Τι είναι ένα ανθρώπινο ον; Θεολογία, νευροβιολογία του ασυνειδήτου και τεχνητή νοημοσύνη

π. Νικόλαος Λουδοβίκος

Aπό τις εργασίες του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου με τον τίτλο «ΜΕΤΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ (PHAICON 2024)» που διοργανώνει το Ινστιτούτο «Άγιος Μάξιμος ο Γραικός» σε συνεργασία με το Γραφείο της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Άκου Ανθρωπάκο – Ο ανθρωπάκος του Βίλχεμ Ράϊχ

Βίλχελμ Ράιχ " Άκου ανθρωπάκο"

Είσαι ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ, ανθρωπάκο, όταν δεν είσαι δουλοπρεπής..

Με ρωτάς, ανθρωπάκο, πότε επιτέλους θα έχεις μία καλή, μία εξασφαλισμένη ζωή. Η απάντηση σε ξενίζει.

Όλα από σένα εξαρτώνται ανθρωπάκο.

Θα ‘χεις μία καλή εξασφαλισμένη ζωή, όταν το δώρο της ζωής θα σημαίνει για σένα περισσότερα από την εξασφάλιση.

Ο έρωτας περισσότερα από το χρήμα, η ελευθερία σου περισσότερα από την κοινή ή κομματική γνώμη.

Όταν το αίσθημα που εμπνέει η μουσική του Μπετόβεν ή του Μπαχ, γίνει το κυρίαρχο συναίσθημα της ζωής σου – το έχεις μέσα σου ανθρωπάκο, κάπου βαθιά στα μύχια της ύπαρξης σου.

Όταν το σκεπτικό σου εναρμονισθεί, αντί να συγκρούεται, με τα συναισθήματα σου.

Όταν μάθεις να αναγνωρίζεις δύο πράγματα στον καιρό τους: Τα χαρίσματά σου και το πέρασμα του χρόνου από πάνω σου.

Όταν θα επιτρέψεις στον εαυτό σου να καθοδηγείται από τις σκέψεις των μεγάλων σοφών κι όχι από τα εγκλήματα των μεγάλων πολεμιστών.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

Του Νίκου Καββαδία 

Σε ένα από τα ταξίδια του, όταν το πλοίο έπιασε λιμάνι στην Αργεντινή, ο Νίκος Καββαδίας θέλησε να επισκεφτεί ένα από τα μπορντέλα της περιοχής για να απολαύσει τη γυναικεία συντροφιά. 

Εκεί συνάντησε μια κοπέλα, που αν και δεν ήταν πολύ όμορφη, του τράβηξε το ενδιαφέρον, γιατί πάνω στο τραπέζι του δωματίου της είχε ελληνικές εφημερίδες.

 Όταν ο ποιητής της μίλησε στα ελληνικά και τη ρώτησε αν είναι «πατριώτες», η κοπέλα έπεσε πάνω του και άρχισε να τον παρακαλεί να τη σώσει. 

Όπως του εξομολογήθηκε, όταν ήταν φοιτήτρια στη Γαλλία γνώρισε και ερωτεύτηκε ένα νεαρό. Εκείνος την έπεισε ότι την αγαπάει και κατάφερε να την κάνει να τον ακολουθήσει στην Αργεντινή.

 Τελικά, ο νεαρός δεν ήταν ερωτευμένος, αλλά απατεώνας, αφού μόλις έφτασαν στην Αργεντινή την πούλησε σε οίκο ανοχής. Εκεί, ήταν υποχρεωμένη να δέχεται τους «γελαδάρηδες» της περιοχής για πελάτες. Η κοπέλα έμπλεξε χωρίς να το καταλάβει και δεν μπορούσε με τίποτα να ξεφύγει από τον προαγωγό της....

Η ιστορία της Ελληνίδας συγκίνησε τον ευαίσθητο Καββαδία,

 που της υποσχέθηκε ότι θα επέστρεφε την επόμενη μέρα, μαζί με συναδέλφους του ναυτικούς για να την πάρει. 

Πράγματι, την επόμενη μέρα ο ποιητής ξαναπήγε στον οίκο ανοχής, μαζί με άλλους ναυτικούς.

 Με τη βοήθειά τους, ακινητοποίησε τον φρουρό, κατάφερε να «κλέψει» την κοπέλα και να την πάρει μαζί του στο καράβι.

 Εκεί, αν και ήταν μόνη της ανάμεσα σε δεκάδες άντρες, δεν την πείραξε κανείς. 

Όταν το πλοίο έφτασε σε λιμάνι της Ευρώπης, ο Καββαδίας κατάφερε να εξασφαλίσει στην κοπέλα εισιτήρια για την Ελλάδα....

Ο ποιητής έσωσε την κοπέλα, αλλά εκείνη, όταν τον συνάντησε αρκετό καιρό μετά, στο σπίτι του Μ. Καραγάτση, έκανε ότι δεν τον γνώριζε. 

Λέων Τολστόι

 

ΛΕΩΝ ΤΟΛΣΤΟΪ 

Ο άνθρωπος μοιάζει με κλάσμα

όπου ο αριθμητής

είναι ο πραγματικός του εαυτός,

και ο παρονομαστής

η ιδέα που έχει για τον εαυτό του.

Όσο μεγαλύτερος ο παρονομαστής,

τόσο μικρότερη η αξία του κλάσματος.

Και όσο ο παρονομαστής

διογκώνεται προς το άπειρο,

τόσο το κλάσμα τείνει προς το μηδέν. 

Λέων Τολστόι

ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/SintomiSinantisi

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Φώτη Κόντογλου: "Η Αγριότητα του Ανθρώπου"

Στις απάνθρωπες μέρες που ζούμε σήμερα, όπου στον τόπο που γεννήθηκε ο Χριστός σφάζονται άνθρωποι και ανάμεσά τους γυναίκες με τα παιδιά τους, ας δούμε τι έγραφε για την «Αγριότητα του ανθρώπου» ο Κόντογλου το 1948. 

Το άρθρο έχει υπότιτλο «Και η Πάντερπνη Αγάπη» αλλά να μιλάμε σήμερα, με όλα όσα γίνονται, για αγάπη του ανθρώπου στον άνθρωπο είναι σα να κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας.

Ο Κόντογλου στην εικονογράφηση του ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΥ έχει ζωγραφίσει Αγριάνθρωπους και Ανθρωποφάγους της Αφρικής, μόνο που αυτοί, μπροστά στους σημερινούς αγριανθρώπους, ήσαν άκακα αρνιά. 

________****________

Η Αγριότητα του Ανθρώπου

Και η Πάντερπνη Αγάπη

Από άρθρο του Φώτη Κόντογλου στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 28/3/1948:

"Κανένα πράγμα δε φαίνεται στον άνθρωπο τόσο σιχαμερό όσο το να του πούνε να φάγει κρέας ανθρώπινο. Και μολαταύτα κάποιοι αγριάνθρωποι το τρώγανε και το τρώνε ακόμα με πολλή όρεξη και μάλιστα παραξενεύονται πως δεν το τρώνε κι οι ταξιδευτές που πάνε στον τόπο τους από την Ευρώπη. 

Τον καιρό που πολιόρκησε ο Ρωμαίος Τίτος τα Ιεροσόλυμα, οι δυστυχείς Εβραίοι είχανε γίνει σκέλεθρα από την πείνα. Αφού φάγανε ό,τι μπορούσε να μασήσει άνθρωπος, κοιτάζανε σαν αγρίμια ο ένας τον άλλον έτοιμοι να σπαραχτούνε για να χορτάσουνε την πείνα τους. Στο τέλος πέσανε οι Ρωμαίοι μέσα στην Ιερουσαλήμ, σφάζοντας και καίγοντας.

Ο Φλάβιος Ιώσηπος που ιστόρησε αυτόν τον πόλεμο γράφει και τα παρακάτω:  «Ο Πτολεμαίος ο Λάθουρος ύστερα από τη νίκη εδιαγούμησε τη χώρα. Και σαν βράδιασε στρατοπέδεψε σε κάποια χωριά της Ιουδαίας. Αυτά τα χωριά ήτανε γεμάτα από γυναίκες και μωρά παιδιά.  Τότε ο στρατηγός πρόσταξε τους στρατιώτες να τα σφάξουμε και να τα λιανίσουνε κείνα τα γυναικόπαιδα κι ύστερα να τα ρίξουνε μέσα σε καζάνια που βράζανε.  

Κι έδωσε τέτοια προσταγή ώστε σαν έρθουνε να παραδοθούνε όσοι ξεφύγανε από τη μάχη, βλέποντας τα καζάνια να νομίσουνε πως οι εχθροί τους είναι ανθρωποφάγοι και να τρομάξουνε ακόμα περισσότερο. Τούτο το περιστατικό το γράφουνε κι ο Στράβωνας κι ο Νικόλαος, το ίδιο όπως το ιστόρησα κι εγώ».

Όλα τούτα τα άγρια πράγματα να με συγχωρέσει ο αναγνώστης γιατί τα ‘γραψα. Αλλά καμιά φορά δεν κάνει ζημιά να ακούμε και κανένα τέτοιο, ώστε να μην ξεχνάμε τι θηρία είμαστε εμείς οι άνθρωποι.

 Αν και δεν είναι ανάγκη να τρώμε με ακριβολογία ο ένας τον άλλον μας, για να σιχαθούμε το ακοίμητο θηρίο που φωλιάζει μέσα στο σπήλαιο της ψυχής μας, αφού αυτό φανερώνεται κάθε τόσο με χίλιους δυο άλλους τρόπους … 

Αλλά επειδή φανερώνεται σκεπασμένο με προβιά αρνίσια να μην κάνουμε πως δεν το καταλαβαίνουμε. Γιατί όποτε δε νιώθουμε τον πόνο τ’ αλλουνού και τον μαλώνουμε μάλιστα γιατί ταράζει την ησυχία μας και γινόμαστε με την αλαζονεία μας και την αχορταγιά μας αιτία της θλίψης του, της αρρώστιάς του και του χαμού του, τι είμαστε λοιπόν παρά θηρία άκαρδα; 

Ένας πολύ μεγάλος τραγουδιστής αλλά και άνθρωπος!!

Το 1965 δούλευα στην Πλάκα,

στο Κάστρο του Παπαχειμώνα.

Την ώρα που βρισκόμουν 

στο πάλκο και τραγουδούσα,

έρχεται ένα γκαρσόνι

και μου ψιθυρίζει:

''Στο τελευταίο τραπέζι

ένας φουκαράς σε περιμένει.

Θέλει να σου πει κάτι.

Δε γνωρίζω τι.''

Στο πρώτο διάλειμμα άφησα 

το μπουζούκι μου στην καρέκλα

και πήγα κοντά του.

''Τι με θέλεις;'' τον ρώτησα.

''Κύριε Μπιθικώτση'', μου λέει

αν δεν το δείτε με τα μάτια σας,

δε θα μπορέσετε να με βοηθήσετε.

Γιατί έχω ακούσει 

ότι είσαστε καλός άνθρωπος 

κι έχετε βοηθήσει πολύ κόσμο.''

Όταν τελείωσα το πρόγραμμά μου,

έβρεχε έξω ασταμάτητα.

Τον πήρα μαζί μου στο αυτοκίνητο,

ενώ είχα πει σε δυο χορευτές

να με ακολουθήσουν με άλλο

αυτοκίνητο σε μικρή απόσταση,

επειδή δεν ήξερα πού με πάει.

Φτάσαμε στο Κερατσίνι

και περάσαμε απέναντι,

στα καταπατημένα της Κούλουρης.

Με πηγαίνει στο σημείο όπου

είχε στήσει μαζί με τη γυναίκα του

ένα ξύλινο σπιτάκι,

ένα δωμάτιο με μια κουζίνα.

Η βροχή και ο αέρας το είχαν 

γκρεμίσει. Δεν είχε απομείνει τίποτα.

Τα δυο παιδιά του 

ήταν μέσα σε ένα μπαούλο 

σκεπασμένο με ένα χοντρό νάιλον

που το στήριζαν πέτρες.

Ξεσκέπασε το μπαούλο και 

βγήκαν από μέσα δύο παιδάκια.

Μπροστά σε αυτή τη φοβερή εικόνα, 

έμεινα άφωνος. Πάγωσα.

Τους πήρα μαζί μου όλους 

στο αυτοκίνητο και τους πήγα 

στην Αθήνα σε ένα ξενοδοχείο.

Του λέω, τότε.

''Πάρε αυτά τα χρήματα 

και ξαναφτιάξε το σπίτι σου.''

35.000 δραχμές, 

ήταν πολλά χρήματα 

για εκείνη την εποχή.

Πραγματικά, 

το έφτιαξε από την αρχή

και μια φορά την εβδομάδα

ερχόταν στο μαγαζί

κρατώντας ένα λουλούδι,

το οποίο μου πρόσφερε.

Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

Γρηγόρης Μπιθικώτσης.
Ένας πολύ μεγάλος τραγουδιστής αλλά και άνθρωπος!!
Σελίδα "πρόσωπα"

Ο άνθρωπος των σπηλαίων και οι μυθολογίες

Gilbert Keith Chesterton
 

«Ο αιώνιος άνθρωπος» (1925) του G.K. Chesterton είναι ένα βιβλίο χριστιανικής «απολογητικής», που γράφτηκε σαν απάντηση στο περίφημο, στην εποχή του, βιβλίο του H.G. Wells «Το περίγραμμα της ιστορίας» (1920), το οποίο υποστήριζε, με έναν εκλαϊκευτικό τρόπο, τις κυρίαρχες ιδέες της εποχής μας: ότι ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα εξελιγμένο ζώο, προϊόν μιας σειράς τυχαίων φυσικών διαδικασιών· ότι, συναφώς, η ιστορία  δεν είναι παρά μια διαρκής γραμμική «πρόοδος» από μια «πρωτόγονη» και κατάσταση σε μια κατάσταση ολοένα και πιο «εξελιγμένη» —και, μεταξύ άλλων, την ιδέα ότι ο Χριστός δεν ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, παρά ένας ιδεαλιστής κοινωνικός μεταρρυθμιστής· και ότι η Εκκλησία σχεδόν εξαρχής πρόδωσε το μήνυμά του. 

Σε αυτή την πρόκληση ο Τσέστερτον, πιστός χριστιανός, απαντά διεξοδικά δια της μεθόδου της εις άτοπον απαγωγής χωρίζοντας το βιβλίο του σε δυο μέρη. Στο πρώτο («Το πλάσμα που λέγεται άνθρωπος») δείχνει ότι, εάν δούμε τον άνθρωπο όπως τον βλέπουν ο κυρίαρχες σήμερα ιδέες, μας είναι αδύνατο να κατανοήσουμε αυτό που κυρίως τον ξεχωρίζει και τον καθιστά άνθρωπο —ενώ στο δεύτερο («Ο άνθρωπος που λέγεται Χριστός») δείχνει πως, εάν δούμε τον Χριστό όπως μας προτείνει ο Γουέλς, πέφτουμε πάλι σε ένα αδιέξοδο α-νοησιών.

Τα αποσπάσματα που ακολουθούν είναι από τα κεφάλαια «Ο άνθρωπος των σπηλαίων» και «Ο άνθρωπος και οι μυθολογίες». «Ο αιώνιος άνθρωπος» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΙΩΝΑΣ τον Φεβρουάριο του 2021. — Ένα ακόμα απόσπασμα από αυτό το βιβλίο, για τα Χριστούγεννα, είχε δημοσιευτεί και παλιότερα εδώ.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΩΝ ΣΠΗΛΑΙΩΝ

(…) Μιλούν για «άνθρωπο των σπηλαίων» χωρίς ποτέ να ρίξουν μια ματιά εκεί ακριβώς που παραπέμπει αυτός ο όρος. Πράγματι, οι πάντες κατατρίβονται με όλα όσα υποτίθεται πως έκανε ο άνθρωπος των σπηλαίων, εκτός από εκείνο που πράγματι έκανε μέσα στα σπήλαια και για το οποίο έχουμε πραγματικά και ορατά δεδομένα. Βέβαια τα δεδομένα αυτά είναι λιγοστά, όπως συμβαίνει με όλα τα τεκμήρια της προϊστορικής εποχής, αλλά έχουν να κάνουν με τον πραγματικό και όχι με τον φανταστικό ροπαλοφόρο άνθρωπο των σπηλαίων. Εάν θέλουμε λοιπόν να μην υποτιμάμε την πραγματικότητα, οφείλουμε πολύ απλά να κοιτάξουμε κατάματα αυτά τα πραγματικά τεκμήρια και όχι να τα προσπερνάμε για χάρη φανταστικών επινοήσεων. (…)

Όποιος θυμάται τα παιδικά του χρόνια, δεν θα δυσκολευτεί να νιώσει πώς είναι όταν ένα αγόρι τρυπώνει σαν τον Πίτερ Παν κάτω από τις ρίζες όλων των δέντρων και προχωράει ολοένα και βαθύτερα ώσπου να φτάσει σε αυτό που ο Γουίλιαμ Μόρρις αποκαλούσε “οι ρίζες των βουνών”. Ας φανταστούμε λοιπόν τώρα έναν εξερευνητή που κάνει ετούτο το ταξίδι ίσαμε το τέλος του με τον ίδιο απλό και αμόλυντο ρεαλισμό που χαρακτηρίζει την παιδικότητα, δηλαδή όχι για να κερδίσει κάτι, ούτε για να κάνει τον σπουδαίο μέσα από τις στήλες κανενός περιοδικού, μα απλά και μόνο γι’ αυτό που ίσως θα δει εκεί. Φτάνει λοιπόν στο τέλος του και βρίσκει εκεί ένα σπήλαιο τόσο μακριά από το φως της μέρας όσο και η σπηλιά του Ποσειδώνα, που λένε πως είναι κάτω από το πυθμένα της θάλασσας. Ανάβει ένα πυρσό και η μυστική πέτρινη αίθουσα φωτίζεται έπειτα από μια νύχτα που βάστηξε αμέτρητους αιώνες∙ και ευθύς, πάνω στα τοιχώματά της, αποκαλύπτονται αδρά και ακανόνιστα περιγράμματα με διάφορους χρωματισμούς. Ακολουθεί με το βλέμμα του τις παράξενες γραμμές και ξάφνου καταλαβαίνει πως είναι δουλειά ανθρώπινου χεριού! Είναι σχέδια και ζωγραφιές ζώων, και μάλιστα σχέδια και ζωγραφιές που δεν φτιάχτηκαν απλώς από άνθρωπο αλλά από αληθινό καλλιτέχνη!

Τὰ «αἰώνια ἐρωτήματα» τοῦ ἀνθρώπου

π. Αθανάσιος Γέφτιτς

Ἀμήν, Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ἐὰν μὴ ὁ κόκκος τοῦ σίτου πεσὼν εἰς τὴν γῆν ἀποθάνῃ, αὐτὸς μόνος μένει· ἐὰν δὲ ἀποθάνῃ πολὺν καρπὸν φέρει» (Ἰωάν. 12, 24). Ντοστογιέφσκι, Ἀδελφοὶ Καραμαζώφ, Ἅπαντα [στὴν ἔκδ. τῆς Σοβιετικῆς Ἀκαδημίας, Μόσχα – Λένιγκραντ], Τόμος 14, σελ. 5 καὶ 281).

Γιὰ τὸν Ντοστογιέφσκι ἔχουν γραφτεῖ πολλά, καθὼς καὶ γιὰ τὰ «καταραμένα προβλήματά του», γιὰ ἐκεῖνα δηλαδὴ τὰ «αἰώνια ἐρωτήματα» μὲ τὰ ὁποῖα ἀσχολήθηκε σ’ ὅλη του τὴν ζωὴ καὶ γιὰ τὰ ὁποῖα ἔγραφε ἀπαράμιλλα. Τὸ βασικό του πρόβλημα τῶν ἡρώων του, ἦταν, ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ Θεὸς καὶ ἡ ἀθανασία τῆς ψυχῆς. Ἐν τούτοις νομίζουμε ὅτι θὰ εἴμαστε ἀκριβέστεροι ἂν αὐτὸ τὸ διττὸ πρόβλημα τὸ θεωρήσουμε σὰν ἕνα καὶ μοναδικὸ πρόβλημα, τὸ πρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως ἔκανε καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ντοστογιέφσκι.

Ἂν καὶ ὁ Δημήτρης Καραμάζωφ του, λέει «Εἶναι εὐρὺς ὁ ἄνθρωπος, ὑπερβολικὰ εὐρύς, ἐγὼ θὰ τὸν στένευα», ὁ ἴδιος ὁ Ντοστογιέφσκι περισσότερο ἀκολουθεῖ τὸ αἴτημα ὅτι «πρέπει νὰ βλέπουμε τὴν φύση τοῦ ἀνθρώπου μέσα ἀπ’ ὅλες τὶς ἐκφάνσεις της» (Σημείωμα ἀπὸ τὸ 1875-76), γιατί καθὼς γράφει ἀλλοῦ «ὅλα τὰ πράγματα καὶ τὰ πάντα στὸν κόσμο δὲν ἔχουν γιὰ τὸν ἄνθρωπο τελειώσει, ἐν τούτοις ἡ σημασία ὅλων τῶν πραγμάτων κρύβεται μέσα στὸν ἄνθρωπο» (Χειρόγραφο ὑλικὸ γιὰ τοὺς «Ἀδελφοὺς Καραμαζώφ»).

Μποροῦμε λοιπὸν ἐλεύθερα νὰ ποῦμε ὅτι τὸ βασικὸ πρόβλημα – κλειδὶ στὸν Ντοστογιέφσκι εἶναι ὁ ἄνθρωπος καὶ γι’ αὐτὸ δὲν εἶναι ποτὲ ἀρκετὰ ὅσα καὶ ἂν γραφοῦν πάνω σ’ αὐτὸ τὸ κεντρικό του θέμα. […]

Στὰ δεκαοκτώ του χρόνια ἤδη ἔγραφε στὸν ἀδελφό του Μιχαήλ: «Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μυστήριο. Ἂν προσπαθήσεις νὰ τὸ ἑρμηνεύσεις στὴν διάρκεια ὅλης σου τῆς ζωῆς μὴν πεῖς ὅτι ἔχασες τὸν καιρό σου. Ἐγὼ ἀσχολοῦμαι μὲ τὸ μυστήριο αὐτὸ γιατὶ θέλω νὰ εἶμαι ἄνθρωπος» (Γράμμα ἀπὸ τὸ 1839.). Αὐτὸ τὸ ἴδιο θέτει ἀργότερα σὰν καθῆκον καὶ ἐνώπιον ἑνὸς ἀπὸ τοὺς ἥρωές του: «Γίνε ἄνθρωπος αὐτὸ εἶναι ποὺ προέχει πάνω ἀπ’ ὅλα» (Χειρ. ὑλικὸ γιὰ τὸν «Ἔφηβο»). 

Ελλήνων δρώμενα | Ο άνθρωπος μουσείο – Φώτης Ραπακούσης

ΚΛΙΚ στην εικόνα...

«Στο πρώτο ορφανοτροφείο είχα ένα παράπονο κι έκλαιγα διαρκώς. Δεν μου είχε στείλει ποτέ κανείς γράμμα. Πριν από το φαγητό, θυμάμαι, μας έβαζαν στη γραμμή και μας μοίραζαν την αλληλογραφία, ενίοτε και κάποιο δεματάκι, συνήθως λίγες καραμέλες. “Φώτης Ραπακούσης” δεν είχαν φωνάξει ποτέ! Για να έχω την ψευδαίσθηση ότι κάποιος στέλνει και σ’ εμένα, μάζευα τους άδειους φακέλους που πέταγαν τα παιδιά. Γρήγορα απομυθοποιήθηκε κι αυτό γιατί έβλεπα ότι δεν είχαν γραμμένο το όνομά μου. Έτσι άρχισα να μαζεύω τα γραμματόσημα που είχαν πάνω τους, καθώς με μάγευαν οι απεικονίσεις τους: ήρωες της Επανάστασης, του Τρωικού Πολέμου, μορφές βυζαντινών. Τα έχω ακόμη. Ήταν η πρώτη μου συλλογή…»

«Το επάγγελμα που έκαναν οι φτωχοί Ηπειρώτες ήταν αυτό του αρτοποιού. Ήταν δύσκολη δουλειά. Τη διάλεξα γιατί δεν είχα άλλους τρόπους. Ό,τι περίσσευε για πολλά χρόνια το μάζευα για τη διάσωση και περισυλλογή ελληνικών κειμηλίων και στην πορεία ηπειρώτικων κειμηλίων. Έφτασα σε ένα σταυροδρόμι που έπρεπε να επιλέξω τη “στάση” της ζωής μου. Το περίσσευμα έπρεπε να το μετατρέψω σε βίλες, αυτοκίνητα, μπουζούκια, μεγάλη ζωή ή κάτι πιο ουσιαστικό; Ακολούθησα τον άλλο δρόμο…».
«Ο τρόπος με τον οποίο η γιαγιά μου, διηγούνταν τα διάφορα γεγονότα της ζωής της, αποτέλεσε την αφορμή να αγαπήσω τον πολιτισμό και την ιστορία της πατρίδας μου και με οδήγησε στην μέχρι τώρα πορεία μου στον χώρο του συλλεκτισμού…».

Δύο διαφορετικοί κόσμοι, ένα κοινό και πηγαίο μήνυμα.

Κείμενο -φωτογραφίες :Βαρβάρα Γκιγκιλίνη- Νατάσα Παπανικολάου

 “Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον”.

Ο Δημήτρης Καλογιάννης στα 14 του είπε στους γονείς του ότι ήταν κορίτσι. Εκείνοι τον έκλεισαν σε ίδρυμα. Στα 20 του έφυγε για την Αθήνα όπου βρέθηκε να κοιμάται στα παγκάκια. Στη Συκαμιά επέστρεψε πέντε χρόνια αργότερα όπου έμεινε να φροντίζει την άρρωστη μητέρα του. Όταν εκείνη πέθανε, άρχισε να φορά γυναικεία παντελόνια και μπλούζες και μόλις το 2014 έβαλε για πρώτη φορά φόρεμα δημοσίως. Όταν εκατοντάδες βάρκες έβγαιναν πέρυσι στις ακτές της Σκάλας Συκαμιάς, μέσα σε εκείνο το χαμό, το θέαμα του Δημήτρη να τριγυρίζει θλιμμένος με το αγαπημένο του ροζ φόρεμα προσέθετε μια σουρεαλιστική πινελιά στην ήδη παράξενη κατάσταση που όλοι οι κάτοικοι του χωριού βίωναν…

Ο πατήρ Χριστόφορος Σουφ, με καταγωγή από την Καλιφόρνια, έχει ζήσει μεγάλα διαστήματα Νορβηγία, στην Ελλάδα ενώ ηρθε στη Λέσβο πριν από 15 χρόνια σε ηλικία 22 χρονών. Είναι Ορθόδοξος ιερέας, πρεσβύτερος του Οικουμενικού Πατριαρχείου παντρεμένος με τρία παιδιά. Στη Λέσβο βρέθηκε για πρώτη φορά στο μετόχι των Αγίων Αναργύρων που εδώ και 22 χρόνια κάθε καλοκαίρι διαμένουν, σιτίζονται και διδάσκονται φοιτητές του Νορβηγικού Πανεπιστημίου του Agder. Από το Σεπτέμβριο του 2015 έως τώρα έχει περάσει τον περισσότερο χρόνο του στην Συκαμιά βοηθώντας τους πρόσφυγες.

 

Ο Δημήτρης με τον πατήρ Χριστόφορο είναι φίλοι. “Είναι και τα δύο πλάσματα του Θεού”, όπως λέει ο ψηλός, λιπόσαρκος παπάς με τα φαγωμένα ράσα και τον μεγάλο ξύλινο σταυρό που κρέμεται μονίμως στο λαιμό του. Γνωρίστηκαν εδώ στη Συκαμιά όπου από το περασμένο καλοκαίρι ως σήμερα πέρασαν σχεδόν μισό εκατομμύριο ψυχές. Δυο άνθρωποι διαφορετικοί, από εντελώς ανόμοιους κόσμους κι όμως τόσο ίδιοι. Όπως κι εκείνοι που έφταναν με τις βάρκες μέσα από τη θάλασσα. Η φωτογραφία τους με τα ροζ γάντια, σήμα κατατεθέν των “Dirty Girls”, που συλλέγουν και πλένουν τα ρούχα των προσφύγων ώστε αυτά να επαναχρησιμοποιηθούν, μια εικόνα βαθιά συμβολική, έκανε το γύρο του διαδικτύου. Έτσι, τη στιγμή που η “κόντρα” ανάμεσα στην εκκλησία και την κυβέρνηση έφερε στον προσκήνιο τον διάλογο για τον διαχωρισμό Εκκλησίας -Κράτους και έπειτα από ένα καλοκαίρι γεμάτο ρατσιστικά παραληρήματα διαφόρων εκπροσώπων της εκκλησίας, ένας διαφορετικός παπάς, μια ροκ αναρχική περσόνα (που στον ελεύθερο χρόνο του ραπάρει για τα ανθρώπινα δικαιώματα) συναντά τον Δημήτρη, την παρενδυτική Παναγία της Συκαμιάς, ένα σύμβολο υπέρ της διαφορετικότητας και της ανάγκης για την κοινή συμβίωση όλων “των πλασμάτων του Θεού”.

Πατριωτισμός και ανθρωπισμός

Γράφει ο Απόστολος Παπαδημητρίου.

Ο λαός μας είναι από τους πρώτους, οι πρόγονοι του οποίου ασπάστηκαν τη χριστιανική πίστη. Επί δύο περίπου χιλιετίες πορεύτηκαν αυτοί έχοντας ως γνώμονα του κοινωνικού και προσωπικού τους βίου τη διδασκαλία του Ευαγγελίου. Βέβαια κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει επέλθει σημαντική μεταβολή. Η Πολιτεία ακολουθεί, μέσω των νομοθετημάτων της αποκλίνουσα πορεία απ’ εκείνη, που υποδεικνύεται από την Εκκλησία και την Πολιτεία μιμείται και ο λαός μας στην προσωπική του ζωή. Παρ’ αυτά κάποιοι εμμένουν στο έωλο ιδεολόγημα ότι ο πληθυσμός της χώρας μας είναι κατά 95% ορθόδοξος. Παρά την παρακμιακή εικόνα που εμφανίζει ο σύγχρονος ελληνισμός, μη αποδεκτή βέβαια από τους πλείστους, η Εκκλησία διατηρεί σημαντικά ερείσματα. Οι έχοντες απομακρυνθεί αισθητά ακόμη και οι εχθρικά διακείμενοι, αντικειμενικά κρίνοντας την κατάσταση, ασφαλώς και το αποδέχονται αυτό. Η χριστιανική πίστη έχει ισχυρά θεμέλια τουλάχιστο στους ορθοδόξους λαούς. Για τον λόγο αυτό με βάση την ευαγγελική διδασκαλία θα επιχειρήσω προσέγγιση στην πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης για τη διαφύλαξη των συνόρων προς αποτροπή της εισόδου δεκάδων χιλιάδων μεταναστών, μεταξύ των οποίων και μικρός αριθμός προσφύγων.

Η μέλλουσα κρίση, την οποία οι άθεοι ειρωνεύονται και πολλοί «πιστοί» εν πολλοίς παραβλέπουν, είναι από τα κεφαλαιώδη δόγματα της Εκκλησίας (Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος). Ο Χριστός έκανε γνωστά κατά τρόπο σαφή τα κριτήρια του δικαστηρίου αυτού τονίζοντας: «Επείνασα και εδώκατέ μοι φαγείν, εδίψησα και εποτίσατέ με, ξένος ήμην και συνηγάγετέ με, γυμνός και περιεβάλετέ με, ασθενής και επισκέψασθέ με, εν φυλακή και ήλθετε προς με». Μάλιστα με την παραβολή του καλού Σαμαρείτη δεν άφησε την παραμικρή αμφιβολία ότι πλησίον είναι ακόμη και ο αλλόφυλος και αλλόθρησκος πάσχων. Οι επιχειρούντες να εισέλθουν στη χώρα μας προβάλλονται ως πάσχοντες πλησίον μας. Μήπως λοιπόν η απόφαση να εμποδίσουμε την είσοδό τους προσκρούει στην ευαγγελική επιταγή; Ο ελληνικός λαός, με βάση τις δημοσκοπήσεις, επικροτεί στη μεγάλη του πλειοψηφία την απόφαση της κυβέρνησης. Μεταξύ αυτών η συντριπτική πλειοψηφία των εκκλησιαζομένων. Μαρτυρεί μήπως αυτή η στάση θλιβερή απομάκρυνση από την ευαγγελική διδασκαλία; Ας αναλύσουμε την όλη κατάσταση.

Αναμφισβήτητα μεταξύ των επιχειρούντων την είσοδο στη χώρα υπάρχουν πάσχοντες. Είναι μητέρες με αδύναμα βρέφη, που βιώνουν επί ημέρες υπό αντίξοες καιρικές συνθήκες στην ύπαιθρο. Είναι όμως όλοι πάσχοντες; Είναι πάσχοντες οι νέοι, πλειοψηφία μάλιστα, οι οποίοι επιχειρούν κατά διαστήματα έχοντας την αμέριστη συμπαράσταση των τουρκικών αρχών, οι οποίες τους εφοδιάζουν με καπνογόνα, τα οποία εκτοξεύουν, και κοπτικά εργαλεία για την διάνοιξη οπών στα συρματοπλέγματα; Ας τονίσουμε ότι στη μεγάλη τους πλειοψηφία αυτοί προέρχονται από τις χώρες Πακιστάν, Μπαγκλαντές και Αφγανιστάν. Το καθεστώς της πρώτης τρέφει διαχρονικά ιδιαίτερα φιλικά προς την Τουρκία αισθήματα και ο λαός της χώρας διώκει τους ελάχιστους εκεί χριστιανούς. Λίγοι είναι οι προερχόμενοι από την περιοχή Ιντλίπ της Συρίας. Η όψιμη φυγή τους, με την προέλαση του στρατού της Συρίας, μήπως μαρτυρεί ότι μετείχαν στις παραστρατιωτικές ομάδες (ISIS ή Αλ Νούσρα), οι οποίες ενέχονται για πληθώρα εγκλημάτων; Ποιος μπορεί να μας βεβαιώσει ότι μεταξύ των επιχειρούντων δεν υπάρχουν και τζιχαντιστές, έτοιμοι να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε τρομοκρατικές ενέργειες στο ευρωπαϊκό έδαφος; Αυτό έκαναν κατά το παρελθόν τόσο στη Βοσνία, όσο και στο Κοσσυφοπέδιο υπό την σκανδαλώδη συγκάλυψη των κυβερνήσεων και του τύπου των δυτικών χωρών, οι οποίοι προέβαλαν ως στυγνούς εγκληματίες αποκλειστικά και μόνο τους Σέρβους! Κάνω την υπόθεση: Έστω ότι η κυβέρνηση ενέδιδε και επέτρεπε την είσοδο όλων αυτών στη χώρα μας, καθώς πρόσφατα ο πρωθυπουργός μας έπλεξε το εγκώμιο των πολυπολιτισμικών κοινωνιών. Είναι αυτό το τελευταίο κύμα μεταναστών, που οδεύει προς την Ευρώπη; Ασφαλώς όχι. Θα ακολουθήσουν και άλλοι και άλλοι.

«Φιλανθρωπία» και «ανθρωπισμός» στηρίζουν το σύστημα

Του Ρούντι Ρινάλντι

Από τη δεκαετία του 1990 έγινε λόγος για «κοινωνία των δύο τρίτων» ή για «δυαδική κοινωνία». Οι όροι αυτοί σχηματοποιούσαν τη μορφή του σύγχρονου κοινωνικού ζητήματος, εκτιμούσαν την έκταση και την οξύτητά του, και έδειχναν με έμφαση ότι οι μορφές ελέγχου της οικονομικής, πολιτικής, πολιτιστικής και επικοινωνιακής ισχύος έσπρωχναν ουσιαστικά εκτός κοινωνίας μια αυξανόμενη μερίδα του πληθυσμού. Η «κοινωνία των 2/3» ήταν το αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών κατεδάφισης των θεσμών κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης που εφάρμοζαν τα μεταπολεμικά χρόνια οι κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων κυρίως χωρών. Η συνθήκη του Μάαστριχτ (1992) θεωρείται ορόσημο στην Ευρώπη για την εφαρμογή πολιτικών που οδηγούσαν στην κοινωνία των 2/3.

Και τότε και τώρα ξεχνιούνται ορισμένα πράγματα που δεν ανάγονται απλώς στον «νεοφιλελευθερισμό». Πρώτα απ’ όλα, το Μάαστριχτ ήρθε μετά από τρία κορυφαία γεγονότα: την κρίση του 1987, την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ το 1989-91 και τον πόλεμο στον Κόλπο. Δεύτερον, η διαδικασία που άνοιξε μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου δεν ήταν μια γενικά και αόριστα «παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού», μια κυριαρχία της αγοράς. Στην ουσία σχεδόν αδιάκοπα λειτουργούσε το σχήμα «κοινωνικοποίηση των ζημιών, ιδιωτικοποίηση των κερδών» στο εσωτερικό κάθε χώρας, και «εθνικοποίηση των ζημιών και διεθνοποίηση των κερδών» σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέσα από αυτή τη διαρκή διαδικασία ξεπετάχθηκαν δυνάμεις, άλλαξαν οικονομίες, καταστράφηκαν χώρες και τομείς, άλλαξαν σύνορα, έγιναν πόλεμοι οικονομικοί, κρυφοί, κανονικοί και τόσα άλλα, που διέψευσαν τους διαφημιστές του καπιταλισμού των χρόνων 1989-91.

Ο οικονομικισμός συσκοτίζει την πραγματικότητα

Ίσως αναρωτηθεί ο αναγνώστης: προς τι αυτή η εισαγωγή; Για έναν και μόνο λόγο: ο οικονομικισμός, το να δίνεται αποκλειστική προτεραιότητα στην οικονομία και τάχα στην αγορά, συσκοτίζει εντελώς την πραγματικότητα. Επειδή ο καπιταλισμός είναι ένα οικονομικό και πολιτικό συνάμα σύστημα (δεν διαχωρίζονται αυτά τα δύο, και δεν μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο). Για 30 πάνω-κάτω χρόνια η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία επέμενε για τον μονόδρομο που επέβαλλε με τους διεθνείς οργανισμούς και τις διεθνείς συνταγές στις οποίες όλοι προσαρμόστηκαν. Τώρα το έδαφος υπό την ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού έχει υποχωρήσει, η δομική κρίση έχει βαθύνει πολύ περισσότερο. Και το κύριο αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης ήταν να ενταθεί η δύση του Δυτικού κόσμου, και να αναδυθούν άλλες δυνάμεις (π.χ. Κίνα). Γι’ αυτό και έχουμε περάσει από την περιοχή του νεοφιλελευθερισμού-παγκοσμιοποίησης, στην περιοχή της γεωπολιτικής και της αναδιανομής της ισχύος με όλα τα μέσα.

Τo εγώ της γνώσης και το εγώ της ύπαρξης

Κατάσταση  περιορισμένης πραγματικότητας

από

 Κατερίνα Αθηνιώτη-Παπαδάκη

 

«Ἀναμεσά μας πάντοτε ἕνας Ἐκεῖνος πού μαθαίνει τά νιάτα τοῦ οὐρανοῦ».
Γ. Σαραντάρης

Μά στόν ἀντίποδα «ὁ νεότερος κόσμος, ἀπό τήν Ἀναγέννηση καί ἐδῶθε, ζεῖ ἀκριβῶς μέσα στήν κατάσταση αὐτή τοῦ περιορισμοῦ τῆς συνολικῆς πραγματικότητας ἀπό τήν πραγματικότητα τῆς γνώσης, πού μποροῦμε νά τήν ὀνομάσουμε κατάσταση ἀναγκαστικοῦ περιορισμοῦ ἤ κατάσταση τῆς περιορισμένης πραγματικότητας … Αὐτή ἡ ἀφύσικη τοποθέτηση στούς ἀντίποδες μᾶς κάνει, λόγου χάρη, ἀντίθετα ἀκριβῶς μέ τά ὅσα διδάσκει ὁ Πλάτωνας στό εὐπρεπείας γραφῆς πέρι καί ἀπρεπείας ( Φαίδρος 274b), νά διατηροῦμε ὁρισμένες καταστάσεις πού μᾶς ἔχουν κάνει ἔξωθεν -ὅπως ἡ γραφή- οὐκ ἔσωθεν ἀναμιμνησκόμενους, καί μᾶς πορίζουν ὄχι ἀληθινή σοφία, ἀλλά τό ὀμοίωμά της, σοφίας δόξαν, οὐκ ἀλήθειαν».

Ζ. Λορεντζάτος

Στήν παρούσα μελέτη παρουσιάζονται ἐπιλεγμένα ἀπόσπάσματα ἀπό τό πόνημα τοῦ Ζήσιμου Λορεντζάτου «ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ – Γ. ΣΑΡΑΝΤΑΡΗΣ» καί πιό συγκεκριμένα  ἕνα μέρος ἀπό τά σχόλια πού ἀφοροῦν τό «φιλοσοφικό» δοκίμιο τοῦ Σαραντάρη «Συμβολή σέ μιά φιλοσοφία τῆς ὕπαρξης», προκειμένου νά προσεγγίσουμε τά αἴτια τοῦ ὀντολογικοῦ ἀποπροσανατολισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου τῆς ἐποχῆς μας. Ἐνῶ γνωρίζουμε τό ποιητικό ἔργο τοῦ  Γ. Σαραντάρη, ἀγνοοῦμε τό δοκιμιακό του ἔργο, γεγονός τό ὁποῖο ὁ Ζήσιμος, ἰδιαίτερως γιά τό κείμενο τῆς Συμβολῆς, τό ἀποδίδει σέ δύο παράγοντες. Ὁ πρῶτος ἔχει νά κάνει μέ τήν ἀπιστία μας. «Τό κείμενο τοῦ Σαραντάρη τούς ξέφυγε. Μιλοῦσε γιά πολλά τῶν θείων. Ἀπιστίῃ τούς ξέφυγε». Ὁ δεύτερος ἔχει νά κάνει μέ τούς κριτικούς στήν Ἑλλάδα, οἱ ὁποῖοι «στάθηκαν ἀνίκανοι νά καταλάβουν» καθώς «ποτέ δέν βάζουν μέ τό νοῦ τους τήν περίπτωση πώς μπορεῖ αὐτοί νά ὑπολείπονται ἀπό ἕνα κείμενο». Ἀπό τόν Ζήσιμο Λορεντζάτο ὄχι μόνο δέν «ξέφυγε» -δόξα τῷ Θεῷ- τό κείμενο, ἀλλά τό ἀνάστησε  γιά ὅλους ἐμᾶς  ἡ βαθυστόχαστη προσωπικότητα του. Διαβάζουμε λοιπόν:

«Ἡ «Συμβολή σέ μιά φιλοσοφία τῆς ὕπαρξης» δημοσιεύτηκε τό 1937 καί ἀποτελεῖται ἀπό τόν πρόλογο καί τρία κεφάλαια: Κεφ.Α «Τό ἐγώ τῆς γνώσης καί τό ἐγώ τῆς ὕπαρξης», Κεφ. Β «Ἡ πίστη» καί Κεφ. Γ «Ἡδονή καί πίστη». Σύνολο σελίδων τριάντα μία. Γιά ποιόν ὅμως λόγο ἀξίζει νά ἐνσκύψουμε στό δοκίμιο αὐτό;

«Νομίζω πώς ἡ σημερινή Ἑλλάδα μπορεῖ νά κρίνει τό λεγόμενο δυτικό πολιτισμό» διαβάζουμε σάν προμετωπίδα στόν πρόλογο τῆς Συμβολῆς. Ἡ σημερινή Ἑλλάδα «μπορεῖ καί πρέπει νά κρίνει τόν τέτοιο πολιτισμό»-τό δυτικό πολιτισμό-«ἄν θέλει νά σωθεῖ ἀπό τήν ἐπιρροή πού ἡ ἴδια ἡ Εὐρώπη ἐξάσκησε πάνω μας ἕναν ὁλάκερο αἰώνα» καί πρέπει νά προχωρήσει «μέ τήν ἀποκάλυψη τῶν σκοτεινῶν σημείων τῶν γηρασμένων Εὐρωπαίων. Προπάντων τίς ἀρρώστιες τους ἐκεῖνες πού μήτε οἱ ἴδιοι ὑποψιάζονται καί σχεδόν ποτέ δέν ἀναφέρουνε, χρειάζεται ἐμεῖς νά προσέξουμε». Καί μάλιστα, σέ ἕνα γράμμα σχετικό μέ τήν Συμβολή ὐπερτονίζει τήν ἀνάγκη αὐτή λέγοντας: «ἡ ἐποχή μας ἔχει ἱερή ὑποχρέωση νά κρίνει τό παρελθόν (καί, φυσικά, προπάντων τό εὐρωπαϊκό παρελθόν) καί … ἄλλωστε δέ μπορεῖ νά ἀποφύγει τούτην τήν ὑποχρέωση, γιατί νιώθει πώς διαφορετικά ἔρχεται ὁ θάνατος…Ἔργο τῆς γενεᾶς μας εἶναι νά ἐξηγήσει ποιός εἶναι αὐτός ὀ θάνατος».

Σημειώνει ὁ Ζήσιμος «πώς λέει: νά κρίνει, δέ λέει νά κατακρίνει»  καί ἐξακολουθεῖ σχολιάζοντας: «Αὐτή εἶναι μιά πρώτη γενική ἀρχή, ἀλλά καί στάση ἀνεξάρτητου ἀνθρώπου, συνδεμένη…μέ τήν προσπάθεια νά βροῦμε –σωστότερα νά μή χάσομε- τό πνευματικό ἐμεῖςμας, καταπῶς ὀρμήνευε ὁ Μακρυγιάννης στά Ἀπομνημονεύματά του…Ἡ κρίση πρέπει νά γίνει τή φορά τούτη, ὄχι μονάχα μέ τή «φαντασία» (Περικλῆς Γιαννόπουλος) ἤ μέ τή «σκέψη» (Ἴων Δραγούμης), ἀλλά μέ τήν πνευματική «ὅσο πιό συγκεκριμένη (καί ἥσυχη) συνείδηση τῆς ἀνωτερότητάς μας», ὄχι τῆς ἀνωτερότητας  ἐμᾶς τῶν σημερινῶν Ἑλλήνων, γιατί ἀπό κανένα δέν μποροῦμε νά εἴμαστε ἀνώτεροι, ἀλλά  τῆς ἀνωτερότητας τοῦ πνεύματος ἤ τῆς πνευματικῆς παράδοσης πού ἀκολουθήσαμε ἐμεῖς ἀπέναντι στό μή πνεῦμα, πολλές φορές, ἤ στίς δυτικές σχισματικές διακλαδώσεις (τοῦ Χριστιανισμοῦ, φυσικά, ἀφοῦ ἄλλη πνευματική παράδοση δέν ἀνάφανε, στίς περιοχές ὅπου ἀναφερόμαστε, ὕστερα ἀπό τό πέσιμο τοῦ ἀρχαίου κόσμου)…

Κοριτσάκι γεννήθηκε τυφλό και βλέπει τον κόσμο για πρώτη φορά με τα μάτια ενός άλλου

Ντέμιαν Έρμαν Έσσε

Art: "Exist" Hulya Ozdemir

"..Δεν μπορώ να ονομάσω τον εαυτό μου παντογνώστη. Υπήρξα ερευνητής και είμαι ακόμα, μόνο που δεν ψάχνω πια στ' αστέρια, ούτε στα βιβλία• σκύβω κι ακούω αυτό που βουίζει μέσα στο αίμα μου. Η ιστορία μου δεν είναι ευχάριστη, ούτε γλυκειά και αρμονική όπως είναι οι ιστορίες που διαβάζουμε στα μυθιστορήματα. Ο χαρακτήρας της είναι άλογος, έχει κάτι από την τρέλα, την σύγχυση και τον κόσμο των ονείρων, όπως η ζωή κάθε ανθρώπου που δεν θέλει να λέει ψέματα στον εαυτό του.

Η ζωή του ανθρώπου είναι ο δρόμος για τον εαυτό του, η αναζήτηση ενός δρόμου, το σκαρίφημα ενός μονοπατιού. Κανείς ποτέ δεν κατόρθωσε να είναι εντελώς ο εαυτός του, μ' όλο που ο καθένας μας τείνει να φθάσει εκεί, ο ένας ψαχουλευτά, ο άλλος πιο χειροπιαστά, καθένας στα μέτρα του. Όλοι κουβαλάμε μέσα μας τα υπολείμματα από τη γέννησή μας, τον πηλό, το κέλυφος του αυγού και τις μεμβράνες ενός αρχέτυπου κόσμου. Πολλοί δεν κατορθώνουν να γίνουν ποτέ άνθρωποι, εξακολουθούν και μένουν βατράχια, σαύρες και μυρμήγκια. 

Άλλοι πάλι είναι από τη μέση και πάνω άνθρωποι κ' έχουν ουρά ψαριού. Όμως ο καθένας από μας είναι ένα πείραμα της φύσης που σκοπός του είναι ο άνθρωπος. Σε όλους μας οι ρίζες και οι μάνες είναι κοινές. Όλοι βγαίνουμε μέσα από το ίδιο στήθος και όλοι προσπαθούμε να βγούμε από τα σκοτάδια, αλλά ο καθένας επιδιώκει ένα δικό του σκοπό. Μπορούμε και καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλον, αλλά καθένας μπορεί να δώσει εξήγηση μονάχα για τον εαυτό του"

Το ασήκωτο βάρος της φροντίδας

Σε πόσα σπίτια σ’ αυτήν τη χώρα ζουν άνθρωποι που επιφορτίζονται με την 24ωρη φροντίδα αγαπημένων τους; Πίσω από κλειστές πόρτες, χιλιάδες δράματα μικρά στα μάτια των απ’ έξω, καταιγιστικά κι αναπόδραστα για όσους ξύπνησαν μια μέρα σε μια νέα πραγματικότητα. Να φροντίσεις έναν άνθρωπο κατάκοιτο ή ανοϊκό στη χώρα του «να μη σου τύχει» είναι, για όποιον δεν το έχει ζήσει, κάτι αδιανόητο.

Η περιπέτεια αρχίζει συνήθως μετά από ένα ατύχημα ή κάποιο βαρύ εγκεφαλικό. Τα πρώτα επεισόδια γράφονται σε κάποιο δωμάτιο νοσοκομείου. Σ’ αυτό το στάδιο η ελπίδα ζει ακόμη. Το «γίνονται και θαύματα» των γιατρών σε κρατάει για εβδομάδες, μήνες, καμιά φορά και για χρόνια. Αρκεί μια αναλαμπή, μια λέξη, μια κίνηση ή ένα βλέμμα που θυμίζει τον άνθρωπό σου όπως ήταν πριν και παίρνεις δύναμη. «Λες να γίνει το θαύμα;». Αλλά δεν γίνεται το θαύμα κι ούτε θα γίνει.

Στο μεταξύ έρχεται η ώρα του εξιτηρίου. Η επιστροφή στο σπίτι. Λένε φίλοι που έγιναν γονείς πως καταλαβαίνουν ότι η ζωή τους άλλαξε για πάντα με την επιστροφή στο σπίτι. Κάτι αντίστοιχο, αλλά βαρύ και θλιβερό, συμβαίνει και όταν γυρνάς στο σπίτι με τον άνθρωπό σου που δεν μοιάζει πια με εκείνον που ήξερες. Η ζωή σου δεν θα ναι ποτέ πια η ίδια.

Αν είσαι τυχερός, δεν είσαι μόνος. Μοιράζεστε τη νέα πραγματικότητα περισσότεροι του ενός. Μια μάνα, μια κόρη, μια αδελφή, ο πατέρας ή ένας γιος. Σε μια χώρα με μηδενικές δομές και σχεδόν μηδενική πρόνοια, άνθρωποι σαν εσένα που διαβάζουν πίνοντας χαλαροί τον κυριακάτικο καφέ τους, βρίσκονται ξαφνικά να εξελίσσονται σε αυτοδίδακτες νοσοκόμες. Δεν προλαβαίνεις ούτε να πενθήσεις για εκείνον που ενώ είναι ζωντανός μπροστά στα μάτια σου, μόνο στα όνειρά σου θα έρχεται πια ως ο άνθρωπος που ήξερες. Μέσα στο χάος της νέας σου πραγματικότητας, το πένθος είναι πολυτέλεια.

Αν είσαι τυχερός, υπάρχουν κάποια χρήματα. Έρχεται στο σπίτι μια γυναίκα. Να ταιριάξεις, να εμπιστευθείς, αλλά και να συμφιλιωθείς με τις τύψεις που νιώθεις απέναντι σε μια γυναίκα που ξέρεις μέσα σου πως δεν δουλεύει απλώς για σένα, αλλά μοιάζει να νοικιάζεις τη ζωή της με τον μήνα. Τι νοίκι να δώσεις για τη ζωή ενός ανθρώπου;

«Περί Ανθρώπινης Φύσεως»: Από τον Ιωάννη τον Δαμασκηνό στον Χάιντεγκερ και τον Λακάν

από

 Δημήτρης Γ. Ιωάννου

 -

1 Απριλίου 2019

0

455

Ο άνθρωπος, κατά τη ρήση του Πασκάλ,  είναι ένα τίποτε μπροστά στο σύμπαν, αλλά και ένα σύμπαν μπροστά στο τίποτε. Ποια ειναι αλήθεια η πατερική ανθρωπολογία και πόσο ενδιαφέρον έχει για μας σήμερα; Στο ερώτημα αυτό θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε, στο μικρό μέτρο των δυνάμεών μας, ευχόμενοι κάποιος να αναλάβει μια ευρύτερη θεολογική-φιλοσοφική σύνθεση, όσον αφορά αυτό το μεγάλης σημασίας ζήτημα.

******************

Θα μείνουμε κυρίως στο έργο του αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού, αυτού του μεγάλου συστηματοποιητή αλλά και συνεχιστή της πατερικής διδασκαλίας. Στα  «Διαλεκτικά» του ο ιερός Πατήρ γράφει λοιπόν κάτι πολύ σημαντικό, ότι τα ανθρώπινα άτομα είναι μεν πράγματι σύνθετα, ως αποτελούμενα από σώμα και ψυχή (γι’ αυτό και βέβαια υπάρχουν σωματικές και ψυχικές, «mental» ανθρώπινες εκδηλώσεις), ωστόσο τα πράγματα έχουν διαφορετικά για την ανθρώπινη φύση εν γένει. Αυτή παραδόξως δεν είναι «σύνθετη», αλλά απλή,  «μία»[1] – το «μία» εδώ σημαίνει βαθιά ενικότητα, υποδηλώνει την  δυναμική συνύπαρξη και σύγκραση, χωρίς όμως και εξαφάνιση, των δύο συνθετικών μερών του ατόμου «άνθρωπος». Ένας και μόνο ένας είναι, για παράδειγμα, ο ψυχοδυναμισμός του «εσθίειν», καθώς η ψυχική μου επιθυμία, η «αίσθηση» της πείνας κινεί και το σώμα μου προς το τρέφεσθαι. Ισχύει και το αντίστροφο: κάτι σωματικό, η ανάγκη για τροφή ως βιολογία, κινεί το πνευματικό, τον πόθο για να εξασφαλίσω τροφή. Ωστόσο η όλη διαδικασία μπορεί να λάβει άλλη μορφή, καθώς η λαιμαργία, που συνιστά ψυχικό βέβαια, αλλά παθολογικό γεγονός, κινεί και αυτή με τη σειρά της το ήδη κορεσμένο από φαγητό σώμα για να λάβει περισσότερη τροφή. Στην ανάλυση αυτή φαίνεται ότι ένας είναι ο ψυχοδυναμισμός του «εσθίειν» και τρομερή η αλληλοσυμπλοκή ψυχής και σώματος.

Φρίντριχ Νίτσε- Εμείς οι φιλόλογοι

Να πάτε να κρύψετε τα καλά έργα σας και να ομολογήσετε στους ανθρώπους τα αμαρτήματα σας. Βούδας*

Ένα άσχημο πνευστό: πρέπει πρώτα να αρχίσει να ηχεί.

Πόσο λίγο διέπει τα ανθρώπινα πράγματα το λογικό, πόσο πολύ τα διέπει η σύμπτωση, τούτο γίνεται φανερό από την αναντιστοιχία που παρατηρείται ανάμεσα στο λεγόμενο επάγγελμα και την εμφανή έλλειψη κλίσης προς αυτό: οι ευτυχείς περιπτώσεις αποτελούν εξαίρεση, όπως και οι ευτυχισμένοι γάμοι — που κι αυτοί δεν οφείλονται στο λογικό.

Ο άνθρωπος επιλέγει το επάγγελμα σε μια στιγμή που δεν είναι ακόμα σε θέση να κάνει επιλογές· δε γνωρίζει τα διαφορετικά επαγγέλματα, δε γνωρίζει τον ίδιο του τον εαυτό- περνάει έπειτα τα πιο δραστήρια χρόνια του σ’ αυτό το επάγγελμα, χρησιμοποιεί εκεί όλη του τη στοχαστικότητα, γίνεται πιο έμπειρος. Όταν φτάσει στο κορύφωμα της γνώσης, είναι πια, συνήθως, πολύ αργά να ξεκινήσει κάτι καινούργιο, κι η σοφία είχε σχεδόν πάντοτε εδώ στη γη κάτι από την ανημποριά του γέροντα κι από τη μειωμένη μυϊκή δύναμη.