από Πέτρος Φαραντάκης
Οι καλοκαιρινές διακοπές μοιάζουν να έχουν υποκαταστήσει τη σιωπηλή ανάγκη του ανθρώπου για ύπαρξη από μια εξωτερική ανάγκη για απόδραση. Ο σύγχρονος άνθρωπος, εξαντλημένος από το άγχος του να είναι αποδοτικός, στρέφεται στις διακοπές όπως ο διψασμένος στην όαση. Αλλά συχνά δεν αναζητά ξεκούραση. Αναζητά νόημα, και το αναζητά με τους όρους της απόσπασης: αλλάζοντας το οπτικό πεδίο, τις παρέες, τα τοπία. Δεν τολμά να σταθεί απέναντι στο ερώτημα που τον ακολουθεί σιωπηλά: ποιός είμαι όταν όλα παύουν; Ο Κίρκεγκορ έλεγε ότι το άγχος είναι η ζάλη της ελευθερίας. Αυτό το άγχος εμφανίζεται συχνά μέσα στις διακοπές ̇ όχι επειδή δεν έχουμε τι να κάνουμε, αλλά επειδή, για πρώτη φορά μετά από καιρό, δεν μας επιβάλλεται τι να κάνουμε. Εκεί, χωρίς πρόγραμμα, χωρίς ρόλους, χωρίς παραγωγική λειτουργία, εμφανίζεται η ελευθερία ως βάρος. Και μαζί της, η αμηχανία. Ο εαυτός μας, στερημένος από τις καθημερινές του αποδράσεις, εμφανίζεται γυμνός και σιωπηλός. Δεν είναι όλοι έτοιμοι να τον δουν.Σε αυτό το πλαίσιο, οι σχέσεις που μας συνοδεύουν δοκιμάζονται. Η φιλία, όταν δεν στηρίζεται στην αλήθεια αλλά στην ανάγκη ή τη συνήθεια, δεν αντέχει τη διαρκή παρουσία του άλλου. Ο ένας γίνεται βάρος για τον άλλον, όχι επειδή υπάρχει κακία, αλλά γιατί η κοινή ζωή χωρίς βαθύτερο θεμέλιο φθείρει. Ο Χάιντεγκερ μιλούσε για την καθημερινότητα ως μια πτώση στο εσύ, στην ετεροκαθοριζόμενη ύπαρξη. Στις διακοπές, αυτή η πτώση συνεχίζεται, συχνά χωρίς να την αντιλαμβανόμαστε. Απλώς αλλάζει το σκηνικό, όχι το βάθος. Και πλάι σε αυτό, έρχεται η υλική ματαιότητα. Η οικονομική αιμορραγία, η ανάγκη επίδειξης, η αναμονή σε λιμάνια και αεροδρόμια, η τυραννία του να φαίνεται ότι περνάμε καλά. Ο Καμύ έγραφε πως ο σύγχρονος άνθρωπος θέλει να ζήσει χωρίς να αισθάνεται τον βράχο. Αλλά ο βράχος είναι πάντα εκεί. Η κόπωση, η ανία, η δυσκολία να είμαστε μόνοι ή μαζί. Όλα αυτά δεν είναι αποτυχίες των διακοπών. Είναι καθρέφτες της υπαρξιακής μας κατάστασης.
