τους. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ πίστευαν ὅτι θὰ μποροῦσαν νὰ ὑπερασπίσουν τὰ συμφέροντά τους καὶ μετὰ τὴν Ἅλωση. Γιὰ τὸ λόγο αὐτό, ὄχι μόνο δὲν εἰδοποίησαν τοὺς Βυζαντινοὺς γιὰ τὴν προετοιμασία τοῦ Μωάμεθ νὰ περάσει μέσα στὸν Κεράτιο κόλπο 72 καράβια κατασκευάζοντας δίολκο, ἀλλὰ καὶ ἐν συνεχείᾳ πρόδωσαν στοὺς Τούρκους τὴν ἀπόπειρα πυρπόλησης τοῦ τουρκικοῦ στόλου ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες.[2]
#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF:PriseDeConstantinople1204PalmaLeJeune.JPG){kind=link}