Η ΕΛΛΑΔΑ ΞΑΝΑ ΩΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Σε συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε στην χθεσινή Καθημερινη ο Πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα ανέφερε μεταξύ άλλων:

"Αυτό που βλέπουμε στον κόσμο είναι μια νέα δυναμική μια προσπάθεια να αφήσουμε τις πικριες του παρελθόντος στο περιθώριο και να δημιουργήσουμε νέο πλαίσιο. Και αυτό πρέπει να αρχίσει από την Ελλάδα και την Τουρκία. Δεν έχει νόημα δεμένες η μία με την αλλη να κρατουν ακόμη εριδες για γεγονότα που εγιναν εκατοντάδες η χιλιάδες χρόνια  πριν. Έχουμε μια σπουδαία νέα Πρέσβειρα της Αμερικής στην Ελλάδα. 

Το συζητήσαμε και με τον Πρόεδρο Τραμπ και αναρωτήθηκαμε αν μπορούμε να λειτουργήσουμε ως κονίαμα, ως αυτό που ενώνει δύο τούβλα για να έρθουν πιο κοντά με έναν νέο τρόπο... Ο δρόμος των Μπαχαρικών, ο δρόμος τού μεταξιού συνέδεσε τήν ανατολη με την Δύση μέσα από τρεις ή τέσσερεις διαφορετικές διαδρομές. 

Και πάνω σ αυτούς τους δρόμους ευημερίας αναπτύχθηκε μια ώσμωση πολιτισμών. 

Αυτό μπορεί να συμβεί ξανά αλλά έχει αναχαιτιστει από την δημιουργία των εθνών κρατών μετά το 1919. 

Η ιδέα ότι κάθε χώρα, κάθε κράτος κυβερνάται με διαφορετικό τρόπο δεν εχει λειτουργήσει καλά.".

Η ιδέα ότι τα έθνη γενικώς είναι εκ φύσεως απειλή -που αναχαιτίζουν την παγκοσμιοποιητική μηχανή- δεν είναι πρωτοτυπία του αμερικανού πρέσβη στην Τουρκία. 

Τις έχουμε γνωρίσει εδώ και χρόνια στην Ελλάδα από ακαδημαϊκούς και διανοούμενους που συνειδητά ή ανεπίγνωστα έχουν αυτο-αποικιοποιηθεί. 

Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ "ΔΙΑΔΡΟΜΟΣ"

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η νέα Πρέσβειρα των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Kimberly Guilfoyle, δήλωσε ότι η Ελλάδα θεωρείται από τις ΗΠΑ ως βασικός «ενεργειακός κόμβος» ή "διάδρομος" προς την Ευρώπη και συγκεκριμένα για τις ροές LNG και ενεργειακής διασύνδεσης.

Αλλά όταν μια μεγάλη δύναμη αποκαλεί μια χώρα «διάδρομο», δεν περιγράφει απλώς έναν γεωπολιτικό ρόλο. Περιγράφει μια θέση μέσα σε μια νοητή «οικία εξουσίας». Και στον συμβολισμό του σπιτιού, ο διάδρομος δεν είναι ποτέ δωμάτιο. Δεν είναι χώρος διαμονής. Δεν είναι προορισμός. Είναι απλώς το πέρασμα από κάπου προς κάπου αλλού.

Ο διάδρομος δεν έχει ταυτότητα, δεν έχει δικό του σκοπό. Υπάρχει μόνο για να εξυπηρετεί τις μεταβάσεις των άλλων. Δεν είναι ποτέ χώρος που κάποιος κάθεται/απολαμβάνει. είναι χώρος που τον διασχίζουν.

Σε ένα σπίτι, ο διάδρομος είναι το πιο υποτιμημένο, αφανές και λειτουργικό μέρος. Φωτίζεται λίγο, δεν στολίζεται, δεν κατοικείται. Ο διάδρομος υπάρχει για να τον πατάνε, για να τον χρησιμοποιούν. Δεν είναι “χώρος ζωής”, είναι “χώρος διέλευσης”.

Έτσι μιλούν οι ισχυροί όταν δεν θεωρούν μια χώρα υποκείμενο. 

Όταν μια υπερδύναμη αποκαλεί την Ελλάδα «διάδρομο», αυτό σημαίνει "δεν σε βλέπω ως ισότιμο συνομιλητή, αλλά ως υποδομή, δεν σε αντιμετωπίζω ως κράτος με δικό του στρατηγικό σκοπό, αλλά ως διευκόλυνση των δικών μου σκοπών, 

δεν με ενδιαφέρει ποιος ζει εδώ, πώς ζει, τι θέλει. Με ενδιαφέρει μόνο να περνάω, να με εξυπηρετεί και να ευθυγραμμίζεται με τις επιδιώξεις μου". 

Είναι γλώσσα που «υποβιβάζει» τη χώρα στο επίπεδο ενός αγωγού, ενός λιμανιού, ενός περάσματος. Και αυτό δεν είναι φιλοφρόνηση. Είναι αποικιοκρατικός λόγος.

Και βέβαια έρχεται το ερώτημα: γιατί το δεχόμαστε;

Γιατί είμαστε εξοικειωμένοι με το να είμαστε διάδρομος. Από την Οθωμανική περίοδο, μέχρι τα αγγλικά δάνεια, τα αμερικανικά δόγματα, το ΝΑΤΟ, την ΕΟΚ, το ευρώ, τα μνημόνια, η Ελλάδα έχει ζήσει ως χώρα που τη διαπερνούν δυνάμεις, αλλά σπάνια ως χώρα που χαράζει δική της πορεία.

ΤΙ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΣΥΜΒΕΙ ΩΣ ΛΑΟ; Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΠΟΥ ΣΟΚΑΡΕΙ – Αντώνης Ανδρουλιδάκης

 

Ο Αντώνης Ανδρουλιδάκης είναι αναπτυξιακός και κοινωνικός ψυχολόγος και συγγραφέας. Είναι διδάσκων Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Ψυχολογίας της Οικογένειας στο University Neapolis Pafos. Είναι τακτικός αρθρογράφος στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο, ενώ έχει συμμετάσχει σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, σε θέματα που αφορούν τόσο το ατομικό όσο και το συλλογικό ψυχικό Τραύμα. 

Το πιο πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο «Το Δώρο της Σχέσης» βραβεύτηκε από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών με το 1ο Βραβείο Ολοκληρωμένου Έργου για το 2024. 

Στις "Νησίδες" κυκλοφορεί το βιβλίο του "Το ελληνικό τραύμα. Κοινωνικο-ψυχολογικές όψεις της ελληνικής κρίσης". 

Σχετική Αρθρογραφία : 

https://edromos.gr/aut... και αλλα άρθρα : https://thepressprojec... 

Κεφάλαια

  00:00 - Εισαγωγή και παρουσίαση του καλεσμένου

  01:05 - τι είναι το Συλλογικό Τραύμα ; 

  06:49 - Η Ιστορικότητα του Συλλογικού Τραύματος

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Δεν ξέρω πως θα λειτουργήσει στην πολιτική πραγματικότητα αυτό που υπόσχεται ο Μαμντάνι, ο νέος δήμαρχος της Νέας Υόρκης, αλλά αυτό που λέει πως «Ξεκινά η εποχή όπου η αγάπη θα είναι πολιτική πράξη» είναι μια φράση βαθιά επαναστατική, και ταυτόχρονα, για όσα προσπαθώ να πω όλο αυτό τον καιρό, προφητικά επίκαιρη.

Γιατί όντως, ζούμε μια εποχή ανέραστης εξουσίας ανθρώπων και συστημάτων που διαχειρίζονται τον κόσμο χωρίς επιθυμία, χωρίς τρυφερότητα, χωρίς τον παλμό του έρωτα που ενώνει. Οι ηγέτες, οι τεχνοκράτες, οι διαχειριστές της “κανονικότητας”- λειτουργούν σαν να κυβερνούν χωρίς σώμα, χωρίς αφή, χωρίς σχέση.

Αυτό που αποκαλώ «ανέραστοι που μας εξουσιάζουν» δεν είναι υπερβολή. Είναι διάγνωση μιας ψυχοπολιτικής κατάστασης: η εξουσία έχει αποκοπεί από το συναίσθημα, από το ανθρώπινο, από το ερωτικό στοιχείο που συνέχει τον κόσμο. 

Και σε αυτό το πλαίσιο, η αγάπη - όχι ως ρομαντισμός, αλλά ως αναγνώριση, σχέση, φροντίδα, ευαλωτότητα- γίνεται πράγματι πολιτική πράξη.

ΤΟ ΣΑΜΑΡΙ ΤΟΥ ΔΟΥΡΕΙΟΥ ΙΠΠΟΥ: ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ/ΚΟΜΜΑΤΙΚΗΣ "ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ"

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι αν η Μαρία Καρυστιανού σκέφτηκε ποτέ να πολιτευθεί, αλλά αν κάποιοι σκέφτηκαν να την κομματικοποιήσουν "χωρίς εκείνη".

Αν, δηλαδή, ο Νίκος Καραχάλιος λειτούργησε -συνειδητά ή ανεπίγνωστα- ως "δούρειος ίππος" του σαμαρικού/καραμανλικού στρατοπέδου, αναλαμβάνοντας να "ρυμουλκήσει" μια εξαιρετικά ισχυρή φωνή ηθικής και πένθους σε μια προϋπάρχουσα δεξιά στρατηγική.

Μέσα από την ασάφεια των δηλώσεων και των ρόλων-

άλλοτε παρουσιάζοντας την Καρυστιανού ως «σύμβολο δικαιοσύνης» κι άλλοτε ως «εν δυνάμει πολιτικό πρόσωπο», άλλοτε ως "Κύμα" και άλλοτε παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως προνομιακό συνομιλητή της και πολιτικό της σύμβουλο,   ενεργοποιείται μια κλασική πολιτική τεχνική: 

η αποδυνάμωση μέσω ενσωμάτωσης.

Γιατί, όταν η αγνή φωνή του Τραύματος μπει στο γρανάζι της στρατηγικής, παύει να απειλεί το σύστημα και αρχίζει να το υπηρετεί.

Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι “ποιος στηρίζει ποιον”,

αλλά "ποιος χρησιμοποιεί ποιον"; Και ποιο τίμημα πληρώνει η αλήθεια, όταν γίνεται εργαλείο στα χέρια της εξουσίας; 

📌Το στρατηγικό υπόβαθρο στο μεταμητσοτακικό τοπίο.

Η Δεξιά σήμερα βρίσκεται σ’ ένα μεταβατικό σημείο:

ο Μητσοτάκης είχε επιβάλει ένα τεχνοκρατικό, “ευρωπαϊκό” προφίλ εξουσίας, το οποίο καταρρέει αργά και σταθερά-αποσυντίθεται αλλά και έχει αποξενωθεί από το λαϊκό σώμα της ΝΔ (το “σώμα των Καραμανλικών και Σαμαρικών”) που  αισθάνεται προδομένο ηθικά (γάμος ομόφυλων ζευγαριών, διαφθορά, Τέμπη, υποκλοπές, ΟΠΕΚΕΠΕ κλπ), αλλά και αόρατο συναισθηματικά (εξαιτίας του ψυχρού εκσυγχρονιστικού ύφους).

Η ανάγκη για μια νέα “λαϊκή δεξιά” αφήγηση είναι υπαρκτή και επείγουσα- όχι απαραίτητα ως ακροδεξιά, αλλά ως “συναισθηματικά δεξιά”, με έμφαση στην τιμή, τη μνήμη, τη δικαιοσύνη, τη μάνα, το έθνος, τη ρίζα.

Και βέβαια η Μαρία Καρυστιανού ενσαρκώνει ακριβώς (και) αυτή την λαϊκή ηθική χωρίς την ιδεολογία.

ΑΚΟΥ ΜΕ, ΣΥΜΠΟΛΙΤΗ ΜΟΥ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Άκου με, συμπολίτη μου.

Μπροστά στο χάος που διανοίγεται όλο και πιο πολύ, αν θέλουμε να δούμε "τι θα κάνουμε", πρέπει πρώτα να θυμηθούμε "ποιοι είμαστε".

Κι αν θέλουμε να θυμηθούμε ποιοι είμαστε,

πρέπει πρώτα να συνειδητοποιήσουμε "τι μας έχει συμβεί".

Γιατί δεν ζούμε μόνο μέσα σε κρίσεις και αριθμούς,

ζούμε μέσα σε μια σιωπηλή μετατόπιση νοήματος.

Τα αυτονόητα που κάποτε μας κρατούσαν όρθιους

έσπασαν, σχεδόν χωρίς να το καταλάβουμε.

Και χάσαμε όχι μόνο αξίες, αλλά το πώς ο κόσμος μας έβγαζε νόημα.

Μέχρι πάνω-κάτω τις αρχές του 21ου αιώνα, παρά τις μεγάλες ή μικρές αποκλίσεις της Ιστορίας μας, είχαμε φτιάξει έναν κόσμο όπου η αξιοπρέπεια, το “εμείς”, η προσδοκία ενός καλύτερου μέλλοντος και η μνήμη της παράδοσης συνέθεταν το κοινό μας φαντασιακό - τον αόρατο ιστό που έκανε τον άνθρωπο άνθρωπο και τον τόπο κοινότητα. Προφανώς δεν ήταν για όλους κοινό αυτό το "κοσμοείδωλο", όμως ήταν γι' αυτούς που έγραφαν την Ιστορία μας.

Και ύστερα, σιγά-σιγά, αυτός ο ιστός χαλάρωσε:

Η αξιοπρέπεια έγινε προσαρμογή.

Το “εμείς” έγινε “ο καθένας για τον εαυτό του”.

ΤΑ ΑΥΤΟΝΟΗΤΑ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Για να δούμε "τι θα κάνουμε" χρειάζεται να μάθουμε πρώτα  "ποιοι είμαστε" και για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε πρέπει πρώτα να συνειδητοποιήσουμε "τι μας έχει συμβεί".

Χρειάζεται δηλαδή να για να δούμε «πώς θα προχωρήσουμε ως κοινωνία», να αναστοχαστούμε: 

- πώς μεταπολεμικά και μεταπολιτευτικά χάθηκε η συνέχεια του νοήματος,

- ποιοι μηχανισμοί μας αποξένωσαν από το συλλογικό “εμείς”,

- και πώς η “πρόοδος” οικοδομήθηκε συχνά πάνω σε ανεπεξέργαστα τραύματα (εμφύλιος, μετανάστευση, εξάρτηση, Μνημόνια-κρίση, Τέμπη κ.α. ).

Αυτή η συνειδητοποίηση δεν είναι μοιρολατρία, ούτε ευκαιρία να πούμε τον καημό μας, είναι προϋπόθεση ελευθερίας.

Πως λοιπόν άλλαξε το κοινωνικό φαντασιακό στην Ελλάδα, πως μεταμορφώθηκαν τα αυτονόητα με τα οποία πορευόμασταν στη ζωή μας, δηλαδή πώς άλλαξε το νόημα του κόσμου (μας);

1. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ 

Πριν (μεταπολεμικά–ως δεκαετία ’80/αρχές ’90):

Η αξιοπρέπεια ήταν υπέρτατη αξία. Το «να μην ντροπιαστούμε» και «να κρατήσουμε την τιμή» ήταν βασικό κριτήριο συνύπαρξης και πράξης. 

Ένας πατέρας, για παράδειγμα, προτιμούσε να βγάλει λιγότερα χρήματα, αλλά να «μην υποκύψει». Το «όχι» είχε μεγάλο ηθικό βάρος.

Μετά (2000–σήμερα):

Η κύρια αξία γίνεται η προσαρμοστικότητα. Ο άνθρωπος «επιβιώνει» συνεχώς, αλλά χωρίς εσωτερικό άξονα. «Έλα μωρέ, όλοι έτσι κάνουν.»  «Το θέμα είναι να βολευτούμε κι εμείς.»

Αλλαγή φαντασιακού/αυτονόητου:

Η αξιοπρέπεια χάνει την πρωτοκαθεδρία ως ορίζοντας νοήματος.

Το νόημα μετακινείται από το «είμαι» στο «τα βγάζω πέρα».

ΜΑΣ ΕΚΛΕΨΑΝ ΤΟ ΣΚΗΝΙΚΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΜΑΣ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Η μεγάλη πληγή των τελευταίων δεκαετιών δεν είναι ότι αλλάξαμε, είναι ότι χάσαμε τη συνέχεια του εαυτού μας.

Σαν να κόπηκε το νήμα που ένωνε το «ποιοι υπήρξαμε» με το «ποιοι μπορούμε να γίνουμε».

Κι έτσι μένουμε να ζούμε σ’ ένα παρόν άναρχο και ανολοκλήρωτο, σαν άνθρωπος που θυμάται ακόμα το όνομά του, αλλά δεν ξέρει πια τι σημαίνει.

Η ιστορική μνήμη υπάρχει, δεν είναι χαμένη, αλλά έχει γίνει αδρανής, δηλαδή δεν ενεργοποιεί συλλογικά νοήματα, δεν παράγει προσανατολισμό. Σαν να γνωρίζουμε το παρελθόν μας, αλλά δεν ξέρουμε τι να το κάνουμε.

Το κοινωνικό φαντασιακό, δηλαδή τα αυτονόητα νοήματα για το

- τι αξίζει

- τι σημαίνει να ζεις μαζί

- τι είναι άξιο υπεράσπισης

- τι είναι η αξιοπρέπεια, η ελευθερία, το μέλλον 

έχει αποσυντεθεί. 

Η κρίση αυτή δεν είναι απλώς πολιτική ή οικονομική.

Είναι ανθρωπολογική. 

Όταν το κοινό φαντασιακό αποσυντίθεται η κοινωνία δεν ξέρει πια τι σημαίνει “εμείς”, το άτομο δεν μπορεί να προσανατολιστεί νοηματικά και το μέλλον παύει να είναι "κοινόχρηστο" και γίνεται ιδιωτική αγωνία. 

Τα αυτονόητα που δεν χρειάζονταν να εξηγηθούν, αυτά που επέτρεπαν στο λαό μας να λέει «Ξέρουμε ποιοι είμαστε.», «Ξέρουμε τι αξίζει.» «Ξέρουμε τι δεν διαπραγματευόμαστε.» δεν είναι πλέον αυτονόητα.

Πιο συγκεκριμένα:

ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΩΝ ΤΕΜΠΩΝ

Για μια αναγέννηση της ψυχής και της Δημοκρατίας

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Η Ελλάδα πενθεί, εδώ και δεκαετίες. Και μέσα από το πένθος της, θυμάται. Στις ράγες των Τεμπών δεν χάθηκαν μόνο ζωές·

εκεί εκτροχιάστηκε κι ένα ολόκληρο σύστημα που είχε μάθει να θεωρεί την αναισθησία φυσιολογική. 

Το αίμα εκείνων των παιδιών αποκάλυψε τη ρωγμή — ανάμεσα στην εξουσία και την ευθύνη, ανάμεσα στο ατομικό και στο συλλογικό. 

Κι απ’ αυτή τη ρωγμή ξεπηδά σήμερα μια νέα φωνή:

η φωνή όσων αρνούνται να συνηθίσουν.

Αυτή η φωνή δεν ανήκει σε κόμμα, ανήκει στην καρδιά της κοινωνίας. Μιλά από τον πόνο, αλλά όχι με μίσος.

Μιλά με τρυφερότητα, αλλά χωρίς φόβο. Είναι η φωνή που λέει: ως εδώ. Όχι άλλη σιωπή. Όχι άλλη συνενοχή.

Όχι άλλο “έτσι είναι τα πράγματα”.

Θέλουμε μια Ελλάδα που να μπορεί να κοιτάζει τα παιδιά της στα μάτια —και να τους υπόσχεται αλήθεια, όχι ψέμα. Φροντίδα, όχι εγκατάλειψη. Αξιοπρέπεια, όχι επιβίωση.

Κι έτσι γεννιέται ένα κάλεσμά: 

ένα κάλεσμα για αναγέννηση της ψυχής και της Δημοκρατίας.

Τι σημαίνει αυτό;

1. ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ σε κάθε πόλη και χωριό, σε κάθε διαδικτυακή πλατφόρμα — κύτταρα δημοκρατίας και συμμετοχής, όπου ο πολίτης δεν είναι θεατής αλλά δημιουργός του δημόσιου λόγου.

Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΤΗΝ ΠΕΡΣΟΝΑ 

Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ 

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Ο Διονύσης Σαββόπουλος υπήρξε για δεκαετίες μια φωνή που συνόδευσε τη συλλογική ψυχή της Ελλάδας.

Στα τραγούδια του υπήρχε εκείνο το ρήγμα ανάμεσα στο ιερό και το καθημερινό, στο όνειρο και στην οδυνηρή συχνά πραγματικότητα, στη φλόγα της αμφισβήτησης και στη νοσταλγία της πατρίδας.

Ένα παιδί που τραγουδούσε με πάθος για ελευθερία — κι ένας ώριμος άνδρας που αργότερα έμαθε να μιλά με τη φωνή της ασφάλειας , της “σοβαρότητας”.

Ανάμεσά τους, ένας ολόκληρος λαός που "μεγάλωσε" μαζί του.

Αυτό το πέρασμα —από τον αυθεντικό Εαυτό στο Προσαρμοσμένο Εγώ— είναι μια ψυχοπολιτική διαδρομή που θυμίζει το δράμα της Περσόνας, όπως το περιέγραψε ο Carl Jung.

Η Περσόνα είναι η μάσκα που φοράμε για να ζούμε ανάμεσα στους άλλους· είναι απαραίτητη για την κοινωνική μας συμβίωση, αλλά θανάσιμη όταν ταυτιζόμαστε μαζί της.

Ο καλλιτέχνης που ξεκίνησε ως “φωνή της ψυχής” κινδυνεύει, μεγαλώνοντας, να γίνει “φωνή της εξουσίας” — όχι από κακία, αλλά από πνευματική κόπωση.

Η κοινωνία, που τον λάτρεψε ως σύμβολο αλήθειας, τον επιβραβεύει τώρα -ή τον λοιδορεί- για την “ωριμότητα” της συμμόρφωσης.

Η Συναλλακτική Ανάλυση του Eric Berne θα το έλεγε αλλιώς:

το Ελεύθερο Παιδί, που δημιουργεί, παίζει, εμπνέεται,

παραδίδει σταδιακά τη σκυτάλη στο Προσαρμοσμένο Παιδί,

εκείνο που έμαθε να συμμορφώνεται για να αγαπηθεί και να ανήκει.

Αυτή η εσωτερική σύγκρουση είναι ο πυρήνας της ανθρώπινης νεύρωσης. Ο Εαυτός ζητά αλήθεια, το Εγώ/προσαρμοσμένο παιδί ζητά ασφάλεια. Ο Εαυτός ψιθυρίζει: μίλα. Το Εγώ απαντά: θα σε απορρίψουν. Ο Εαυτός ονειρεύεται, το Εγώ μετράει. Ο Εαυτός θέλει να ζήσει, το Εγώ θέλει να ελέγχει. Και όσο η φωνή του Εγώ δυναμώνει, τόσο η ψυχή βυθίζεται στην αναισθησία.

Ο Εαυτός ζητά αλήθεια, βάθος, νόημα.

Το Εγώ/το προσαρμοσμένο παιδί θέλει ασφάλεια, έλεγχο, προβλεψιμότητα.

Ο Εαυτός λέει: “Πες αυτό που νιώθεις.”

Το Εγώ/το προσαρμοσμένο παιδί απαντά: “Θα χάσεις τη δουλειά σου.”

Ο Εαυτός ψιθυρίζει: “Άφησε τον θυμό σου να γίνει δημιουργία.”

Το Εγώ/το προσαρμοσμένο παιδί τρομάζει: “Θα γελάσουν μαζί σου.”

Όταν αυτή η εσωτερική μάχη κρατά πολύ, γεννιέται νεύρωση, κατάθλιψη, αποσύνδεση — όχι επειδή “πάθαμε κάτι”,

αλλά επειδή προδώσαμε τη ζωντάνια μας, την αυθεντικότητα μας. 

Συνεπώς ο Σαββόπουλος δεν πρόδωσε κανέναν- εκτός ίσως τον ίδιο τον εαυτό του, όπως και οι περισσότεροι 'άλλωστε-του εαυτού μου προφανώς μη εξαιρουμένου. 

Μάλλον, απλά, όπως τόσοι άλλοι, προσαρμόστηκε. 

ΠΟΙΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΕΤΑΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ;

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Τα Τέμπη, το μνημείο και η μάχη για το δικαίωμα της μνήμης

Η πρόσφατη "επανεγραφή" των ονομάτων των 57 θυμάτων των Τεμπών μπροστά στη Βουλή, μπροστά την απειλη «καθαρισμού» τους από τις αρχές, δεν είναι μια απλή πράξη συμβολισμού.

Είναι μια σύγκρουση για την κυριότητα της μνήμης. Γιατί, όποιος ελέγχει τη μνήμη, ελέγχει και το νόημα. Και όποιος ελέγχει το νόημα ελέγχει τη ζωή. 

Η μνήμη ως πεδίο εξουσίας.

Η κρατική εξουσία δεν διαχειρίζεται μόνο νόμους και πολιτικές·

διαχειρίζεται συμβολικά πεδία — τι θυμόμαστε, πώς το θυμόμαστε, ποιος δικαιούται να πενθεί δημόσια.

Συνεπώς ο απειλούμενος “καθαρισμός” των ονομάτων από το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη δεν είναι μια τεχνική πράξη συντήρησης, είναι μια πράξη ελέγχου της μνήμης και του πένθους.

Μια σιωπηρή υπενθύμιση ότι ακόμα και η μνήμη των νεκρών υπάγεται σε διοικητική αρμοδιότητα.

Όταν το κράτος αποφασίζει πότε, πού και με ποιον τρόπο επιτρέπεται η μνήμη, τότε η τραγωδία γίνεται διοικητικό αρχείο.

Το τραύμα δεν θεραπεύεται — απλώς καταχωρείται.

Η ΑΥΤΟΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ 13ΩΡΟΥ

Η ΑΥΤΟΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ 13ΩΡΟΥ: 

ΠΩΣ Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Η ψήφιση του 13ωρου δεν είναι απλώς ένα εργασιακό μέτρο.

Είναι, αν το δούμε με ψυχοπολιτικούς όρους, σύμπτωμα μιας συλλογικής εξουθένωσης που έχει κανονικοποιηθεί.

Η ελληνική κοινωνία, μετά από δεκαετίες κρίσεων, μνημονίων και ενοχών, έχει μάθει να μετρά την αξία της με το πόσο αντέχει — όχι με το πόσο ζει.

Αυτή η εσωτερικευμένη βία είναι το έδαφος όπου ανθίζει μια άλλη, πιο ύπουλη μορφή βίας: η ψευδαίσθηση της αυτοφροντίδας.

Το παράδοξο της αυτοφροντίδας μέσα σε ένα καθεστώς εξάντλησης.

Την ίδια στιγμή που η εργασία γίνεται ατελείωτη και ο χρόνος συρρικνώνεται, μας κατακλύζουν μηνύματα του τύπου:

«Μάθε να αγαπάς τον εαυτό σου»,

«Κάνε self-care»,

«Προστάτεψε τα όριά σου».

Όμως πώς μπορεί να υπάρξει φροντίδα, όταν δεν υπάρχει χρόνος; 

Πώς να θέσεις όρια, όταν κάθε όριο θεωρείται “αντιπαραγωγικό”;

Το 13ωρο δεν επιβάλλει μόνο υπερωρίες — επιβάλλει μια παραμόρφωση του φαντασιακού: ότι η αξία του ανθρώπου βρίσκεται στην αντοχή και στην επίδοση του.

Η φροντίδα γίνεται έτσι μια πολυτέλεια για λίγους ή, χειρότερα, ένα ακόμη καθήκον. Αν δεν “φροντίζεσαι”, φταις εσύ.

Αν εξαντλείσαι, σημαίνει πως δεν κάνεις αρκετή “ενδοσκόπηση”.

Αν καταρρέεις μέσα σου σημαίνει πως δεν έχει αρκετή "αυτογνωσία". 

Από το “burnout” στο “είσαι αδύναμος”.

ΤΟ ΥΠΑΡΞΙΑΚΟ ΜΑΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Όταν λέμε πως ένα λαός αντιμετωπίζει υπαρξιακό πρόβλημα, δεν μιλάμε απλώς για μια πολιτική ή οικονομική κρίση.

Μιλάμε για κάτι ριζικότερο: για τη διάρρηξη της σχέσης ενός λαού με το νόημα της ύπαρξής του.

1. Το υπαρξιακό πρόβλημα δεν είναι ζήτημα επιβίωσης, αλλά νοήματος.

Ένας Λαός μπορεί να επιβιώνει —να έχει κυβέρνηση, στρατό, ΑΕΠ και ΜΑΤ— κι ωστόσο να μην ξέρει γιατί υπάρχει. Να έχει χάσει το νήμα της συλλογικής του αφήγησης, το «γιατί» πίσω από το «ποιοι είμαστε». Και αυτό είναι το υπαρξιακό μας πρόβλημα: ότι συνεχίζουμε να κινούμαστε, αλλά χωρίς προσανατολισμό.

Όπως ένας άνθρωπος που ζει μηχανικά, ένας Λαός μπορεί να παραμένει ενεργός, μα να έχει χάσει το νόημα της ζωής του —

τη σύνδεση με τις αξίες, τη μνήμη, το όραμά του.

2. Η ταυτότητα αποσυνδέεται από το βίωμα

Ένας Λαός βρίσκεται σε υπαρξιακή κρίση όταν το “ποιοι είμαστε”

γίνεται κενό σύνθημα ή εμπορικό λογότυπο ή ολοσχερώς αγνοείται. Όταν η πολιτισμική του ταυτότητα δεν βιώνεται, αλλά απλώς επικαλείται. Όταν η παράδοση, η ιστορία, η πίστη, η γλώσσα — όλα μπορεί να παραμένουν, μα να λειτουργούν χωρίς ψυχή, σαν διαφημιστική βιτρίνα ενός κελύφους. Σαν "ένα πουκάμισο αδειανό"!

Ο δημόσιος διάλογος ως πολιτική παθολογία-Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Γράφει ο

ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗΣ*

Υπάρχει κάτι ανησυχητικό και βαθιά αποκαλυπτικό στον τρόπο με τον οποίο εκφέρεται ο δημόσιος λόγος στην Ελλάδα. Ο τόνος έχει υποκαταστήσει το περιεχόμενο, η ειρωνεία έχει εκτοπίσει την επιχειρηματολογία, η θεατρικότητα έχει πάρει τη θέση της ευθύνης. Δεν πρόκειται για απλή “ρητορική ένταση”, αλλά για ψυχοπολιτικό σύμπτωμα ενός συστήματος που μετρά την ισχύ με βάση το ποιος «τσιρίζει» πιο δυνατά, όχι ποιος σκέφτεται πιο βαθιά.

Αυτή η κουλτούρα λόγου εκδηλώνεται με διαφορετικές αποχρώσεις: άλλοτε ως αλαζονεία, άλλοτε ως μόνιμη αμυντική στάση, συχνά ως επιθετική ειρωνεία. Είναι ένας λόγος που δεν συνομιλεί — κυριαρχεί. Δεν ακούει — απαντά. Δεν επιδιώκει κατανόηση — επιδιώκει εντύπωση. Και πίσω από αυτή τη ρητορική υπερδιέγερση κρύβεται συχνά ένας συλλογικός μηχανισμός άμυνας: ο φόβος του να φανείς ευάλωτος, ο τρόμος του λάθους, η αγωνία της έκθεσης.

Στην πραγματικότητα, λοιπόν, δεν έχουμε να κάνουμε με «ισχυρές προσωπικότητες», αλλά με εύθραυστες περσόνες. Όταν το πολιτικό Εγώ διογκώνεται τόσο ώστε να καλύψει την έλλειψη εσωτερικής ασφάλειας, η δημόσια σκηνή μετατρέπεται σε αρένα ναρκισσισμού. Και το χειρότερο είναι ότι το κοινό, κουρασμένο από την απαξίωση και την ανεπάρκεια, αρχίζει να ταυτίζει την υπερβολή με τη δύναμη και την πρόκληση με τη διαύγεια.

Αυτό το φαινόμενο, όμως, δεν είναι “προσωπικό”. Είναι συστημικό. Αντικατοπτρίζει μια πολιτική κουλτούρα που επί δεκαετίες εκπαιδεύτηκε στο θέαμα, όχι στη συμμετοχή· στον μονόλογο, όχι στον διάλογο· στο φτηνό χειροκρότημα, όχι στην ευθύνη. Έτσι, ο δημόσιος λόγος χάνει τη θεραπευτική του διάσταση — δεν διαφωτίζει, δεν ενώνει, δεν θεραπεύει· απλώς θορυβεί.

ΟΠΟΥ ΛΕΙΠΕΙ Η ΨΥΧΗ, ΠΕΡΙΣΣΕΥΕΙ Ο ΦΘΟΝΟΣ.

Η Αληθινή Ελληνική Ταυτότητα που Αναδύεται

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Σε μια εποχή που ο Δυτικός κόσμος παραπαίει ανάμεσα στον κυνισμό και την ψευδαίσθηση προόδου — όπου οι άνθρωποι μετρούν τη ζωή με αποδόσεις, επιδόσεις και «like» — η Ελλάδα, μέσα από την πληγή των Τεμπών, ξαναθυμάται το αρχέγονο της πρόσωπο:

όχι εκείνο του καταναλωτή, αλλά του πολίτη, όχι του θεατή, αλλά του συμμετόχου, όχι του θύματος, αλλά του μάρτυρα της αλήθειας.

Όταν χιλιάδες άνθρωποι στέκονται στο Σύνταγμα, σιωπηλοί, με κεριά, χωρίς κομματικά σύμβολα, μόνο με τα πρόσωπά τους στραμμένα σε έναν πατέρα που πεινά για δικαιοσύνη, τότε κάτι αρχαίο ξυπνά.

Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ — Το πρόταγμα του Κινήματος των Τεμπών

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Κάθε τραύμα, ατομικό ή συλλογικό, αφήνει πίσω του όχι μόνο πόνο, αλλά και μια διάβρωση στην αυτοεικόνα· μια βαθιά αίσθηση ντροπής, σαν να είσαι εσύ το λάθος, όχι ό,τι σου συνέβη ή ακόμη περισσότερο ο κακοποιητής που σου το προκάλεσε.

Ο Λαός μας κουβαλάει σωρεία τέτοιων τραυμάτων: προδοσίες, εξαρτήσεις, ταπεινώσεις, καταστροφές, περιόδους όπου το κράτος λειτούργησε όχι ως προστάτης αλλά ως δεσμοφύλακας. Η ψυχή του λαού μας έχει τραυματιστεί από αιώνες «πατρωνίας» — πολιτικής, ξένης, θεσμικής. Κάθε τέτοιο βίωμα χαράζει μέσα μας τη φωνή του ανίκανου, του μικρού, του ανασφαλούς. Μας μαθαίνει να απολογούμαστε για την ύπαρξή μας, να περιμένουμε σωτήρες, να αποδεχόμαστε λιγότερα απ’ όσα αξίζουμε. Μας εκπαιδεύει να στρεφόμαστε με μίσος απέναντι στον ίδιο τον συλλογικό μας εαυτό, να απεχθανόμαστε τον ίδιο τον Λαό μας. 

Το Κίνημα των Τεμπών, γεννημένο από την πιο βαθιά πληγή —την απώλεια παιδιών σε ένα έγκλημα συστημικό— μπορεί να αναστρέψει αυτή την παρακαταθήκη. Γιατί μέσα στην κραυγή του πένθους δεν ζητά προνόμια, ζητά δικαιοσύνη, δεν εκλιπαρεί, διεκδικεί, δεν ζητά να ξεχάσει, αλλά να θυμηθεί.

Κι αυτή η αγωνιστική μνήμη είναι η απαρχή της εθνικής αυτοεκτίμησης.

Η αυτοεκτίμηση ενός λαού δεν είναι αλαζονεία ούτε εθνικισμός. Είναι η ικανότητα να πιστεύεις πως αξίζεις, ακόμη κι όταν έχεις κάνει λάθη. Είναι το να αναγνωρίζεις την ευθύνη σου χωρίς να την ταυτίζεις με ενοχή, να βλέπεις το σφάλμα όχι ως καταδίκη, αλλά ως πρόσκληση για ωρίμανση. Και αυτή η αυτοεκτίμηση αποτελεί το ισχυρότερο αντίδοτο ενάντια στην ενοχοποίηση, στη χειραγώγηση και εν τέλει στην υποταγή από τους μηχανισμούς του εξουσιαστικού συστήματος.

Το ιερό ως απειλή για την εξουσία!

 "Η κυρία Καρυστιανού δεν είναι πολιτική ταμπέλα, είναι αρχετυπική μάνα που πενθεί. Όταν τη χρησιμοποιείς σαν παραδειγματική απειλή, δείχνεις πόσο βαθιά έχεις χάσει την επαφή με το συλλογικό ασυνείδητο του λαού που υποτίθεται εκπροσωπείς...

...Κι εκεί φαίνεται πόσο κυνικά η πολιτική εξουσία, όχι μόνο αδιαφορεί, αλλά θέλει να καταλύσει την ιερότητα του πόνου επειδή την τρέμει σαν απειλή".

Αντώνης Ανδρουλιδάκης

"ΝΑ ΠΑΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΤΑ ΤΙΡΑΝΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΕΙΝΑΣ ΡΕ!"

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

"ΝΑ ΠΑΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΤΑ ΤΙΡΑΝΑ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΑΠΕΡΓΙΑ ΠΕΙΝΑΣ ΡΕ!"

Τρομάζει το κακόψυχο φαρμάκι, η τόση τοξικότητα, ο δηλητηριώδης κυνισμός, η «σκατοψυχιά» όπως το λέει ο λαός μας, απέναντι σε έναν πατέρα που ρισκάρει τη ζωή του για τη μνήμη του παιδιού του. 

Όμως δεν είναι απλή κακία· έχει βαθύτερες ψυχολογικές ρίζες, που συνδέονται με ατομικούς και συλλογικούς μηχανισμούς άμυνας.

Όταν κάποιος βλέπει την απόλυτη αλήθεια του πόνου μπροστά του, όπως στην περίπτωση ενός απεργού πείνας, απειλείται η δική του ψευδαίσθηση «κανονικότητας». Ο πιο εύκολος τρόπος να αντέξει είναι να την ακυρώσει, να γελοιοποιήσει, να μειώσει, να επιτεθεί. Είναι ένας τρόπος να προστατευτεί από το να νιώσει ενοχή ή ευθύνη. 

Η οδύνη του πατέρα λειτουργεί σαν καθρέφτης. Θυμίζει στον άλλον τη δική του ανυπαρξία, την αδυναμία να αντισταθεί, ή τα δικά του ανείπωτα κι ανεπεξέργαστα τραύματα. Για να μην έρθει σε επαφή με αυτά, τα «προβάλλει» στον πατέρα, χαρακτηρίζοντάς τον «γραφικό», «επικίνδυνο», ή «να πάει αλλού». Έτσι διώχνει το βάρος από πάνω του. 

Κι αν πεθάνει ο πατέρας

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Κι αν πεθάνει ο πατέρας

Αν πεθάνει ο πατέρας, μπορούν να κλείσουν όλη αυτή τη χώρα.

Να τη μεταφέρουν αλλού, να ξεβιδώσουν την Ακρόπολη,

να τυλίξουν τον γαλανό ουρανό της Αττικής και να τον φορτώσουν σε ένα φορτηγό.

Να σβήσουν το φως του ήλιου που τόσο αγαπάμε.

Μπορούν να πάρουν τα πάντα:

το πλακόστρωτο του Πικιώνη,

να αποσυνδέσουν τα Προπύλαια από τον Φιλοπάππου,

να κλέψουν τις καρυάτιδες που απόμειναν,

τα σπίτια, την άμμο, τον άνεμο,

την πλατεία στο Μοναστηράκι και την Παλιά Αγορά,

τα ώριμα καρπούζια, το χαλάζι,

τις επτά το βράδυ, τον Μάιο, τον Ιούνιο, τον Ιούλιο,

τον βασιλικό, τις μέλισσες, τη θάλασσα,

τα κολοκυθάκια και τα γεμιστά της μάνας μου.

Αν πεθάνει ο πατέρας, μπορούν να πάρουν κι άλλα:

τις αυλές, τις καρέκλες που έστηνε για να ξαποστάσει,

τις μυρωδιές του νυχτολούλουδου,

τις κουβέντες στο τραπέζι,

τα απογεύματα της Κυριακής,

τον επιτάφιο της Μ. Παρασκευής. 

Μπορούν να μαζέψουν ακόμη και τα μικρά, τα ασήμαντα:

τις σιωπές, το χτύπημα του κουταλιού στο ποτήρι,

το γέλιο των παιδιών.

H απεργία πείνας δείχνει την απελπισία απέναντι σε θεσμούς που κωφεύουν

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Η απεργία πείνας ενός γονιού που έχασε το παιδί του στα Τέμπη, είναι μια δραματική, σωματική έκφραση της συλλογικής μας πληγής. Είναι το σώμα ως τόπος μαρτυρίας. Το ίδιο το σώμα του πατέρα  μετατρέπεται σε φορέα μνήμης και διαμαρτυρίας! Μήπως και ακουστεί η οδύνη!

Η απεργία πείνας δεν είναι απλώς μια ατομική πράξη· είναι σωματική θυσία που φωνάζει εκεί που οι θεσμοί σιωπούν. Ο γονιός βάζει το σώμα του στη θέση του παιδιού: «Αν εσείς ξεχάσατε, εγώ θα χαράξω τη μνήμη στο ίδιο μου το κορμί».

Η απεργία πείνας γίνεται έτσι «τελετουργία διαμαρτυρίας», που απευθύνεται όχι μόνο στο κράτος ή στους θεσμούς που σιωπούν (κόμματα, συνδικάτα, κινήματα) αλλά σε όλη την κοινωνία.

Είναι μια κραυγή: «Αν δεν δώσετε δικαιοσύνη, θα αναγκαστείτε να δείτε το δικό μου σώμα να συντρίβεται».

Πρόκειται για μια πλήρη ηθική αντιστροφή, καθώς η απεργία πείνας αντιστρέφει τον ρόλο του αδύναμου: