Μενέλαου Χαραλαμπίδη, Οι δωσίλογοι
Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2023
του Γιάννη Ξένου από το Άρδην τ. 132 που κυκλοφορεί
Το βιβλίο του Μενέλαου Χαραλαμπίδη, Οι δωσίλογοι (Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής) είναι η εκδοτική επιτυχία της χρονιάς. Ξεκίνησε το εκδοτικό του ταξίδι τον προηγούμενο Δεκέμβριο και μέχρι τον Σεπτέμβριο έφτασε την έκτη έκδοση και τα 27.000 αντίτυπα! (σ.Ά. πια στην έβδομη και στις 36.000 αντίτυπα). Το γεγονός ότι είναι ιστορικό βιβλίο και μάλιστα για ένα θέμα που, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχουν γραφτεί δεκάδες βιβλία, κάνει ακόμα πιο μεγάλο το εκδοτικό του επίτευγμα.
Τι είναι αυτό που συγκίνησε και οδήγησε στα βιβλιοπωλεία δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες να το προμηθευτούν; Τα ιστορικά αναγνώσματα συνήθως δεν ξεπερνούν τις μερικές χιλιάδες πωλήσεις και συχνότερα ούτε που φτάνουν τα χίλια αντίτυπα. Ούτε εξηγείται η εκδοτική επιτυχία από το γεγονός ότι ο συγγραφέας του έγινε ευρύτερα γνωστός τα προηγούμενα χρόνια από τους ιστορικούς περιπάτους που διοργανώνει στην Αττική ή από το ότι ήταν ο εμπνευστής και επιστημονικός υπεύθυνος των δράσεων με τίτλο «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη», οι οποίες υλοποιήθηκαν το διάστημα 2015 ως το 2019.
Το κλειδί της ερμηνείας πιστεύουμε βρίσκεται στην εισαγωγή του βιβλίου, που ο συγγραφέας περιγράφει τι θέλει να αποδείξει η μελέτη του. Δηλώνει από τις πρώτες σελίδες ότι το επίσημο αφήγημα της Αντίστασης στην Κατοχή, «το οποίο κάνει λόγο για μια μικρή μειοψηφία Ελλήνων που συνεργάστηκαν με τον κατακτητή, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα» [σ. 16]. Ο Χαραλαμπίδης αναποδογυρίζει αυτό το σχήμα και πάει στο άλλο άκρο ισχυριζόμενος ότι «μέχρι τα μέσα του 1943, αυτοί που εμπλέκονταν στα δίκτυα συνεργασίας με τον κατακτητή ήταν περισσότεροι από όσες και όσους είχαν ενταχθεί στο ελληνικό αντιστασιακό κίνημα» [σ. 18]. Αυτά που ξέραμε και περηφανευόμαστε, εν πολλοίς η εαμική αφήγηση, ότι στην Ελλάδα αναπτύχθηκε το δεύτερο ισχυρότερο αντιστασιακό κίνημα της Ευρώπης, δεν ισχύουν κατά τον Χαραλαμπίδη, είναι ένας ακόμα «μύθος», γιατί τα δίκτυα της συνεργασίας με τον κατακτητή ήταν μεγαλύτερα, αλλά η λήθη που επέβαλε το μετεμφυλιακό κράτος το απέκρυψαν. Έτσι, το αφήγημα των περασμένων χρόνων ότι ο εμφύλιος ξεκίνησε ήδη από το 1943 και συνεχίστηκε μέχρι το 1949, o Χαραλαμπίδης το πάει ένα βήμα παραπέρα: η Αντίσταση συρρικνώνεται έτι περαιτέρω όχι μόνο χρονικά, αλλά και ποσοτικά, αφού, κατά τον συγγραφέα, οι δωσίλογοι ήταν περισσότεροι από τους αντιστασιακούς.
