Ο δυτικός πολιτισμός των μοναχικών ατόμων ψηλαφεί, νομίζω, το υπαρξιακό του τέλος.

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Πρόκειται για έναν πολιτισμό που γεννήθηκε γερασμένος, σαν εκείνη την Απίστευτη Ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον. 

Ο δυτικός πολιτισμός, γεννημένος απ' την λεηλατημένη μήτρα της Ανατολής, έκανε εδώ και πέντε έξι αιώνες ό,τι μπορούσε για να ανακόψει την νηπιοποίηση του, να σταματήσει την βοερή ροή του χρόνου προς την ανυπαρξία του.

 Φόρεσε μάσκες νεότητας, λούστηκε στο αίμα των εγκλημάτων του, πούλησε χάντρες  γνώσης και τεχνικής, έφτυσε το πνεύμα και την ιερότητα. Εις μάτην! 

Ο χρόνος δεν σταματούσε με τίποτα. Έβγαλε άπειρες φωτογραφίες, πρόβαλε χιλιάδες χιλιόμετρα φιλμ, τύπωσε δισεκατομμύρια εγχειρίδια αυτοβοήθειας, προσπαθώντας εν απογνώσει να φρενάρει την φορά του προς τον αμετάκλητο τοίχο του μέλλοντος. 'Ετρεξε να προλάβει το τέλος του χρόνου, μες στην ναρκισσιστική αυταπάτη του.

Ο ήλιος ανατέλλει πρώτα γι' αυτούς που είναι όρθιοι

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Σε τούτα τα μέρη, εδώ και αιώνες, ο ήλιος ανατέλλει πρώτα γι' αυτούς που είναι όρθιοι κι ύστερα γι αυτούς που είναι γονατιστοί.

 

Αυτή την αλήθεια τη γνωρίζει ο Λαός μας καλά. Γι' αυτό και δεν τίμησε ποτέ πραγματικά μες στη ψυχή του όσους διάλεξαν να ζήσουν στη βολική σκιά του γονατιστού-όσο κι αν αυτή η βολή έγινε κυρίαρχη ιδεολογία. 

Στη συλλογική μας διαδρομή των τελευταίων 200 χρόνων αυτή η βολική σκιά του γονατιστού αναγνωρίστηκε και έφτασε ως τα ύπατα κοινωνικά αξιώματα, αλλά στη λαϊκή ψυχή περιφρονήθηκε όσο τίποτα άλλο. 

Στη σημερινή συγκυρία που η "βολική σκιά" μπορεί να φτιασιδώνεται και να το "παίζει" μετριοπάθεια, σεβασμός, φρονιμάδα, θεσμός ή ακόμη και επανάσταση αγωνιώντας μπας και πιάσει μια θέση στον ήλιο, η όρθια στάση ανθρώπων σαν την κυρία Καρυστιανού δεν μπορεί ούτε να κρυφτεί, ούτε να υποτιμηθεί από τους γνωστούς γονατιστούς που δεν φτάνουν ούτε στο δαχτυλάκι της αταλάντευτης αγωνιστικότητας της. 

Η όρθια στάση της γυναίκας αυτής απλά φωτίζει εκ νέου το γονάτισμα τους στη σκιά και το θράσος τους να μιλάνε για την ανεπάρκεια του όρθιου.

ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΤΕΜΠΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΗΤΤΗΤΟ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Βρίσκουμε και πάλι το χαμένο συλλογικό πλαίσιο αναφοράς μας, την κοινή οπτική μας, δηλαδή τον κοινό τρόπο ιεράρχισης των αναγκών μας και μαζί βρίσκουμε και πάλι τις μεγάλες συλλογικές αφηγήσεις μας, την Ιστορία μας. 

Όλες οι αφηγήσεις του Λαού μας, από την μυθοπλασία του μέχρι τις σπουδαίες ιστορικές στιγμές της αντίστασης του, ολόκληρη η συμβολική ζωή μας, που λοιδωρήθηκε και περιφρονήθηκε τα προηγούμενα χρόνια ανακαλύπτονται εκ νέου. Συμβολική αφετηρία υπήρξε η συναυλία, το κοινά μοιρασμένο πένθος, η γιορτή της κοινής μας οδύνης, στο Καλλιμάρμαρο τον Οκτώβρη του 2024. 

Οι παλιές ενοποιητικές συλλογικές Σημασίες του Λαού μας, η σχέση μας με την Ελευθερία, τον Θάνατο, τη Μοναξιά/Σχέση/αίσθηση του "ανήκειν" και το Νόημα της ζωής, ξαναβρίσκουν τώρα το λησμονημένο περιεχόμενο τους και φορούν και πάλι τα καλά τους ρούχα. Τα αρχέτυπα της Μητέρας και του αγαπημένου παιδιού, αλλά και ο σεβασμός στο θάνατο και στο νεκρό σώμα έχουν ενεργοποιηθεί. 

Ταυτόχρονα μπαίνει οριστικό τέρμα στη χρόνια ενοχοποίηση του Λαού μας. 

ΠΙΘΑΝΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Για όσους ακόμη και σήμερα, ύστερα από την μεγαλειώδη παρουσία του Λαού μας, επιμένουν "να βιώνουν μια ζοφερή εικόνα για το μέλλον" σε συνδυασμό με το "σύνδρομο ελλείμματος εμπιστοσύνης/δυσπιστίας" στον διπλανό τους, επισημαίνω ότι ακριβώς αυτά είναι δύο από τα συμπτώματα του Συλλογικού Τραύματος. 

Από το Τραύμα τους, μέσα από το φίλτρο του τραύματος τους, μιλούν δηλαδή, δίχως να έχουν επίγνωση αυτής της επιρροής.

Προφανώς, δεν σημαίνει αυτό πως όλα είναι ρόδινα και πως ξεφνικά όλα θα αλλάξουνε με μαγικό τρόπο.

Ούτε σημαίνει πως πρέπει να πέσουμε στην παγίδα της υπερ-θετικότητας και της μαγικής σκέψης που φαντάζεται τις ευχές για πραγματικότητα.  

Συνεπώς είναι κρίσιμο στη φάση αυτή να μας επιτρέψουμε να αντιληφθούμε το Τραύμα των Τεμπών ως τον διεγερτικό και κινητοποιητικό παράγοντα για την ανθρώπινη δράση, η οποία μέσω της αντιμετώπισης και της υπέρβασης του τραύματος συμβάλλει στη «μορφογένεση του πολιτισμού» (Archer 1986). 

ΠΡΟΣ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΥ ΜΑΣ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2018 που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychology, η επεξεργασία/"θεραπεία" του συλλογικού τραύματος είναι μια «δυναμική κοινωνική ψυχολογική διαδικασία που είναι αφιερωμένη κυρίως στην κατασκευή του νοήματος». 

Με άλλα λόγια, το συλλογικό νόημα «κατασκευάζεται» από τις προσπάθειες των ανθρώπων να κατανοήσουν και να ενοποιήσουν τα τραυματικά γεγονότα που τους συνέβησαν.

Και εδώ ακριβώς είναι το πρόβλημα στη χώρα μας σήμερα. Έχει διακοπεί όχι μόνο η επεξεργασία, αλλά ακόμη και η στοιχειώδης επίγνωση του συλλογικού μας τραύματος. Για την ακρίβεια, θα έλεγα πως το Συλλογικό Τραύμα αποσιωπάται, είναι καταδικασμένο στη χειρότερη μορφή καταστολής: στη σιωπή! Σιγά-σιγά, αδιόρατα, η επεξεργασία του Τραύματος, η διαδικασία δηλαδή που θα έδινε νόημα στη συλλογική μας ύπαρξη δεν επιτράπηκε. Και δεν επιτράπηκε καθως το Συλλογικό Τραύμα λοιδορήθηκε, ενοχοποιήθηκε, περιφρονήθηκε και ευτελίστηκε.

Για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτή η αποτροπή επεξεργασίας του τραύματος είναι σαν στο ατομικό επίπεδο μια γυναίκα που έχει κακοποιηθεί να καταδικάζεται να σωπάσει το τραύμα της, να λοιδορείται για την οδύνη της και να ορίζεται και από πάνω ως υπεύθυνη για την κακοποίηση της. Το ενοχοποιητικό «όλοι μαζί τα φάγαμε» ή «τέτοιος λαός που είμαστε αυτά μας αξίζουν» ή το ακόμη πιο εξωφρενικό, που ακούσαμε τελευταία, «όλοι μαζί τους σκοτώσαμε», υποδεικνύουν ακριβώς αυτόν τον μηχανισμό διακοπής της επεξεργασίας ή ακόμη και άρνησης του τραύματος.

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ Σ' ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ ΠΟΥ ΠΕΘΑΙΝΕΙ.

...Ο ακραίος ανταγωνισμός και ατομικισμός, η από-ιεροποίηση του ανθρώπινου προσώπου, η κατάρρευση των πάσης φύσεων δεσμών-συνδέσεων, τα ελλείμματα ενσυναίσθησης, ο συναισθηματικός ακρωτηριασμός και η αποθέωση του εργαλειακού ορθολογισμού, ο μονοδιάστατος υπαρξιακός προσανατολισμός προς την με κάθε τρόπο επιτυχία, η καθημερινή κοινωνική επιβράβευση της αντικοινωνικής ψυχοπαθολογίας, η αδυναμία αποδοχής της αβεβαιότητας, η άρνηση της συνυφασμένης με την ανθρώπινη ύπαρξη οδύνης, η ολοσχερής απουσία της πνευματικότητας, η εικονοποίηση της ύπαρξης, είναι μόνο μερικοί από τους παράγοντες που συγκροτούν αυτό το βραχώδες και ανήλιο περιβάλλον που μας δηλητηριάζει. Και είναι καιρός να το αποδεχτούμε για να το αλλάξουμε....

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Στις Η.Π.Α., την πλουσιότερη  χώρα στην ανθρώπινη ιστορία, στο κέντρο του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού συστήματος, εκεί όπου η επιτυχία αποτελεί την κυρίαρχη κοινωνική επιταγή, το 60% των ενηλίκων υποφέρουν από χρόνιες ασθένειες όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση ή ο διαβήτης, ενώ το 40% υποφέρει από δύο ή περισσότερες ανάλογες ασθένειες.

Περίπου το 70% των Αμερικανών λαμβάνει κάποιου είδους συνταγογραφούμενη φαρμακευτική αγωγή, ενώ ιδιαίτερα για τις γυναίκες παρατηρείται ένας δυσανάλογα αυξανόμενος επιπολασμός των αυτοάνοσων νοσημάτων όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας. Στους νέους παρατηρείται επίσης αύξηση των καρκίνων που δεν σχετίζονται με το κάπνισμα.

Σε πολλές χώρες επίσης αυξάνονται οι δείκτες της παχυσαρκίας, με τους πολλαπλούς κινδύνους για την υγεία που αυτό συνεπάγεται. Ειδικότερα στις Η.Π.Α. το 30% των ενηλίκων εκπληρώνει τα κριτήρια καθορισμού της παχυσαρκίας. Στο Μεξικό, που προφανώς ζήλεψε τους βόρειους γείτονες του, κάθε διαγιγνώσκονται με διαβήτη 38 Μεξικανοί. Και  χάρις στην παγκοσμιοποίηση, η Ασία δεν πάει πίσω. Όπως διαπιστώνει καθηγητής της Υγείας του Παιδιού στο Πεκίνο, «η Κίνα εισήλθε στην εποχή της παχυσαρκίας. Η ταχύτητα ανάπτυξης είναι πραγματικά σοκαριστική!». 

Οδηγίες για αλλαγές το νέο έτος

Αν δεν σας άρεσε το 2024...

Ευχές για 

ΑΛΛΑΓΗ, ΑΛΛΑΓΗ... 

όπως φωνάζαμε τη δεκαετία του '80

Για να γίνει θέλει δουλειά πολλή...

Με τζούρες ΝΤΡΟΠΗΣ,

αρκετή ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ και ντοπάρισμα ανθρώπινης ΟΙΚΕΙΟΤΗΤΑΣ - ΖΕΣΤΑΣΙΑΣ...

ΟΡΓΑΝΩΘΕΙΤΕ...

Κ Α Λ Η  Χ Ρ Ο Ν Ι Α!

Όπως μας εύχεται ο Αντώνης Ανδρουλιδάκης 

"...Αν πάλι θέλεις μια μεγάλη αλλαγή στη χώρα χρειάζεται να προσθέσεις μια μεγάλη τζούρα ντροπής, μερικές κουταλιές αξιοπρέπεια, μισό λίτρο ζεστασιάς και οικειότητας και ένα λίτρο οργάνωσης.."

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Οι περισσότερες σπουδαίες αλλαγές που υποσχόμαστε στον εαυτό μας, με την ευκαιρία αλλαγής κάθε χρονιάς, κρατούν συνήθως -αν ξεκινήσουν 🙂 - μέχρι το τέλος του Γενάρη ή λίγο πιο μετά, οπότε ξεχνιούνται και περιμένουν εκ νέου τις ευχές της επόμενης χρονιάς. 

Κι αυτό γιατί δεν ξέρουμε -αυτό που γνωρίζουν καλά όλες οι μεγάλες πολυεθνικές- πως ο εγκέφαλος μας (και) για να αλλάξει χρειάζεται Ευκολία και Συνήθεια.  Το Netflix και οι σειρές του, για παράδειγμα, το ξέρουν πιο καλά απ' όλους μας.  

Η αλλαγή χρειάζεται μικρά βήματα "κουμπωμένα δίπλα" σε μια ήδη υπάρχουσα εδραιωμένη συνήθεια. 

Όπως θα έλεγε και ο θείος Κάρολος, οι μεγάλες ποιοτικές αλλαγές είναι αποτέλεσμα ενός αθροίσματος μικρών ποσοτικών αλλαγών. 

Αυτό δεν σημαίνει πως δεν συμβαίνουν και άλματα αλλαγής των ανθρώπων, μόνο που αυτό είναι συνήθως συνέπεια μεγάλων απωλειών στη ζωη τους. 

Οπότε αν θελεις μια σπουδαία αλλαγή για την χρονιά που έρχεται μπορείς να εντάξεις στην καθημερινότητα σου μόλις 5 λεπτά απ' αυτήν την καινούργια κατάσταση σαν συνέχεια μιας δραστηριότητας που ήδη υπάρχει.

Καλά Χριστούγεννα...

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Κάθε χρονιά, όλο και πιο πολύ, τα Χριστούγεννα μου μοιάζουν μ' ένα άδειο κέλυφος, ένα κέλυφος δίχως ψαχνό. 

Σαν Χριστούγεννα δίχως Χριστό και δίχως καμιά γέννα. 

Και γι' αυτό ίσως φτιασιδώνεται, κάθε χρονιά, η θεαματική τους συσκευασία.  

Κάτι σαν ένα αδειανό πακέττο, τυλιγμένο σε γυαλιστερή συσκευασία, που η αρχική χαρά του ανοίγματος του συνοδεύεται πάντα από την ματαίωση της διαπίστωσης του κενού. 

Οι φίλοι μου λένε πως γερνώ και γκρινιάζω. Ίσως και να έχουν δίκιο.  

Όμως εγώ επιμένω να βλέπω πως οι πόλεις φωτίζονται για να κρύψουν τα σκοτάδια μας. 

Τα στολίδια μας θαμπώνουν ίσα για να κρύψουν την οδύνη μας. 

Οι κάθε λογής βουλιμίες μας απλά ανακουφίζουν προσωρινά την συναισθηματική μας απομόνωση. 

Κι οι γιορταστικές παρέες γίνονται ευκαιρίες συνάντησης μονάχα των οθονών μας. 

Αν το καλοσκεφτείς μονάχα οι οθόνες μας είναι συνδεδεμένες. 

Οι άνθρωποι παραμένουμε ασύνδετοι, άσχετοι, σαν χελώνες κλεισμένοι μέσα στα καβούκια μας.  

Κάποια μελλοντική γενιά θα παρατηρεί έκπληκτη τα Χριστούγεννα σε κάποιο φουτουριστικό μουσείο. 

Τι κάναν στον εαυτό τους αυτοί οι μαλάκες, θα σκέφτονται οι πιτσιρικάδες του μέλλοντος. 

Η ΤΥΡΑΝΝΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Μια από τις μεγαλύτερες παραδοξότητες του πολιτισμού μας είναι ότι άνθρωποι που απελευθερώθηκαν από τις δεισιδαιμονίες της "πίστης" σε "κάτι ανώτερο", υποδουλώθηκαν στην πίστη της επιτυχίας. Στην πίστη δηλαδή ότι με τον διαρκή αγώνα θα φτάσουμε στην απόλυτη κατάσταση της τελειότητας.

Ένα διαρκές αίσθημα προόδου μας κρατά σε εγρήγορση και όλο φανταζόμαστε ένα τέλος όπου θα μπορούμε τελικά να χαλαρώσουμε και να απολαύσουμε τη ζωή μας. Λες και η φαντασίωση ενός μελλοντικού χρόνου απελευθέρωσης στην παρούσα ζωή, αντικατέστησε την μεσσιανική αντίληψη ενός παραδείσου στην μετά θάνατον ζωή. 

Ο παράδεισος βρίσκεται στη συνεχή επιτυχία, στη διαρκή επίδοση, στο επίτευγμα και η κόλαση είναι απλά η συνέπεια της αποτυχίας. 

Όμως, τι κρίμα, αυτή η κατάσταση ηρεμίας, το τέλος του αγώνα της επιτυχίας, δεν έρχεται ποτέ, αφού ακόμη κι αν έρθει οι άνθρωποι βρίσκουμε το πιο συχνά κάποια άλλη επιτυχία για να τρέξουμε γι΄αυτήν. Γιατί κατά βάθος νοιώθουμε άνετα μονάχα όταν κυνηγάμε μια κάποια επιτυχία/επίδοση. 

Ένας πολιτισμός που φαντάστηκε το Θεό σαν έναν τιμωρητικό τύραννο, ξεμπέρδεψε μαζί του αντικαθιστώντας τον με την τυραννία της ατομικής επιτυχίας.  

Και είναι πράγματι θεϊκή τυραννία -γιατί έχει ακατάβλητη ισχύ- η καταναγκαστική εργασιομανία, η τελειοθηρία, η μονομανία απόκτησης κύρους, κοινωνικής αναγνώρισης, πλούτου ή ομορφιάς. 

Πόση ντροπή κλειδώνει τις ψυχές των ανθρώπων του καιρού μας κάθε φορά που δεν καταφέρνουμε να ανταποκριθούμε σ' αυτές τις ανελαστικές προσδοκίες μας! Πότε είπαμε στ' αλήθεια στον καημένο τον εαυτό μας ότι είμαστε ικανοποιημένοι απ' αυτόν!    

To δώρο της σχέσης

από Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Τι εί­ναι αυτό το βι­βλίο;

Κά­πως έτσι, αν σή­μερα θέτω στον ε­αυτό μου το ε­ρώ­τημα γι­ατί έ­γραψα αυτό το βι­βλίο, η α­πάν­τηση βρί­σκε­ται σ’ αυτή την προ­σω­πική ι­στο­ρία που μό­λις κα­τέ­θεσα –με μια δόση συ­στο­λής ο­μο­λογώ. Αυτή η βι­ω­μένη εμ­πει­ρία που μπο­ρεί και α­πο­κα­λύ­πτε­ται, που μοι­ρά­ζε­ται και «κοι­νω­νεί­ται», εί­ναι πάντα μια ευ­και­ρία, μια κλήση για Σχέση. Εί­ναι μια ευ­α­λω­τό­τητα που δεν κοι­τάει να κρυ­φτεί, αλλά ψά­χνει να βρει τον χώρο να ε­κτε­θεί και να μι­λή­σει. Όχι α­πλά για ν’ α­να­κου­φι­στεί, αλλά για ν’ α­πο­κα­τα­στα­θεί σ’ αυτό που πρα­γμα­τικά εί­ναι: σε Δύ­ναμη.

Να, λοι­πόν, ο κατ’ αρ­χήν σκο­πός αυ­τού του βι­βλίου: να υ­πο­στη­ρί­ξει την α­πο­κα­τά­σταση της τόσο υ­πο­τι­μη­μέ­νης αν­θρώ­πι­νης, υ­παρ­ξι­α­κής ευ­θραυ­στό­τη­τάς μας μέσα από την εμ­πει­ρία της Σχέ­σης. Πιο συγ­κε­κρι­μένα, ό­πως φαί­νε­ται κι από τον υ­πό­τιτλο, έ­χει σκοπό να σε βο­η­θή­σει να χα­ρείς το δώρο της σχέ­σης, αλλά και να το χα­ρί­σεις στους α­γα­πη­μέ­νους σου άλ­λους. Υ­πάρ­χει ό­μως και μια, μάλ­λον α­δι­ό­ρατη, πο­λι­τική σκο­πι­μό­τητα. Κα­θώς στο συλ­λο­γικό πε­δίο η δύ­ναμη του κυ­ρί­αρ­χου οι­κο­νο­μικο-πο­λι­τικο-κοι­νω­νι­κού συ­στή­μα­τος έγ­κει­ται στην ι­κα­νό­τητά του να δι­α­λύει τις σχέ­σεις, ε­ξα­το­μι­κεύ­ον­τας με α­κραίο τρόπο την αν­θρώ­πινη ύ­παρξη και «που­λών­τας» τη μη-σύν­δεση ως α­νε­ξαρ­τη­σία-δή­θεν ε­λευ­θε­ρία, η α­πο­κα­τά­σταση των Σχέ­σεων ί­σως και να εί­ναι μια βα­θιά πο­λι­τική ε­πα­να­στα­τική πράξη!

Από την άλλη, στο ε­ρώ­τημα τι εί­ναι αυτό το βι­βλίο, θα έ­λεγα κά­πως ί­σως «ποι­η­τικά» ότι όσο κι αν θέλω να μι­λάει για τη Σχέση, νο­μίζω πως τε­λικά μι­λάει α­πλώς για φύλλα, τα φύλλα ε­νός δέν­τρου που χρό­νια τώρα με­γα­λώ­νει μέσα στον κα­θένα μας. Στους κύ­κλους των ε­πο­χών του το δέντρο ρί­χνει τα φύλλα του, άλλα ξερά και κί­τρινα κι άλλα α­κόμη ζω­ηρά και πρά­σινα. Άλλα ώ­ριμα κι άλλα ά­γουρα α­κόμη συ­νω­θούν­ται στη σκιά του και μέ­χρι κά­ποιος ά­νε­μος να τα πά­ρει, μπο­ρείς να κα­τα­λά­βεις πως εί­ναι φύλλα του συγ­κε­κρι­μέ­νου δέν­τρου.

Αν νοιώθεις υπερφορτωμένος με ευθύνες.

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Αν νοιώθεις υπερφορτωμένος με ευθύνες.

Αν νοιώθεις στερημένος από την χαρά και το "παιχνίδι"

Αν είσαι εξαιρετικά ευαίσθητος στα λάθη σου και σου ασκείς έντονη κριτική γι' αυτά, αναζητώντας διαρκώς το τέλειο.

Αν νοιώθεις ένοχος κάθε φορά που χαλαρώνεις ή διασκεδάζεις.

Αν έχεις μάθει να σχολιάζεις τα άλλα μέλη της οικογένειας σου και όλο καλείσαι να πάρεις το μέρος κάποιου.

Αν νοιώθεις υπεύθυνος για τα συναισθήματα των άλλων.

Αν φοβάσαι μην τυχόν δεν είσαι αρεστός στους άλλους.

Αν είσαι ο "ειρηνοποιός" στην οικογένεια ή στη δουλειά σου.

Αν έχεις μάθει να παρακαλάς τους άλλους, αγνοώντας τις δικές σου ανάγκες.

Αν νοιώθεις ότι  μόνο εσύ "υπάρχεις" για τον εαυτό σου και τις ανάγκες σου.

Αν νοιώθεις πως συχνά μπαίνεις στη θέση του Σωτήρα των άλλων.

Όλα αυτά συμβαίνουν σήμερα, μάλλον, γιατί όταν ήσουν παιδί γονεϊκοποιήθηκες. 

"Βασίλη κάτσε φρόνιμα να γίνεις νοικοκύρης".

Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Όπως ορίζει ο Γιούνγκ, η ψυχή μας διαμορφώνεται σημαντικά από το ιστορικό πλαίσιο, την γονεϊκή επιρροή και τους κοινωνικούς κανόνες που είναι βαθιά ριζωμένοι και επηρεάζουν την ψυχολογική μας ανάπτυξη.  

Στον ελληνικό χώρο, στο συλλογικό μας ασυνείδητο, ιδιαίτερα μετά τη συλλογική εμπειρία της ηττημένης Εθνικής αντίστασης και της ματαίωσης που βίωσαν οι άνθρωποι που συμμετείχαν σ' αυτήν, ένα νέο αρχέτυπο θρονιάστηκε για τα καλά στο συλλογικό μας ασυνείδητο. Το αρχέτυπο του Φρόνιμου, του συμμορφωμένου, του "Βασίλη κάτσε φρόνιμα να γίνεις νοικοκύρης". 

Βασικός κινητήρας αυτής της συμμόρφωσης, "υπαρξιακό" κίνητρο, έγινε έκτοτε ο Φόβος και, ως εκ τούτου, συνήθης συμπεριφορά η υποταγή, η με κάθε τρόπο αποφυγή της σύγκρουσης-ακόμη και στις περιπτώσεις υπεράσπισης των θεμελιακών αναγκών του εαυτού.

Το Αρχέτυπο του Φρόνιμου διατρέχει, επηρεάζει καθοριστικά, αλλά και αναπαράγεται και στους τρείς γιουνγκιανούς παράγοντες διαμόρφωσης της "ελληνικής ψυχής": στο ιστορικό πλαίσιο, στην γονεϊκή επιρροή και στους κοινωνικούς κανόνες. 

"ΚΑΛΗ ΣΑΣ ΑΠΟΛΑΥΣΗ"

Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Στην διάρκεια της -οπωσδήποτε μακρόσυρτης εφηβείας μου- με είχε συνεπάρει εκείνο το σύνθημα που έλεγε "οπλίστε τις επιθυμίες σας, πλησιάζει η ώρα των απολαύσεων!"

Στεκόμουν κι εγώ εκεί, με το όπλο των επιθυμιών παρά πόδα, αναμένοντας αυτή την άτιμη την ώρα των απολαύσεων που όμως έμοιαζε να μην ερχόταν ποτέ. 

Οι επιθυμίες μου στέκονταν εν πολλοίς ματαιωμένες και οι συναντήσεις μου με την απόλαυση έφταναν μόνο ως εκείνο το κακόηχο "καλή σας απόλαυση" που μας εύχονταν οι, εκπαιδευμένοι στο αγγλοσαξονικό "enjoy", σερβιτόροι στα χιπστερομάγαζα της πλατείας Αγ. Ειρήνης. 

Και κάπως έτσι πηγαίναμε σιγά σιγά από το "Καλή Παναγιά", στο "Καλή Ανοσία" και στο "Καλή σας Απόλαυση". 

Στην μάχη της με την οδύνη, τον πόνο, την αρνητικότητα, η απόλαυση, η με κάθε τρόπο θετικότητα, η ηδονιστική αρχή του Freud, είχε νικήσει κατά κράτος. 

Το νέο παλλαϊκό αίτημα είχε γίνει η απόλαυση. 

Και επειδή απόλαυση και πόνος φαίνεται πως δεν πάνε μαζί -εκτός κι αν ο μαζοχισμός σου κλείνει πονηρά το μάτι- το αίτημα της απόλαυσης έγινε στην πραγματικότητα αίτημα αποφυγής του πόνου. 

Κατάφεραν να μας πείσουν ότι όλα αυτά τα τραγικά που συμβαίνουν μας αξίζουν ως η δίκαιη τιμωρία μας γι' αυτό που μας έπεισαν ότι είμαστε...

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Το χειρότερο όλων είναι ότι μεγάλο μέρος του λαού μας αντιλαμβάνεται τις επαναλαμβανόμενες καταστροφές, φωτιές, πλημμύρες, συγκρούσεις τραίνων, διάλυση του κρατικού μηχνισμού και της ασφάλειας των πολιτών, ως περίπου αναπόφευκτες φυσικές καταστροφές ή κάποιου είδους αναπότρπετα φυσικά φαινόμενα. 

Και δεν είναι μόνο τα κυρίαρχα media που έχουν διαδραμματίσει κρίσιμο ρόλο στην διαμόρφωση αυτής της ψευδούς αντίληψης/συλλογικής αναπαράστασης. 

Είναι και μεγάλο μέρος του πολιτικού συστήματος, των ακαδημαϊκών, των διανοοουμένων, των δημοσιογράφων και όσων έχουν δημόσιο λόγο που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο καλλιεργούν εδώ και χρόνια το βαθύ αίσθημα ανεπάρκειας και αβοηθησίας του Λαού μας, πάνω στο οποίο εδράζεται η ψευδής αναπαράσταση της αναπόφευκτης καταστροφής. 

Είναι επίσης η ενοχοποιητική κοινωνική μηχανική ότι "τέτοιοι που είμαστε, αυτά μας αξίζουν" που νομιμοποιεί με έναν ηθικιστικό τρόπο την καταστροφή ως την εύλογη και δίκαιη τιμωρία για την ανεπάρκεια μας. 

Για να αντιληφθεί κανείς τον παραλογισμό του όλου πράγματος ας σκεφτούμε την αναλογία μιας γυναίκας που έχει κατ' επανάληψιν κακοποιηθεί και η οποία μέσα από ένα περίπλοκο δίκτυο ενοχοποίησης διαμορφώνει την αντίληψη ότι ο βιασμός της ήταν ακόμη ένα φυσικό φαινόμενο το οποίο μάλιστα "τέτοια που είναι" της αξίζει.    

Εύλογα θα εξανίσταται κανείς μπροστά σ' έναν τέτοιο εξωφρενικό παραλογισμό, εύλογα θα οργιζόταν για την κατάφωρη αδικία και την εκ νέου κακοποίηση της γυναίκας. 

Γιατί όμως δεν υπάρχει η αντίστοιχη αντίδραση στο συλλογικό πεδίο με τους κατ' επανάληψιν βιασμούς της Ελληνικής κοινωνίας; 

Εθνικισμός είναι να μισείς τις πατρίδες των Άλλων. 

Αυτο-αποικισμός είναι να μισείς τη δικιά σου πατρίδα, που σημαίνει να υιοθετείς την ελιτίστικη άποψη του αποικιοκράτη για σένα και τον τόπο σου.

Και αυτό δεν είναι αντι-φασισμός, αυτοηττώμενος μαζοχισμός είναι.

Αντώνης Ανδρουλιδάκης 

Φωτιές παντού, Φως πουθενά!

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

Αναζητώντας στο συμβολικό πεδίο, στο συλλογικό μας ασυνείδητο, μια ψυχανάλυση της Φωτιάς που κατακαίει τον Τ(ρ)όπο μας, νομίζω πως οι Ελληνες του καιρού μας σκοντάψαμε και παγιδευτήκαμε και στις δυο πανίσχυρες δυνάμεις/πειρασμούς που έχει να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος στο δρόμο του για το κοινωνικό Φως.   

Από τη μία τη δύναμη της ψυχρής οξύνειας, της υλικής σκληρότητας, της αποπνευματοποιημένης διάνοιας, της σκέτης φωτιάς δηλαδή.   

Κι από την άλλη τη δύναμη της φαινομενικής πνευματικότητας, του παραπλανητικού εικονικού φωτός, της φωτιάς που παριστάνει το φως. 

Στο πολιτικό πεδίο εμφανίζονται και οι δυο αυτές δυνάμεις: η υλική σκληρότητα του νεοφιλελευθερισμού από την μιά και το παραπλανητικό φως της δικαιωματικής "αριστεράς" από την άλλη. 

Το συλλογικό μας ασυνείδητο διχάζεται, κόβεται και διαλύεται ανάμεσα στις δυο αυτές φαινομενικά αντικρουόμενες δυνάμεις/δρόμους, που όμως και οι δυο καταλήγουν στη φωτιά.

Φωτιές παντού, Φως πουθενά! 

Κάηκε η ψυχή μας αναμεταξύ ανάλγητης σκληρότητας και φροντιστικού παραμυθιάσματος.

ΠΗΓΗ:https://www.facebook.com/share/4fc1j5QKse85U8SW/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Το μόνο που επιτρέπεται είναι μια Βρυξελλιώτική φαντασίωση, μια αποφυγή του Τραύματος ή μια εθελόδουλη μειονεκτική υποταγή στην ανέραστη κορεκτίλα της Δύσης.

Η εξαιρετική προσέγγιση του Αντώνη Ανδρουλιδάκη  με αφορμή τη διαμάχη που ξεκίνησε για το έργο του Μ. Καραγάτση και την πολιτική ορθότητα που μας κυκλώνει από παντού.

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

O Καραγάτσης, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Εμπειρίκος, ο Θεοτακάς είναι μερικοί από τους πιο προβεβλημένους εκπροσώπους της Γενιάς του '30. 

Είναι η Γενιά που μετά το οριστικό θάψιμο της Μεγάλης Ιδέας και την μικρασιατική καταστροφή, δηλαδή ακριβώς μετά και λόγω του μικρασιατικού Συλλογικού Τραύματος επιχείρησε και κατόρθωσε να επεξεργαστεί το συλλογικό τραύμα, με τον μοναδικό τρόπο που αυτό μπορεί να συμβεί:  επαναπροσδιορίζοντας την ελληνικότητα και άρα επανοηματοδοτώνας τη ζωή του ελληνικού συλλογικού.

Οι σπουδαίοι αυτοί "συλλογικοί μας θεραπευτές" ερχόμενοι σε επαφή με την Ευρώπη προσπάθησαν και πέτυχαν "να συγκεράσουν με τρόπο ελληνικό τον μοντερνισμό με την παράδοση, τον κοσμοπολιτισμό με την εντοπιότητα και να εκφράσουν το συλλογικό ασυνείδητο της εποχής τους". 

"Η Γενιά του '30 ανακάλυψε, θαύμασε και αγάπησε τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό σε όλες τις εκδηλώσεις του, από την ντοπιολαλιά μέχρι τους ανώνυμους λαϊκούς ζωγράφους". 

Στο αντίποδα τους βρίσκονται αυτοί που απεχθάνονται οτιδήποτε ελληνικό και που κοιτούν με υποτίμηση ό,τι λαϊκό, σηκώνοντας το επικριτικό τους φρύδι για την "ακαλαίσθητη και ακαλλιέργητη πλέμπα του Λαού", που δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες των Ευρωπαϊκών και ατλαντικών ιερατείων.   

Η Γενιά του '30 αποτελεί υπόδειγμα θεραπευτικής επεξεργασίας του συλλογικού μας τραύματος, δηλαδή του τραύματος της μειονεξίας έναντι της πεφωτισμένης Εσπερίας. Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για την πιο θεραπευτική ανταπόκριση στο Τραύμα γιατί κατορθώνει να μεταμορφώσει την υπαρξιακή κρίση που προκαλεί το τραύμα σε εκ νέου υπαρξιακή νοηματοδότηση. 

Και γι' αυτό ακριβώς οφείλει να εξοστρακιστεί. Να καεί στο πυρ το εξώτερον, γιατί χαλάει την απονοηματοδοτική πιάτσα. Γιατί σήμερα, που ο Λαός μας έχει ανάγκη περισσότερο από ποτέ να δώσει ένα νέο νόημα σε όσα τραγικά έχει υποστεί, τουλάχιστον τα τελευταία 15 χρόνια, σήμερα που ο Λαός μας καλείται και πάλι να μεταμορφώσει επουλωτικά την υπαρξιακή μνημονιακή κρίση, η επεξεργασία του τραύματος "πρέπει" να διακοπεί. Η μνήμη, ακόμη, και της Γενιάς του '30 πρέπει να επανεγγραφεί στη συλλογική μας συνείδηση με όρους απέχθειας και ντροπής. 

Ζωή χωρίς σύμβολα και νόημα....

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

 Ο Carl Jung είχε κάποτε μια συνάντηση με τον αρχηγό της φυλής των Ινδιάνων Pueblo. Συζητώντας για τις παραδόσεις της φυλής ο αρχηγός του είπε:

"Ναι, είμαστε μια μικρή φυλή κι' αυτοί οι Αμερικανοί θέλουν να ανακατευτούν στη θρησκεία μας. Δεν πρέπει να το κάνουν αυτό, γιατί είμαστε οι γιοί του Πατέρα Ήλιου. 

Ο Πατέρας μας ο Ήλιος ανατέλει και δύει κι εμείς πρέπει να τον βοηθάμε καθημερινά να υψώνεται στον ορίζοντα. Και δεν το κάνουμε μόνο για μας, το κάνουμε για ολόκληρη την Αμερική, το κάνουμε για ολόκληρο τον κόσμο."  

Ο Jung κατάλαβε ότι για πολλούς στο σύγχρονο κόσμο αυτή η δήλωση θα ακούγονταν πρωτόγονη και τρελή. 

Αλλά, όπως σημείωσε, τα μέλη αυτής της φυλής δεν υπέφεραν όπως υποφέρουμε εμείς. Δεν είχαν μολυνθεί από νευρώσεις, αγχώδεις διαταραχές ή κατάθλιψη. Δεν μπούκωναν τον εαυτό τους με χάπια ή εθισμούς. 

Η φυλή αυτή αποτελούνταν από άτομα υψηλής λειτουργικότητας, που έβλεπαν τους εαυτούς τους ως υπεύθυνους να εκπληρώνουν αυτό το θεϊκό καθήκον και έτσι οι ζωές τους ήταν πλούσιες σε νόημα και σκοπό.

Όπως έγραψε ο Jung "οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν προβλήματα. Έχουν την καθημερινότητα τους, τη συμβολική τους ζωή. Σηκώνονται το πρωί με την αίσθηση της μεγάλης και θεϊκής ευθύνης τους. Είναι οι γιοί του Πατέρα-Ήλιου και το καθημερινό τους καθήκον είναι να τον βοηθούν στον ορίζοντα, όχι μόνο για τον εαυτό τους, αλλά για τον κόσμο ολόκληρο".

Διαβάζοντας την ιστορία αυτή σκεφτόμουν τη δικιά μας Συμβολική Ζωή και πως μας την έκλεψαν...

Το αόρατο τραύμα της πολιτικής – Ασφάλεια ή αξιοπρέπεια;

Αν τα κοινωνικά κινήματα του καιρού μας τολμούσαν, κάποια στιγμή, να θέσουν το ερώτημα «Μα γιατί δεν πείθουμε, γαμώτο!», αν είχαν την γενναιότητα να ξεφύγουν από την βαθύτατη πικρία που υποκρύπτει αυτό το «γαμώτο» στο τέλος του ερωτήματος, αν άντεχαν να αναμετρηθούν καθαρά με τις πραγματικές αιτίες των χρόνιων μειονοτικών κοινωνικών τους (μας) απόψεων, αν έθεταν με μια συμπονετική περιέργεια το «Γιατί οι απόψεις μας, το όνειρό μας, δεν πείθει τους πολλούς;

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη *

Γιατί δεν καταφέρνουμε να ασκήσουμε ισχυρή κοινωνική επιρροή;», αν δεν μας αρκούσαν οι ανακουφιστικές ψευδο-απαντήσεις για την μη ωριμότητα των συνθηκών ή για την ισχύ των αντίπαλων κυρίαρχων τάξεων ή για την ισχύ των μέσων του καθεστώτος ή εν πάση περιπτώσει για τα δεκάδες διαθέσιμα εργαλεία καθυπόταξης των κυρίαρχων ελίτ, αν όλα αυτά, τότε τα κοινωνικά κινήματα θα συναντιόντουσαν με την ψυχολογία και όλοι θα ανακαλύπταμε με μιαν έκπληξη πως δεν είμαστε εν τέλει καταδικασμένοι σε μια ηρωική ή αυτοθυσιαστική επαναστατική πρακτική που στο τέλος απομένει πάντα αδικαίωτη και ανολοκλήρωτη.

Αν όλα αυτά, τότε θα ανακαλύπταμε πως στην επαναστατική εξίσωση της εποχής μας υπάρχει «κάτι» εξαιρετικά σημαντικό που μας διαφεύγει.

Κι αυτό το «κάτι» μας το λέει η ψυχολογία: Όλοι οι άνθρωποι έχουμε υπαρξιακή ανάγκη για ασφάλεια, κοινωνική αποδοχή, συναισθηματικές συνδέσεις, αυτονομία, ελευθερία, αυτοέκφραση και αξιοπρέπεια. Αυτή είναι η βιολογία της εξέλιξης μας. Και ξέρουμε πια πως είτε πρόκειται για σεξουαλική κακοποίηση, είτε για την παραμέληση ενός παιδιού, είτε για τις επιπτώσεις του ρατσισμού και της ομοφοβίας, είτε για τα φαινόμενα mobbing στο χώρο της εργασίας, στην πραγματικότητα πρόκειται για ανταποκρίσεις στο Τραύμα, δηλαδή για «τραυματικές απαντήσεις» στις ανεκπλήρωτες αυτές υπαρξιακές μας ανάγκες.

Το Τραύμα καταστρέφει ένα μέρος της αξιοπρέπειας μας. Και εύλογα τότε εμφανίζονται οι ενσωματωμένες σε όλους μας στρατηγικές επιβίωσης: η αντίδραση πάλης ή φυγής ή το συναισθηματικό πάγωμα ή η αποστασιοποίηση.  Πώς περιμένουμε λοιπόν από έναν τραυματισμένο-συναισθηματικά μουδιασμένο άνθρωπο να αντιδράσει, να βγει από την παθητικοποίηση, όταν έχει ακρωτηριαστεί η αξιοπρέπεια του; Μπορούμε άραγε να φανταστούμε την οδυνηρή εσωτερική σύγκρουση που βιώνει ο ανθρώπινος ψυχισμός που για να νοιώθει μια κάποια ασφάλεια δεν μπορεί να νοιώθει αξιοπρέπεια; Πως νοιώθει άραγε ο άνθρωπος που μπορεί να συνδεθεί συγκροτώντας συλλογικότητες, αλλά για να το κάνει πρέπει να εγκαταλείψει την ασφάλεια του;

Χρειάζεται πλέον να το πούμε καθαρά, ότι αυτό ακριβώς είναι το τραύμα που προκαλεί ο καπιταλισμός: μια διαρκή εσωτερική δυσφορία, μια απελπισία που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, επειδή τίποτα δεν έχει συνοχή.

Και το πιο «καταπληκτικό» είναι πως όλοι μας σχεδόν είμαστε πεισμένοι πως ο καπιταλισμός και το τραύμα είναι εντελώς άσχετα. Η θεραπεία και το πολιτικό πεδίο δεν συναντιούνται πουθενά. «Έτσι ήταν πάντα τα πράγματα ή τώρα είναι πολύ καλύτερα!» θα σου πουν οι θιασώτες της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, ανενημέρωτοι και οι ίδιοι πως στην πραγματικότητα «μιλάει» το δικό τους τραύμα, κλείνοντας τα μάτια στα δραματικά στοιχεία αύξησης του επιπολασμού μιας σειράς ψυχικών ή και ψυχογενών παθήσεων. Έχουμε να κάνουμε πλέον με μια πανδημία ψυχικής νόσου, αλλά αυτό είναι απλά ένα άθροισμα μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων ατομικών περιπτώσεων, που δεν έχει καμία σχέση με την τοξική κουλτούρα του καπιταλισμού!

Αλλά το πραγματικά ερώτημα είναι πως ξεμπλέχτηκαν αυτά τα δυο; Πως στο καλό το κοινωνικό-οικονομικό-πολιτικό σύστημα έφτασε να θεωρείται άσχετο με την ψυχική και σωματική υγεία των ανθρώπων; Πως ο καπιταλισμός είναι αθώος για το Τραύμα; Και η απάντηση είναι πως και αυτό είναι συνέπεια του καπιταλιστικού τραύματος, που κατάφερε να «φαίνεται» αόρατο, όπως ακριβώς οι μεγάλες μάζες των αόρατων ανθρώπων που τραυματίζει . 

Το τέλος της οικογένειας

"Η ανθρώπινη ύπαρξη θα χρειάζεται απεγνωσμένα πάντα μια οικογένεια, ένα δίκτυο αγαπητικών σχέσεων, γιατί αυτή είναι η ανθρώπινη φυσιολογία. 

Θα χρειαζόμαστε πάντα έναν τόπο στον οποίο θα προσφέρεται φροντίδα και αγάπη άνευ όρων, εκεί όπου οι δεσμοί των ανθρώπων δεν θα είναι αποτέλεσμα συναλλαγής, αλλά εθελούσιας μετοχής και κοινωνίας"

Από Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Η πραγματικότητα που όλοι βιώνουμε στη Δύση δείχνει πως η πυρηνική οικογένεια (μπαμπάς-μαμά-παιδί ή παιδιά) ήταν ένα λάθος, ακριβώς γιατί απαιτούσε από τους δύο συζύγους να κάνουν ό,τι παλαιότερα έκανε μια ολόκληρη κοινότητα ανθρώπων.

Η δομή αυτή της οικογένειας, που κρατήσαμε ως το πολιτιστικό ιδανικό τον τελευταίο μισό αιώνα, ήταν καταστροφική για πολλούς, αλλά κυρίως ήταν καταστροφική για τα παιδιά και τους πιο φτωχούς. Ήταν αυτή η δομή της οικογένειας που μας τραυμάτισε όλους, γιατί δεν ήταν συμβατή με τις ανθρώπινες υπαρξιακές μας ανάγκες.

Και χρειάζεται με γενναιότητα να αναγνωρίσουμε ότι η πυρηνική οικογένεια απέτυχε γιατί εξελίχθηκε σε μια αβάσταχτη ταλαιπωρία, που χρεώνονταν άδικα πότε στον έναν και πότε στον άλλο σύντροφο. Γι’ αυτό και σήμερα περίπου 1 στους 2 γάμους καταλήγουν σε διαζύγιο και το 50% των ενηλίκων είναι εκτός σχέσης (single).

ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ μέρος της ανθρώπινης ιστορίας η οικογένεια ήταν μια οικονομική μονάδα, καθώς μέχρι περίπου το 1900 στην «ανεπτυγμένη» Δύση το 75% των ανθρώπων εργάζονταν στην πρωτογενή παραγωγή, όπου δραστηριοποιείτο το σύνολο της οικογένειας, και το υπόλοιπο 25% σε μικρές και πάλι οικογενειακές επιχειρήσεις. Σ’ αυτές τις διευρυμένες οικογένειες/επιχειρήσεις αν κάποιος γονιός πέθαινε ή αποτύγχανε υπήρχε ένα ολόκληρο δίκτυο από τους υπόλοιπους συγγενείς για να αναλάβουν τη «δουλειά».

Στη Βικτωριανή εποχή αυτό το μοντέλο της διευρυμένης οικογένειας φτάνει στο ζενίθ της. Η οικογένεια προστατεύει όχι μονάχα από την οικονομική αλλά και από την ηθική απειλή. Η οικογένεια, εκτός από «οικονομική μονάδα», γίνεται πλέον και «ηθική μονάδα» που διδάσκει στα παιδιά το σωστό και το λάθος, αλλά και τις παραδοσιακές αξίες που απαιτείται να διατηρηθούν.

Στα πιο σημαντικά μειονεκτήματα του μοντέλου αυτού χρειάζεται να εντοπίσουμε ότι μερικές φορές δεν είναι κανείς ποτέ μόνος του, δεν υπάρχει και σπουδαία ιδιωτικότητα, ενώ οι γυναίκες είναι κολλημένες στην κουζίνα μαγειρεύοντας για 20-25 άτομα.