Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΝΟΒΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Μ.. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΝΟΒΑΚΟΠΟΥΛΟΣ Μ.. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Πέμπτη 4 Ιουνίου 2020

Μιχαήλ Εφέσιος: Βασιλική εξουσία και λαϊκή συναίνεση στο Βυζάντιο

Του Μάριου Νοβακόπουλου
Στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, παρά τις συχνές πολιτικές συγκρούσεις και πλήθος μεταρρυθμίσεων που άλλαξαν τη διοίκηση, το δίκαιο και τις σχέσεις Εκκλησίας και πολιτείας, η ουσία του βασιλικού θεσμού δεν αμφισβητήθηκε ποτέ. Αυτό δεν σήμαινε όμως ότι οι άνθρωποι της εποχής δεν φιλοσοφούσαν γύρω από τη μορφή του πολιτεύματος και τις αρετές του καλού βασιλέως, με πρότυπα την Αγία Γραφή, την ιστορία και το έργο των αρχαίων φιλοσόφων. Από τις σχετικές πραγματείες θα ξεχωρίσουμε εκείνη του Μιχαήλ του Εφεσίου, λογίου του 12ου αιώνα και σχολαστικού μελετητή του Αριστοτέλη.
Από τις πηγές συνάγεται πως ο Μιχαήλ, συμπατριώτης του Ηρακλείτου όπως χαρακτήριζε εαυτόν, εργαζόταν υπό την επιστασία της Άννας Κομνηνής, της διάσημης ιστορικού και κόρης του βασιλέα Αλεξίου Α΄. Ύστερα από την αποτυχία της να εκτοπίσει τον αδελφό της Ιωάννη Β΄ από τη διαδοχή του θρόνου (1118), η Άννα έλαβε το σχήμα και αφοσιώθηκε στα γράμματα, δημιουργώντας γύρω της έναν κύκλο σχολιαστών του Αριστοτέλη. Μαζί με τον Ευστράτιο Νικαίας, ο Μιχαήλ Εφέσιος ξεχώριζε σε αυτήν την ομάδα, παρουσιάζοντας ενδελεχή και συχνά πρωτότυπα σχόλια στα Ηθικά Νικομάχεια, τα Πολιτικά, τη Ρητορική, το Περί Ψυχής, τα Φυσικά και Μετά τα Φυσικά, καθώς και τα λογικά, ζωολογικά και μετεωρολογικά έργα του Σταγειρίτη. Το έργο του έχει μεγάλη σημασία, καθώς ήταν ο πρώτος που σχολίασε τους Σοφιστικούς Ελέγχους, ενώ ανέσυρε βιβλία που ως τότε είχαν περάσει μάλλον απαρατήρητα στο Βυζάντιο. Στον επικήδειο της Άννας Κομνηνής, ο Γεώργιος Τορνίκης επισημαίνει ότι, από την πολλή μελέτη, ο Εφέσιος έφθασε στο σημείο να χαλάσει τα μάτια του. Περισσότερα για τον βίο του δεν γνωρίζουμε – οι ιστορικοί υποθέτουν ότι ήταν μαθητής του Ιωάννη Ιταλού, του διαβόητου διαδόχου του Μιχαήλ Ψελλού που το 1082 καταδικάστηκε ως αιρετικός για τον (πέρα των επιτρεπτών ορίων) πλατωνισμό του.
Η προσφορά του έχει συγκριθεί με εκείνη του Αλεξάνδρου του Αφροδισιέως, του γραμματικού της αυτοκρατορικής εποχής που ως σήμερα λογίζεται ο σημαντικότερος αριστοτελικός σχολιαστής. Μέρος του έργου του μεταφράστηκε στα λατινικά και συνέβαλε στην εξάπλωση του αριστοτελισμού στη Δύση. Την εποχή των Παλαιολόγων αποτέλεσε πηγή για την εγκυκλοπαιδική συλλογή του Ιωσήφ Ρακενδύτη.

Τετάρτη 15 Απριλίου 2020

Η απόδραση από το Matrix Παίρνοντας το κόκκινο χάπι: (Α΄ Μέρος)


Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος –μεταπτυχιακός φοιτητής Βυζαντινής ιστορίας
Οι περισσότεροι από εμάς έχουν δει, ή έστω έχουν υπ’ όψιν τους, την ταινία The Matrix (1999).  Η ταινία των αδελφών Γουατσόφσκι, με πρωταγωνιστές τους Κιάνου Ριβς και Λώρενς Φίσμπερν, έχει αφήσει εποχή για την σκηνοθεσία της, την αισθητική της αλλά πάνω από όλα για τη θεματολογία της και τα φιλοσοφικά και κοινωνικά ερωτήματα που εγείρει.  Το ταξίδι του Νίο από την ανιαρή ζωή της αγνοίας στην αποκάλυψη της πραγματικότητος για την ανθρωπότητα και την ένταξη του στην αντίσταση ενάντια στους δυνάστες της έχει αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα.
Μία από τις πιο κλασσικές σκηνές της ταινίας είναι η επιλογή του Νίο ανάμεσα στο μπλε και το κόκκινο χάπι.  Ο αρχηγός της αντιστάσεως, ο Μορφέας, του δίνει τις εξής επιλογές:
«Αυτή είναι η τελευταία σου ευκαιρία.  Μετά από αυτό το σημείο δεν υπάρχει γυρισμός.  Παίρνεις το μπλε χάπι, η ιστορία τελειώνει.  Ξυπνάς στο κρεβάτι σου και πιστεύεις ό,τι θέλεις εσύ.  Παίρνεις το κόκκινο χάπι, παραμένεις στην Χώρα των Θαυμάτων, και θα σου δείξω πόσο βαθιά φθάνει η πραγματικότητα.  Θυμήσου, το μόνο που σου προσφέρω είναι η αλήθεια.  Τίποτε παραπάνω».
Φυσικά ο Νίο παίρνει το κόκκινο χάπι και έτσι ξεκινά η περιπέτεια του.
Ο συμβολισμός των δύο χαπιών είναι τόσο πρωτότυπος, όσο και αρχαίος – έχει ειπωθεί πως πρόκειται για μία μοντέρνα μεταφορά της πλατωνικής αλληγορίας του σπηλαίου.  Με το μπλε χάπι, ο Νίο θα παραμείνει στο νοητικό περιβάλλον της μεγάλης μάζας της κοινωνίας, υπό την καθοδήγηση και τον έλεγχο του καθεστώτος και των μέσων επικοινωνίας, όπως ορίζουν οι κοινές αντιλήψεις, στερεότυπα και νόρμες.  Αποφεύγεται η αμφισβήτηση και ο κριτικός έλεγχος του επικρατούντος αφηγήματος-ηθικής-κανόνων, υιοθετείται μία στάση κατ’ εξοχήν κομφορμιστική.  Το υποκείμενη παραμένει σε μία κατάσταση αποχαυνώσεως και αγνοίας.
Το κόκκινο χάπι όμως, περιέχει την αλήθεια και την απαγορευμένη γνώση.  Θέτοντας τολμηρά και «αιρετικά» ερωτήματα, αμφισβητώντας το status quo, το κόκκινο χάπι βάζει το «μικρόβιο» της καχυποψίας, του σκεπτικισμού και της ελευθεροφροσύνης.  Αποτελεί μεταφορά εξερευνήσεως, αποκαλύψεως, διαφωτισμού.  Το παραπέτασμα πέφτει και φαίνεται η αληθινή μορφή και ουσία των πραγμάτων, οι όντως κανόνες της κοινωνίας και του σύμπαντος.  Το κόκκινο χάπι σπάει τα δεσμά της αγνοίας και της υποταγής.  Είναι σπόρος επαναστατικού αναβρασμού.
Πολιτικός συμβολισμός

Σάββατο 7 Μαρτίου 2020

Μία «προφητεία» για την επάνοδο του Ισλάμ από το 1938

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος,


διεθνολόγος


Σήμερα έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε την Δύση στην κορυφή του κόσμου, οικονομικά, πολιτικά, στρατιωτικά και τεχνικο-επιστημονικά.  Η κατάσταση αυτή κρατά τουλάχιστον 300 χρόνια, συνεπώς είναι εύκολο να ξεχάσουμε ότι αυτός ο κόσμος, η παλαιά Ευρωπαϊκή Χριστιανοσύνη και τα σημερινά παρακλάδια και μεταμορφώσεις της, υπήρξε καιρός που αγωνιζόταν στο περιθώριο της ιστορίας, λίγο πάνω από την αθλιότητα, ισορροπώντας επί ξυρού ακμής για την επιβίωση του.  Τον λεγόμενο Μεσαίωνα η Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν το πετράδι του πολιτισμού και της χριστιανικής πίστεως, με τους λαούς της Εσπερίας να ανασυντάσσονται αργά και σταθερά από την κατάπτωση των πρώτων “σκοτεινών αιώνων”.  Στην άλλη μεριά της Μεσογείου ο κόσμος του Ισλάμ ξεχώριζε για την κατακτητική του ορμή, τα πλούτη και την πολιτιστική του εκλέπτυνση.  Η Κίνα και η Ινδία ήταν μακράν οι μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη μέχρι τον 19ο αιώνα – ειδικά η πρώτη είχε μία τόσο αδιαφιλονίκητη πρωτοκαθεδρία στην σφαίρα της που όταν συνάντησε τους Ευρωπαίους τους αντιμετώπισε σαν… κουνούπια.  Ακόμη και όταν ο ύστερος Μεσαίωνας έφερε τεχνική πρόοδο, αστική ανάπτυξη και οικονομική άνθιση, ακόμη και όταν η Αναγέννηση είδε εκείνην την πρωτοφανή πνευματική και διανοητική έκρηξη, η δυτική Χριστιανοσύνη ήταν ένας πολιτισμός, ένα σύστημα στριμωγμένο στην βορειοδυτική γωνία της Παγκοσμίου Νήσου (Ευρασία-Αφρική) που έτρεμε τον Μογγόλο και τον Οθωμανό.
Για την μετεωρική άνοδο της Ευρώπης από τούτη την επισφαλή θέση στην αδιαφιλονίκητη κοσμοκρατορία έχουν γίνει άπειρες μελέτες και έχουν αναζητηθεί πολλοί λόγοι.  Η πολιτική ετερογένεια που ενθάρρυνε τονσ ανταγωνισμό, ένα θρησκευτικό πλαίσιο που άφηνε περιθώριο στην λογική (όσο και εάν ενίοτε υπήρξαν συγκρούσεις), η ικανότητα να αφομοιωθούν οι εφευρέσεις και οι γνώσεις άλλων πολιτισμών, όλα έπαιξαν σημαντικό ρόλο.  Η δε εποχή των Εξερευνήσεων άνοιξε διάπλατα ολόκληρη την οικουμένη για ευρωπαϊκό αποικισμό και οικονομική εκμετάλλευση.  Τον 19ο αιώνα ειδικά, οπότε και ωριμάζει η βιομηχανική και επιστημονική επανάσταση, όλοι οι μη Ευρωπαίοι μοιάζουν οπισθοδρομικοί νάνοι.  Και δεν είναι μόνο οι Ινδιάνοι της αμερικανικής πεδιάδας ή οι ιθαγενείς του Ειρηνικού που αναπόφευκτα υποκύπτουν στην δυτική υπεροπλία.  Η γιγάντια Ινδία θα γίνει άθυρμα αποικιακών εταιριών μέχρι να την προσαρτήσουν πλήρως οι Βρετανοί.  Η Κίνα δεν θα κατακτηθεί επισήμως, αλλά θα ηττηθεί και θα συρθεί σε εξευτελιστικές, ετεροβαρείς οικονομικές συμφωνίες.

Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2019

Πόσο ελληνική ήταν η βυζαντινή Μικρά Ασία; Εθνογραφική ανάλυση


Η Μικρά Ασία είναι χώρος με κολοσσιαίο βάρος για τον ιστορικό Ελληνισμό και κυριαρχεί στο φαντασιακό μας μέχρι σήμερα.  Συνδεόμενη με τα πρώτα ξανοίγματα των Ελλήνων έξω από την μικρή και φτωχή πατρίδα, τον Τρωικό Πόλεμο και τον Α΄  Αποικισμό, με την ηρωική εποποιία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την κληρονομιά των διαδόχων του, η ανάδειξη της χερσονήσου σε καρδιά και πυρήνα του έθνους έλαβε χώρα τον λεγόμενο Μεσαίωνα, την περίοδο της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Ύστερα από την απώλεια των επαρχιών της Αιγύπτου, της Συρίας και της Παλαιστίνης (μακράν των πλουσιοτέρων και πολυανθρωποτέρων κτήσεων της Κωνσταντινουπόλεως) στην μουσουλμανική πλημμυρίδα του 7ου και 8ου αιώνος, η ρωμαϊκή άμυνα επικεντρώθηκε στην Μικρά Ασία.  Οι αραβικές επιδρομές συνεχίστηκαν ακατάπαυστα επί αιώνες, όμως δεν μπόρεσαν να εξελιχθούν σε μόνιμες κατακτήσεις.  Παράλληλα, η χερσόνησος του Αίμου κατακλύστηκε από Σλάβους και Βουλγάρους, περιορίζοντας την αυτοκρατορική διοίκηση και την ελληνική γλώσσα σε συγκεκριμένα παράλια και οχυρά σημεία.  Με την πτώση της Κύπρου, της Ρόδου και της Κρήτης, το Αιγαίο και η Μεσόγειος έγιναν απαγορευμένες ζώνες λόγω της πειρατείας.  Τους δύσκολους χρόνους της ρωμαϊκής ανασυντάξεως μέχρι να έρθει η αντεπίθεση του 9-10ου αιώνος, η Μικρά Ασία ήταν η μόνη μεγάλη, συμπαγής και σχετικά σταθερή αυτοκρατορική επαρχία.  Πάνω στις οικονομικές της δυνατότητες, το ανθρώπινο δυναμικό και τα ψυχολογικά και πνευματικά της αποθέματα η Ρωμανία στήριξε την αντίσταση της και ύστερα την ακμή της.  Η οροσειρά του Ταύρου, που τέμνει διαγώνια την Μικρά Ασία από την ανατολική εσχατιά του Πόντου μέχρι την Κιλικία, έγινε ότι τα Πυρηναία στην Ισπανία: το όριο μεταξύ του χριστιανικού και του ισλαμικού κόσμου, τόπος όπου ανδρώθηκαν μεγάλοι ήρωες, υφάνθηκαν θρύλοι και δόθηκαν επικές μάχες.  Όσο οι ακρίτες φυλούσαν τις κλεισούρες και μάχονταν τους εισβολείς, πίσω από τα σύνορα αγρότες, ιερείς, βιοτέχνες, γραφειοκράτες και ναυτικοί κρατούσαν την αυτοκρατορία όρθια.

Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2019

ΒΙΝΤΕΟ – Εισαγωγή στην Βυζαντινή στρατηγική


Η Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατέχει ένα ρεκόρ από τα πιο αξιοζήλευτα: βρίσκεται μέσα στις πλέον μακρόβιες δυνάμεις της ιστορίας. Ανάλογα από το που θα ορίσουμε την αρχή της Βυζαντινής ιστορίας, ουσιαστικά της μεταβάσεως από την αρχαία, «καθαυτό ρωμαϊκή» εποχή στον ελληνοχριστιανικό «Μεσαίωνα», κράτησε πάνω από 1000 έτη.
Σε μία περίοδο τόσο ασταθή και επικίνδυνη όσο ο Μεσαίωνας και μία περιοχή τόσο μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας όσο η λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου, η αμυντική ικανότητα της αυτοκρατορίας ήταν πρωταρχικής σημασίας. Απέναντι σε τόσες προκλήσεις, σε κάθε μέτωπο και σε βάθος χρόνου, η μόνη περίπτωση να επιβιώσει ήταν να ελιχθεί.
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ



Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου 2019

Η Γενοκτονία των Ασσυρίων


Ένα άγνωστο έγκλημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας


Του Μάριου Νοβακόπουλου* από την Ρήξη φ. 154


Οι μεγάλες γενοκτονίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις αρχές του 20ού αιώνος ακόμη στοιχειώνουν την παγκόσμιο ιστορία, ειδικά δε τις μνήμες και την ταυτότητα των λαών-θυμάτων τους. Όλη η υφήλιος γνωρίζει για τη σφαγή και τον εκτοπισμό των Αρμενίων μεσούντος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ τον τελευταίο καιρό αυξάνεται η δημοσιότητα για τα δεινά των Ελλήνων, οι οποίοι εξολοθρεύτηκαν, εκτοπίστηκαν και ξεριζώθηκαν από τις πατρογονικές τους εστίες την ίδια περίοδο μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923. Πολύ λιγότεροι όμως γνωρίζουν την τρίτη εθνότητα η οποία στοχοποιήθηκε από τους Νεοτούρκους ως ξένο και επικίνδυνο σώμα προς εξάλειψη. Μιλάμε για τους Ασσυρίους.

Οι Ασσύριοι είναι έθνος με αρχαίες ρίζες, το οποίο κατοικούσε στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, ειδικά στη Συρία, τη Μεσοποταμία και την Περσία. Όπως τους γνωρίζουμε σήμερα, σχηματίστηκαν από τη διατήρηση της αραμαϊκής γλώσσης και της χριστιανικής θρησκείας υπό μουσουλμανικό έλεγχο. Η ασσυριακή εκκλησία διατήρησε το δόγμα του Νεστορίου, αποκομμένη από την ελληνική Ορθοδοξία. Κατά τον πρώιμο Μεσαίωνα ο νεστοριανισμός γνώρισε εντυπωσιακή εξάπλωση στην Ασία, φθάνοντας ως την Κίνα και τις Ανατολικές Ινδίες. Η πρόοδος αυτή όμως ανασχέθηκε από τις επιδρομές των Μογγόλων, καθιστώντας τους Ασσυρίους μία μικρή, απομονωμένη μειονότητα, χωρίς πολιτική ισχύ. Αργότερα ένα κομμάτι των Ασσυρίων χριστιανών προσχώρησε στον ανατολικό καθολικισμό (Ουνία), οπότε ονομάστηκαν Χαλδαίοι. Ομάδα συγγενής γλωσσικά και πολιτισμικά με τους Ασσυρίους ήταν οι Σύροι ορθόδοξοι (αντιχαλκηδόνιοι-ιακωβίτες), οι οποίοι ήταν διακριτοί εκκλησιαστικά, αλλά κατοικούσαν σε παραπλήσιες περιοχές.

Τετάρτη 17 Ιουλίου 2019

Ο Άγιος Βενέδικτος και το μέλλον του χριστιανισμού στη Δύση




Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*


ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

Η Ευρώπη και η Δύση γενικότερα έχει διαμορφώσει έναν καθαρά κοσμικό πολιτισμό, ολοκάθαρα βασισμένο δηλαδή στις αρχές του ανθρωπισμού, του διαφωτισμού και της νεωτερικότητας. Μέτρο πάντων είναι ο άνθρωπος, η ηθική βασίζεται σε ότι εκείνος επιθυμεί και αρέσκεται. Η παράδοση δεν αποτελεί πλέον πυξίδα της κοινωνικής πορείας, αλλά όλο και περισσότερο παραγκωνίζεται από τη γοητεία του νέου και του ανατρεπτικού. Μία σειρά ριζοσπαστικών κινημάτων και επαναστάσεων ανέτρεψε αντιλήψεις αιώνων. Καταστάσεις και αξίες κάποτε αδιανόητες έγιναν κανόνας αυτονόητος. Η νέα πραγματικότητα έφερε λύσεις, ανακούφιση και πρόοδο, αλλά και την ίδια στιγμή στρεβλώσεις, παθογένειες και ακρότητες.
Μεγάλο θύμα της αλλαγής ήταν η Χριστιανοσύνη, ο πολιτισμός δηλαδή που, μαζί με έντονα ελληνορωμαϊκά στοιχεία, κτίστηκε πάνω στη χριστιανική πίστη και κοσμοθέαση. Στον πολιτισμό αυτό η καθημερινότητα του ανθρώπου περιστρεφόταν γύρω από την ενορία και τη λειτουργική ζωή. Η θρησκευτική του ταυτότητα ήταν πρωταρχικής σημασίας και διέτρεχε κάθε έκφανση του βίου του. Καλλιτέχνες, μουσικοί και συγγραφείς, από το Ραφαήλ και τον Μότσαρτ ως τον Ντίκενς, παρήγαγαν σε τεράστια ποσόστητα χριστιανικά αριστουργήματα. Όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο κοσμούν μεγαλοπρεπείς καθεδρικοί ναοί που διαλαλούν την επικράτηση του Τιμίου Σταυρού εκεί που κάποτε λυμαίνονταν τα είδωλα.


Φυσικά ακόμη υπάρχει χριστιανισμός, και εκατοντάδες εκατομμύρια πιστών του στο δυτικό κόσμο. Δεν υπάρχει όμως Χριστιανοσύνη, δηλαδή κοινωνία κτισμένη πάνω στο Ευαγγέλιο. Σε έναν κόσμο πλουραλιστικό κάτι τέτοιο θα ήταν δύσκολο, αν όχι επιλήψιμο βάσει των νεωτερικών αρχών. Αυτό όμως δεν είναι το θέμα. Σαφώς η θεσμική αποχριστιανοποίηση των δυτικών εθνών είναι θλιβερό δείγμα παρακμής. Το αληθινά ανησυχητικό είναι η εκκοσμίκευση του φρονήματος των ιδίων των χριστιανών. Κάποτε επικρατούσε ο χριστιανικός πολιτισμός και η εμπλοκή του ατόμου με τη θρησκεία ήταν φυσική. Η κοινότητα ζούσε έτσι την καθημερινότητα της που η θρησκεία ερχόταν και εφαπτόταν σε κοινωνικές εκδηλώσεις, προσωπικές στιγμές, συμβάσεις και παραμύθια. Όταν ο πολιτισμός άλλαξε, το ακατήχητο ποίμνιο μετέβαλε τον τρόπο ζωής του και η ένεκα συνηθείας πίστη του ξεθώριασε. Η έκρηξη της αθεΐας και της θρησκευτικής αδιαφορίας δεν έγινε επειδή κατά εκατομμύρια οι σύγχρονοι άνθρωποι διεπίστωσαν ότι η επιχειρηματολογία του Dawkins υπερτερεί της απολογητικής του Lewis. Ο κόσμος απομακρύνθηκε από τις εκκλησίες, διότι δεν ταίριαζαν πουθενά μέσα στη ζωή του. Γεννιόμαστε, μεγαλώνουμε, μορφωνόμαστε, εργαζόμαστε, διασκεδάζουμε και δημιουργούμε ανθρώπινες σχέσεις, ζούμε δηλαδή πλήρεις βίους όπου δε χρειάζεται πουθενά το θρησκευτικό στοιχείο. Ο νέος άνθρωπος δυσανασχετεί με οποιαδήποτε παραίνεση που τον καλεί σε αλλαγή, αυτοπειθαρχία, έλεγχο. Ο τυπολατρικός κυριακάτικος εκκλησιασμός πλέον αφήνει αδιαφόρους ανθρώπους με κοσμοθεωρίες κοσμικές, πλήρως αντίθετες με ότι διδάσκει ο χριστιανισμός.

Παρασκευή 12 Ιουλίου 2019

Η φιλοσοφία του Σοπενχάουερ: Σύγχρονα μαθήματα απαισιοδοξίας


Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος
διεθνολόγος

Το άγχος και ο πόνος για την ζωή μας και τον κόσμο, είτε μας συμβαίνει κάτι αληθινά σοβαρό είτε μας ταλαιπωρούν οι ενοχλήσεις και απογοητεύσεις της καθημερινότητος, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής κάθε ανθρώπου.  Ένα πολύ μεγάλο μέρος των ενασχολήσεων μας, της ψυχαγωγίας μας και της χρήσεως του ελευθέρου χρόνου μας αφιερώνεται σε δραστηριότητες και συνήθειες που θα απαλύνουν ή θα ναρκώσουν προσωρινά αυτόν τον πόνο.  Τούτα τα συναισθήματα εντείνονται εάν το άτομο βρεθεί ενώπιον μίας υπαρξιακής κρίσεως, όπου λόγω μεγάλης βαρύτητας εξωτερικών γεγονότων ή κάποιας ριζικής εσωτερικής αλλαγής η κοσμοθεωρία του κλονίζεται.  Σε καιρούς όπου επικρατεί υλική και πνευματική κρίση, όπου δηλαδή αυξάνονται τα προβλήματα της ζωής αλλά και φθίνει και η εμπιστοσύνη σε ιδέες, φορείς και θεσμούς.
Σε προηγούμενα άρθρα μιλήσαμε για την αίσθηση κενού, θλίψεως ή και τρόμου απέναντι στις αυξανόμενες κοινωνικές παθογένειες, ενώ αποπειραθήκαμε να σκιαγραφήσουμε μερικές μικρές λύσεις σε προσωπικό επίπεδο.  Εδώ θα προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε τα θλιβερά και παράλογα του κόσμου – όχι μόνο του δικού μας ή της εποχής, αλλά διαχρονικά και οικουμενικά – με τη βοήθεια του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου Αρθούρου Σοπενχάουερ (1788-1860), ο οποίος έμεινε στην ιστορία για την απαισιόδοξη αλλά όχι μηδενιστική θέαση του για την ζωή.  Ύστερα, μπορούμε να δούμε κατά πόσον μπορεί να ωφεληθεί ο άνθρωπος του 21ου αιώνος από αυτήν τη διδασκαλία, ακόμη και εάν δεν ενστερνίζεται τον θεωρητικό πυρήνα του Σοπενχάουερ ή την ζοφερή του άποψη για την ύπαρξη.

Κυριακή 7 Ιουλίου 2019

Γιατί να διαβάζεις περισσότερα βιβλία – και πως να το κάνεις καλύτερα και ευκολότερα


Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος

Διεθνολόγος

Το διάβασμα και τα βιβλία είναι οι παρεξηγημένοι, παραμελημένοι θησαυροί του κόσμου μας.  Βγαίνοντας από ένα βαρετό και καταπιεστικό εκπαιδευτικό σύστημα που επέβαλε την μελέτη ως αγγαρεία και το κείμενο ως αντικείμενο αποστήθισης, πάρα πολλοί άνθρωποι κλείνουν τα τελευταία σχολικά βιβλία για να μην ξανανοίξουν κανένα στη ζωή τους.  Αυτό είναι μία μεγάλη τραγωδία – ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, το οποίο έχει ενδιαφέροντα, ασχολίες και ευαισθησίες όπως όλοι, αποκόβεται από τη γνώση, τις ιδέες και την ψυχαγωγία που μπορεί να προσφέρει ένα βιβλίο.
Γιατί είναι σημαντικό;
Τα προφανή οφέλη ενός βιβλίου είναι οι πληροφορίες και οι ιδέες που περιέχει.  Μπορεί κανείς να έρθει σε επαφή με το σύνολο της ανθρώπινης σκέψης, γνώσης και εμπειρίας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, από κάθε κουλτούρα, ιδεολογία και εποχή.  Βελτιώνουμε το λεξιλόγιο μας, την κριτική μας σκέψη και καλλιεργούμε την φαντασία μας.  Μπορούμε να βρεθούμε στο μυαλό και στη θέση κάθε λογής προσωπικότητας: επαναστατών, επιστημόνων, εξερευνητών, πολιτικών, καλλιτεχνών, ηρώων… Αυτό το πεδίο διευρύνεται ακόμα περισσότερο με την λογοτεχνία, που μπορεί και έχει αφηγηθεί άπειρες ιστορίες ανθρώπων από κάθε πλευρά της ζωής, σε ό,τι καταστάσεις μπορεί να φανταστεί κανείς.
Έχει γίνει πλέον κλισέ το ρητό «η γνώση είναι δύναμη», αυτό όμως δεν αναιρεί την ορθότητα του.  Όλα όσα γίνονται γύρω μας παράγουν δεδομένα, σκέψεις και συμπεράσματα, που έχουν αποτυπωθεί κάπου γραπτά.  Η γνώση οδηγεί στην δράση, θωρακίζει απέναντι στην εξαπάτηση, διατυπώνει ερωτήσεις, ανοίγει δρόμο για περισσότερη συζήτηση και περισσότερες ιδέες.

Σάββατο 15 Ιουνίου 2019

Εισαγωγή στη Βυζαντινή στρατηγική: Η αλεπού και το λιοντάρι

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος* από την ιστοσελίδα cognoscoteam.gr
«Οι αρχές της στρατηγικής αποτελούν, στον μεν πόλεμο προγυμνάσματα για τη νίκη, στον δε καιρό της ειρήνης μαθήματα για την εξάσκηση της διάνοιας.»
(Πολύαινος)

«Η τέχνη του πολέμου είναι ζωτικής σημασίας για το κράτος.  Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, ο δρόμος είτε για την ασφάλεια είτε για την καταστροφή.  Συνεπώς είναι ένα θέμα μελέτης το οποίο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να παραμεληθεί.»
(Σουν Τζου)

Η Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατέχει ένα ρεκόρ από τα πιο αξιοζήλευτα:  βρίσκεται μέσα στις πλέον μακρόβιες δυνάμεις της ιστορίας.  Ανάλογα από το που θα ορίσουμε την αρχή της Βυζαντινής ιστορίας, ουσιαστικά της μεταβάσεως από την αρχαία, «καθαυτό ρωμαϊκή» εποχή στον ελληνοχριστιανικό «Μεσαίωνα», η αυτοκρατορία της Κωνσταντινουπόλεως κράτησε πάνω από 1000-1100 έτη.  Ένας ωκεανός χρόνου χωρίζει τις κοσμοϊστορικές στιγμές της οικοδομήσεως της Νέας Ρώμης από τον Μέγα Κωνσταντίνο ή της αναγορεύσεως του χριστιανισμού ως επισήμου θρησκείας από το Θεοδόσιο, με την εσχάτη Άλωση από τους Οθωμανούς.
Πολλοί παράγοντες συνέβαλαν σε αυτήν την εκπληκτική μακροβιότητα-και μάλιστα σε πείσμα παθογενειών όπως οι συχνές εναλλαγές δυναστειών, οι εμφύλιοι πόλεμοι και το ευάλωτο της γεωγραφίας.  Η άψογη τοποθεσία και οχύρωσης της Κωνσταντινουπόλεως απέτρεψε πολλές φορές τον χαμό της αυτοκρατορίας σε κρίσιμες στιγμές.  Η ρωμαϊκή διοικητική κληρονομιά παρείχε ένα εξεζητημένο νομικό σύστημα, οργανωμένη γραφειοκρατία και ένα πανίσχυρο νόμισμα.  Η ευρύτατη επέκταση της ελληνικής γλώσσης και της ορθοδόξου πίστεως υπήρξαν σημαντικοί παράγοντες εσωτερικής συνοχής και εξωτερικής ακτινοβολίας.

Κυριακή 9 Ιουνίου 2019

Παίρνοντας το κόκκινο χάπι: Ψυχολογία της απόδρασης από το Matrix

διεθνολόγος

Οι περισσότεροι από εμάς έχουν δει, ή έστω έχουν υπ’ όψιν τους, την ταινία The Matrix (1999).  Η ταινία των αδελφών Γουατσόφσκι, με πρωταγωνιστές τους Κιάνου Ριβς και Λώρενς Φίσμπερν, έχει αφήσει εποχή για την σκηνοθεσία της, την αισθητική της αλλά πάνω από όλα για τη θεματολογία της και τα φιλοσοφικά και κοινωνικά ερωτήματα που εγείρει.  Το ταξίδι του Νίο από την ανιαρή ζωή της αγνοίας στην αποκάλυψη της πραγματικότητος για την ανθρωπότητα και την ένταξη του στην αντίσταση ενάντια στους δυνάστες της έχει αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα.
Μία από τις πιο κλασσικές σκηνές της ταινίας είναι η επιλογή του Νίο ανάμεσα στο μπλε και το κόκκινο χάπι.  Ο αρχηγός της αντιστάσεως, ο Μορφέας, του δίνει τις εξής επιλογές:
«Αυτή είναι η τελευταία σου ευκαιρία.  Μετά από αυτό το σημείο δεν υπάρχει γυρισμός.  Παίρνεις το μπλε χάπι, η ιστορία τελειώνει.  Ξυπνάς στο κρεβάτι σου και πιστεύεις ό,τι θέλεις εσύ.  Παίρνεις το κόκκινο χάπι, παραμένεις στην Χώρα των Θαυμάτων, και θα σου δείξω πόσο βαθιά φθάνει η πραγματικότητα.  Θυμήσου, το μόνο που σου προσφέρω είναι η αλήθεια.  Τίποτε παραπάνω»
Φυσικά ο Νίο παίρνει το κόκκινο χάπι και έτσι ξεκινά η περιπέτεια του.
Ο συμβολισμός των δύο χαπιών είναι τόσο πρωτότυπος, όσο και αρχαίος – έχει ειπωθεί πως πρόκειται για μία μοντέρνα μεταφορά της πλατωνικής αλληγορίας του σπηλαίου.  Με το μπλε χάπι, ο Νίο θα παραμείνει στο νοητικό περιβάλλον κατά την αντίληψη της μεγάλης μάζας της κοινωνίας, υπό την καθοδήγηση και τον έλεγχο του καθεστώτος και των μέσων επικοινωνίας, όπως ορίζουν οι κοινές αντιλήψεις, στερεότυπα και νόρμες.  Αποφεύγεται η αμφισβήτηση και ο κριτικός έλεγχος του επικρατούντος αφηγήματος-ηθικής-κανόνων, υιοθετείται μία στάση κατ’ εξοχήν κομφορμιστική.  Το υποκείμενη παραμένει σε μία κατάσταση αποχαυνώσεως και αγνοίας.

Σάββατο 27 Απριλίου 2019

Για τη θέση της Ορθοδοξίας στον κοινωνικό και πολιτικό χώρο



Για τη θέση της Ορθοδοξίας στον κοινωνικό και πολιτικό χώρο

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος

διεθνολόγος

Η θρησκεία δεν είναι απλά μία πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης, σκέψης και πολιτισμού. Είναι ένα ευρύ πεδίο, ένας μακρόκοσμος που περιλαμβάνει κάθε έκφανση της ζωής, Ακόμη και όταν δεν είναι εμφανής η θρησκευτική επιρροή επί ενός θέματος ή μίας ιδεολογίας, σχεδόν πάντοτε η φύση τους μπορεί να αναχθεί σε θρησκευτικές αντιλήψεις ή σε συνθήκες που συνδυαμόρφωσε κάποια πίστη. 


Και η πλέον κοσμική, ορθολογική θέαση έχει κάποια μακρινή μεταφυσική αφετηρία (γνωστή είναι η πραγματεία του Σμιτ “Πολιτική Θεολογία” όπου υποστηρίζει ότι όλοι οι σύγχρονοι πολιτικοί θεσμοί δεν είναι παρά εκκοσμικευμένοι θρησκευτικοί όροι). Η μελέτης της θρησκείας λοιπόν ως πολιτιστικής δύναμης όχι μόνο συνίσταται, αλλά και επιβάλλεται για την ορθή κατανόηση του παγκοσμίου περιβάλλοντος.


Στο σύγχρονο δυτικό κόσμο η θρησκευτικότητα βαίνει φθίνουσα. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εάν η πορεία αυτή θα συνεχιστεί ή αν θα ανακοπεί, αλλά ακόμη και εάν λάβει χώρα κάποια εντυπωσιακή αναγέννηση, γεγονός είναι ότι η πίστη και η θρησκειοκεντρική θέαση θα έχουν δευτερεύοντα κοινωνικό ρόλο. Ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος, ακόμη και ο ένθρησκος, βλέπει αυτά που τον περιβάλλουν, είναι κοσμικός. Η φύση και η σύνθεση της ανθρώπινης ύπαρξης, η κοινωνική ηθική, η οικονομική ζωή, οι στόχοι της πολιτικής, όλα περιγράφονται και επεξηγούνται κατά θεωρίες και μεθόδους βασισμένες αποκλειστικά στην ανθρώπινη διανόηση, θέληση και συναίσθημα. Η πορεία της απομάγευσης του κόσμου συνοδεύτηκε από την ανταγωνιστική διάθεση μεταξύ της νεωτερικότητας με την οργανωμένη θρησκεία. Ο νεωτερικός ανθρωπισμός-ανθρωποκεντρισμός θέλησε να ανεξαρτητοποιήσει κάθε πτυχή του δημοσίου βίου και της περί αυτού σκέψης από τη θεολογία και το δόγμα, απέναντι σε μία θρησκεία η οποία κυριαρχούσε επί αιώνες σε κάθε τομέα αδιαμφισβήτητα και αυταρχικά.


Η εκπαραθύρωση της θρησκείας από τον εξουσιαστικό τομέα και το διανοητικό μονοπώλιο μπορεί να εκληφθεί θετικά για την υγεία της, καθώς δεν επρόκειτο για πλήγμα στον πυρήνα της αλλά για ψαλίδισμα της υπερεπέκτασης της. Στην Ευρώπη η διαπλοκή με την εξουσία μείωσε το Χριστιανισμό από άθλημα τελείωσης και ένθεης αγάπης, σε έναν κοσμικό οργανισμό ο οποίος αποστολή είχε την ιδεολογική κάλυψη της dei gratia ηγεμονικής τάξης. Το φαινόμενο της μετατροπής της θρησκείας σε κοσμικό σχήμα και ιδεολογία είναι αλάνθαστη συνταγή αυτοκαταστροφής, διαφθοράς και αποκοπής της από την κοινωνία.

Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2018

Η παρακμή της της Λευκής Δύσης: Η φυλή ως αναλυτική κατηγορία (1)

N. N. Cheboksarov, Atlas Narodov Mira, 1964. Στο χάρτη αυτό οι μεσογειακοί νοτιοευρωπαίοι ομαδοποιούνται μαζί με τους Άραβες, τους Ιρανούς και μέρος των Ινδών.
Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*
Ένας κόσμος σε κρίση
Τον Αύγουστο του 2018 ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανέβασε ένα tweet που προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση και οργισμένες αντιδράσεις κυβερνήσεων και μεγάλων μέσων ενημέρωσης. Αυτό, βεβαίως, δεν αποτελεί είδηση. Το ενδιαφέρον όμως ήταν το αντικείμενο της ανάρτησης: έχοντας δει ένα σχετικά ρεπορτάζ του συντηρητικού τηλεοπτικού σταθμού Fox News, ο Τραμπ έδωσε εντολή στον υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο να ερευνήσει τα περιστατικά βίας που υφίσταται μία μειονότητα στον Τρίτο κόσμο. Η μειονότητα αυτή είναι οι λευκοί της Νότιας Αφρικής.
Όταν σκέπτεται κανείς εκείνη την κοινωνική ομάδα το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό είναι το διαβόητο Apartheid, το σύστημα φυλετικού διαχωρισμού που ίσχυσε στη Νότιο Αφρική μεταξύ 1961 και 1994, αποκλείοντας την μαύρη πλειοψηφία από τη διακυβέρνηση της χώρας. Παρ’ ότι τις τελευταίες δεκαετίες τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα των Λευκών, ιδίως των αγροτών, αντιμετωπίζουν συστηματική βία και δολοφονίες, η ανάμνηση της καταπίεσης των μαύρων δεν βοηθά στην διεθνή ευαισθητοποίηση για το πρόβλημα τους. Έτσι, η κίνηση της νοτιοαφρικανικής κυβέρνησης να συζητήσει την αναθεώρηση του συντάγματος για να επιτραπεί η άνευ αποζημιώσεως απαλλοτρίωση γης (οι Λευκοί εξακολουθούν να κατέχουν τα περισσότερα καλλιεργήσιμα εδάφη) παρουσιάζεται ως μια δίκαιη μεταρρύθμιση για την επανόρθωση των δεινών της αποικιοκρατίας. Ιδιαίτερα πιεστικό προς αυτήν την κατεύθυνση είναι το αντιπολιτευόμενο κόμμα των “Μαχητών της Οικονομικής Ελευθερίας”, του οποίου ο πρόεδρος είχε δηλώσει πως η αποκατάσταση των αδικιών του Απαρτχάιντ δεν περιλαμβάνει την εξολόθρευση των λευκών… όχι ακόμη τουλάχιστον. Σε παρόμοιες ενέργειες είχε προβεί το 2003 η Ζιμπάμπουε, εκδιώκοντας τους λευκούς αγρότες και αναδιανέμοντας τη γη σε μαύρους (η κίνηση αυτή προκάλεσε εκτεταμένο λιμό, με αποτέλεσμα ο ηγέτης της χώρας Μουγκάμπε να ζητήσει από τους λευκούς να γυρίσουν πίσω).

Τετάρτη 8 Αυγούστου 2018

Τι σημαίνει πολιτισμός; Σημειώσεις από το έργο του Fernand Braudel



Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*

Σημειώσεις από το βιβλίο του Γάλλου ιστορικού Fernand Braudel (1902-1985) "Η Γραμματική των Πολιτιμών", του 1963. Το βιβλίο εκδόθηκε στα ελληνικά το 2001 από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης

Η πρωταρχική έννοια του πολιτισμού

Η λέξη και η έννοια του πολιτισμού (civilisation) είναι πρόσφατη, προέρχεται από τη Γαλλία του 18ου αιώνος.  Αρχικώς νοείται ως το αντίθετο της βαρβαρότητος, τα εξευγενισμένα ήθη, οι καλοί τρόποι και η αγωγή, διάκριση πολιτισμένων και αγρίων.

Από τα γαλλικά διαδίδεται στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες.  Η ελληνική λέξη «πολιτισμός» είναι αρχαία και σήμαινε τα πολιτικά πράγματα, η χρήση της δε ήταν σπάνια.  Με τη σύγχρονη έννοια αποτελεί σύλληψη του Αδαμαντίου Κοραή το 1804 ως μετάφραση της γαλλικής civilisation.

Civilisation και culture, πολιτισμός και κουλτούρα:  Έννοιες που εμφανίζονται άλλοτε ως συνώνυμες και άλλοτε ως συμπληρωματικές.


  • Υπό μίαν άποψη κουλτούρα συνιστά τις πνευματικές και ηθικές αξίες (ευγενής, ανώτερη) ενώ ο πολιτισμός τα υλικά, τεχνικά επιτεύγματα (ταπεινός, κατώτερος).
  • Η αντίστοιχη διάκριση στον Μαρξ είναι μεταξύ υποδομών (ύλη) και εποικοδομήματος (πνεύμα), με τις πρώτες να ορίζουν το δεύτερο.
  • Στην αγγλόφωνη ανθρωπολογία cultures είναι οι πιο πρωτόγονοι πολιτισμοί ενώ civilisations οι προηγμένοι και ανεπτυγμένοι.
  • Στα ελληνικά υπάρχουν τα επίθετα «πολιτισμικός», που αφορά τις έννοιες με μεγάλο βάρος και σημασία για τον υψηλό πολιτισμό, και «πολιτιστικός», το οποίο αφορά απλούστερες εκφράσεις, π.χ. πολιτισμικό φαινόμενο-πολιτιστικός σύλλογος.



Το 1819 η λέξη civilisation αποκτά πληθυντικό αριθμό.  Εδώ σημαίνει το σύνολο των χαρακτηριστικών που παρουσιάζει η συλλογική ζωή μίας ομάδας ή μίας εποχής.  Ο όρος του πολιτισμού ως μίας, πανανθρώπινης έννοιας υποβαθμίζεται από την έμφαση στους διαφορετικούς πολιτισμούς.  Αντικαθίσταται εν πολλοίς από έννοιες όπως ανθρωπότητα και ανθρωπισμός.

Τετάρτη 30 Μαΐου 2018

Λέων ο μαθηματικός: Βυζαντινός επιστήμονας και εφευρέτης



Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*



Μιλώντας για το Βυζάντιο είναι η αλήθεια ότι τα πρώτα πράγματα που μας έρχονται στο μυαλό δεν είναι οι επιστήμες και οι εφευρέσεις. Ακόμη και όσοι εκτιμούν και θαυμάζουν την ιστορία της Ανατολικής Ρώμης θα μιλήσουν για μεγάλους αγίους και φιλοσόφους, ισχυρούς αυτοκράτορες, την αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική, τη δύναμη του βασιλικού στρατού.  Κι όμως η αυτοκρατορία της Κωνσταντινουπόλεως, το κράτος με το υψηλότερο μορφωτικόεπίπεδο για την εποχή του, ήταν αναμενόμενο να βγάλει μεγάλα μυαλά που λάμπρυναν τον πολιτισμό της με τις γνώσεις και τις κατασκευές τους.



 Σήμερα θα μιλήσουμε για έναν τέτοιον άνδρα: τον Λέοντα το Μαθηματικό.



Ο Λέων γεννήθηκε το 790 στη Θεσσαλία, μεγάλωσε όμως στην Άνδρο.  Αφού ολοκλήρωσε τη βασική εκπαίδευση, πήγε στην Κωνσταντινούπολη για να διδαχθεί γραμματική και ποίηση.  Καθώς όμως το πάθος του ήταν οι θετικές επιστήμες, γύρισε στο νησί του και εκεί, υπό την καθοδήγηση ενός μοναχού-δασκάλου, έμαθε ρητορική, μαθηματικά και αστρονομία.  Γύριζε τις βιβλιοθήκες των μοναστηριών για να μάθει όσα περισσότερα πράγματα μπορούσε και γρήγορα έγινε από τους καλύτερους της εποχής του.  Το 835 γύρισε στην Κωνσταντινούπολη και έκανε ιδιαίτερα μαθήματα.



Ως τότε ο Λέων ήταν άγνωστος και ζούσε φτωχικά.  Η τύχη όμως είχε άλλα σχέδια.  Ένας μαθητής του πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Άραβες σε μία εκστρατεία και οδηγήθηκε στη Βαγδάτη, στο παλάτι του χαλίφη Αλ Μαμούν.  Ο χαλίφης ήταν φανατικός φίλος της μάθησης και είχε φτιάξει στην πρωτεύουσα του τον Οίκο της Σοφίας, ένα είδος πανεπιστημίου το οποίο γέμισε με βιβλία κάθε είδους, κυρίως αρχαία ελληνικά συγγράμματα που αγόραζε από τους Βυζαντινούς. 

Τρίτη 15 Μαΐου 2018

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΕΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ: ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1054-1180 /Μάριος Νοβακόπουλος

Δωρεάν E-Book: Διεθνείς Σχέσεις του Βυζαντίου την εποχή των Σταυροφοριών

Πτυχιακή εργασία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο (Μάιος 2017)
Εκτύπωση από το ΙΝΣΠΟΛ (Ιούλιος 2017)

Η ανά χείρας μελέτη αναλύει συγκριτικά και παράλληλα τα δύο πολιτικά και πολιτισμικά μισά της μεσαιωνικής Ευρωπαϊκής Χριστιανοσύνης, το σύστημα της Ανατολικής Ρωμαϊκής (Βυζαντινής) αυτοκρατορίας και το αντίστοιχο το λατινικού-φραγκογερμανικού κόσμου, με επίκεντρο την Παποσύνη και την Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Την παρουσίαση της εσωτερικής δομής και ιδεολογίας τους ακολουθεί η εξιστόρηση των διμερών επαφών την περίοδο των πρώτων Σταυροφοριών, συγκεκριμένα από το Σχίσμα (1054) μέχρι το θάνατο του Μανουήλ Κομνηνού (1180). Τέλος γίνονται στρατηγικές παρατηρήσεις επί της περιόδου, αποπειράται η ερμηνεία των συστημάτων και γεγονότων βάσει της θεωρίας των διεθνών σχέσεων, μεταξύ άλλων και της ιδέας περί συγκρούσεως των πολιτισμών.
ΔΕΙΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ:

Τρίτη 8 Μαΐου 2018

Νόημα σε έναν κόσμο χωρίς

Νόημα σε έναν κόσμο χωρίς

Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος*
Εδώ δεν θα κάνουμε κάποια εμβριθή ανάλυση ηθικής ή αισθητικής φιλοσοφίας. Ξεπερνάει τόσο τις σκοπιμότητες όσο και τις γνώσεις του γράφοντος. Παίζοντας όμως με κάποιες ιδέες και αναζητώντας διεξόδους από το ψυχοπνευματικό τέλμα μέσα στο οποίο σερνόμαστε σαν κοινωνία, θα προσπαθήσουμε να βγάλουμε κάποιους πρακτικούς οδοδείκτες. Απλές και βασικές αρχές, λίγο σκόρπιες, ίσως αυθαίρετες, για να κατευθύνουμε τη ζωή μας σε σχέση με τον εαυτό μας αλλά και μέσα στον κόσμο.
Η ανθρώπινη κατάσταση είναι πολύ περίπλοκη και με τις ιδιοσυγκρασίες και τις δυσερμήνευτες πτυχές της έχει βασανίσει από χρόνων αμνημονεύτων φιλοσόφους, ψυχολόγους, ποιητές και θεολόγους. Αναζητούμε την τάξη, την πρόοδο και τη γαλήνη, είμαστε όντα με τη δυνατότητα της λογικής, γινόμαστε άθυρμα της βιολογίας μας, επαναστατούμε, αυτοκαταστρεφόμαστε, ξεπερνάμε τον εαυτό μας. Αυτοθυσία, κυνισμός, ωφελιμισμός, αλληλεγγύη, τρυφερότητα, έρωτας, φρικαλεότητα. Χαώδες το μωσαϊκό της ψυχής, όσο κι αν ακούραστοι μελετητές, εμπειρικοί ή ακαδημαϊκοί, αναγνωρίζουν μοτίβα λίγο πολύ προβλέψιμα. Από αυτό θα πάρουμε δύο τάσεις.