Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2021

Τὰ «αἰώνια ἐρωτήματα» τοῦ ἀνθρώπου


π. Αθανάσιος Γέφτιτς

μήν, μν λέγω μν ἐὰν μὴ ὁ κόκκος τοσίτου πεσν ες τν γν ποθάν, ατς μόνος μένει· ἐὰν δὲ ἀποθάν πολν καρπν φέρει» (ωάν. 12, 24). Ντοστογιέφσκι, δελφοΚαραμαζώφ, παντα [στν κδ. τς Σοβιετικς καδημίας, ΜόσχαΛένιγκραντ], Τόμος 14, σελ. 5 κα281).

Γιτν Ντοστογιέφσκι χουν γραφτεπολλά, καθς καγιτ«καταραμένα προβλήματά του», γιὰ ἐκενα δηλαδτ«αώνια ρωτήματα» μτὰ ὁποα σχολήθηκε σλη του τν ζωκαγιτὰ ὁποα γραφε παράμιλλα. Τβασικό του πρόβλημα τν ρώων του, ταν, πως εναι γνωστό, Θες καὶ ἡ ἀθανασία τς ψυχς. ν τούτοις νομίζουμε τι θεμαστε κριβέστεροι ν αττδιττπρόβλημα τθεωρήσουμε σν να καμοναδικπρόβλημα, τπρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου, πως κανε καὶ ὁ ἴδιος Ντοστογιέφσκι.

ν καὶ ὁ Δημήτρης Καραμάζωφ του, λέει «Εναι ερς ὁ ἄνθρωπος, περβολικερύς, γθτν στένευα», ὁ ἴδιος Ντοστογιέφσκι περισσότερο κολουθετατημα τι «πρέπει νβλέπουμε τν φύση τοῦ ἀνθρώπου μέσα π’ λες τς κφάνσεις της» (Σημείωμα πτ1875-76), γιατί καθς γράφει λλο«λα τπράγματα κατπάντα στν κόσμο δν χουν γιτν νθρωπο τελειώσει, ν τούτοις σημασία λων τν πραγμάτων κρύβεται μέσα στν νθρωπο» (Χειρόγραφο λικγιτος «δελφος Καραμαζώφ»).

Μπορομε λοιπν λεύθερα νπομε τι τβασικπρόβλημακλειδστν Ντοστογιέφσκι εναι ὁ ἄνθρωπος καγιατδν εναι ποτὲ ἀρκετὰ ὅσα καὶ ἂν γραφον πάνω σαττκεντρικό του θέμα. […]

Στδεκαοκτώ του χρόνια δη γραφε στν δελφό του Μιχαήλ: «Ὁ ἄνθρωπος εναι μυστήριο. ν προσπαθήσεις ντὸ ἑρμηνεύσεις στν διάρκεια λης σου τς ζως μν πες τι χασες τν καιρό σου. γὼ ἀσχολομαι μτμυστήριο ατγιατ θέλω νεμαι νθρωπος» (Γράμμα πτ1839.). Αττὸ ἴδιο θέτει ργότερα σν καθκον καὶ ἐνώπιον νς πτος ρωές του: «Γίνε νθρωπος ατεναι ποπροέχει πάνω π’λα» (Χειρ. λικγιτν «φηβο»). 

λη του τν ζωὴ ὁ Ντοστογιέφσκι προσπάθησε ληθιννεναι νθρωπος καβρισκόταν σσυνεχῆ ἀγώνα καμάχη γιτν νθρωπο, τν νθρωπο κασν προσωπικότητα κασν κοινωνίανθρώπων. Γιατκαὶ ἀναδείχθηκε ληθινπανανθρώπινος καί, στος κολασμένους καστος παραδεισένιους του γνες γιτν νθρωπο καγιτὰ ἀνθρώπινα, φθασε σσπάνια προφητικὴ ἐνόραση καδιόραση (διορατικότητα), τέτοια ποδίνεται μόνο σὲ ἐκλεκτος μάρτυρες τοῦ ἀνθρώπινου γένους. Αττ«αώνια ρωτήματα» τοῦ ἀνθρώπου, στν Ντοστογιέφσκι ποκαλύφτηκαν μέχρι τὰ ἔσχατα βάθη του, σν «μεταφυσικ» κα«θρησκευτικ» πρόβλημα (ἡ ἔννοια μεταφυσικκαθρησκευτικπρέπει νκατανοηθεσσυνάφεια μτν ρθόδοξη χριστιανικκοσμοθεωρία τοΝτοστογιέφσκι). Πολπερισσότερο, Ντοστογιέφσκι πέδειξε τι μέσα σμία τέτοια βαθειὰ ἐνασχόληση καβίωση τοῦ ἀνθρώπου κατν μυστηρίων τουναπόφευκτα διαφαίνεται καξεδιαλύνεται ατὴ ἡ ἴδια μεταφυσικκαθρησκευτικβάση τς νθρώπινης πάρξεως, δηλαδή, πως λέει ὁ ἴδιος «πεποίθηση τι ὁ ἄνθρωπος εναι αώνιος, τι δν εναι πλς πίγειο ν, λλεναι συνδεδεμένος μὲ ἄλλους κόσμους καμτν αωνιότητα». («μερολόγιο τοΣυγγραφέα» 1880, Αγουστος, κεφ. 3,3 κα«δελφοΚαραμαζώφ» σελ. 290). Μμία λέξη μτν Ντοστογιέφσκιποκαλύφθηκε τθεανθρώπινο θεμέλιο καὶ ὁ χαρακτήρας τς νθρώπινης πάρξεως.

Στν ναζήτηση τοῦ ἀνθρώπου ποτν πασχόλησε λη του τν ζωή, Ντοστογιέφσκι δν θέλησε εκολα νὰ ἡσυχάσει καγιατὸ ἦταν ερύτερος καπιφιλελεύθερος πὸ ὅλους ατος ποτν κριτικάρησαν ποσκανδαλίσθηκαν π’ ατόν, ετε πτὸ ἀριστερετε πτδεξστρατόπεδο. Στν νησυχία τουπρξε λήθεια κάτι τ«ώβειο» καατς ὁ ἴδιος ταν νας διόμορφος Ἰὼβ πέναντι στΘεκαστος νθρώπους καὶ ἴσως γιαττόσο συγκλονιστικὰ ἀγαποσε τΒιβλίο τοῦ Ἰὼβ πτπαιδικά του κόμα χρόνια. Γιτμεγαλεο τοῦ Ἰὼβ ς νθρώπου πέναντι στν Θεεναι συνταρακτικὴ ἡ μαρτυρία τοστάρετςΖωσιμκαμέσα π’ ατν τοΝτοστογιέφσκι: «Τί μεγαλεο κατί μυστήριο κρύβει μέσα της συνάντηση τοῦ Ἰὼβ μτν Θεό!.. δστν περίπτωση τοπολυβασανισμένου ώβ, πάρχει να μεγάλο μυστήριο: πς μιφευγαλέα γήινη μορφσυναντιέται δμτν αώνια λήθεια. Μπροστστὴ ἀλήθεια τς γς πραγματώνεται μιπράξη αώνιας λήθειαςΚαὶ ὁ Ἰὼβ δοξάζει τν Κύριο καὶ ὑπηρετεῖ ὄχι μονάχα Ατν μκαὶ ὅλη τν δημιουργία Του, πγενες σγενεκαες τος αἰῶνας τν αώνων. Γιατ αττοῦ ἔχει προοριστε. Θεέ μου, τί βιβλίο κατί διδαχές!… λα χουν κατονομασθεῖ ἐκεκαὶ ὅλα χουν καθοριστεγιτν αώνα τν παντα. Καπόσα μυστήρια ποὺ ἔχουν λυθεκαὶ ἀποκαλυφθε.» (δελφοΚαραμαζώφ, Α. Σ.Α 14, 265). πως ὁ Ἰώβ, τσι καὶ ὁ Ντοστογιέφσκι, σλες τς δυστυχίες κατβάσανα τς ζως, ελογοσε τΘεὸ ἀπτβάθη τς ψυχς του! «Σεχαριστ, Κύριε, γιτν νθρώπινη εκόνα, τν ποία μοῦ ἔδωσες». (Σημείωση πτ1875 – 76). Ατὸ ὅμως δν τν μπόδισε, λλμλλον τοῦ ἔδινε τν τόλμη, τν παρρησία, νθέτει καστν Θεκαστος νθρώπους κατν αυτό του τπιριζικὰ ἐρωτήματα γιτν δικαίωση τοῦ ἀνθρώπου γιτνόημα τς προσωπικς κακοινωνικς ζως καὶ ὑποστάσεως τοῦ ἀνθρώπου. Καγιατό, πως καὶ ὁ Ἰώβ, δν πορρίφθηκε λλὰ ἐγκωμιάσθηκε καὶ ἔγινε ποδεκτς καὶ ἀπτν Θεκαὶ ἀπτος γνήσιους νθρώπους τοΘεο. ν μποροσε νσυνοψισθεῖ ὅλος ὁ ἀγώνας τοΦιοντρ Ντοστογιέφσκι καὶ ὡς νθρώπου καὶ ὡς κορυφαίου χριστιανοσυγγραφέα σὲ ἕνα ργο, σνα ατημα καὶ ἕνα πόθο, τότε ατθὰ ἦταν κενο ποὺ ὁ ἴδιος νόμαζε «ἡ ἀναζήτηση τοῦ ἀνθρώπου μέσα στν νθρωπο», δηλ. ἡ ἀναζήτηση τς πλήρους νθρωποποιήσεως κατοῦ ἀνθρώπου σν προσώπου κατς νθρωπότητας σν ληθινς κοινωνίας νθρώπων. λλεναι ατδυνατν καπς;

λη ἡ ἐνασχόληση τοΝτοστογιέφσκι μτπρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου προϋποθέτει τν πίστη του στν νθρωπο. Ἡ ἀρχή του «στν πλήρη πραγματικότητα νβρίσκεις νθρωπο μέσα στν νθρωπο» (μερολόγιο, 1880-81), δσημαίνει τι ς ναμφισβήτητη προϋπόθεση παιτετν πίστη στν δυνατότητα τι μπορενβρεθεῖ ὁ σωστς νθρωπος. Ναί, λλποιά πίστη; Τν πίστη στν νθρωπο ποστήριξαν καοΔυτικοΟμανιστς καοΡσοι Δυτικόφιλοι. Ντοστογιέφσκι μως εδε σατος κάτι λλο, καὶ ὄχι τν ληθινπίστη στν νθρωπο κατν νθρωπότητα. Τν πίστη ατκαττν μντοστογιεφσκικτρόπο κπροσωπεπλήρως στάση τοΜεγάλου εροξεταστο, που πράγματι «πτν μορφν τς κοινωνικς γάπης πρς τν νθρωπότητα μφανίζεται ξεσκεπασμένο τμίσος γιτν νθρωπο». Γιατκατν ομανιστικ«πίστη στν νθρωπο» Νοστογιέφσκι θεωρεῖ ὡς προσκύνηση στστοιχεα κατς τυφλς δυνάμεις στσυστήματα, δηλ. οσιαστικὰ ὡς πραγματικὴ ἀποπροσωποποίηση τοῦ ἀνθρώπου κατς νθρωπότητας. 

Στν Ντοστογιέφσκι πίστη στν νθρωπο προϋποθέτει τν πίστη στν Θε ποὺ ἐμφανίζεται καὶ ἀποδεικνύεται σν οσιαστικὰ ἀναπόσπαστη π’ ατήν. ταν οἱ ἥρωές του μαρτυρικὰ ἐξομολογονται τι σλη τους τν ζωὴ ἕνα καμόνο τος παιδεύειΘεός, ματκαμόνο συγχρόνως ναγνωρίζουν τι μτν διο τρόπο τος πασχολεῖ ὁ ἄνθρωπος. Γιατὶ ὁ ἄνθρωπος εναι διάσπαστος πτΘεκαπραγματικὰ ἀδιανόητος κτς τοΘεο, καίτοι εναι λεύθερος νώπιον τοΘεο, λεύθερος καὶ ὡς πρς τν στάση τουναντι τοΘεο. λλὰ ἡ στάση τοῦ ἀνθρώπου πρς τν Θεό, γιτν Ντοστογιέφσκι, ντανακλται καὶ ἐκδηλώνεται στν στάση κασχέση τοῦ ἀνθρώπου πρς τν αυτό του καπρς τος λλους νθρώπους, τσι στε ἡ ἀνθρωπολογία τοΝτοστογιέφσκι μφανίζεται πάντα ς θεοκεντρική, ἢ ἀκριβέστερα: ς χριστοκεντρικ, θεανθρωποκεντρικ.

Μεγάλη λήθεια κρύβεται στλόγια τοῦ Ἐπισκόπου Νικολάου Βελιμίροβιτς τι: «Οἱ ἄνθρωποι ναζητον τν Θεό, καὶ ὁ Θες τος νθρώπους» (γιατ στν πραγματικότητα παναλαμβάνει τλόγια τν χριστιανν Πατέρων, κυρίως τοῦ ἀπολογητοτν πρωτοχριστιανικν χρόνων γ. Θεοφίλου ντιοχείας). Ατὸ ἰσχύει πόλυτα καγιτν Ντοστογιέφσκι, τν χόρταγο ναζητηττοΘεο. Γιατί, πως σωστπαρατήρησε Γιούραϊ ϊχενβαλντ, Θες γιτν Ντοστογιέφσκι ταν πρν π’λα σύντροφοςλης του τς ζως καὶ ὁ μεγάλος συνομιλητής, ζωντανδηλαδπροσωπικότητα ἡ ἀπροϋπόθετα παραίτητη στν νθρωπο, καγιατὸ ὁ μεγάλος συγγραφέας δίνει τν κόλουθη μαρτυρία: «Εναι περβολικδύσκολο νξεριζώσεις τΘεὸ ἀπτν νθρωποφαίνεται πς ἡ ἐπιστήμη γνοεκάτι τέτοιο»

Ἡ ἐπιστήμη εναι μεγάλο πράγμα, λλποτέ της δν θκατορθώσει νὰ ἱκανοποιήσει λόκληρο τν νθρωπο. Ὁ ἄνθρωπος εναι Εαγγέλιο. (Σημειώσεις πτ1875-76…) Αττὸ ἴδιο παναλαμβάνουν καοἱ ἥρωές του, Μάκαρ Ντιεβούσκι καὶ ὁ γέροντας ΖωσιμςΤνζες χωρς Θεεναι σωστσκέτο μαρτύριο» –ΠCC 13, 302) κατὸ ἴδιο μτν τρόπο τουςμτὸ ἀρχέγονό τους «πένθος γιτν Θεό» –μαρτυρον καὶ ὁ Κυρίλωβ, Βερσίλωβ καὶ ὁ Ἰβν Καραμαζώφ. λλωστε δν θμποροσε νσυμβαίνει διαφορετικμτν Ντοστογιέφσκι, σν ρθόδοξο χριστιανό, σν κόλουθο καμαθηττοΘεανθρώπου Χριστο. Πράγμα ποφαίνεται πτὸ ὅτι χι, μόνο οθετικοί, λλκαοἱ ἀρνητικοὶ ἥρωες τοΝτοστογιέφσκι «δν μπορον νπαραβλέψουν τστενκαὶ ἐμφανσχέση τοΧριστομτν δικό μαςνθρώπινοκόσμο».

Γιὰ ὅλα ατά, λόγ τς ασθήσεως καγνώσεως τι μόνο μτν Θεό, (κριβέστερα, μόνο μτν Χριστό) μπορενμετρηθεῖ ὁ ἄνθρωπος, κάθε νθρωπος, πτν πιχαμηλπεσμένο μαρτωλὸ ὣς τν πιψηλὰ ἀνεβασμένο, Ντοστογιέφσκι τόνισε «τν νάγκη τς πίστεως στΧριστό», πως ὁ ἴδιος λεγε μέσα π’λα: πτν δύσκολη μακρόχρονη περίοδο στκάτεργα, καὶ ἀπτψυχολογικκακοινωνικὸ ἀδιέξοδο πόγειο, πτν μαρτία κατὸ ἔγκλημα, πτν ξέγερση καθεομανίαπτν ξέγερση πέδειξα τν ναγκαιότητα τς πίστεως στν Χριστό»), πτν ζωτοῦ ἁπλολαοκατοπολιτισμένου κόσμου, πτν δέα τς προόδου κατοσοσιαλισμο, πτν κόλαση κατν νθρώπινο παράδεισο, μμιλέξηπκάθε κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου κακάθε νθρώπινη μπειρία. Κααττπραγματοποίησε Ντοστογιέφσκι πιβαθεικαπιδυνατὰ ἀπκάθε λλον ττελευταα χρόνια, μπολὺ ἁπλτρόπο, πτν δια τν «ζωντανζωή», δηλαδὴ ἀπ’ τν λόκληρη καὶ ἀληθινὴ ἐμπειρία τς ζως, ταν «τν θέση τς διαλεκτικς παίρνει ζωή», ἡ ἀληθινὴ ἐκείνη ζωποεναι πάντα θεϊκδρο κατν ποία σν τέτοια, χωρς λλα πιχειρήματα, πρέπει νὰ ἀγαπάει κανες κανζεμτν σκηση τς ζωντανς καὶ ἐνεργος γάπης.

ποιος δν τκατάλαβε ατό, σημαίνει τι δν κατάλαβε τν πραγματικΝτοστογιέφσκι, δν κατάλαβε θλέγαμε, τν ρθόδοξο Ντοστογιέφσκι. Τν Ντοστογιέφσκι κενον, ποὺ ὁλόκληρος, χωρς πολείμματα γωνιζόταν καὶ ἀσκετο γιτν πίστη στν Θεκατν νθρωπο, γιατδηλαδποὺ ἐκενος νόμαζε «ληθινκαὶ ἔνδοξη μολογία Χριστοκαπλήρη θικὴ ἀνανέωση τοῦ ἀνθρώπου ν τῷ Ὀνόματί Του» (Χειρόγραφο λικγιτδιήγημα «Κακπνεύματα», ΠCC. 11, 167-168).

ρισμένοι μελετητς τοΝτοστογιέφσκι στν Ερώπη, στν σοβιετικΡωσία, κασμς κόμα, θεωρώντας τν Ντοστογιέφσκι νάλογα μτν δική τους πνευματικὴ ὅραση καμετρώντας νάλογα μτν αυτό τους πέμεναν καὶ ἐπιμένουν κόμα τι «συρρικνώνουμε» δθεν τν Ντοστογιέφσκι, ταν τν δομε ρθόδοξα. τι δηλαδστενεύει μτν τρόπο ατκα«πλοποιεται». Μερικοὶ ἀπ’ ατος μάλιστα θεωρον τι Ντοστογιέφσκι δν ταν κακανένας σπουδαος Χριστιανός, πόσο μλλον ρθόδοξος νθρωπος καφιλόσοφος, λλμλλον νας «λιγόπιστος» «πιστος», νας «αρετικός» «θεος». Εναι παράξενο τὸ ὅτι γιτν πίστη τν πιστία, γιτν ρθπίστη τν αρετικότητα τοΝτοστογιέφσκι μιλον οπλέον ναρμόδιοι, καὶ ὅτι ατοβιάζονται ντν παλλάξουν «πτν πίστη», τσι στε τν λλη φορ ντν κατηγορήσουν γι«αρεση». μως εναι συγχρόνως νδιαφέρον τι κάτι τέτοιο δν γινε ποτὲ ἀπτμεριτν μεγάλων χριστιανν συγγραφέων καὶ ἀνθρώπων τοπνεύματος, τν φιλοσόφων καθεολόγων κακυρίως πτν μεριτν ρθοδόξων κατν Ρώσων (ν ξαιρεθε, σως, Κωνστάντιν Λεόντιεβ καὶ ὁ Πομπιεντονόστσεβ). Φαίνεται τι τπνεμα τοΜεγάλου εροεξεταστοῦ ὑπάρχει πολπιὸ ἔντονο κεῖ ὅπου οἱ ἄνθρωποι παινεύονται εκολα γιτν πρόοδο κατν λιμπεραλισμό. «Κύριοι, τί μίζερος ποεναι λιμπεραλισμός σας» –θλεγε ὁ ἴδιος Ντοστογιέφσκι. «Εναι ραγε τόσο δύσκολη, στω καὶ ἡ πιμικρή, νεξαρτησία τς σκέψεως!» (Σημ. πτ1863-64 κα1872-75 ΠCC 20, 176 κα21, 258). Καμες θσυμπληρώναμε σατό, φέρνωντας στν μνήμη τν βιβλικδιήγηση, τι οφίλοι του ώβ, σν «δικαστς τοΘεο» κακατήγοροι τοῦ Ἰώβ, καταδικάστηκαν σττέλος, νῷ ὁ ἐξεγερμένος Ἰὼβ δικαιώθηκε. τσι συνέβηκε στν δια τν Βίβλο, σαττθαυμαστ«αώνιο βιβλίο» τοΝτοστογιέφσκι.

Ατποπρέπει νπεπρώτπ’λα κανείς, σχετικμτς πόψεις ατς εναι τι τέτοιου εδους ντιλήψεις κα«ρμηνεες» τοΝτοστογιέφσκι ποδεικνύουν πόσο λίγο γνωρίζουν τν Χριστιανισμκατν ρθοδοξία ατοποὺ ὑποστηρίζουν κάτι τέτοιο, κατί εναι γιατος χριστιανικπίστη καὶ ἡ χριστιανική της μπειρία καγεύση. Εναι, τλιγότερο, μόνο «θεωρητικπράγμα», γινμπομε πολσυχνὰ ἐπιφανειακότητες, προκαταλήψεις κακακοδοξίες γιτς ποες Ντοστογιέφσκι λεγε στν καιρό του: «Οπρολήψεις στπεριβάλλον τν διανοουμένων δν εναι καθόλου λιγώτερες π’,τι στν λαό» (Σημ. πτ1876 – 7 ΛΝ 83, 488, Τὸ ἡμερολόγιο τοσυγγραφέα 1876, πρίλιος, κεφ. 1, 3). Μία πτς πιβασικς κακοδοξίες τν κριτικν το Ντοστογιέφσκι πτς χρες το«σοσιαλιστικοπαραδείσου» βρίσκεται, κατρχήν, στὸ ὅτι γιατος «ἡ ἄρνηση τς θρησκείας καταλήγει σθρησκεία» (χειρόγραφα γιτν «φηβο», ΑΖΔ 16, 80 κα285), καστὸ ὅτι τν Χριστιανικπίστη κατν ζωντανὴ Ὀρθοδοξία τν γνωρίζουν «πτβιβλία», τν μαθαίνουν «πτν Δύση», καὶ ὄχι πτν δια τν κκλησία τολαοκαὶ ἀπτος πραγματικος εαγγελικος Χριστιανούς, ποὺ ὑπάρχουν καμέχρι σήμερα καμπορεντος συναντήσει κανες στν «στορικδιαγραμμένη» ρθοδοξία (βλ. γράμμα τοΝτ. στν Λιουμπίμωβ, ούνιος 1879.).

Φυσικά, δν ποστηρίζει κανες τι Ντοστογιέφκι, σν πιστς νθρωπος, καὶ ἐμες λοι μαζί του, ταν χωρς μαρτίες καχωρς λαττώματα– «ναμάρτητοι δν πάρχουν σατν τν κόσμο» (ΠCC 21, 279, Βλ. ΠCC 13, 318). λλὰ ἡ δική μας, καὶ ὄχι μόνο δική μας, βαθειπεποίθηση εναι τι γινκαταλάβει κανες τν Ντοστογιέφσκι χρειάζεται πράγματι νδεχθεμπίστη τι εναι «νερμήνευτοι καὶ ἀνεξιχνίαστοι οἱ ὁδοστς ποες Θες βρίσκει τν νθρωπο» (Ρωμ. 11, 33 ΠCC 7, 203) καὶ ὅτι μόνο σατν τν δπίστεωςίστεως στω καὶ ὡς «πόθο πίστεως» –σύμφωνα μγράμμα τοΦόνΒιζιν μέσα πτπρτα ργα τοΝτοστογιέφσκι) εναι δυνατν νσυναντήσει κανες κανβρετν ληθινκαπανανθρώπινα ερύ, καὶ ὄχι «στεν» Ντοστογιέφσκι. Τνὰ ἑρμηνεύσει κανείς, πάντως, τν Ντ. παραβλέποντας τν ελικρινκαμακροχρόνια μαρτυρικπίστη, σημαίνει πλὰ ὅτι δν ναζητοτε βρίσκει «τν νθρωπο στν νθρωπο» σατόν, δηλαδὴ ὅτι πορρίπτει τν Παλο ν νόματι τοΣαύλου. Μένει στν «θρησιγεν» καὶ ὄχι στν ζντα νθρωπο (Σημειώσεις γιτὸ Ὑπόγειο, τέλος ΠCC 5, 178). Σπερίπτωση μθρησκευτικς καὶ ἄθεης ρμηνείας τοΝτ., καθς κακάθε πιστς ρμηνείας του γενικά, θμιλοσε καλύτερα ὁ ἴδιος Ντ., πως λλωστε καμίλησε καὶ ἔγραψε. Θὰ ἦταν δὲ ἐνδιαφέρον νσυλλεχθον κανπαρουσιασθον στος ναγνστες. Πρς τπαρόν, θὰ ἀναφερθομε δμόνο στλόγια τοπρίγκηπα Μίσκιν τὰ ἀπευθυνόμενα πρς τν Ρογκόζιν: «οσία τοθρησκευτικοασθήματος δν ξαντλεται σκαμμία διάκριση πκαμμία συμπεριφορκαὶ ἀδίκημα πκανέναν θεϊσμό·δῶ ὑπάρχει πάντα κάτι ποδν εναι ατό, καποαώνια δν θεναι ατό. δῶ ὑπάρχει κάτι που αώνια θγλυστρον οἱ ἀθεϊσμοκααώνια θμιλον χι περατο». («λίθιος», μέρος ΙΙ, κεφ. 4).

σο καὶ ἂν φανεπαράξενο, θτολμήσω νπ, τι γιτν πλήρη κατανόηση τοΝτοστογιέφσκι χρειάζεται πρτα π’λα «ρθόδοξη καρδιά»Ἡ ὀρθόδοξη καρδιθτκαταλάβει λα», λέει στάρετς Ζωσιμς, ΠCC 14, 266). Εναι παραίτητη ζωντανεαγγελικπίστη, πίστη στν νθρωπο κατν Θεόν, πίστη κείνη ποεναι καὶ ἡ «μοναδικπηγζωντανς ζως πάνω στν γ» γιος ζως, γιν δεν, καὶ ὑγιν σκέψεων κασυμπερασμάτων, πως λέει ὁ ἴδιος Ντοστογιέφσκι (Σημειώσεις τοσυγγραφέα 1876, Δεκέμβριος, κεφ. Ι, 5). Χωρς τν εαγγελικατδροσιά, χωρς τν χάρη τς λατισμένης ζως δν μπορεννοιώσει κανες τν ζωντανὸ ἄνθρωπο, τν Φιοντρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι, σ«λα τβάθη τς νθρώπινης ψυχς» χάρη στν ποία καὶ ἦλθε Χριστς στν γ. ντγιατθ«ρμηνευθε» καθγίνει «ντιληπτς» νας Ντοστογιέφσκι πράγματι στενς καὶ ἁπλουστευμένος, γιατὶ ὁ ζωντανς νθρωπος θ«ντικατασταθεμτν περατοθεωρία». Μτλόγια δηλ. τοΝτοστογιέφσκι, θπρόκειται γιὰ ἕναν νθρωπο «γεννημένον πτν δέα», κομμένο καραμμένο «σύμφωνα μτβιβλία», ὁ ὁποος θεωρεται πιστς ἢ ἄπιστος κατβούλησιν, νθρωπος «σύμφωνα μτος νεκρος νόμους τς φύσεως», «σύμφωνα μγενικς ρχές», «λος βγαλμένος πό», καστελικβαθμό – «νθρωπος μεταβλημένος στριμμένη πεντάρα» (ΠCC9, 149). Ἡ ἐνασχόληση μναν τέτοιο Ντοστογιέφσκι, να Ντοστογιέφσκι χωρς ζωντανπίστη στν εαγγελικΧριστό, να Ντοστογιέφσκι ξω πτν πραγματικὴ ἀτμόσφαιρα τς ζώσης ρδοδοξίας, εναι πραγματικκασωστ«στένεμα» τοΝτοστογιέφσκι ς νθρώπου. Ατὸ ἀποτελεπράγματι να εδος «ξαγωγς τετραγωνικς ρίζας» πτν ζωντανπροσωπικότητα ατο, τομεγάλου κατραγικοπαιδιοτοΘεο, τὸ ὁποο «στέκεται πέφτει νώπιον τοΘεοτου» (Ρωμ. 14, 4). Λέμε «τραγικο», γιατ κούσια ἢ ἀκούσια σταυρώθηκε νάμεσα στν νθρώπινη κόλαση κατν παράδεισο, λλά, δόξα τΘεσταυρώθηκε χι σθάνατο ποδν χει νάσταση, λλσζωπογεννιέται κριβς π’ ατν τν σταυρικθάνατο.

πτβιβλίο Χριστόςρχκατέλος, κδ. δρύματος ΓουλανδρΧόρν.

Έντυπη πηγή: Περιοδικό Πειραϊκή Εκκλησία τχ 255, Ιανουάριος 2014. Αφιέρωμα στον Φ.Μ. Ντοστογιέφσκυ

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του Μπάμπη Πυλαρινού.


ΠΗΓΗ: https://antifono.gr/
 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.