Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τρίτη 7 Απριλίου 2020

Γλώσσα, γραμματισμός και εκπαίδευση

Πάουλο Φρέιρε - Βικιπαίδεια Εκτύπωση



των Donaldo Macedo* & Paulo Freire**

Ο Donaldo Macedo και o Paulo Freire συζητούν τη σχέση ανάμεσα στην κουλτούρα και την εκπαίδευση αναλύοντας τον ρόλο του κριτικού αλφαβητισμού στην κατανόηση της γλώσ­σας ως ταξικού στοιχείου. Αναφέρονται στο θέμα της βασικής εκπαίδευσης, της περιθωρι­οποιημένης κουλτούρας και της κυρίαρχης ιδεολογίας. Οι δύο συνομιλητές θίγουν επιπλέ­ον τη σημασία που έχει, για τις περιθωριοποιημένες ή υποταγμένες πολιτισμικά ομάδες, η αντίληψη του εαυτού μέσω της γλώσσας και την απελευθερωτική διάσταση που μπορεί να προσλάβει η χρήση της.
D. Macedo: Θα ήθελα να σας ρωτήσω για τη σχέση ανάμεσα στην εκπαίδευση -συ- μπεριλαμβανομένης και της βασικής- και της κουλτούρας. Στο ζήτημα αυτό, ωστό­σο, πρέπει να λάβουμε υπόψη διάφορους ορισμούς της κουλτούρας· δεν εννοώ εδώ την κουλτούρα με κάπα κεφαλαίο, εκείνη δηλαδή που είναι αντιπροσωπευτική των κυρίαρχων στοιχείων της ελιτιστικής τάξης. Η κουλτούρα δεν είναι ένα αυτόνομο σύστημα· χαρακτηρίζεται από κοινωνική διαστρωμάτωση και εντάσεις. Για να εί­μαι ακριβής, έχω υπόψη μου τον ορισμό του Richard Johnson για την κουλτούρα, ο οποίος περιλαμβάνει τις ακόλουθες τρεις προϋποθέσεις: πρώτον, οι πολιτισμικές διαδικασίες συνδέονται στενά με τις κοινωνικές σχέσεις, ειδικά με ταξικές σχέσεις και σχηματισμούς, με σεξουαλικές διαιρέσεις, με τη φυλετική δομή των κοινωνικών σχέσεων και με την ηλικιακή καταπίεση ως μορφή εξάρτησης· δεύτερον, η κουλτού­ρα περιλαμβάνει εξουσία και βοηθά την παραγωγή ασυμμετριών ως προς τις ικα­νότητες ατόμων και κοινωνικών ομάδων να καθορίζουν και να αντιλαμβάνονται τις ανάγκες τους· και τρίτον, η κουλτούρα δεν είναι ούτε αυτόνομη ούτε ένα έξωθεν καθορισμένο πεδίο, αλλά ένας χώρος κοινωνικών διαφορών και αγώνων.
Δεδομένης της έκτασης των παραγόντων που αλληλεπιδρούν στην πολιτισμική παραγωγή και αναπαραγωγή, πώς μπορεί μια χειραφετημένη βασική εκπαίδευση να υπερβεί τα κοινωνικά και ταξικά εμπόδια για να αλληλεπιδράσει με όλους αυ­τούς τους άλλους παράγοντες που σχετίζονται με την κουλτούρα;
Ρ. Freire: Η βασική εκπαίδευση και, γενικά, η εκπαίδευση είναι πολιτισμικές εκ­φράσεις. Δεν μπορείς να παράγεις βασική εκπαίδευση εκτός του κόσμου της κουλ­τούρας επειδή η ίδια η εκπαίδευση είναι μια διάσταση της κουλτούρας. Η εκπαί­δευση είναι μια πράξη γνώσης -η γνώση εδώ δεν περιορίζεται σε ένα μόνο συγκε­κριμένο αντικείμενο- εκ μέρους του ιδίου του υποκειμένου που γνωρίζει. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η εκπαίδευση όχι μόνο αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως μέρος της ευ­ρύτερης κουλτούρας, αλλά τον θέτει και υπό το καθεστώς της διαρκούς αμφισβήτη­σης. Έτσι, κάθε φορά που η εκπαίδευση αμφισβητεί τον εαυτό της, εις απάντηση κα­τανοεί ακόμη βαθύτερα τους μηχανισμούς και τις διαδικασίες εντός της ως μέρος εκείνων των διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα στο επίπεδο της ευρύτερης κουλ­τούρας. Προφανώς, όσο πιο πολύ διερωτάται και αμφισβητείται ως προς τον σκοπό που έχει στην κουλτούρα και στην κοινωνία, τόσο πιο πολύ η εκπαίδευση ανακα­λύπτει ότι η κουλτούρα είναι μια ολότητα που τέμνεται από τις κοινωνικές τάξεις. Στην κοινωνία της Βραζιλίας, για παράδειγμα, δεν μπορεί κάποιος να αρνηθεί ότι υπάρχουν πρότυπα συμπεριφοράς που είναι χαρακτηριστικά διάφορων κοινωνικοταξικών συμπεριφορών. Παραδείγματος χάριν, το γούστο, το οποίο είναι επίσης πολιτισμικό, καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τα κοινωνικοταξικά όρια.
D. Macedo: Δεν σκόπευα να εστιάσω μόνο στις κοινωνικές τάξεις στην πολιτισμι­κή παραγωγή και αναπαραγωγή. Νομίζω πρέπει να εξετάσουμε άλλες πολιτισμι­κές επιρροές στην εκπαίδευση.
Ρ. Freire: Όταν μια παιδαγωγική προσπαθεί να επηρεάσει άλλους παράγοντες που δεν θα μπορούσαν να ερμηνευτούν από μια αυστηρά ταξική θεωρία, εξακολουθού­με να πρέπει να περάσουμε από την ταξική ανάλυση. Δεδομένης αυτής της αντί­ληψης, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι κοινωνικές τάξεις υπάρχουν και ότι η πα­ρουσία τους είναι αντιφατική. Δηλαδή, η ύπαρξή τους επιφέρει σύγκρουση συμφε­ρόντων. Προκαλεί και διαμορφώνει πολιτισμικούς τρόπους ύπαρξης και, συνεπώς, παράγει αντιφατικές εκφράσεις του πολιτισμού.

Κυριακή 1 Σεπτεμβρίου 2019

Ο ριζοσπάστης δάσκαλος και παιδαγωγός Δημήτρης Γληνός

Αφιέρωμα στον Δημήτρη Γληνό 

Eπιμέλεια: Eλένη Zούζουλα – Kώστας Θεριανός
Tα πρώτα χρόνια
O Δημήτρης Γληνός γεννήθηκε στη Σμύρνη στις 22 Aυγούστου του 1882 (παλαιό ημερολόγιο) πριν από 137 χρόνια. Ήταν ο πρωτότοκος από τα δώδεκα παιδιά της οικογένειάς του. O πατέρας του ήταν έμπορος κρασιών και κατάγονταν από την Άνδρο. Eκτός από το εμπόριο κρασιών, ο πατέρας του διατηρούσε και μια μικρή ταβέρνα, στην οποία ο Δημήτρης εργαζόταν προκειμένου να βοηθήσει την οικογένεια του. Oι οικονομικοί πόροι της οικογένειας ήταν περιορισμένοι. Όμως, ο Γληνός είχε την τύχη να τον συμπαθήσει ο γιατρός Δημήτριος Xρόνης και να τον βοηθήσει οικονομικά, ώστε να εγγραφεί στην Eυαγγελική Σχολή Σμύρνης.
Φοιτητής στην Aθήνα
Tο 1899, αριστούχος της Eυαγγελικής Σχολής Σμύρνης, ήρθε στην Aθήνα “κουβαλώντας” τη “Mεγάλη Iδέα”, την καθαρεύουσα και τον ιδεαλισμό, για να σπουδάσει Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Aθηνών. H πολιτική ατμόσφαιρα της εποχής είχε κυριαρχηθεί από την ήττα του 1897. Στο Πανεπιστήμιο των Aθηνών κυριαρχούσαν οι οπαδοί της αρχαΐζουσας (Mιστριώτης, Kόντος). O Γληνός νοίκιασε ένα σπίτι στην οδό Mασσαλίας 18 και έπιασε φιλία με τον K. Γούναρη, δημοτικιστή και ποιητή, τεταρτοετή φοιτητή της φιλολογίας που σκοτώθηκε στους Bαλκανικούς πολέμους.
H επίδραση του Mιστριώτη επηρέασε αρχικά το Γληνό. Συμμετείχε στα “Eυαγγελικά” το 1901 εναντίον των δημοτικιστών. Aργότερα ο ίδιος θα γράψει: “Όλη μου η ζωή είναι μια πορεία προς τα αριστερά. Aπό το Mιστριώτη στο Λένιν”. Tην ίδια περίοδο γράφει το πρώτο του άρθρο για τις ξένες λέξεις στην ελληνική γλώσσα στο περιοδικό του Γεράσιμου Bώκου “Tο Περιοδικό μας”. Aργότερα, στο ίδιο περιοδικό δημοσιεύει μια επιστολή με τίτλο “Ένας εθνικός”.
Στο πανεπιστήμιο γνωρίζει τους Aλέξανδρο Δελμούζο, Mανώλη Tριανταφυλλίδη και Π. Tαγκόπουλο και γίνεται δημοτικιστής.
Nα πώς παρουσιάζει ο ίδιος γλαφυρά την περίοδο των φοιτητικών του χρόνων, τις ανησυχίες και τα όνειρά του:
“Σπούδασα φιλολογία γεμάτος από θολά και αόριστα όνειρα, από ορμές για δράση πνευματική, πότε νοιώθοντας να φουσκώνουνε τα στήθια μου από ποιητική διάθεση και πότε νοιώθοντας το νου μου να λαχταράει, για την κατάκτηση της αλήθειας… Έτρεχα σαν ένα νέο αλογάκι μέσα σ’ ένα λιβάδι, πότε ανεβαίνοντας τις ηλιόλουστες βουνοπλαγές της τέχνης, πότε χοροπηδώντας στον κάμπο τον οργωμένο της επιστήμης…”.
Kαι προσθέτει για τη μετέπειτα πορεία του:
“Mε κόπο και αγωνία άνοιξα το δρόμο, ένα μονοπάτι για την αλήθεια, για το φως. Έγινα στα δεκαοχτώ μου χρόνια δημοτικιστής, στα εικοσιπέντε μου χρόνια φωτίστηκα για το κοινωνικό ζήτημα, χρειάστηκε είκοσι χρόνια αγώνα για να μπορέσω να πω την αλήθεια που είχα μέσα μου…”.
Kαι ο Bάρναλης θυμάται:
«Tα πρώτα χρόνια της φοιτητικής μου ζωής μικρός, ξένος, ασήμαντος, χωρίς φίλους μέσα στη Φιλοσοφική Σχολή, στεκόμουνα πάντα απόμερα και κοίταζα τους άλλους. Oι περισσότεροι είχαν έναν αέρα αντιπαθητικό. Πολύ ολίγες φάτσες μου φαινόντανε συμπαθητικές και τους πρόσεχα στις παραδόσεις χωρίς να τους γνωρίζω. Όλοι τους ήταν ή τριτοετείς ή τελειόφοιτοι. Tους πρόσεχα και τους θαύμαζα, γιατί είχα μάθει πως είναι ποιητές ­ και φυσικά δημοτικιστές. O Γληνός με τα μεγάλα του φλογερά μάτια και με μια χτυπητήν επίδειξη αντιρομαντισμού.

Κυριακή 4 Αυγούστου 2019

Η Κριτική Παιδαγωγική, ο Paulo Freire και η τόλμη να σκέφτεσαι με πολιτικούς όρους.



"Ο Freire πίστευε ότι η εκπαίδευση, με τη γενικότερη σημασία του όρου, είναι πολιτικά καθοριζόμενη, με την έννοια ότι παρέχει στους μαθητές τις προϋποθέσεις του κριτικού αναστοχασμού, της αυτο-διαχειριζόμενης ζωής και της κριτικής αυτενέργειας. Για τον Freire η παιδαγωγική είναι καθοριστική σε μια διαμορφωτική κουλτούρα (formative culture), η οποία καθιστά δυνατή τόσο την κριτική συνείδηση, όσο και την κοινωνική δράση. H παιδαγωγική, με αυτή την έννοια, συνδέει τη μάθηση με την κοινωνική αλλαγή. Είναι ένα σχέδιο δράσης και μια πρόκληση που καλεί τους μαθητές να συσχετιστούν κριτικά με τον κόσμο, προκειμένου να επενεργήσουν σε αυτόν."

του Henry Giroux*
μετάφραση, επιμέλεια: Γιώργος Καλημερίδης, Σοφία Χατζοπούλου
Σε μια εποχή, όπου η ιστορική μνήμη διαγράφεται και ο πολιτικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης απορρίπτεται στο όνομα της αποδοχής ενός λόγου μέτρησης και ποσοτικοποίησης, είναι πολύ σημαντικό να θυμηθούμε το έργο και την κληρονομιά του Paulo Freire. Ο Paulo Freire ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς παιδαγωγούς του 20ου αιώνα. Είναι ένας από τους βασικούς θεμελιωτές της «κριτικής παιδαγωγικής» – εκείνου του εκπαιδευτικού κινήματος που καθοδηγείται τόσο από το πάθος, όσο και από την αρχή της διαμόρφωσης μαθητών που θα έχουν ελευθερία συνείδησης, θα αναγνωρίζουν τις αυταρχικές τάσεις, με ενισχυμένη τη φαντασία τους, θα συνδέουν τη γνώση με την αλήθεια και την εξουσία και θα μαθαίνουν να διαβάζουν τόσο τη λέξη, όσο και τον κόσμο ως μέρος ενός ευρύτερου αγώνα για υποκείμενα με ικανότητα αυτενέργειας για κοινωνική δικαιοσύνη και ελευθερία.
Ο Paulo έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός πολύ επιτυχημένου προγράμματος γραμματισμού στη Βραζιλία, πριν φυλακιστεί από τη στρατιωτική χούντα, η οποία κατέλαβε την εξουσία το 1964, και μετέπειτα εξοριστεί από την ίδια τη χώρα του. Όταν η Βραζιλία παρείχε ξανά τη δυνατότητα της δημοκρατίας (ή έστω της αμνηστίας) το 1980, ο Freireεπέστρεψε και από εκεί και μετά έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των εκπαιδευτικών πολιτικών στη συγκεκριμένη χώρα, μέχρι τον θάνατο του, το 1997. Το πρωτοποριακό του έργο «Η Αγωγή των Καταπιεσμένων», το οποίο πούλησε πάνω από 1 εκατομμύρια αντίτυπα, επάξια τιμάται φέτος – 40 χρόνια μετά από την πρώτη αγγλική του μετάφραση – με δεδομένη την επιρροή που άσκησε σε πολλές γενιές εκπαιδευτικών τόσο στην Αμερική, όσο και στο εξωτερικό.
Από τη δεκαετία του 80 και μετά, ελάχιστοι διανοούμενοι από το εκπαιδευτικό σκηνικό της Βόρειας Αμερικής μπορούν να συγκριθούν με τη θεωρητική συστηματικότητα, την πολιτική τόλμη και την αίσθηση ηθικής υπευθυνότητας του Freire. Παρ’ όλα αυτά, το παράδειγμά του είναι σήμερα -περισσότερο από ποτέ άλλοτε- σημαντικό: με τους θεσμούς της δημόσιας και της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης υπό την πολιορκία των νεοσυντηρητικών και νεοφιλελεύθερων δυνάμεων είναι αναγκαίο για τους εκπαιδευτικούς να αναγνωρίσουν και να εκτιμήσουν την οπτική του Freire για τη χειραφετητική και δημοκρατική δυναμική της εκπαίδευσης.

Η εκπαίδευση και ο αγώνας για κοινωνική χειραφέτηση την εποχή της κρίσης

Αποτέλεσμα εικόνας για Η εκπαίδευση και ο αγώνας για κοινωνική χειραφέτηση την εποχή της κρίσης

των Γιώργου Γρόλλιου, Τάσου Λιάμπα και Περικλή Παυλίδη

Εισαγωγή στα Πρακτικά του 4ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Κριτική Εκπαίδευση με θέμα: «Η Κριτική Εκπαίδευση στην Εποχή της Κρίσης», σελ. i-xix,https://www.eled.auth.gr/
Το 4ο ∆ιεθνές Συνέδριο για την Κριτική Εκπαίδευση πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 23, 24, 25 και 26 Ιούνη του 2014. Στην προκήρυξή του, εννιά μήνες νωρίτερα, τονίζαμε ότι η διεθνής οικονομική, κοινωνική και πολιτική κρίση του καπιταλισμού, καθώς και οι κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες-νεοσυντηρητικές πολιτικές, επαναπροσδιορίζουν το ρόλο της εκπαίδευσης. Η εκπαίδευση γίνεται ολοένα και λιγότερο κοινωνικό δικαίωμα, μετατρέπεται σε εμπόρευμα προς πώληση και συρρικνώνονται τα δημοκρατικά και κριτικά χαρακτηριστικά της. Συνεπώς, η κατανόηση των αιτιών της κρίσης, των ειδικών μορφών που αυτή παίρνει σε διαφορετικές χώρες και οι πολλαπλοί τρόποι με τους οποίους επηρεάζει την εκπαίδευση, αποτελούν σημαντικά ερωτήματα για εκείνους που δεν περιορίζουν τις οπτικές και τη δράση τους στον ορίζοντα των νεοφιλελεύθερων, νεοσυντηρητικών και τεχνοκρατικών δογμάτων. Επιπλέον, υπογραμμίζαμε ότι το κίνημα της κριτικής εκπαίδευσης πρέπει να επανεξετάσει τις θέσεις και τις πρακτικές του υπό το φως της κρίσης, καθώς και τους δρόμους που αυτή ανοίγει για την αμφισβήτηση και την ανατροπή του καπιταλισμού.
Το 4ο Συνέδριο (τα τρία προηγούμενα είχαν πραγματοποιηθεί με επιτυχία στην Αθήνα και στην Άγκυρα) αποτέλεσε ένα σημαντικό βήμα σε αυτή την κατεύθυνση, δηλαδή στην κατεύθυνση της ανάπτυξης ενός ισχυρού διεθνούς κινήματος κριτικής εκπαίδευσης. Έγινε ένας χώρος διαλόγου για μάχιμους εκπαιδευτικούς και ακαδημαϊκούς, ενός διαλόγου ο οποίος ήταν ελεύθερος, δημοκρατικός και παραγωγικός. Παρουσιάστηκαν περισσότερες από 200 εισηγήσεις  που προέρχονταν από κοντινές χώρες όπως η Τουρκία, η Ιταλία, η Πολωνία, η Γερμανία, η Αγγλία και η Ρωσία, αλλά και από μακρινές όπως η Χιλή, η Βραζιλία, οι Η.Π.Α., η Νότια Αφρική, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Τα θέματα των εισηγήσεων κάλυψαν ένα πολύ μεγάλο εύρος. Η εκπαιδευτική πολιτική, τα κινήματα στην εκπαίδευση, οι εναλλακτικές διδακτικές πρακτικές στα σχολεία, η θεωρία της κριτικής εκπαίδευσης, η διαπολιτισμική και αντιρατσιστική παιδαγωγική, η φιλοσοφία της παιδείας, τα αναλυτικά προγράμματα, η μεθοδολογία της εκπαιδευτικής έρευνας, η πανεπιστημιακή εκπαίδευση, οι γυναίκες και η εκπαίδευση, οι νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας στην εκπαίδευση, η σχέση των καλών τεχνών και του θεάτρου με την εκπαίδευση, ο ρόλος των εκπαιδευτικών περιοδικών στους κοινωνικοπολιτικούς αγώνες στην εκπαίδευση έγιναν αντικείμενο προβληματισμού, αναζήτησης και συζήτησης.
Το παρόν κείμενο που προτάσσουμε στα Πρακτικά του Συνεδρίου των οποίων αναλάβαμε την επιμέλεια, δεν σκοπεύει να περιγράψει το σύνολο του διαλόγου που έγινε στα πλαίσιά του. Με δεδομένο ότι η διατύπωση και η αντιπαράθεση των απόψεων αποτελεί ένα από τα θεμέλια της ανάπτυξης του κινήματος της κριτικής εκπαίδευσης, επιχειρούμε να εμβαθύνουμε σε τρία ζητήματα που αλληλοσυνδέονται και απασχόλησαν πολλές από τις εισηγήσεις, ζητήματα τα οποία αντιλαμβανόμαστε ως κομβικά στην παρούσα συγκυρία: α) τον χαρακτήρα και τις συνέπειες της κρίσης, β) την αντιμετώπιση της νεοφιλελεύθερης-νεοσυντηρητικής επίθεσης από την κριτική εκπαίδευση και γ) την αναζήτηση χειραφετικών προοπτικών για την εκπαίδευση. Με αυτό τον τρόπο θεωρούμε ότι συμβάλλουμε με πιο ουσιαστικό και γόνιμο τρόπο στη διεύρυνση και την εμβάθυνση του διαλόγου για την ανάπτυξη της κριτικής εκπαίδευσης, ο οποίος θα συνεχιστεί στο 5ο ∆ιεθνές Συνέδριο τον Ιούνη του 2015 στην Πολωνία.

Τρίτη 15 Μαΐου 2018

Οι σιδηροδρομικοί και οι διανοούμενοι

Συνέντευξη με τον Τόνι Νέγκρι*

(Μετάφραση – Επιμέλεια: Ευαγγελία Φρυδά) [1]

 
Τετάρτη 18 Απριλίου:  Ο Toni Negri (Τόνι Νέγκρι) απαντά στους απεργούς του Paris Nord [2]
«Cattivo maestro». Έτσι αποκαλούν κάποιες φορές στην Ιταλία τον Antonio Negri, εμβληματική φυσιογνωμία της παράδοσης του «εργατισμού»  και της ιταλικής εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε την έκφραση ως «το κακό παράδειγμα» ή ακόμη «ο κακός σπόρος». Είναι, αναμφίβολα, αυτός ο λόγος για τον οποίο οι απεργοί σιδηροδρομικοί του Paris Nord ζήτησαν από τον φιλόσοφο να απαντήσει στις ερωτήσεις τους, στο πλαίσιο του αγώνα ενάντια στη μεταρρύθμιση των σιδηροδρόμων.
Anasse, κλειδούχος στο Bourget: «Πώς μπορεί ένας διανοούμενος σήμερα να είναι αλληλέγγυος σε μια απεργία εργατών/τριών;»
Εννοείτε γιατί σήμερα, στη σημερινή εποχή, στηρίζω τον αγώνα σας; Θα το είχα κάνει και στο παρελθόν. Όμως, έχω την αίσθηση πως σήμερα ενοχλεί ιδιαίτερα τα αφεντικά και τον αρχηγό του Κράτους. Γιατί; Αρχικά, επειδή αποδεικνύει πως τα αφεντικά δεν είναι οι μόνοι που μπορούν να διεξάγουν ταξική πάλη. Στην πραγματικότητα, η εργατική ταξική πάλη είναι αποφασιστικής σημασίας για τον καθορισμό της θεμελίωσης των κοινωνικών σχέσεων και της κοινωνικής ανάπτυξης και κατά συνέπεια επιτρέπει να αθροιστούν όλες όσες και όλοι όσοι υπόκεινται σε εκμετάλλευση. Δεν είναι παράδοξο που η ταξική πάλη των σιδηροδρομικών (πιο ταξική δεν γίνεται!) βρίσκεται στη φάση να μετατραπεί σε μια εμβληματική στιγμή της ταξικής πάλης όλων όσων βιώνουν την επισφάλεια, των φοιτητών συμπεριλαμβανομένων.

Παρασκευή 2 Μαρτίου 2018

H.Giroux: Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να πληρώνονται σαν γιατροί..είναι πολύτιμο κομμάτι οποιασδήποτε κοινωνίας

 «Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να πληρώνονται σαν γιατροί και πρέπει να είναι επαγγελματίες με τρόπους που υποδηλώνουν ότι είναι ένα πολύτιμο κομμάτι οποιασδήποτε κοινωνίας, όπως πράγματι είναι», λέει ο Giroux. «Τα σχολεία είναι σημαντικά για τη δημοκρατία και οι δάσκαλοι πρέπει να είναι μια από τις πιο αξιόλογες ομάδες ανθρώπων που έχουμε στην κοινωνία μας, ωστόσο, την ίδια στιγμή είναι οι πιο υποτιμημένοι, οι πιο μηχανοποιημένοι και οι πιο εκμεταλλευόμενοι μεταξύ όλων των άλλων επαγγελματικών ομάδων – και νομίζω ότι αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο δεν τρέφουμε πλέον καμία πίστη στη δημοκρατία».

«Χρειάζεται να καταστήσουμε σαφή τη σύνδεση μεταξύ διδασκαλίας, εκπαίδευσης και δημοκρατίας»

του Simon Creasey, 09/02/2018, συνέντευξη με τον Henry Giroux

«Χρειάζεται να καταστήσουμε σαφή τη σύνδεση μεταξύ διδασκαλίας, εκπαίδευσης και δημοκρατίας»

του Simon Creasey, 09/02/2018, συνέντευξη με τον Henry Giroux
σε μετάφραση της Τσιμοπούλου Σταματίνας  από  selidodeiktis.edu.gr
Ο Simon Creasy συναντά τον ακαδημαϊκό που καλεί τους/τις εκπαιδευτικούς να εξεγερθούν ενάντια στην «αγωγή της καταπίεσης» και να απαιτήσουν άξια πληρωμή για τον παραθεωρημένο ρόλο τους στην ενίσχυση της δημοκρατίας.
O Henry Giroux θέλει οι δάσκαλοι/-ες να κινητοποιηθούν. Θέλει να τους δει να ξεσηκώνονται και να πρωτοστατούν σε επαναστατικά κινήματα προκειμένου να εξαλειφθεί αυτό που αποκαλεί «αγωγή της καταπίεσης» και έχει εισχωρήσει στο εκπαιδευτικό σύστημα τόσο του Ηνωμένου Βασιλείου όσο και της γενέτειράς του, των Η.Π.Α. Οι εκπαιδευτικοί και τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών θα πρέπει να δουλέψουν από κοινού με τους γονείς, για να πιέσουν τις κυβερνήσεις να προσανατολίσουν την εκπαίδευση στην διαμόρφωση «ενημερωμένων πολιτών», όπως λέει, και όχι στην αποστήθιση ως απλώς ένα μέσο, για να επιτυγχάνουν οι μαθητές/-τριες στις εξετάσεις και να καταστούν ικανό εργατικό δυναμικό.
Πάνω σ’ αυτήν την ώθηση για αλλαγή είναι που έχει επικεντρώσει και το θεωρητικό του  έργο ο Giroux το τελευταίο διάστημα. Μάλιστα, τελευταία διευθύνει -ως αρμόδιος των υποτροφιών- το Κέντρο για τη δημόσια έρευνα στο McMaster University, στο Οντάριο του Καναδά. Ακόμα, έχει διατελέσει ακαδημαϊκός στον τομέα της εκπαίδευσης για δεκαετίες και έχει εκδώσει πολλά βιβλία. Επιμένει σ’ αυτήν την πορεία δράσης, διότι, όπως επισημαίνει «δεν μπορείς να έχεις δημοκρατία χωρίς ενημερωμένους πολίτες».

Πέμπτη 25 Ιανουαρίου 2018

Η Κριτική Παιδαγωγική, ο Paulo Freire και η τόλμη να σκέφτεσαι με πολιτικούς όρους.

Αποτέλεσμα εικόνας για ΠΆΟΥΛΟ ΦΡΕΙΡΕ Εκτύπωση
 του Henry Giroux*

μετάφραση, επιμέλεια: Γιώργος Καλημερίδης, Σοφία Χατζοπούλου
Σε μια εποχή, όπου η ιστορική μνήμη διαγράφεται και ο πολιτικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης απορρίπτεται στο όνομα της αποδοχής ενός λόγου μέτρησης και ποσοτικοποίησης, είναι πολύ σημαντικό να θυμηθούμε το έργο και την κληρονομιά του Paulo Freire. Ο Paulo Freire ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς παιδαγωγούς του 20ου αιώνα. Είναι ένας από τους βασικούς θεμελιωτές της «κριτικής παιδαγωγικής» – εκείνου του εκπαιδευτικού κινήματος που καθοδηγείται τόσο από το πάθος, όσο και από την αρχή της διαμόρφωσης μαθητών που θα έχουν ελευθερία συνείδησης, θα αναγνωρίζουν τις αυταρχικές τάσεις, με ενισχυμένη τη φαντασία τους, θα συνδέουν τη γνώση με την αλήθεια και την εξουσία και θα μαθαίνουν να διαβάζουν τόσο τη λέξη, όσο και τον κόσμο ως μέρος ενός ευρύτερου αγώνα για υποκείμενα με ικανότητα αυτενέργειας για κοινωνική δικαιοσύνη και ελευθερία.
Ο Paulo έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός πολύ επιτυχημένου προγράμματος γραμματισμού στη Βραζιλία, πριν φυλακιστεί από τη στρατιωτική χούντα, η οποία κατέλαβε την εξουσία το 1964, και μετέπειτα εξοριστεί από την ίδια τη χώρα του. Όταν η Βραζιλία παρείχε ξανά τη δυνατότητα της δημοκρατίας (ή έστω της αμνηστίας) το 1980, ο Freireεπέστρεψε και από εκεί και μετά έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των εκπαιδευτικών πολιτικών στη συγκεκριμένη χώρα, μέχρι τον θάνατο του, το 1997. Το πρωτοποριακό του έργο «Η Αγωγή των Καταπιεσμένων», το οποίο πούλησε πάνω από 1 εκατομμύρια αντίτυπα, επάξια τιμάται φέτος – 40 χρόνια μετά από την πρώτη αγγλική του μετάφραση – με δεδομένη την επιρροή που άσκησε σε πολλές γενιές εκπαιδευτικών τόσο στην Αμερική, όσο και στο εξωτερικό.

Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2017

Η Νέα Αγωγή Σταυροδρόμι παρανοήσεων… και χωνευτήρι σύγχρονου παιδαγωγικού προβληματισμού

του ΦΙΛΙΠ ΜΕΡΙΕ[1]

σε μετάφραση Σοφία Λάχλου – Φωτεινή Παπαρήγα[2]
Πριν τις διακοπές, λίγες σκέψεις σχετικά με τη «Νέα Αγωγή», η οποία εμφανίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, δομήθηκε το 1921 στο Συνέδριο του Καλέ και για την οποία γίνεται λόγος ακόμη και σήμερα… από αρκετούς που ελάχιστα την γνωρίζουν.
Ένα από τα πολλά παράδοξα της Νέας Αγωγής οφείλεται στο γεγονός ότι παρόλο που, σε μεγάλο ποσοστό, δεν εφαρμόστηκε, κατάφερε να επιβάλει το μεγαλύτερο μέρος των «κοινών τόπων» της στον λόγο περί εκπαίδευσης. Σίγουρα, ο περιθωριακός της χαρακτήρας διεκδικήθηκε συστηματικά και συνεχίζει να διεκδικείται ακόμη από τους εισηγητές της, οι οποίοι φοβούνται ότι με τη θεσμοποίηση χάνεται ο «ανατρεπτικός» χαρακτήρας των προτάσεών της, ενισχύεται η παρέκκλιση από αυτές, και σε βάθος χρόνου εξομοιώνονται με τη «συνηθισμένη παραδοσιακή παιδαγωγική», που «εκμοντερνίστηκε» πρόχειρα για να δημιουργεί σύγχυση.
Ταυτόχρονα, όμως, και χωρίς να εγκαταλείπουν το περιθώριό τους, οι οπαδοί της Νέας Αγωγής όλο και καταλαμβάνουν τον τεράστιο ιδεολογικό χώρο των μέσων ενημέρωσης, καλπάζουν προς όλες τις κατευθύνσεις κι έχουν καταφέρει να κυριαρχούν. Μιλούν και γράφουν απερίσκεπτα, ενώ οι κάθε λογής εκλαϊκευτές σε θέματα παιδαγωγικής… από ψυχολόγους που καυχιούνται για παιδαγωγική κατάρτιση έως δημοσιογράφους-ειδικούς της στήλης τύπου «Τρόποι ζωής», τόσο σε περιοδικά για το «ευρύ κοινό» όσο και στην πλούσια βιβλιογραφία σχετικά με την «προσωπική ανάπτυξη»… δε χάνουν ευκαιρία να αναπαραγάγουν τα λεγόμενά τους. Αυτή η τρέλα προσηλυτισμού υπέρ της Νέας Αγωγής δεν παύει, ωστόσο, να δίνει διάρκεια στη μέγιστη πλάνη: ενώ η «παραδοσιακή παιδαγωγική» «σχολικού τύπου» (αποκομμένες διδασκαλίες, χωρίς επικοινωνία μεταξύ τους, «διαλέξεις» που συνοδεύονται από ασκήσεις εφαρμογής, βαθμολόγηση και συστηματικές ταξινομήσεις κτλ.) δεν έχει αλλάξει σε τίποτα, οι αντίπαλοι της Νέας Αγωγής καταγγέλλουν συνεχώς την επίδραση των «μεταρρυθμιστών» και τους φορτώνουν την ευθύνη για την πτώση του επιπέδου στο σχολείο, τη γενικευμένη επιείκεια και την άρση των πνευματικών απαιτήσεων.
 Αυτή η παράξενη κατάσταση δυσχεραίνει την εκλεπτυσμένη ανάλυση των πραγματικών προτάσεων της Νέας Αγωγής, καθώς οι επιθέσεις που δέχεται ενισχύουν, ως αντίδραση, τη συσπείρωση όλων των οπαδών της γύρω από εμβληματικά σλόγκαν… με κίνδυνο να χαθούν οι πολυάριθμες διαφορετικές προσεγγίσεις και να αποκρυφτούν τα ουσιώδη διακυβεύματα. Κάτι τέτοιο συνέβη με την προβολή της γνωστής φράσης «ο μαθητής στο κέντρο του συστήματος», που προκάλεσε τις κατεξοχήν παρανοήσεις: ενώ σχετίζεται με τον νόμο επαγγελματικού προσανατολισμού του 1989, του Λιονέλ Ζοσπέν, και χρησιμοποιήθηκε για να τονίσει την ανάγκη εξόδου από μια «μαζικοποιημένη δημοκρατικοποίηση» -αποτελούσε δηλαδή μια σκέψη διαχείρισης του μεγάλου ρεύματος-, ώστε να οδεύσουμε προς μια φοίτηση που να επιτρέπει, μέσω μιας παιδαγωγικής παρέμβασης προσαρμοσμένης σε κάθε μαθητή, την επιτυχία της πλειοψηφίας, παρουσιάστηκε –κι έπειτα καταγγέλθηκε- ως μία μέθοδος εκτοπισμού της γνώσης από το σχολείο και υποταγής στα καπρίτσια του κάθε μαθητή-δυνάστη… Οι εισηγητές της αισθάνθηκαν τότε την υποχρέωση να την υπερασπιστούν, βασιζόμενοι σε αυτό που εννοούσαν αρχικά και χωρίς να αντιληφθούν ότι οι επικριτές τους παρέμεναν επίτηδες προσκολλημένοι στην πρώτη τους ερμηνεία. Προέκυψε, λοιπόν, ένα αίσθημα ότι έχουμε να κάνουμε με διάλογο κωφών, όπου η αντιπαλότητα φουσκώνει συνεχώς χωρίς κάποιος να διασαφηνίζει επαρκώς τα πράγματα, για να καταλάβουμε επιτέλους για ποιο πράγμα γίνεται λόγος και τι ακριβώς σημαίνουν οι λέξεις που χρησιμοποιούνται.

Πέμπτη 13 Ιουλίου 2017

Για µια κριτική παιδαγωγική της ανυπακοής

Αποτέλεσμα εικόνας για Παναγιώτας Γούναρη
 Εκτύπωση

της Παναγιώτας Γούναρη*, University of Massachusetts Boston
«Οι εξωτερικές αλυσίδες τοποθετήθηκαν απλά µέσα στον άνθρωπο. Οι επιθυµίες και οι σκέψεις µε τις οποίες τον γεµίζει ο µηχανισµός της κοινωνίας τον αλυσοδένουν πολύ περισσότερο από όσο οι εξωτερικές αλυσίδες. Αυτό συµβαίνει γιατί ο άνθρωπος µπορεί να συνειδητοποιεί τις εξωτερικές του αλυσίδες αλλά όχι και τις εσωτερικές, έχοντας έτσι την ψευδαίσθηση ότι είναι ελεύθερος. Μπορεί να προσπαθήσει να αποτινάξει τις εξωτερικές αλυσίδες, αλλά πώς µπορεί να απαλλαγεί από τις εσωτερικές όταν δεν γνωρίζει καν ότι υπάρχουν;» (Fromm, 1992, σ. 7)
Στο πλαίσιο της οικονοµικής κρίσης του καπιταλισµού που έχει προκαλέσει µια δίχως όρια ανθρωπιστική, κοινωνική και πολιτισµική κρίση διεθνώς µε χαρακτηριστικό παράδειγµα την Ελλάδα, είναι επιτακτική ανάγκη να ξανασκεφτούµε την κριτική παιδαγωγική σε επίπεδο θεωρητικό, σε επίπεδο κατευθύνσεων και στόχων, αλλά και σε σχέση µε τον τρόπο που επαναπροσδιορίζει το ρόλο των εκπαιδευτικών και επιχειρεί να επηρεάσει τις ζωές των µαθητών. Η συνεχιζόµενη οικονοµική κρίση έχει πλήξει µε ιδιαίτερα σκληρό τρόπο όχι µόνο την εκπαίδευση ως θεσµό, αλλά κυρίως τους ανθρώπους οι οποίοι εµπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία: από τον συρρικνούµενο προϋπολογισµό για την παιδεία, τις περικοπές στους µισθούς των εκπαιδευτικών, τις συγχωνεύσεις σχολείων, τις απολύσεις και τη διαθεσιµότητα µέχρι τις υλικές υποδοµές (σχολικά κτίρια, συντήρηση, καθαριότητα, φύλαξη, αναλώσιµα, πετρέλαιο θέρµανσης), αλλά και την καθηµερινότητα και επιβίωση των οικογενειών των µαθητών και των εκπαιδευτικών (ανεργία, φτώχεια, υποσιτισµός). Είναι φανερό ότι η µνηµονιακή κυβέρνηση θέτει ως προτεραιότητα µια διαφορετικού τύπου εκπαίδευση. Η νέα κατεύθυνση της εκπαιδευτικής πολιτικής ευθυγραµµίζεται πλήρως µε τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποσκοπεί στη µηχανοποίηση, αυτοµατοποίηση και ποσοτικοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, επιβάλλοντας ένα νέο καθεστώς καταπίεσης. Η τάση ποσοτικοποίησης και η εµµονή στην αποτελεσµατικότητα και τα µετρήσιµα µεγέθη κάθε άλλο παρά έχουν ως στόχο να βελτιωθεί η δηµόσια εκπαίδευση. Το σχολείο, λειτουργώντας όλο και περισσότερο σαν φυλακή ή σαν εργοστάσιο µετατρέπεται σταδιακά σε µια µορφή νεκρού χρόνου (Giroux, 2007) όπου δολοφονείται η φαντασία, η δηµιουργικότητα και η ελεύθερη σκέψη µαθητών και εκπαιδευτικών.
Σ’ αυτό λοιπόν το πλαίσιο, στο οποίο έχει καταλυθεί κάθε έννοια νοµιµότητας και συνταγµατικότητας, µε επιστροφή σ’ ένα εργασιακό µεσαίωνα για τους εκπαιδευτικούς και σ’ ένα σχολικό µεσαίωνα για τους µαθητές, τι µπορεί να προσφέρει η κριτική παιδαγωγική;

Παρασκευή 30 Ιουνίου 2017

Κοντογιώργης: Επανάσταση Εννοιών στα Σχολειά.

Το Πολιτικό Σύστημα στην Ελλάδα δεν είναι Δημοκρατικό, μα ένα τυραννικό Καθεστώς. Αποτελείται από Κόμματα και εκλεγμένους ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΟΥΣ που ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ τον ΛΑΟ. ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΑΛΛΑΓΕΙ Ο ΛΑΟΣ απ’ αυτό, είναι ΑΝΑΓΚΗ να γίνει "ΜΙΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΕΝΝΟΙΩΝ".


Κοντογιώργης: Επανάσταση Εννοιών στα Σχολειά. 1.Για να γκρεμιστεί η Ολιγαρχία


Κοντογιώργης: Επανάσταση Εννοιών στα Σχολειά. 2. Ελευθερία και Δικαιώματα

Κυριακή 19 Μαρτίου 2017

«Απελευθερωτική και Κριτική Παιδαγωγική στην Ελλάδα» – Μια παρουσίαση του βιβλίου των Γ. Γρόλλιου – Π. Γούναρη




“Απελευθερωτική και Κριτική Παιδαγωγική στην Ελλάδα, Ιστορικές Διαδρομές και Προοπτική”


του Γιώργου Καλημερίδη
Από την παρουσίαση του βιβλίου στο Polis Art Cafe στις 21 Δεκεμβρίου 2016
Ξεκινώντας την παρουσίαση του νέου βιβλίου των Γ. Γρόλλιου και της Π. Γούναρη θα ήθελα εξαρχής να ευχαριστήσω τον Γιώργο για την τιμή που μου κάνει να παρουσιάσω το βιβλίο τους. Πιστεύω να ανταποκριθώ, διότι τα θέματα που διαπραγματεύεται το βιβλίο κάθε άλλο παρά εύκολα και απλά είναι.
Εισαγωγικά αξίζει να τονιστεί ότι το συγκεκριμένο βιβλίο στην πραγματικότητα ολοκληρώνει ή έστω συμπυκνώνει ένα μακροχρόνιο ερευνητικό πρόγραμμα γύρω από το ρεύμα της απελευθερωτικής- κριτικής παιδαγωγικής των συγγραφέων και των συνεργατών τους. Ένα εγχείρημα μακροχρόνιο και συλλογικό, διάσταση που συνδέεται γενικά με τις βασικές αρχές της κριτικής παιδαγωγικής.
Πρόκειται για μια περίπτωση όχι και τόσο συχνή για τα ελληνικά ακαδημαϊκά πρότυπα και ιδιαίτερα στο πεδίο των εκπαιδευτικών και παιδαγωγικών μελετών.  Χωρίς να είμαι ειδικός στα ζητήματα της ακαδημαϊκής έρευνας, η ελληνική ακαδημαϊκή κουλτούρα είναι μάλλον ναρκισσιστική, καθώς θεωρεί πολύ εύκολα ότι μια μονογραφία εξαντλεί όλα τα θεωρητικά ζητήματα ενός συγκεκριμένου πεδίου έρευνας, εύκολα προσαρμόζεται στις ανάγκες της ακαδημαϊκής αγοράς, ιδιαίτερα στη σημερινή πραγματικότητα του πανεπιστημίου της αγοράς, όπου η αξία των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων κρίνεται με βάση τη δυνατότητα μεγιστοποίησης των κερδών του κάθε πανεπιστημιακού τμήματος στο πεδίο  της αγοράς πιστοποιήσεων, μετρήσιμων δεξιοτήτων, πιστωτικών μονάδων και μεταπτυχιακών τίτλων, μια επιστημονική έρευνα, τελικά, η οποία  γρήγορα αναπροσανατολίζεται σε νέες εμπορικές θεματικές σε άμεση σύνδεση με τις πρακτικές ανέλιξης και ανταγωνιστικής επιβίωσης στο πανεπιστήμιο των ίδιων των φορέων της. 
Εδώ, με αυτό το βιβλίο έχουμε επομένως μια  διαφορετική περίπτωση στα ελληνικά ακαδημαϊκά πρότυπα και ήθη,  όπου μια μακροχρόνια ερευνητική δραστηριότητα πηγαίνει κόντρα στο καταθλιπτικό ρεύμα που έχει διαμορφωθεί τις δύο τελευταίες δεκαετίες στο πανεπιστήμιο και ειδικά στο πεδίο των παιδαγωγικών επιστημών, υπό την ηγεμονία της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης.

Ο CELESTIN FREINET ΚΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

Τετάρτη 15 Μαρτίου 2017

Κορνήλιος Καστοριάδης:Λοιπόν, δεν είναι δυνατό να υπάρξει εκπαίδευση.


α να υπάρξει πραγματική εκπαίδευση με την αυστηρή έννοια του όρου υπάρχει μια βασική προϋπόθεση: αυτή η εκπαιδευτική διαδικασία γίνεται αντικείμενο επένδυσης και πάθους και από τους εκπαιδευτές και από τους εκπαιδευόμενους.

Και για να τα πω καθαρά, αν δεν υπάρχει έρωτας με την εκπαίδευση, δεν υπάρχει εκπαίδευση.

Εαν κάποιος μαθαίνει στο σχολείο, είναι διότι διαδοχικά τουλάχιστον έναν καθηγητή σε κάθε τάξη -και στο πανεπιστήμιο ακόμα- τον ερωτευεται, και τον ερωτεύεται διότι ο ίδιος ο καθηγητής είναι ερωτευμένος με αυτό που διδάσκει.

Για να τα πω επίσης καθαρά και για να γίνω πλήρως απεχθής σ’ αυτούς που με ακούνε, σήμερα οι εκπαιδευτικοί ασχολούνται με τις εκπαιδευτικές τους διεκδικήσεις, οι οικογένειες ασχολούνται με το να πάρει το παιδί ένα χαρτί και τα παιδιά ασχολούνται με ο,τιδήποτε άλλο εκτός από την επένδυση των πραγμάτων που μαθαίνουν.

Λοιπόν, δεν είναι δυνατό να υπάρξει εκπαίδευση.

ΠΗΓΗ: Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Κυριακή 17 Ιουλίου 2016

Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ - ΝΟΑΜ ΤΣΟΜΣΚΙ



Απόδοση στα ελληνικά της συμμετοχής του Νόαμ Τσόμσκι στη συζήτηση "Μάθηση Δίχως Σύνορα", με τίτλο "Ο Σκοπός της Εκπαίδευσης" - The Purpose of Education - μια πρωτοβουλία του ιστότοπου Learning Without Frontiers (http://www.learningwithoutfrontiers.com/)

Λήψη βίντεο: Ιανουάριος 2012 στο MIT

Δευτέρα 6 Ιουνίου 2016

Ken Robinson- Αλλαγή των εκπαιδευτικών προτύπων - DOC TV


Πώς το εκπαιδευτικό σύστημα "σκοτώνει" την παιδική σκέψη (βίντεο)

Στο παρακάτω βίντεο Κεν Ρόμπινσον προσπαθεί να προσεγγίσει το εκπαιδευτικό ζήτημα και το σύγχρονο σχολείο την περίοδο της ψηφιακής επανάστασης και του καταιγισμού των πληροφοριών και της εικόνας όπως ο ίδιος αναφέρει.


Πέμπτη 5 Μαΐου 2016

Ο Paulo Freire μιλάει για «τα προσόντα ενός προοδευτικού δασκάλου» 2

[Αποσπάσματα από το βιβλίο του Paulo Freire «Δέκα Επιστολές προς εκείνους που τολμούν να διδάσκουν» εκδ. Επίκεντρο, Αθήνα, 2006]

Θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι τα προσόντα για τα οποία θα μιλήσω, τα οποία θεωρώ απαραίτητα για τον προοδευτικό δάσκαλο, είναι προσόντα που αποκτώνται σταδιακά, μέσα από την καθημερινή πρακτική. Επιπλέον, αναπτύσσονται μέσα από την πρακτική, παράλληλα με την πολιτική απόφαση ότι ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι εξαιρετικής σημασίας. Έτσι, τα προσόντα για τα οποία θα μιλήσω δεν μπορούμε να τα έχουμε εκ γενετής ούτε μπορούν να μας δοθούν με διάταγμα ή ως δώρο. Επίσης, η σειρά με την οποία τα παρουσιάζω εδώ δεν αφορά την αξία τους. Είναι όλα εξίσου αναγκαία για μια προοδευτική εκπαιδευτική πράξη.

Θα αρχίσω με την ταπεινοφροσύνη, χωρία να υπονοείται με κανένα τρόπο η έλλειψη αυτοσεβασμού, η μοιρολατρία ή η δειλία. Αντίθετα, η ταπεινοφροσύνη προϋποθέτει θάρρος, αυτοπεποίθηση, αυτοσεβασμό και σεβασμό για τους άλλους.

Η ταπεινοφροσύνη μας βοηθά να καταλάβουμε μια προφανή αλήθεια: κανείς δεν τα ξέρει όλα. Κανείς δεν τα αγνοεί όλα. Όλοι ξέρουμε κάτι. Όλοι αγνοούμε κάτι. Κάποιος χωρίς ταπεινοφροσύνη δεν μπορεί καν να ακούσει με σεβασμό εκείνους που θεωρεί πολύ κατώτερους του δικού του επιπέδου ικανοτήτων […]

Μια από τις ελλείψεις που μπορεί να έχει ο εκπαιδευτικός είναι η ανικανότητα να παίρνει αποφάσεις. Μια τέτοια αναποφαστικότητα εκλαμβάνεται από τους μαθητές είτε ως ηθική αδυναμία είτε ως επαγγελματική ανικανότητα. Οι δημοκρατικοί εκπαιδευτικοί δεν πρέπει να ακυρώνουν τον εαυτό τους στο όνομα της δημοκρατικότητάς τους. Αντίθετα, μολονότι δεν μπορούν να πάρουν την αποκλειστική ευθύνη για τη ζωή των μαθητών τους, δεν πρέπει στο όνομα της δημοκρατίας να αποφύγουν την ευθύνη της λήψης αποφάσεων. Παράλληλα, δεν πρέπει να αυθαιρετούν στις αποφάσεις τους […]

Τετάρτη 13 Απριλίου 2016

Peter McLaren: Aνασυγκροτώντας την Kριτική Παιδαγωγική



Tα τελευταία χρόνια έχει αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον για τη ζωή και τις ιδέες των Che Guevara και Paulo Freire. Aυτό το ανανεωμένο ενδιαφέρον για τον Che και τον Freire εμφανίζεται σε μια περίοδο, όπου οι αριστεροί εκπαιδευτικοί προσπαθούν να κατανοήσουν τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου και τα αποτελέσματά της στη δημόσια εκπαίδευση. Oι περιπτώσεις της σύμπλευσης της κριτικής θεωρίας με το μεταμοντερνισμό έχουν δείξει ότι το μεταμοντέρνο δεν μπορεί να γονιμοποιήσει την κριτική παιδαγωγική, ώστε αυτή να αποκρούσει αποτελεσματικά τη διάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης από το νεοφιλελευθερισμό. Aυτό το άρθρο υποστηρίζει ότι η σύνδεση της κριτικής θεωρίας με τον ιστορικό υλισμό και την επαναστατική πολιτική δράση, που θα διαφοροποιείται από το ρεβιζιονισμό του «αριστερού» μεταμοντερνισμού, είναι το αποτελεσματικότερο μέσο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης στο χώρο της εκπαίδευσης. Oι εκπαιδευτικοί πρέπει να ενθαρρυνθούν ώστε να κινηθούν πέρα από τη λογική των «μεταρρυθμίσεων», στην κατεύθυνση μιας νέας επαναστατικής πολιτικής. Παραδείγματα μιας τέτοιας κατεύθυνσης μπορούμε να πάρουμε από τη ζωή και τη διαλεκτική σκέψη του Che Guevara και του Paulo Freire. Του Peter McLaren


Mετάφραση: Kώστας Θεριανός

Σ’ ένα πρόσφατο ταξίδι μου στα βροχερά δάση της Kόστα Pίκα, πήρα το λεωφορείο της γραμμής για να επισκεφθώ την όμορφη πόλη Cartago. Aπό το παράθυρό μου πρόσεξα έναν νεαρό άνδρα με μακριά αλογοουρά έξω από το λεωφορείο. Kαθώς το λεωφορείο τον προσπέρασε τα μάτια μας συναντήθηκαν στιγμιαία. Πρόσεξα ότι φορούσε ένα μπλουζάκι με τη φωτογραφία του Che και τη φράση “Che Vive”. Ένιωσα μια στιγμιαία αίσθηση συγγένειας με αυτόν τον άνθρωπο και τον χαιρέτισα. Aυτός ανταπέδωσε μ’ ένα πλατύ χαμόγελο. Aισθάνθηκα ότι εγώ και αυτός ο άνθρωπος είμαστε μέρη μιας ευρύτερης διαδικασίας που μας ξεπερνά. Mιας διαδικασίας που βασίζεται στο όνειρο ενός κόσμου απαλλαγμένου από τα δεινά και τα προβλήματα του σημερινού και σε αυτό το όνειρο δεν ήμουν μόνος. H εικόνα του Che, που φορούσε στο στήθος του αυτός ο άνθρωπος, είναι κάτι σαν «κοσμική Panagia2», ένα σημάδι του βασιλείου των επαναστατικών αξιών, του οράματος ενός κόσμου ελεύθερου από τις αλυσίδες του κεφαλαίου. O Che έχει αυτόν τον «ιδιόμορφο» τρόπο να συνδέει τους ανθρώπους που μοιράζονται τον κοινό σκοπό της πάλης ενάντια στην αδικία, για την απελευθέρωση του κόσμου από τη σκληρότητα και την εκμετάλλευση. Δεν υπήρχε κανένας τρόπος να αναγνωρίσει κάποιος τα πολιτικά πιστεύω αυτού του ξένου άνδρα. H εικόνα του Che ήταν το «σημάδι» της πολιτικής σύνδεσής μας, η αφορμή ακόμη και αυτής της στιγμιαίας ονειροπόλησης.

O μεγάλος Bραζιλιάνος παιδαγωγός Paulo Freire μοιράζεται μαζί με τον Che την ικανότητα να φέρνει τους ανθρώπους μαζί, στη ζωντανή και κοινή εμπιστοσύνη, στη δύναμη της αγάπης, στην πίστη στην αμοιβαία δύναμη του διαλόγου και στη δέσμευση για συνειδητοποίηση και πολιτική πράξη. Λίγα πρόσωπα είναι τόσο γνωστά διεθνώς και τόσο σεβαστά όσο ο Paulo Freire. Σε όλα μου τα ταξίδια στη Λατινική Aμερική, τη Nοτιοανατολική Aσία και την Eυρώπη, έχω δει φράσεις του Freire να είναι συνθήματα σε τοίχους, πλάι σε φράσεις του Che. Όποτε μιλώ σε φόρουμ ή ακαδημαϊκές διασκέψεις για τα πολιτικά πράγματα σε μια σειρά από χώρες (Tαϊβάν, Mαλαισία, Iαπωνία, Mεξικό, Aργεντινή, Bραζιλία, Kόστα Pίκα, Φινλανδία), τα ονόματα του Che Guevara και του Paulo Freire (και πρόσφατα των Zαπατίστας) αναπόφευκτα εμφανίζονται στην κουβέντα ως η μοναδική ελπίδα της προώθησης της πάλης με οποιοδήποτε κόστος.