20 χρόνια τώρα κάθε Αυγουστο η ιδια προσευχή. Της Παναγιάς... Μη μας θαλασσοδέρνεις, θαλασσάκι μου!

20  χρόνια τώρα κάθε Αυγουστο η ιδια προσευχή. Της Παναγιάς... 

Μη μας θαλασσοδέρνεις, θαλασσάκι μου!

 (Αύγουστος 2005)

Της Ελένης Σκάβδη 

Μεγάλη η γιορτή του 15 Αυγούστου… Ιδιαιτέρως για την επαρχιώτικη Ελλάδα, και δη την νησιώτικη, που διαθέτει δεκάδες μικρές Παναγιές στη γεωγραφία της. Από τις πιο όμορφες που έχω να θυμάμαι, η Φραγκαβίλλα, αλλά και το οικογενειακό ξωκλήσι στο Χρυσόστομο Ικαρίας… 

Η ίδια σιωπή, η ίδια λιτότητα στη μορφή και στο μέγεθος, η ίδια ανακούφιση στο προσκύνημά τους, η ίδια απαντοχή… 

Καμία σχέση με την άλλη, την Παναγία της Τήνου, που πρωτοείδα παιδί από το λιμάνι, σκαρφαλωμένη στην αγκαλιά της μητέρας μου, στο κατάστρωμα του καραβιού που μας ταξίδευε στην άγονη γραμμή, από Αλεξανδρούπολη - Ικαρία, στις αρχές της 10ετίας του ΄60. Η μαμά που ήξερε τις στάσεις του καραβιού, μας είχε τάξει ξύπνημα ό,τι ώρα και να ήταν, όταν το πλοίο θα έριχνε άγκυρα στην Τήνο, για να προσκυνήσουμε από μακριά τη Μεγαλόχαρη. 

Βλέπαμε τότε το περίτεχνο καμπαναριό, από μακριά, σμιλεμένο με τέχνη τηνιακών γλυπτών, και κάναμε με ευλάβεια το σταυρό μας. Καθηλωμένες στην κουπαστή, όση ώρα φόρτωνε και ξεφόρτωνε το πλοίο την πραμάτειά του, μέσα στα αμπάρια. Ανθρώπους από ανεμόσκαλες και ζώα με το βίντσι, στην άκρη του οποίου δενόταν ένα τεράστιο δίκτυ. 

Τι θαυμαστός ο κόσμος του βιβλίου και των αναγνώσεων!

Της Ελένης Σκάβδη

Ξενυχτάω... δουλεύω πάνω σε ένα πολύ σημαντικό βιβλιοκατάλογο. Καθώς σκαλίζω σκέπτομαι πόσα βιβλία δεν έχω προλάβει να διαβάσω και δεν θα προλάβω μέχρι να τελευτήσω... Παρόλα αυτά, είμαι επηρεασμένη από τις μέρες μας... την εποχή, ή όπως θέλετε πείτε το.

 Άλλο οι μέρες, άλλο η εποχή θα μου πεις... Οι μέρες μας τρέχουν καταιγιστικά... Δεν είναι όπως παλιά... τότε που οι ώρες περνούσαν, οι μέρες όμως και τα χρόνια καθυστερούσαν...

Ένα παλίμψηστο ο βιβλιοκατάλογος. Βλέπεις τίτλο, όνομα συγγραφέα, εκδότη, χρονολογία... 

Αν "ξύσεις" λίγο την επιφάνεια, από κάτω, στη δεύτερη στρώση προβάλλει η μορφή του συγγραφέα, το κατάστημα του εκδοτικού οίκου, που στα χρόνια της νιότης πέρασες δεκάδες φορές ψάχνοντας τίτλους για διαβάσματα...

Αν ψάξεις τρίτη στρώση ανακαλύπτεις το βιβλίο και στη δική σου βιβλιοθήκη, ή τον τίτλο ενός μυθιστορήματος που χάρισες στη γιορτή ενός φίλου... Δεκάδες οι στρώσεις της μνήμης που ανασύρεται από σκόνες βιβλιοκαταλόγων και βιβλιοθηκών.

Rock είν΄η Βέμπο κι ο Αυλωνίτης...

Της Ελένης Σκάβδη 

 .... Κι εγώ προσηλωμένη στο δικό μου rock, που έμαθα πολύ μικρή να χορεύω, ενδεδυμένη με το μεσάτο σουρωτό φουστανάκι, από λαχανί ταφτά, με φούσκα μανίκι και πολλά μικρά πράσινα κουμπιά στην πλάτη.

 Ήταν κάτι σαν αυτό που έγραψε η Λίνα Νικολακοπούλου για "τα πιο ωραία λαϊκά σε σπίτια με μωσαϊκά τα είχαμε χορέψει…". Δεν ομιλώ για λαϊκά, αλλά για το "Only you", το Margritta του Πρίσλεϋ, το "Οh, Mr Talimi, Talimi banana" του Χάρρυ Μπελαφόντε και εκείνα τα υπέροχα τραγουδάκια των Πωλ Άνκα, τη Σάντρα Ντη και τον Μπομπυ Ντάρεν. Το rock της δικής μου γενιάς ξεκίνησε από Πρίσλεϋ κι έφτασε μέχρι τους Doors και τους Smith, πέρασε λίγο από Σαββόπουλο και το "Μακρύ ζεϊμπέκικο για το Νίκο" και κατέληξε εδώ, στο πουθενά. 

Εκείνη την εποχή βέβαια, των ταφτάδων της UNDRA, που κι αυτή ήταν rock, υπήρχαν Κέννεντυ, Βιετνάμ, Γκάντι, Τίτο, Νιμεϊρι, Χρουτσώφ κ.ά. Τώρα τι rock σύνολα να φτιάξεις με τα υπόλοιπα, κοινώς με τα "απολιφάδια" που έλεγε και η μάνα μου… Ενας ήταν ο Κέννεντυ", φώναζε συχνά μετά τη δολοφονία του κι εγώ απορούσα γιατί γνώριζα από τις ειδήσεις τουλάχιστον πέντε. Τον Τζων, τον Έντυ, τον Ρόμπερτ, την Ρόουζ και τη Τζάκυ… Η μαμά βέβαια ήταν παρασυρμένη από τους μύθους της εποχής, διάβαζε άλλωστε πολύ την εφημερίδα που έφερνε ο πατέρας στο σπίτι και άκουγε ραδιόφωνο… "Σιχαμένο" αποκαλούσε συχνά τον Τζόνσον, ίσως από διαίσθηση, κι άδικο δεν είχε. Πίστευε επίσης πολύ στο Βενιζέλο από οικογενειακή παράδοση και ψήφισε Γιώργο Παπανδρέου το '60, παρά το γεγονός ότι συμφωνούσε απόλυτα με τον όρο "λαοπλάνος" που του απέδιδαν οι φιλενάδες της, από την ΕΡΕ… Η μαμά και οι φίλες της ήταν rock, λοιπόν! Είχαν επιστρατεύσει την εκλογίκευση για την προσωπική τους ισορροπία, αφού ουδέποτε ευδόκησαν  μια επανάσταση.

Σκέπτομαι λοιπόν, πως σε κάτι παρόμοιες απαγγελίες, στην ηχώ των λέξεων οφείλει κανείς ν΄αναζητήσει καταγωγή, κι όχι στα ληξιαρχεία

Της Ελένης Σκαβδη

Πέρα-δώθε στο βεραντάκι... Αρχισα τα φθινοπωρινά κόλπα. Έβλεπα απέναντι το Χλεμούτσι , τα φώτα της Ε.Ο Πατρών Πύργου, μια γραμμή που κάνει παρέλαση. συνομιλούσαν και δυο σκυλιά, ένα με τσιριχτή φωνή, του απαντούσε μια μπάσα ρυθμική... Τι να λέγανε γμτ! Εβηχε κι εκείνο το κουκουβαγιοειδές πουλί, χοροπηδούσαν και δυο τρεις νυχτερίδες τριγύρω, Επαναλήψεις, που έχω μαζί τους μια πρωτοφανή οικειότητα. Πάνω απ΄το κεφάλι μου η ουρά της Άρκτου... 

Γυρνάω ανάποδα για τη δω ολόκληρη, και μού ῤχεται εκείνη η προσευχή που έμαθα στους Εσπερινούς του Αη Λευτέρη -με έπαιρνε ο πατέρας μου μαζί του-μόλις πήγα σχολείο, στην 1η Δημοτικού. Μου τη μάθαινε απαγγελία: "Βασιλεύ ουράνιε...παράκλητε το πνεύμα της αληθείας..." Είμαστε χωρισμένοι στο σπίτι σε δυο...προσευχικά κόμματα. Της Καλλιώς της άρεσε το "πάτερ ημών". εμένα και του Παντελή το "Βασιλεύ ουράνιε..." Η μαμά ήταν πιο λαϊκή, τραγουδούσε συχνά μαζί με την προσευχή και το "Αστα τα μαλλάκια σου ανακατεμένα..." Εγώ κι ο Παντελής είμαστε πιο...πολυτελείς!

 Βουτούσαμε στο στόμφο της γλώσσας, μας άρεσαν οι κλητικές... τά γάργαρα του ρυθμού! "Παράκλητε... πανταχού παρών...τα παντα πληρών... θησαυρός των αγαθών...ζωής χορηγός... Ελθέ και εσκήνωσον..." Τέτοια ελληνικά πρωτόμαθα ας είναι καλά οι Άγιοι Πατέρες... Με γοήτευε αυτή η απαγγελία, κι ας μη καταλάβαινα γρι το νόημα των λέξεων...

"O κόσμος είν' απότιστος κι εγώ σταλαγματιά" …

Της Ελένης Σκάβδη

Ασκώ συνέχεια τη μνήμη, λατρεύω τα flash-back, βυθίζομαι στην ανάμνηση από μια διαρκή και παιχνιδιάρικη διάθεση να διευρύνω ορίζοντες και χρόνο, να χορτάσω από μνήμη, που στο κάτω-κάτω από μόνη της συνιστά το βιο του καθενός ξεχωριστά, αλλά και των συλλογικοτήτων…

Αλλωστε, στο σημείο που βρίσκομαι είναι ακριβώς στο optimum των απολογισμών, μικροζημιές και μικροκέρδη συμψηφίζοντας. Από πού ν' αρχίσεις, λοιπόν, για να καταφέρεις να τοποθετηθείς στη μέση, εκεί απ' όπου έχεις τη δυνατότητα να κοιτάς παντού, χωρίς κόπο, χωρίς να χρειαστείς "προσαρμογή" των οφθαλμών, χωρίς ν' αναγκαστείς να "διορθώσεις" είδωλα και παραστάσεις; Βολεύει ο τόπος για τέτοιες θυσίες, υπάρχουν μυριάδες γωνιές για τέτοια θέαση, κι όσο ο καιρός περνά τόσο και αποκαλύπτω κρυφά-μυστικά- μαγικά περάσματα…

Στην άκρη του μπαλκονιού λίγο πριν την οριστική, χειμωνιάτικη δύση, όταν ο ορίζοντας βάφεται πορτοκαλής για παράδειγμα… 

Στο κέντρο της δέσης του φράγματος, με το βλέμμα να αναδύεται μέσα απ' το νερό, για ν' αντικρίσει κάθυγρο το γκρίζο όγκο του Ερύμανθου… 

Στο κοιμητήριο των Αγνάντων, εκεί απ' όπου έχεις την παρήγορη βεβαιότητα ότι πετάς πάνω από τους ρευστούς δασωμένους λόφους. Λίγο μετά τη Σπαρτουλιά, στην Ε.Ο-111, όταν προβάλει κάτω από το δρόμο η πράσινη απεραντοσύνη του δάσους της Φολόης, ή και στο κάστρο της Κουκουβίτσας, απ' όπου μπορείς να δεις ολόγυρα την Ηλεία, ν' ανακαλύψεις τα "γιατί" της νωχέλειας και των αναστεναγμών της… Ετσι όπως βλέπεις τον Κυπαρισσιακό από το παλιό πέτρινο εγκαταλελειμμένο σχολείο των ταξιαρχών, πάνω από το Λέπρεο…