Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων μετά από 480 χρόνια σκλαβιάς με την συμβολή του Νικολάκη Εφέντη - Ιστορικό αφιέρωμα (video)

Απελευθέρωση της Ηπείρου 1913. Η είσοδος των πρώτων οχημάτων στα Ιωάννινα, 22 Φεβρουαρίου 1913

Φωτογραφικό Αρχείο Αφοί Ρωμαΐδη & Φρειδερίκου Ζέιτζ.

Επιχρωματισμός, Past in Color - Χρώμα στο Παρελθόν

Περιγραφή: Φωτογραφία από την είσοδο του Ελληνικού στρατού στα Γιάννενα (21/02/1913). Στην Κεντρική Πλατεία Ομονοίας στα Ιωάννινα, σήμερα Πάρκο Λιθαρίτσια. Πολύ σπάνια φωτογραφία των Romaidis και F. Ζeitz γιατί συνήθως αντίγραφα της κυκλοφορούν πετσοκομμένες ενώ σε αυτήν φαίνεται και το ρολόι στην κεντρική πλατεία της πόλης. Ο γερμανός φωτογράφος των βαλκανικών πολέμων Friedrich Zeitz έβγαλε όλες τις φωτογραφίες, αλλά ήταν απλώς υπάλληλος των αφών Ρωμαΐδη οι οποίοι πήραν όλοι την δόξα. facebook Old pictures of Greece.

ΠΡΟ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΡΙΣΚΟΥ

χρωμολιθογραφία Driskos 26 Νοεμβρίου / 9 Δεκεμβρίου 1912:

Κατάληψη Δρίσκου Ιωαννίνων, η θυσία των Γαριβαλδινών εθελοντών

Η ΜΑΧΗ ΔΡΙΣΚΟΥ - Δαφνούλα Ιωαννίνων (22-30 Νοεμβρίου 1912)

Γαριβαλδινοί και Κρήτες εθελοντές πολεμούν στα Γιάννενα

Στα τέλη Νοεμβρίου του 1912, ο Στρατός Ηπείρου ξεκίνησε την επιχείρηση για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων. 26 Νοεμβρίου 1912 οι Γαριβαλδινοί, Έλληνες Ερυθροχίτωνες, Κρήτες εθελοντές και τμήματα του τακτικού στρατού επετέθησαν εναντίον των τουρκικών στην περιοχή Δρίσκο προ των Ιωαννίνων και τις έτρεψαν σε φυγή. Στη μάχη στο Δρίσκο πήραν μέρος και το Σώμα των Γαριβαλδινών (Garibaldini) (500 Ιταλοί εθελοντές, που είχαν έρθει στην Ήπειρο και πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων) υπό τας διαταγάς του Peppino Garibaldi, γιου του στρατηγού Giuseppe Garibaldi, που πολέμησε κατά των Τούρκων στον πόλεμο του 1897.

Γ. Κοντογιώργης, Ο Καποδίστριας και ο σκοτεινός κόσμος του Μαυροκορδάτειου ελλαδικού κράτους

Ο Ομ. Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και πρώην Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Γιώργος Κοντογιώργης, συζητά με την Μαρία Δόικου στην εκπομπή «De profundis (Εκ βαθέων)» (30.1.2025) της Δημοτικής Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης (TV 100), με θέμα το βιβλίο των Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού και Ιωάννη Καποδίστρια: Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας – Από την εποχή της Αλώσεως της Ανατολικής Αυτοκρατορίας.

ΣΠΑΝΙΕΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΓΑΙΕΣ

Περιδιάβαση στην αρχαία ελληνική ιστορία την καταγωγή των Ελλήνων μέσα από κείμενα.

Mια συγκλονιστική ομιλία του σπουδαίου Παναγιώτη Μητροπέτρου 

«Το στρατηγικό σχέδιο του Ρήγα Βελεστινλή για την ελληνική Επανάσταση και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του».

Από την συνάντηση του "Επιμορφωτικού Κύκλου" της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθήνας, Τετάρτη 15-1-2025:

Του Θανάση Ν Παπαθανασίου 

«Το στρατηγικό σχέδιο του Ρήγα Βελεστινλή για την ελληνική Επανάσταση και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις του».

Ομιλητής ήταν ο κ. Δημήτριος Καραμπερόπουλος, μελετητής και εκδότης των έργων του Ρήγα. Το  video  της εκδήλωσης υπάρχει στον σύνδεσμο:

  https://www.youtube.com/channel/UCFX5ff5j5lYEaUYet_YkaaQ/featured

Ας μου επιτραπεί εδώ να παραθέσω δυο αποσπάσματα από το "Σύνταγμα" του Ρήγα, τα οποία αφορούν ερωτήσεις τις οποίες απηύθυνα στον ομιλητή (και στις οποίες βεβαίως με σαφήνεια ο ομιλητής απάντησε). Τα αποσπάσματα αφορούν την Δημοκρατία που οραματιζόταν ο Ρήγας. Αναφέρονται δηλαδή όχι στους Οτθωμανούς, αλλά στους κυβερνώντες του ελεύθερου κράτους (το οποίο οραματιζόταν να φτιαχτεί μετά την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού):

Άρθρο 30:

"Τα εγκλήματα των επιτρόπων του έθνους, και των αξιωματικών, ποτέ δεν έχουν να μείνουν ατιμώρητα. Κανένας δεν έχει το δίκαιον να στοχάζεται τον εαυτόν του απαραβίαστον περισσότερον από τους άλλους. Ήγουν όταν σφάλη μεγάλος ή μικρός, ο νόμος τον παιδεύει αφεύκτως κατά το σφάλμα του, ας είναι και ο πρώτος αξιωματικός".

Άρθρο 35:

Η ΑΘΗΝΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ - ΙΣΤΟΡΚΗ ΑΘΗΝΑ

Η Αθήνα είναι πόλη με πολύ «βαριά» ιστορία, η οποία όμως δεν περιορίζεται στην αρχαιότητα.

 Προχωράμε κάθε μέρα σε δρόμους της πρωτεύουσας, μικρούς, μεγάλους, πολυσύχναστους ή πιο ερημικούς, όπου έχουν εκτυλιχθεί σημαντικά γεγονότα της σύγχονης ιστορίας μας. Κάποια απ΄ αυτά τα γνωρίζουμε, για κάποια «κάτι έχουμε ακούσει». Το βέβαιο είναι ότι μπορούμε να τα μάθουμε και κυρίως να τα κατανοήσουμε, κάνοντας έναν από τους 8 διαφορετικούς ιστορικούς περιπάτους, που διοργανώνει κάθε Κυριακή ο ιστορικός και συγγραφέας Μενέλαος Χαραλαμπίδης!.

Το militaire channel βγήκε από το στούντιο και ακολούθησε έναν απ΄ αυτούς τους ιστορικούς περιπάτους. Δεκέμβριος του 1944 και μεταφερόμαστε στις σκληρές συγκρούσεις του ΕΛΑΣ με τους Βρετανούς, στα Εξάρχεια.

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ- ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Ιωάννης Μάζης, Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ

 

-Γιώργος Κοντογιώργης, Ομότιμος Καθηγητής Παντείου

Παρουσίαση του βιβλίου των Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού και Ι. Καποδίστρια “Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας”

Παρουσίαση του βιβλίου των Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού και Ιωάννη Καποδίστρια “Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας – Από την εποχή της αλώσεως της Ανατολικής Αυτοκρατορίας”. Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2024, στον χώρο των Εκδόσεων Αρμός. 

Για το βιβλίο μίλησαν:

  Πολυχρόνης Καρσαμπάς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας, Δικηγόρος Αρείου Πάγου και Συμβουλίου Επικρατείας

 
Γιώργος Κοντογιώργης, Ομότιμος Καθηγητής και πρώην Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου 

Την εκδήλωση συντόνισε ο Κωνσταντίνος Δούνας, Πρόεδρος της Ακαδημίας Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας.

Γ. Καραμπελιάς: O Μαυροκορδάτος, οι εμφύλιοι, η ξένη «προστασία» (podcast)

Σήμερα συνεχίζουμε το 12ο μέρος από το ιστορικό αφιέρωμα «25 μαθήματα για την ελληνική ιστορία» με το Γιώργο Καραμπελιά. 

(Εδώ το 11ο μέρος)

                                                                          **************************

Σύμφωνα με τη διήγηση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη (1770-1843), η οικογένεια του, από τον πρώτο γνωστό γενάρχη της, κατά τον 16^ο αιώνα, μέχρι  τον πατέρα του Κωνσταντή, επί πέντε γενιές, «ἐδῶ καὶ 300 χρόνους», βρισκόταν σε αδιάκοπο πόλεμο με τους Οθωμανούς ενώ, «στα 1780 … ὁ πατέρας μου ἐσκοτώθηκε μὲ δύο του ἀδέλφια, Ἀποστόλη καὶ Γεώργη».

Ο πόλεμος και ο θάνατος θα αποτελούν στο εξής την καθημερινότητά του, η δε ζωή του συμπυκνώνει αρχετυπικά τη διαδρομή όλων των ενόπλων της προεπαναστατικής περιόδου, από την ανταρσία στην επαναστατική συνειδητοποίηση.

Στα «Απομνημονεύματά» του συνοψίζει με απαράμιλλη πυκνότητα το βιογραφικό του: «Ἐγεννήθηκα στα 1770. Ὅταν ἐγλύτωσα ἀ­πὸ τὴν Κα­στά­νιτ­ζα εἴ­μουν χρό­νων 10. Δι­α­μο­νὴ Μά­νης χρό­νι­α 2. Εἰς τὴν Ἁ­λω­νί­σθε­να­­­­ χρό­νι­α 3. Εἰς τὰ Σαμ­πά­σι­κα­­­ χρό­νι­α 12. Ἐ­πο­χὴ τῆς νε­ό­τη­τος, 5 χρό­νι­α ἀ­νύ­παν­δρος καὶ ἄλ­λους 7 χρό­νους ὑ­παν­δρευ­μέ­νος 27 χρό­νους εἴ­χα ὅ­ταν μὲ ἐ­πρω­το­κυ­νή­γη­σαν. Ἀρ­μα­τω­λὸς καὶ κλέφ­της ἀλ­λη­λο­δι­α­δό­χως χρό­νι­α 5. Φερ­μά­νι­­ Βα­σι­λι­κὸ δι­ὰ ἐμένα καὶ τὸν Πε­τι­με­ζὰ­­­ στὰ 1802. Τὸ δεύ­τε­ρο φερ­μά­νι τὸν Ἰ­α­νου­ά­ρι­ον 1806, καὶ τὸ Πα­τρι­αρ­χι­κὸ Συ­νο­δι­κό. 36 χρό­νων ἤ­μουν ὅ­ταν ἐ­πή­γα εἰς τὴν Ζά­κυν­θο. 50 χρό­νους εἴ­χα ὅ­ταν ἐβ­γῆ­κα εἰς τὴν ἐ­πα­νά­στα­σι^[1]».

Θα κυνηγηθεί άγρια όταν ο Σελίμ Γ΄ θα κηρύξει τη γενικευμένη καταδίωξη των Ελλήνων ενόπλων και θα εκδοθεί Πατριαρχικό Συνοδικό εναντίον των κλεφτών. Θα αναγκαστεί να φύγει για τη Ζάκυνθο, θα μάθει «γράμματα», θα χρηματίσει πειρατής με τον Νικοτσάρα, θα στρατολογηθεί στον αγγλικό στρατό, θα γίνει μέλος της Φιλικής και «θα βγει» στην Επανάσταση.

Ο Φαναριώτης, από την Πίζα στην επαναστατημένη Ελλάδα

Η σημασία των πόλεων στην παγκόσμια ιστορία

Γνωρίστε την ιστορική διαδρομή και εξέλιξη των πόλεων. Ένα ταξίδι απο τη συνύπαρξη των πρώτων ανθρώπων, μέχρι τις μεγάλες μητροπόλεις του κόσμου.

Ο Νίκος Παππάς έχει σπουδάσει Πολιτική Επιστήμη & Ιστορία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Ιστορία & Αρχαιολογία στο ΕΚΠΑ με ειδίκευση στην Αρχαιολογία. Επιπλέον, είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στην Πολιτική Επιστήμη με ειδίκευση στην Πολιτική Κοινωνιολογία & Συγκριτική Πολιτική στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Ο Μάριος Νοβακόπουλος έχει σπουδάσει στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Η ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας του Καποδίστρια και η πολιτική ηθική που ακόμη και σήμερα αναζητούμε

Η ιστορία είναι πάντα το πιο χρήσιμο και αξιόπιστο εργαλείο για να ερμηνεύσουμε πολλά, αν όχι όλα, απ΄ όσα ζούμε σήμερα στη χώρα. Δεν είναι ευχάριστα και τείνουν να γίνουν επικίνδυνα. Αρκετοί έχουν την άποψη ότι το κράτος Ελλάδα ξεκίνησε στραβά και αναφέρονται προφανώς στη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια. Τα γεγονότα που οδήγησαν σ΄ αυτή, δυστυχώς τα ζούμε και τα ξαναζούμε στον τόπο μας.

Στο στούντιο του militaire channel o πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας – Ιωάννης Καποδίστριας, νομικός και ιστορικός κ.Ανδρέας Κούκος.

Μαζί του κάνουμε ακόμη μία συζήτηση για τον Ιωάννη Καποδίστρια η οποία επικεντρώνεται στην σύγκρουση που είχε με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Ένα πρόσωπο που παρά τις προσπάθειες «εξαγνισμού» του έπαιξε όπως όλα τα ιστορικά στοιχεία δείχνουν, έναν αρνητικό ρόλο.

 Ο κ.Κούκος αναλύει αυτή τη σύγκρουση και όπως θα διαπιστώσετε πολλά, πάρα πολλά απ΄ όσα συνέβησαν σχεδόν 200 χρόνια πριν θα σας θυμίσουν, πολλά, πάρα πολλά απ΄ όσα ζούμε σήμερα.

 Τελικά ήταν και ο Μαυροκορδάτος ένας από τους ηθικούς αυτουργούς της δολοφονίας Καποδίστρια;

Θα είχε τύχη στη σημερινή Ελλάδα ένας πολιτικός με τα χαρακτηριστικά του Καποδίστρια, όπου η πολιτική ηθική αναζητείται από την ημέρα της δολοφονίας του;

Ντοκουμέντο: Η ελληνική ιστορία της Ιωάννης Καποδίστρια και η γεωστρατηγική της στο σήμερα

📺 "ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ" με τον Γιώργο Σαχίνη στην ΚΡΗΤΗ TV

 Στις "Αντιθέσεις" μια μεγάλη ιστορική προσφορά :

 Σε πανελλήνια πρώτη τηλεοπτική εκπομπή, παρουσιάζεται η πρώτη γενική θεώρηση της Ιστορίας της Νεότερης Ελλάδας, από την άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι το 1826, που εκδόθηκε μόνο στα γαλλικά και για 196 χρόνια, ουδέποτε μεταφράστηκε για να εκδοθεί στα Ελληνικά, με συγγραφείς τον Ιακωβάκη Ρίζο Νερουλό και την Ιωάννη Καποδίστρια το όνομα του οποίου με ειδικό κωδίκελο κρατήθηκε… μυστικό. 

Οι εκδόσεις "Αρμός" και η Ακαδημία Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας, 196 χρόνια μετά, παραθέτουν αυτούσια την Ιστορία που συνέγραψε ο Ιωάννης Καποδίστριας , που αποδεικνύεται τόσο επίκαιρη μέχρι τις ημέρες μας, σε όλα τα γεωπολιτικά, γεωστρατηγικά , κοινωνικά, και γλωσσικά, γεωγραφικά. . 

Στο στούντιο των Αντιθέσεων ο ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου στην Πολιτική Επιστήμη, Γιώργος Κοντογιώργης, θεωρητικός εμπνευστής της Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας, ως τη νέα κοινωνική και πολιτική επιστήμη, που γράφει και την εισαγωγή , στην πρώτη φορά ελληνική έκδοση της Ιστορίας της Νεότερης Ελλάδας, με το άγνωστο. μέχρι σήμερα στοιχείο για τους περισσότερους , του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια, ως συγγραφέας της , μαζί με τον Ιακωβάκη Ρίζο Νερουλό. 

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ ΗΡΩ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟY

 Γυναίκες στην Αντίσταση (Video): 

Η ζωή και δράση της Λέλας Καραγιάννη και της Ηρώς Κωνσταντοπούλου στη Μηχανή του Χρόνου, που με τη δράση και το ηρωικό τέλος τους σημάδεψαν την εθνική αντίσταση. Καμία από τις δύο δεν λύγισε στα βασανιστήρια. Και οι δύο στήθηκαν στο απόσπασμα και μάλιστα με διαφορά τριών ημερών και περίπου έναν μήνα πριν από την απελευθέρωση ►

Για περισσότερα ΚΛΙΚ στον σύνδεσμο που ακολουθεί η στην εικόνα  https://www.sophia-ntrekou.gr/2024/10/gynaikes-stin-antistasi-lela-karagianni-iro-konstantopoyloy.html

Γιώργος Καραμπελιάς, «25 μαθήματα ελληνικής ιστορίας» Μέρος 8ο: 1453-1715 Αντίσταση και Ορθοδοξία

Μέρος 8ο: 1453-1715 Αντίσταση και Ορθοδοξία

«....Η περίοδος μετά την Άλωση υπήρξε, για διακόσια πενήντα χρόνια περίπου, η μελανότερη περίοδος της Τουρκοκρατίας: αποσπώνται βίαια οι ιδιοκτησίες των Ελλήνων, το παιδομάζωμα αποκτά ενδημικό χαρακτήρα, οι εκκλησίες μεταβάλλονται σε μουσουλμανικά τεμένη, τα σχολεία εξαφανίζονται, ενώ μεγάλος αριθμός των Ελλήνων εγκαταλείπει τις πόλεις και αποτραβιέται στα ορεινά και στα ξερονήσια. Στο Πήλιο, στα Ζαγοροχώρια, στη Δυτική Μακεδονία· στην περιοχή των Αγράφων και στην ορεινή Θεσσαλία, κατοικούσαν διακόσιες χιλιάδες Έλληνες ενώ, στη Λάρισα, η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν Τούρκοι και οι Έλληνες μόνο 3-5 χιλιάδες. Στη Θεσσαλονίκη, συμβαίνει το ίδιο. Αντιθέτως, ήταν πολύ μεγαλύτερος ο πληθυσμός σε μία ορεινή πόλη, που σήμερα βρίσκεται στη Β. Ήπειρο, τη Μοσχόπολη, κατοικημένη αποκλειστικά από βλαχόφωνους Έλληνες, η οποία χάθηκε εντελώς μετά τις επιδρομές των Τουρκαλβανών. Πολλοί κατευθύνονται ταυτόχρονα και στα νησιά. Σε ορισμένα νησιά, για να αποφύγουν τους Τούρκους, κρύβονται την ημέρα, όπως συνέβαινε στην Ικαρία, και κυκλοφορούσαν το βράδυ και τη νύχτα. Ερημονήσια, όπως τα Ψαρρά, η Ύδρα, οι Σπέτσες, που ήταν απολύτως έρημα, εποικίζονται από Αρβανίτες κτηνοτρόφους ου θα μεταβληθούν σε ναυτικούς.   Αυτά τα ορεινά εδάφη και τα απομακρυσμένα νησιά θα μεταβληθούν εν συνεχεία στις εστίες αναβίωσης του ελληνισμού. Διότι εκεί είχαν τη δυνατότητα να αναπτύξουν μία οικονομική και πολιτιστική-εκπαιδευτική δραστηριότητα, σχετικά αυτόνομη και ανεξάρτητη, και μόνο μετά τον 18ο αι. άρχισαν να ξανασυγκεντρώνονται στις μεγάλες πόλεις Παράλληλα αρχίζει το μεγάλο κύμα της φυγής στο εξωτερικό, στη Ρωσία, την Αυστροουγγαρία, αλλά και στις ηγεμονίες της Βλαχίας και Μολδοβλαχίας.

Γ. Καραμπελιάς, Μέρος 7o: Η αποσύνθεση του βυζαντινού κράτους – η ανάδυση του νεώτερου ελληνισμού

Μέρος 7o: Η αποσύνθεση του βυζαντινού κράτους 
– η ανάδυση του νεώτερου ελληνισμού

Σε αυτό το αφιέρωμα ο κ. Καραμπελιάς αναφέρεται  - με αφορμή το βιβλίο του  «Μια υπονομευμένη Άνοιξη. Στις ρίζες της οικονομικής εξάρτησης» - στην χρονική περίοδο 1071-1453. Τότε που είχαμε σταδιακά την αποσύνθεση του βυζαντινού κράτους και την αναδυση του νεότερου Ελληνισμου. «Ο Ελληνισμός γύρω στο 1100 - 1200 μΧ (...), εχει ολοκληρώσει πλέον την ιστορική του διαδρομή ο ιστορικός Ελληνισμός και έχει περάσει πια στη φάση του νεότερου εθνοκεντρικού Ελληνισμου. Η πρώτη περίοδος που έχουμε ενα συγχρονο έθνος- κράτος, είναι από το 1204 ως το 1453 μΧ. Εχουμε ένα έθνος - κράτος της ύστερης βυζαντινής περιόδου, όπου ο Ελληνισμός περιλαμβάνει αποκλειστικά ελληνικούς πληθυσμούς είτε στη δυτικη Μικρά Ασία, είτε στη Χερσόνησο και τα νησία, από την Κρήτη, την Κύπρο κτλ. Είναι το πρώτο εθνος - κράτος του νεότερου Ελληνισμού», επισημαίνει ο κ. Καραμπελιάς. Μάλιστα ο ίδιος επισημαίνει πως από τότε έχουμε τέσσερις ιστορικές φάσεις:

Γ. Καραμπελιάς,«25 μαθήματα ελληνικής ιστορίας» Μέρος 6ο: Από τον οικουμενικό στον νεώτερο ελληνισμό

Μέρος 6ο: Από τον οικουμενικό στον νεώτερο ελληνισμό

Από το Ματζικέρτ στο 1204

Η Οικουμενική περίοδος του ελληνικού έθνους διαρκεί λίγο πολύ μέχρι τους Κομνηνούς Αυτοκράτορες. Τότε, οι Βυζαντινοί αρχίζουν να πιέζονται ασφυκτικά τόσο στα ανατολικά, όταν ηττώνται από τους Σελτζούκους Τούρκους στο Ματζικέρτ, και από τα δυτικά, όταν οι Νορμανδοί καταλαμβάνουν τη Σικελία και τη νότιο Ιταλία, επίσης το 1071. Αμέσως μετά αποβιβάστηκαν στο Δυρράχιο, και μετά από λίγα χρόνια πολιόρκησαν και τη Θεσσαλονίκη[1]. Ταυτόχρονα, στα Βαλκάνια, οι Σέρβοι δημιουργούν το πρώτο τους κράτος, οι Βούλγαροι ανασυστήνουν την «Αυτοκρατορία» τους, οι Αρμένιοι συγκροτούν βασίλεια στην Κιλικία. Άρα, οι εναπομείναντες υπήκοοι του Βυζαντίου παύουν να ανήκουν πλέον σε ένα αληθινά οικουμενικό κράτος και στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι πλέον και «Έλληνες το γένος». Αυτή τη μετάβαση σηματοδοτεί, στο πεδίο της λογοτεχνίας, ο Διγενής Ακρίτας. Τα ακριτικά τραγούδια διαμορφώνονται σαν «δημοτικά τραγούδια», στα σύνορα της Μικράς Ασίας με τη Συρία, μέσα από τη σύγκρουση με τους Άραβες, ήδη από τον 10ο ή ίσως και τον 9ο αιώνα· πάνω στην προϋπάρχουσα λαϊκή παράδοση θα στηριχτεί η συγγραφή του έπους του Βασίλειου Διγενή Ακρίτη – λόγιο κείμενο, που έχει γραφεί την εποχή των Κομνηνών, μετά τη μάχη του Ματζικέρτ, ίσως και μετά τη μάχη του Μυριοκεφάλου. Το έπος του Βασίλειου Διγενή Ακρίτη αντλεί από τα ακριτικά δημοτικά τραγούδια κατά τον ίδιο τρόπο που τα Ομηρικά Έπη στηρίχτηκαν σε παλαιότερα λαϊκά τραγούδια και ραψωδούς· στη συνέχεια δε, κατασκευάζονται νέα δημοτικά τραγούδια –εν μέρει και με βάση αυτό το έπος– που εξαπλώνονται σε ολόκληρο τον ελληνισμό, τα οποία και θα συναντήσουμε με ελάχιστες παραλλαγές στην Κύπρο, στον Πόντο, στην Κρήτη. Προφανώς, τις χρονολογίες που επιλέγονται για να ορίσουν την αφετηρία ή το τέλος μιας ιστορικής περιόδου –αυτού που αποκαλούμε νεώτερο ελληνισμό στην περίπτωσή μας– θα πρέπει να τις αντιλαμβανόμαστε μάλλον ως οδοδείκτες και ως συμβολικά ορόσημα. Έτσι, επί παραδείγματι, από πολλούς έχει προταθεί ως αφετηριακή χρονολογία για τον νεώτερο ελληνισμό, όχι το 1204 αλλά το 1071 στη διττή σημειολογία του, της μάχης του Ματζικέρτ και της κατάληψης της Νότιας Ιταλίας από τους Νορμανδούς.

Γιώργος Καραμπελιάς: «25 μαθήματα για την ελληνική ιστορία» - Μέρος 5ο: Ελληνισμός και χριστιανισμός

Μέρος 5ο: Ελληνισμός και χριστιανισμός

Συνεχίζοντας το αφιέρωμα στην Ελληνική Ιστορία, ο Γιώργος Καραμπελιάς αναλύει σήμερα  σε αυτό το 5ο μέρος, το κεφάλαιο  «Ελληνισμός και Χριστιανισμός» Το ελληνικό έθνος, στην οικουμενική του φάση, όταν η ταυτότητα ήταν περισσότερο πολιτισμική, γλωσσική και εν μέρει θρησκευτική, έκανε αποδεκτό τον αυτοπροσδιορισμό Ρωμαίοι –που επί πέντε αιώνες είχε καταστεί συνώνυμος της Αυτοκρατορίας– μόνο όταν έκανε αυτή την αυτοκρατορία δική του! Γι’ αυτό και θα ταυτιστεί σε τέτοιο βαθμό με τον χριστιανισμό και την Ορθοδοξία, ως συστατικό στοιχείο της νέας αυτεξούσιας ταυτότητάς του. Η Ορθοδοξία θα μεταβληθεί στο πνευματικό όχημα αυτού του νέου οικουμενικού ρόλου του ελληνισμού κατά τη βυζαντινή περίοδο. Εξάλλου, ο ίδιος ο χριστιανισμός «ήτο μία καθαρώς ελληνική υπόθεσις», όπως σημειώνει ο καθηγητής της Ιστορίας του κολλεγίου του Στόκτον, Δ.Ι. Κωνσταντέλος: «Ο Χριστιανισμός γεννήθηκε στα σπλάχνα του εξελληνισμένου Ιουδαϊσμού, αλλά διαδόθηκε από ελληνόφωνους ευαγγελιστές και αποστόλους διά της ελληνικής γλώσσας και ελληνικής φιλοσοφικής ορολογίας, με αφετηρία ελληνικές πόλεις (Αντιόχεια, Έφεσο, Φιλίππους, Θεσσαλονίκη, Κόρινθο), και οριοθετήθηκε δια τοπικών και οικουμενικών συνόδων. Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι, για τους πρώτους τέσσερις αιώνες, ο Χριστιανισμός ήτο μία καθαρώς ελληνική υπόθεσις, τόσο στην Ελληνόφωνη Ανατολή όσο και στην Λατινική Δύση;»

Γ. Καραμπελιάς, «25 μαθήματα για την Ελλ. Ιστορία» Μέρος 4ο: Οικουμενικός Ελληνισμός και Ρωμαίοι

Μέρος 4ο: Οικουμενικός Ελληνισμός και Ρωμαίοι

Συνεχίζοντας το αφιέρωμα στην Ελληνική Ιστορία, ο Γιώργος Καραμπελιάς αναλύει σήμερα το κεφάλαιο «Οικουμενικός Ελληνισμός και Ρωμαίοι». Οπως έχει επισημάνει μέσα από αυτή τη σειρά ιστορικών αφηγήσεων, η ανάλυση της Ιστορίας είναι βασισμένη στο βιβλίο του «25 μαθήματα για την ελληνική ιστορία». Ο Γιώργος Καραμπελιάς επιμένει αφ’ ενός στην απαραίτητη ιστορική περιοδολόγηση –τις τρεις ιστορικές φάσεις της ιστορίας του ελληνικού έθνους και τη διάκριση των περιόδων της ιστορίας του νεώτερου ελληνισμού από το 1204 μέχρι σήμερα– ενώ εγκύπτουν λεπτομερέστερα στα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας, από την Επανάσταση του 1821 μέχρι σήμερα. 

Γ. Καραμπελιάς: Μέρος 3ο, η εξάντληση της πόλης-κράτους: ο Ισοκράτης από την Αθήνα στους Μακεδόνες

Μέρος 3ο, η εξάντληση της πόλης-κράτους: 

Ο Ισοκράτης από την Αθήνα στους Μακεδόνες

Ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ), που εν τέλει κατέστρεψε την ισχύ και των δύο πρωταγωνιστών, Σπαρτιατών και Αθηναίων, σημαδεύει την ουσιαστική εξάντληση της πολεοκρατικής φάσης της αρχαίας Ελλάδας και την αναζήτηση μιας νέας κρατικής ενότητας που να υπερβαίνει τις πόλεις-κράτη, και την οποία θα δοκιμάσουν να επιτύχουν, ο καθένας για λογαριασμό του, οι δύο μεγάλοι αντίπαλοι. Με συνέπεια να εξαντληθούν στον μεταξύ τους αγώνα και να αναδειχθεί το βασίλειο της Μακεδονίας ως η ενοποιητική δύναμη του ελληνικού έθνους. Η φυλετική και πολεοκρατική συγκρότηση του ελληνικού έθνους, κατά τη διάρκεια της αρχαϊκής και της κλασικής περιόδου, έρχεται σε σύγκρουση με τις ανάγκες μιας ευρύτερης πολιτειακής συγκρότησης. Οι Αθηναίοι, οι Σπαρτιάτες, οι Θηβαίοι θα παλεύουν μεταξύ τους επί εκατόν πενήντα χρόνια για την πρωτοκαθεδρία και την ενοποίηση της Ελλάδας υπό την ηγεμονία τους. Εν τέλει, αυτή θα την επιτύχει μια ελληνική δύναμη, που βρισκόταν στην περιφέρεια της κλασικής Ελλάδας, και της οποίας οι πολιτικοί θεσμοί δεν είχαν μετεξελιχθεί προς την κατεύθυνση της πόλης-κράτους, αλλά μάλλον προς τη συγκρότηση ενός εδαφικά ευρύτερου κράτους, οι Μακεδόνες. Το τίμημα γι’ αυτή τη μετάβαση ήταν βέβαια υψηλό, η αποδυνάμωση των μορφών άμεσης δημοκρατίας και αυτοδιοίκησης της παλιάς πόλης-κράτους, αλλά ταυτόχρονα ήταν ο μόνος τρόπος για να πάψουν οι Έλληνες να συγκρούονται μεταξύ τους.

Γιώργος Καραμπελιάς: Μέρος 2ο, Αρχαία Ελλάδα: Η φυλετική - πολεοκρατική περίοδος και οι Μακεδόνες

Γιώργος Καραμπελιάς: Μέρος 2ο, Αρχαία Ελλάδα: 

Η φυλετική - πολεοκρατική περίοδος και οι Μακεδόνες

Για μια ακόμη Κυριακή, επανέρχεται ο Γιώργος Καραμπελιάς με το δεύτερο μέρος του αφιερώματος στην ελληνική Ιστορία. Ενα αφιέρωμα και μια νέα σειρά ιστορικών αφηγήσεων, βασισμένο στο βιβλίο του «25 μαθήματα για την ελληνική ιστορία». ...Η ταυτότητα του ελληνικού έθνους, κατά την αρχαιότητα, ήταν φυλετική και «πολεοκρατική». Δηλαδή, ενώ οι Έλληνες, έχουν συνείδηση της κοινότητάς τους, που γίνεται πιο έντονη κατά τη διάρκεια των εξωτερικών πολέμων, από τον Τρωικό έως τους Περσικούς Πολέμους, ταυτόχρονα η πολιτειακή τους οργάνωση χαρακτηρίζεται από τη φυλετικότητα και τον πατριωτισμό της «πόλης-κράτους», που συναρθρώνεται με την ευρύτερη εθνική τους συνείδηση. Στην αρχαία Αθήνα, οι μέτοικοι δεν γίνονται δεκτοί ως πολίτες με πλήρη δικαιώματα, τα οποία απολαμβάνουν μόνο όσοι κατάγονται από τις αρχέγονες φυλές του ελληνικού άστεως. Στην Σπάρτη, πολιτειότητα απολαμβάνουν μόνο οι Λακεδαιμόνιοι και όχι οι Μεσσήνιοι. Αναφέρονται, ίσως καθ’ υπερβολήν, περίπου επτακόσιες διαφορετικές ελληνικές κρατικές οντότητες σε όλη τη Μεσόγειο. Για τους αρχαίους Έλληνες, σύμφωνα με τον κλασικό πλέον ορισμό του Ηροδότου (~484 π.Χ.–425 π.Χ./410 π.Χ.), «…αὖτις δὲ τὸ ῾Ελληνικόν, ἐὸν ὅμαιμόν τε καὶ ὁμόγλωσσον, καὶ θεῶν ἱδρύματά τε κοινὰ καὶ θυσίαι ἤθεά τε ὁμότροπα» (Ηρόδοτος, Ιστορίαι, Βιβλίον 8ον Ουρανία, 8.144.3). Είναι τα τέσσερα χαρακτηριστικά της εθνικής ταυτότητας για τον Ηρόδοτο, φυλετική, γλωσσική, θρησκευτική και πολιτισμική ενότητα και όχι πολιτειακή – δηλαδή το έθνος ως κράτος δεν περιλαμβάνεται στον ορισμό του Ηροδότου και των αρχαίων Ελλήνων.

Γιώργος Καραμπελιάς, «25 μαθήματα ελληνικής ιστορίας» Μέρος 1ο: Τα τρία στάδια του Ελληνισμού

Γιώργος Καραμπελιάς, «25 μαθήματα ελληνικής ιστορίας» 

Μέρος 1ο: Τα τρία στάδια του Ελληνισμού

Σε ένα νέο αφιέρωμα και μια νέα σειρά ιστορικών αφηγήσεων, βασισμένο στο βιβλίο του «25 μαθήματα για την ελληνική ιστορία», ο Γιώργος Καραμπελιάς επιμένει αφ’ ενός στην απαραίτητη ιστορική περιοδολόγηση –τις τρεις ιστορικές φάσεις της ιστορίας του ελληνικού έθνους και τη διάκριση των περιόδων της ιστορίας του νεώτερου ελληνισμού από το 1204 μέχρι σήμερα– ενώ εγκύπτουν λεπτομερέστερα στα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας, από την Επανάσταση του 1821 μέχρι σήμερα. Τα πρόσφατα ιστορικά γεγονότα, άλλωστε, συνιστούν εν πολλοίς την εξέλιξη παλαιότερων τάσεων και τον καμβά πάνω στον οποίο εγγράφεται η ίδια η παρούσα πολιτική, κοινωνική και πολιτισμική πραγματικότητα. 

Η επιχείρηση της απόρριψης της συνέχειας, και κατά συνέπεια της ίδιας της ύπαρξης, του ελληνικού έθνους από τους αποδομητές ιστορικούς και διανοουμένους, χρησιμοποιεί το γεγονός ότι το ελληνικό έθνος δεν συγκροτεί μια ενιαία κρατική υπόσταση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Άλλωστε, η ελληνική ιστορία, σε αντίθεση με την κινεζική, παρουσιάζει πολλές ασυνέχειες και θεσμικές-πολιτειακές ανατροπές, εξαιτίας και της ριζικά διαφορετικής γεωγραφικής θέσης των Ελλήνων. Συναφώς, ενώ, πριν από ελάχιστα χρόνια, η αναφορά στους Έλληνες ως Ρωμαίους ή Ρωμιούς εθεωρείτο αυτονόητη, και λέξεις όπως η «ρωμιοσύνη» εξέφραζαν την ελληνικότητα, τα τελευταία χρόνια, μέσα στα πλαίσια της αποδόμησης της ελληνικής ταυτότητας, προωθείται μια αστήρικτη καινοφανής αντίληψη, ότι δηλαδή οι «Ρωμιοί» δεν είναι Έλληνες, διότι αυτοί εξαφανίστηκαν από το ιστορικό προσκήνιο μετά το 146 π.Χ. και την οριστική κατάληψη της Ελλάδας από τους Λατίνους-Ρωμαίους. 

Σύμφωνα με αυτό το αφήγημα, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, που συνέχιζε να αποκαλείται «ρωμαϊκή», δεν διατηρεί πλέον οργανική σχέση με τους Έλληνες, παρότι οι Βυζαντινοί μιλούσαν ελληνικά και μελετούσαν τους αρχαίους Έλληνες. Καθώς η Κωνσταντινούπολη αποσπά την πρωτοκαθεδρία από τη Ρώμη, οι Έλληνες εγκολπώνονται τη ρωμαϊκότητα, ενώ η επωνυμία Έλληνας ταυτίζεται συχνά με τον «εθνικό», δηλαδή τον ειδωλολάτρη.

 Όσο για τους νεώτερους ¨Έλληνες, αυτοί αποτελούν ένα «νεαρό έθνος» που συγκροτήθηκε από διάφορους λαούς και εθνοτικές ομάδες και δεν διατηρεί καμιά ουσιαστική συγγένεια με τους αρχαίους Έλληνες. Μάλιστα, για πολλούς, ούτε καν οι Μακεδόνες ήταν Έλληνες, και θα το διατυμπάνιζαν πολύ πιο υψηλόφωνα, εάν δεν φοβόντουσαν ότι θα ταυτίζονταν ανοιχτά με τους Σλαβομακεδόνες.Όμως κατασκευάζουν ένα φανταστικό σχήμα, διότι η συνέχεια του ελληνισμού δεν αποτελεί μια γραμμική πορεία χωρίς τομές και ρήξεις, αλλά μία εξέλιξη με αναβαθμούς, μεταλλαγές και μετατοπίσεις, οι οποίες, ενώ δεν αναιρούν την πραγματικότητα της συνέχειας, ωστόσο την ιστορικοποιούν και τη σχετικοποιούν. Γι’ αυτό και χρησιμοποιούν τις προφανείς διαφορές ανάμεσα στους αρχαίους Έλληνες, τους Βυζαντινούς και τους νεώτερους, ώστε να αποσιωπήσουν το πλήθος των κοινών χαρακτηριστικών και της συνέχειας της γλώσσας και του πολιτισμού και να μεταβάλουν αυτές τις πραγματικές διαφορές σε διαφορές είδους: διαφορετικό έθνος οι αρχαίοι Έλληνες, άλλο οι Βυζαντινοί, άλλο οι νεώτεροι.