Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΜΠΕΡΔΙΑΓΙΕΦ Ν.. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΜΠΕΡΔΙΑΓΙΕΦ Ν.. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2023

Το Παράδοξο του Κακού. Η Ηθική της Κόλασης και της Αντι -Κόλασης. Μετενσάρκωση και Μεταμόρφωση





Nicolas Berdiaeff, Αλήθεια και Αποκάλυψη,

εκδ. Δωδώνη, σελ. 189-202




Είναι πολύ χαρακτηριστικό το γεγονός πως σήμερα, ακόμη και οι πιο ορθόδοξες ομολογίες, προτιμούν να ομιλούν πολύ λίγο για τα αιώνια βάσανα της κόλασης. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, που ευχαριστιόταν πολύ να κατατρομάζει το ποίμνιο της με την κόλαση, προκειμένου να κρατάει σε υποταγή τις ψυχές, τώρα συμβουλεύει να μη γίνεται πολύ συζήτηση γι' αυτήν. Αν στο παρελθόν ο φόβος της κόλασης κρατούσε τον κόσμο στην Εκκλησία, τώρα τους εμποδίζει να πάνε. Το ύψος που έφθασε η ηθική σκέψη, μπορεί να μετρηθεί με τη στάση της στην ιδέα της αιώνιας κόλασης. Ακόμη δε αποτελεί ένα από τα βασικά εμπόδια για την επιστροφή του αποχριστιανισμένου κόσμου στον Χριστιανισμό. Ο κόσμος προτιμάει να μη διαποτισθεί από θρησκευτικές πίστεις που τον απειλούν με διηνεκή καταδικαστική δουλεία. Υπάρχει αρκετή κόλαση σ' αυτόν τον κόσμο, για να εξασφαλισθεί η επέκταση της και στον άλλο. Σήμερα η πλειονότητα των χριστιανών, όπου ο μεσαιωνικός τρόπος σκέψης τους είναι ξένος, προτιμάει να μην ασχολείται μ' αυτά τα θέματα, αλλά θα ήταν καλό να το έκαμε. Η ιδέα των αιωνίων βασάνων της κόλασης είναι τα φοβερώτερα αποκυήματα μιας τρομοκρατημένης και αρρωστημένης ανθρώπινης φαντασίας. Είναι αισθητή η παρουσία των δυνάμεων των πρωτογόνων ενστίκτων του σαδισμού και του μαζοχισμού, τα οποία δεν έπαιξαν μικρό ρόλο στη θρησκευτική ζωή.

Ίσως η πιο δυσάρεστη όψη του ζητήματος είναι πως η ιδέα της κόλασης συνδέεται με μιαν έννοια, δικαιοσύνης, που προκύπτει από το ένστικτο της εκδίκησης. Το βλέπομε τούτο στον ιερό Αυγουστίνο, στον Γρηγόριο, στον Θωμά τον Ακινάτη και στον Καλβίνο, μολονότι, στον τελευταίο, η δικαιοσύνη παίζει πολύ μικρό ρόλο. Κατ' αυτόν τον τρόπο ο δικαϊκός τρόπος κατανόησης του Χριστιανισμού έφθασε στην εσχάτη διατύπωση του. Αν είναι έτσι, τότε η δικαιοσύνη του Ύπατου Δικαστού, ο οποίος επιβάλλει αυτές τις ποινές, βρίσκεται σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο από την συνήθη γήινη δικαιοσύνη ενός γήινου δικαστηρίου. Η καταδίκη στην κόλαση επιβάλλεται από έναν παντοδύναμο και οικτίρμονα Θεό, μολονότι είναι ο ίδιος που δημιούργησε το παν, περιλαμβανομένης και της ανθρώπινης ελευθερίας, ο οποίος προέβλεψε το παν και συνεπώς το προκαθώρισε. Μια καταδίκη εις τον αιώνα τον απαντά επιβάλλεται για πράξεις που διεπράχθησαν από ένα αδύνατο πεπερασμένο πλάσμα μέσα σ' ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, από ένα πλάσμα που τελεί ολοκληρωτικά υπό την ισχύ του Θεού. Αυτό δεν μας θυμίζει ούτε και την πολύ περιωρισμένη δικαιοσύνη των ανθρώπων, πολύ περισσότερο βεβαίως την θεία δικαιοσύνη. Και αυτός ο ιερός Αυγουστίνος σκεφτότανε, πως όλα τα ανθρώπινα όντα, χωρίς εξαίρεση, δικαίως τιμωρούνται με τα αιώνια βάσανα της κόλασης, μολονότι ο Ύπατος Δικαστής εξαιρεί μερικά από αυτήν την δίκαιη μοίρα σ' αυτούς χορηγεί την λυτρωτική χάρι του, και τους προορίζει να σωθούν. Δύσκολα θα μπορούσε να επινοήσει κανείς κάτι πιο απεχθές.

Τετάρτη 17 Νοεμβρίου 2021

Τὸ πρόβλημα τῆς ἐλευθερίας στὸν Ντοστογιέφσκυ



Νicolas  Berdiaeff 

Εναι ρκετὰ ἐκπληκτικτγεγονς τι κόμη δν χει πισημανθῆ ἡ ἀλήθεια ατή. Πολλς φορς διάφορες θέσεις ποπεριέχονται στμερολόγιο νς συγγραφέως δημιουργον παραπλανητικὴ ἐντύπωση γιτν Ντοστογιέφσκι, γιατὶ ἐκεφαίνεται συντηρητικός, ντιδραστικς καὶ ἐχθρς τς πολιτικς κακοινωνικς λευθερίας. Γιατπολλοὶ ἀδυνατον νκατανοήσουν τκεντρικσημεο στὸ ἔργο τοΝτοστογιέφσκι, γιατ ατεναι τπρόβλημα τς λευθερίας, πυρήνας τς φιλοσοφίας του.

Ατποὺ ἔχουν ποκαλέσει «σκληρότητα» στὸ ἔργο του, ξαρτται στενὰ ἀπτν λευθερία. πρξε «σκληρός», γιατ δν θέλησε νὰ ἀπαλλάξη τν νθρωπο πτβάρος τς λευθερίας οτε ντν πολυτρώση πτν πόνο καταστρέφοντας τν λευθερία. ρριξε τν νθρωπο σμιπελώρια εθύνη, νάλογη μτν ξιοπρέπεια νς λευθέρου ντος.

Θμποροσε κανες νὰ ἀπαλλάξη τος νθρώπους πτβάσανα, ν τος παιρνε πίσω τν λευθερία. Καὶ ὁ Ντοστογιέφσκι ρεύνησε ντονα αττδυνατότητα, νὰ ἀνακουφισθῆ ὁ ἄνθρωπος, φοθχάση μως τν λευθερία τοπνεύματος. Στν Ντοστογιέφσκι λοιπν βρίσκουμε μεγαλοφυες σκέψεις ποπρέπει νὰ ἐξαρθον κατάλληλα. Ἡ ἐλευθερία γιατν θίγει τν νθρωποδικία κατθεοδικία. Σατν πρέπει νὰ ἀναζητηθῆ ἡ δικαίωση τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἡ δικαίωση τοΘεο. λόκληρη πορεία τοκόσμου εναι τὸ ἀποτέλεσμα τς λευθερίας σμιτραγικὴ ἐκδήλωση ποσυνδέεται μτκεντρικατσημεο τς φιλοσοφίας τοΝτοστογιέφσκι. Στν λευθερία ναζητεῖ ὅλες τς πτυχς τς νθρώπινης μοίρας. Τν νδιαφέρει μόνο ὁ ἄνθρωπος, πως παρουσιάζεται στδρόμο τς λευθερίας, πως φαίνεται μοίρα τοῦ ἀνθρώπου στν λευθερία καὶ ἡ μοίρα τς λευθερίας στν νθρωπο. λα του τμυθιστορήματα εναι τραγωδίες, δοκιμασίες τς νθρώπινης λευθερίας. Ὁ ἄνθρωπος ρχίζει νὰ ὑφίσταται, ταν παναστατμτν λευθερία, ταν δηγται στν πόνο καστν παραφορά, νιώθοντας τσι πς εναι λεύθερος. Κι τσι ὁ ἄνθρωπος προσπαθενὰ ἐγγίζη τὰ ἔσχατα βάθη τς λευθερίας.

Παρασκευή 3 Ιανουαρίου 2020

Χριστιανισμός και πνευματικός πολιτισμός

από Νicolas Berdiaeff



Στις μέρες μας όλοι μιλούν για την κρίση του πνευματικού πολιτισμού και εκφράζεται ανησυχία για το μέλλον του. Η κρίση αυτή κοινωνιολογικά οφείλεται στο γεγονός ότι μια αριστοκρατική αρχή, αρχή ποιοτική, είναι συναφής με κάθε ανώτατο πολιτισμό και ότι η αρχή αυτή απειλείται σοβαρά από την πορεία του εξισωτισμού και της ισοπεδώσεως από την κυριαρχία των μαζών. Ζούμε σε μια εποχή λαϊκής εξεγέρσεως ενάντια σε κάθε αριστοκρατικό στοιχείο του πνευματικού πολιτισμού. Τα νέα απολυταρχικά κράτη εκφράζουν απέναντι στον πολιτισμό έναν καθαρά λαϊκό χαρακτήρα και συμβολίζουν την κυριαρχία της ποσότητας πάνω στην ποιότητα. Ο αρχαίος ελληνορωμαϊκός πολιτισμός ήταν γενικά αριστοκρατικός. Ο πολιτισμός εκείνος βασιζόταν στη διατήρηση και προστασία της ποιότητας. Τον ίδιο χαρακτήρα είχε και η Αναγέννηση.

Ο πνευματικός πολιτισμός αναπτυσσόταν στα περιθώρια του ελεύθερου χρόνου μιας πνευματικής αριστοκρατίας χάρη στη δυνατότητα μιας υπερβολικής δραστηριότητας δημιουργικών δυνάμεων και είχε ως προϋπόθεση την ανισότητα. Θα έλεγε κανείς ότι ο πνευματικός πολιτισμός ποτέ δεν ήταν για ολόκληρη τη μάζα της ανθρωπότητας και ποτέ δεν υπηρέτησε την ικανοποίηση όλων των ανθρώπινων αναγκών. Το γεγονός ότι είχε ένα δημοκρατικό χαρακτήρα δε σήμαινε διόλου ότι αντιστοιχούσε στο επίπεδο του λαού και ήταν η πραγματοποίηση των προσταγών του.

Στις μέρες μας όλο και πιο πολύ διατυπώνεται το αίτημα να γίνει ο πολιτισμός λαϊκός με την έννοια ότι θα ανταποκρίνεται στις επιθυμίες των μαζών. Οι απαιτήσεις αυτές μετασχηματίζουν το χαρακτήρα του σε ένα φαινόμενο ολότελα διαφορετικό που του χρειάζεται ένα καινούριο όνομα. Μερικές φορές τον ονομάζουν πολιτισμό, άλλα αυτό είναι ένας όρος καθαρά συμβατικός.

Η κυριαρχία των μαζών, της ανώνυμης ποσότητας, που σ’ ένα τόπο παίρνει τη μορφή αστικής δημοκρατίας με τη δικτατορία των χρημάτων τη μεταμφιεσμένη και αόρατη, και σ’ έναν άλλον τη μορφή του απολυταρχικού κράτους με την απροκάλυπτη δικτατορία των ηγετών, δημιουργεί μια ακόμα πιο δύσκολη κατάσταση για τις δημιουργικές πολιτισμικές δυνάμεις και για την πνευματική αριστοκρατία· πραγματικά οι διανοούμενοι υποφέρουν από μια αληθινή αγωνία. Η υλική και ηθική τους κατάσταση γίνεται όλο και περισσότερο αφόρητη· σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία η πνευματική αριστοκρατία εξαρτάται από το κεφάλαιο και τα ταπεινά γούστα του όχλου. Σε μια απολυταρχική ή κομμουνιστική δημοκρατία αυτή εξαρτάται από την ιδεολογική δικτατορία της εξουσίας που ισχυρίζεται ότι θα οργανώσει το πνεύμα.

Ζούμε σε μια εποχή «κοινωνικών επιταγών» που καθορίζουν αυτό που πρέπει να είναι ο πολιτισμός, η τέχνη, η φιλοσοφία, η φιλολογία, η επιστήμη ακόμα και η θρησκεία. Δεν υπάρχει όμως «κοινωνική επιταγή» που να απαιτεί έναν πολιτισμό ποιότητας, έναν πνευματικό πολιτισμό, μια αληθινή φιλοσοφία και μια πραγματική τέχνη. Η αναγκαστική διανοητική προσφορά υπάρχει γενικά στις σφαίρες της τεχνικής, των εφαρμοσμένων φυσικών επιστημών, της οικονομίας και δεν έχει απαιτήσεις για το πνευματικό και την πνευματικότητα. Οι ενέργειες του πνεύματος μετασχηματίζονται και απευθύνονται σε πράγματα που δεν ανήκουν διόλου στην πνευματική τάξη. Από κοινωνική άποψη οι διανοούμενοι είναι ανυπεράσπιστοι. Η υλική τους ύπαρξη είναι ανασφαλής και στερείται από κάθε υλική υποστήριξη. Πολύ συχνά αναγκάζονται να αισθάνονται την αχρηστία τους και προσαρμόζονται σε νέες καταστάσεις για να ξεφύγουν από την ολοκληρωτική καταστροφή.

Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2019

Nicolas Berdyaev: ένας υποτιμημένος στοχαστής / από Μύρων Ζαχαράκης

Ο Nicolas Berdyaev είναι ένας από τους κορυφαίους στοχαστές του 20ού αιώνα, παρά το γεγονός ότι είναι υποτιμημένος. Καθώς βρίσκεται στο μεταίχμιο της θρησκευτικής και φιλοσοφικής σκέψης, συμβαίνει το παράδοξο να παραβλέπεται από τους ειδικούς στη φιλοσοφία ως «θεολόγος» και από τους θεολόγους ως υπερβολικά φιλοσοφικός στοχαστής.
  1. i) Προς μια νέα φιλοσοφία της ύπαρξης
Όπως άλλωστε συμπεραίνει και ο ίδιος, κάθε φιλόσοφος αποτελεί ένα άτομο-εξαίρεση που διαθέτοντας την εμπειρία της τραγικότητας της ανθρώπινης ύπαρξης, υπερβαίνει τις κοινωνικές πιέσεις, ενώ η πλειοψηφία είναι πάντα εναντίον του. Οι φιλόσοφοι σε κάθε κοινωνία βρίσκονται πάντα σε ανασφάλεια. «Σε κάθε φιλόσοφο υπάρχει κάτι από το Spinoza και τη μοίρα του», υπογραμμίζει ο Berdyaev[1]. Συγκεκριμένα, ο κόσμος της Θρησκείας, που αποτελεί ανθρώπινη εμπειρία μιας υπερφυσικής αποκάλυψης και ενισχύεται από τις κοινωνίες, ανέκαθεν ήταν εχθρικός προς τους φιλοσόφους. Από την άλλη πλευρά, ο κόσμος της επιστήμης είναι απόπειρα αποκάλυψης του κόσμου από τον άνθρωπο, θεωρείται επίσης κοινωνικά ωφέλιμος, αφού προσφέροντας αποδεδειγμένη γνώση καθοδηγεί τις κοινωνίες και απολαμβάνει την εμπιστοσύνη τους. Οι επιστήμονες λοιπόν, συνήθως αποδοκιμάζουν τους φιλοσόφους ως ανούσιους και υπερβολικά θεωρητικούς στοχαστές που δε μας προσφέρουν τίποτα άλλο από αυθαίρετες ιδέες. Με λίγα λόγια, ενώ η Θρησκεία (παλιότερα) και η Επιστήμη (σήμερα) είναι αποδεκτές επειδή προσφέρουν κοινωνικά ωφέλιμες υπηρεσίες, η Φιλοσοφία θεωρείται άχρηστη και περιττή, οπότε καταπιέζεται και κινδυνεύει να αφομοιωθεί είτε από τη θρησκεία, είτε από την επιστήμη[2].  Οι σύγχρονοι φιλόσοφοι της ύπαρξης (Heidegger, Jaspers), αν και κατόρθωαν να υπερβούν τον νατουραλισμό[3], δεν κατέστησαν τον άνθρωπο κέντρο των φιλοσοφικών τους προβληματισμών[4]. Κατέληξαν μονάχα σε μια τραγική απαισιοδοξία που ποτέ πριν η φιλοσοφία δεν είχε φτάσει[5]. Ο Berdyaev εισηγείται τη στροφή της σκέψης προς μια απαισιόδοξη και συγχρόνως δημιουργική κατεύθυνση, η οποία μέσα από τον ανθρώπινο πόνο θα κατευθύνεται προς την αναζήτηση της αλήθειας του Χριστού. Ο Ρώσος στοχαστής υποστηρίζει ότι ο «Υπαρξισμός» είναι η μοναδική φιλοσοφία που μπορεί να φέρει στο φως τα προβλήματα και την τραγική μοίρα του ανθρώπου, του οποίου την ύπαρξη θέτει στο επίκεντρο[6]. Όπως παραδέχεται ο ίδιος ο Berdyaev, εκφράζει μια σκέψη ελευθεριακή, περσοναλιστική, υποκειμενική και δυϊστική[7]. Φιλοσοφία είναι η δημιουργική κατανόηση εκ μέρους του πνεύματος του νοήματος της ανθρώπινης ύπαρξης. Σύμφωνα με το Ρώσο στοχαστή, κάθε είδος φιλοσοφίας είναι σε ένα βαθμό ανθρωποκεντρικό, αφού αντανακλά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δημιουργού του («ανθρωπομορφισμός»). Ιστορικά όμως, είναι γεγονός ότι μόνο με την έλευση του Χριστιανισμού ήρθαν στο φως η προσωπικότητα και η ελευθερία του ανθρώπου, από την οποία προήλθε τελικά η Φιλοσοφία της Ύπαρξης.
  1. ii) δυϊσμός

Πέμπτη 15 Αυγούστου 2019

Ν.Μπερντιάεφ:Η αθεΐα των χριστιανών




"Η φοβερώτερη μορφή αθεΐας σίγουρα δεν είναι αυτή που εμφανίζεται στον στρατευμένο και παράφορο αγώνα εναντίον της ιδέας του Θεού και εναντίον αυτού του ίδιου του Θεού, αλλά αυτή που εμφανίζεται στην αθεΐα της πρακτικής ζωής, στην αδιαφορία και στην ψυχρότητα.  Αυτή τη μορφή αθεΐας συχνά τη συναντάμε στους κατ' όνομα χριστιανούς.  

Η παράφορη εξέγερση και η πάλη κατά του Θεού μπορεί να οδηγήσουν σε περισσότερο φως και σε υψηλότερη μορφή θρησκευτικής σκέψης.  

Η αθεΐα ακόμη μπορεί να είναι και εξυπηρετική...μπορεί να είναι ένα μέσο αποκαθαρισμού και απελευθέρωσης από δουλικές αντιλήψεις περί Θεού οι οποίες είναι παραμορφώσεις του κοινωνιομορφισμού. 

Η αγανάκτηση που οι χριστιανοί δείχνουν έναντι των αθεϊστών και της στρατευμένης αθεΐας, συχνά είναι ευτελής διότι είναι οι δικές τους παραμορφωμένες αντιλήψεις για το Θεό και ο δικός τους άθεος βίος που προκαλούν αυτή την αθεΐα.  Απέδωσαν στο Θεό τις χειρότερες ιδιότητες:αυτοϊκανοποίηση, ανόητη εμμονή, θηριωδία και αγάπη για την πιο χαμηλή υποταγή"


"Αλήθεια και Αποκάλυψη".Εισ.-Μετ.-Σημ. Χρήστου Μαλεβίτση. Εκδ.Δωδώνη,σελ.149

Σάββατο 29 Ιουνίου 2019

Πρόσωπο και κράτος / Νικόλαος Μπερντιάεφ, Πέντε στοχασμοὶ περὶ ὑπάρξεως

Miguel_Hernandez
 […] Ἡ ἀκραία μορφὴ τῆς ἀντικειμενοποίησης ἀντιπροσωπεύεται, ἐννοεῖται, ἀπὸ τὸ Κράτος. Τὸ Κράτος ἀγνοεῖ τὸ μυστήριο τοῦ προσώπου, ἔχει ὑπ’ ὄψη του μιὰ ἀφηρημένη μονάδα, ὄχι τὸ ζωντανὸ πρόσωπο. Τὸ Κράτος δὲν εἶναι ὑπαρξιακό, δὲν κρύβει μέσα του αὐτὸ τὸ στοιχεῖο ὑπαρξιακότητας ποὺ εἶναι παρόν, λόγου χάρη, στὴν πατρίδα, στερεῖται κάθε θαλπωρῆς καὶ κάθε ζωῆς. Τὸ Κράτος εἶναι μόνο καὶ μόνο μιὰ λειτουργία ἀντικειμενοποίησης, καὶ ὅ,τι ἀντιτίθεται περισσότερο στὴ μέθεξη. Ἡ μέθεξη δὲν εἶναι ποτὲ γνώρισμα τῶν λειτουργιῶν τοῦ Κράτους καὶ ὅταν ἀπαντᾶται σ’ αὐτές, εἶναι πάντα ἐξ αἰτίας τῆς εἰσβολῆς μέσα της κάποιου στοιχείου ἄλλης τάξεως. […] 

Ἡ δύναμη μιᾶς κοινωνίας καὶ εἰδικότερα ἡ κρατικὴ δύναμη δὲν συνιστᾶ ἀξία ἀφ’ ἑαυτοῦ της, καὶ μπορεῖ νὰ εἶναι ἐκδήλωση μιᾶς δαιμονικῆς φύσης. Ἡ ἀδυναμία τοῦ προσώπου μπροστὰ στὴν κοινωνία, μπροστὰ στὸ Κράτος, μπορεῖ νὰ ἀντιπροσωπεύει τὴν ὑψηλότερη ἀξία. Αὐτὸ ποὺ ὑπερέχει μὲ τὴ δύναμη μέσα σ’ αὐτὸν τὸν ἀντικειμενοποιημένο, ἔκπτωτο κόσμο, δὲν εἶναι καθόλου αὐτὸ ποὺ ἔχει τὴ μεγαλύτερη ἀξία. Ὁ ἄνθρωπος ἀξίζει περισσότερο ἀπὸ τὴν κοινωνία, τὸ ἔθνος, τὸ Κράτος, ἀλλὰ συμβαίνει νὰ συνθλίβεται ἀπὸ τὴν κοινωνία, τὸ ἔθνος, τὸ Κράτος ποὺ ἔχουν γίνει εἴδωλα τοῦ ἀντικειμενοποιημένου καὶ ἔκπτωτου κόσμου, τοῦ κόσμου τῆς διάσπασης, ὅπου οἱ σχέσεις στηρίζονται στὴ βία.

Πέμπτη 25 Απριλίου 2019

Ἡ Ὡραιότητα - Νicolas Berdiaeff

Ἡ ὡραιότητα, μακριά ἀπό τοῦ νά εἶναι μία ἰδιαίτερη ὄψη τῆς ὕπαρξης, ἀποτελεῖ τό χαρακτηριστικό τῆς πιό προηγμένης ποιοτικά κατάστασης τοῦ ὄντος. Μπορεῖ κανείς νά πῆ ὅτι ἡ ὡραιότητα εἶναι μία κατηγορία ὄχι μόνον αἰσθητική, ἀλλά καί μεταφυσική. Ἄν εἶναι κάτι πού ὁ ἄνθρωπος ἀντιλαμβάνεται μ’ ἕναν ἀκέραιο τρόπο, αὐτό εἶναι ἡ ὡραιότητα. Μιλᾶμε γιά μίαν ὡραία ψυχή, γιά μίαν ὡραία ζωή, γιά μίαν ὡραία πράξη, κλπ. Λέγοντάς το, δέν ἐκφράζουμε μονάχα μίαν αἰσθητική κρίση, ἀλλά μία κρίση ἀκέραια. Ὅλα ὅσα εἶναι ἁρμονικά μέσα στή ζωή ὑπάγονται στήν ὡραιότητα. Ὑπάρχει ὡραιότητα σέ κάθε ἁρμονία, σέ κάθε ἀντιστοιχία τῶν πραγμάτων. Ἡ ὡραιότητα εἶναι ὁ τελικός σκοπός τοῦ ἄνθρωπου καί τοῦ κόσμου. Τό Καλό εἶναι ἕνα μέσο, ἕνας δρόμος, καί γεννήθηκε ἀπό ἀντίθεση στό Κακό (γνώση τοῦ Καλοῦ καί τοῦ Κακοῦ). Ἡ ὡραιότητα εἶναι ἐπέκεινα τῆς γνώσης τοῦ Καλοῦ καί τοῦ Κακοῦ. Ὅσο γιά τό Καλό, δέ βρίσκεται ἐπέκεινα τῆς γνώσης τοῦ Καλοῦ καί τοῦ Κακοῦ παρά ὅταν τό Κακό ἔχει κιόλας ξεχαστεῖ, καί τότε εἶναι πού βρίσκεται κανείς μπρός στήν ὡραιότητα.

Ἡ ἠθική διαστροφή, ἴδια τοῦ Κακοῦ, εἶναι ξένη πρός τήν ὡραιότητα. Ἡ ὡραιότητα τοῦ Κακοῦ εἶναι μία αὐταπάτη καί ἕνα ψέμα. Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέ μπορεῖ νά συλληφθῆ παρά ὡς βασιλεία τῆς Ὡραιότητας. Ἡ μεταμόρφωση τοῦ κόσμου εἶναι μία ἐκδήλωση ὡραιότητας, καί κάθε ὡραιότητα πού ὑπάρχει μέσα στόν κόσμο εἶναι μία ἀνάμνηση τοῦ παραδείσου ἤ μία προφητεία πού ἀναγγέλλει τόν ἐρχομό ἑνός μεταμορφωμένου κόσμου. Κάθε πείρα μιᾶς ἁρμονικῆς κατάστασης εἶναι πείρα ὡραιότητας. Ἡ ὡραιότητα εἶναι τό ἀνώτερο ἰδεῶδες ἀπό ὅπου κάθε δυσαρμονία, κάθε διαστροφή, κάθε ποταπότητα ἀποκλείονται.
Ἔχει σημασία νά διακρίνη κανείς μέ σαφήνεια μεταξύ τῆς ὡραιότητας καί τῆς ὀμορφιᾶς. Τό ὄμορφο εἶναι μία ψεύτικη ὡραιότητα, μία ἀπατηλή ὡραιότητα, μία ὡραιότητα πού ἀνήκει στόν φαινομενικό κόσμο, ἐνῶ ἡ ἀληθινή ὡραιότητα περιέχει μίαν ἀρχή noumenal. Ἀλλά ἡ ὡραιότητα ἔχει τή δική της διαλεκτική, καί ὁ Ντοστογιέβσκι μιλάει γι’ αὐτή μ’ ἔξαρση. Πίστευε ὅτι ἡ ὡραιότητα θά σώση τόν κόσμο. Ἀλλά λέει: «Ἡ ὡραιότητα εἶναι ἕνα πράγμα ὄχι μόνο τρομερό, ἀλλά καί μυστηριῶδες. Εἶναι ὁ διάβολος πού παλεύει μέ τό Θεό, καί ἡ ἀνθρώπινη καρδιά εἶναι τό πεδίο τῆς μάχης». Πῶς νά ἑρμηνεύση κανείς αὐτά τά λόγια; Δέ θά μποροῦσε νά πῆ ὅτι ἡ ὡραιότητα σημειώνει μία διακοπή τοῦ ἀγώνα καί μία μύηση στόν θεῖο κόσμο ; Ἀλλά ἡ ὡραιότητα δημιουργεῖται καί ἀνθίζει μέσα σ’ ἕνα σκοτεινιασμένο κόσμο, πού βρίσκεται σ’ ἕναν ἀγώνα παθιασμένο. Καί μέσα στήν ἀνθρώπινη ψυχή μπορεῖ ὅμοια νά παρασυρθῆ ἡ ὡραιότητα σ’ ἕναν ἀγώνα μεταξύ ἀντιθέτων ἀρχῶν. Μία τραγωδία μπορεῖ νά ἐπιτρέπη τήν πιό μεγάλην ὡραιότητα, καί ὁ Ντοστογιέβσκι, αὐτός ὁ ἴδιος, εἶναι ἕνας τραγικός συγγραφέας. Μία ἁρμονική ζωή δέν μᾶς παρουσιάζει μία τραγωδία, ἀλλά μία σύγκρουση μεταξύ ἀντιθέτων ἄρχων. Κατά τή θεωρία τῆς ἀριστοτελικῆς κάθαρσης, ἀπό τήν τραγωδία γευόμαστε τήν πείρα τῆς ὡραιότητας. Ἡ τραγική ὡραιότητα εἶναι ἡ πιό βαθειά ἀπ’ ὅλες τίς μορφές ὡραιότητας, ἀκτινοβολεῖ μ’ ἕνα θεῖο φῶς.

Κυριακή 7 Απριλίου 2019

Χριστιανοί μαρξιστές


Του Γιώργου Κρανιδιώτη

Υπήρξαν, άραγε, ποτέ "χριστιανοί μαρξιστές"; Ο όρος φαίνεται, εκ πρώτης όψεως, contradictio in terminis. Κι όμως, υπήρξαν! Ήταν οι Ρώσοι “νόμιμοι μαρξιστές” των τελών του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Ονομάσθηκαν "νόμιμοι" διότι εργάζονταν στις "νόμιμες", δηλαδή στις ντόπιες εφημερίδες. Επρόκειτο για τους Σεργκέι Μπουλγκάκοφ, Νικολάι Μπερντιάγεφ, Σίμoν Φρανκ κ.α.
Οι φιλόσοφοι αυτοί επηρεάσθηκαν από τον Γερμανικό Ιδεαλισμό, κυρίως από τον Χέγκελ και τον Καντ, και τόνισαν την αναγκαιότητα συνδέσεως της σοσιαλιστικής θεωρίας με μία ηθική αρχή, λ.χ. τη χριστιανική. Όταν εξορίσθηκαν από το μπολσεβικικό καθεστώς, ο Μπουλγκάκοφ και ο Μπερντιάγεφ διατύπωσαν αναλυτικότερα την εκδοχή του "χριστιανικού σοσιαλισμού”.
(Οι πληροφορίες ελήφθησαν από το βιβλίο του Δημήτρη Μπαλτά "Θέματα Ρωσικής Φιλοσοφίας", Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα, 2004. Την Κυριακή 14 Απριλίου, στις 12 μ.μ., ο Δημήτρης Μπαλτάς θα μιλήσει για το πρόβλημα του Θεού στη φιλοσοφία των παραπάνω διανοητών, στο Σπιτάκι του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά, στην Πλάκα).

Σάββατο 16 Δεκεμβρίου 2017

Ἐλευθερία καὶ μέλλον στὴ σκέψη τοῦ Νικολάου Μπερντιάγιεφ. Χριστιανοὶ καὶ Κομμουνιστὲς τὸν 20ὸ αἰώνα

«Ρωσικὴ Ἐπανάσταση 1917. Ἰδεολογικὲς ζυμώσεις ποὺ ὁδήγησαν σ’ αὐτήν, ἡ ρωσικὴ διανόηση καὶ ἡ ὀρθόδοξη χριστιανικὴ ματιὰ τοῦ Νικολάου Μπερντιάγιεφ» 
Μὲ τὸ παραπάνω θέμα ὀργάνωσαν ἐκδήλωση-συζήτηση ἡ ἐφημερίδα "Χριστιανικὴ" καὶ τὸ περιοδικὸ "Στέπα" τήν Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2017 στήν ΕΣΗΕΑ.
 
Ὁ Κώστας Καμαριάρης, συγγραφέας, πρώην Ἀντιπρόεδρος καὶ μέλος τοῦ Π.Γ. τοῦ Κινήματος τῆς Χριστιανικῆς Δημοκρατίας μίλησε με θέμα: 
 
Ἐλευθερία καὶ μέλλον στὴ σκέψη τοῦ Νικολάου Μπερντιάγιεφ. Χριστιανοὶ καὶ Κομμουνιστὲς τὸν 20ὸ αἰώνα.
 
Συντόνισε και προλόγισε ὁ Γιάννης Ζερβός, Πρόεδρος τῆς «Χριστιανικῆς Δημοκρατίας».

Δευτέρα 27 Νοεμβρίου 2017

Χριστιανός και κομμουνιστής; Του Γιώργου Λιερού


Χριστιανός και κομμουνιστής; Του Γιώργου Λιερού









Οι προβλέψεις του Μπερδιάγιεφ επαληθεύτηκαν με πολύ οδυνηρό τρόπο στη μετασοβιετική Ρωσία: το σοβιετικό καθεστώς θα καταστρέψει ακριβώς εκείνη τη φαντασιακή συγκρότηση που έκανε δυνατή κάποτε τη Ρώσικη Επανάσταση.


Χριστιανός και κομμουνιστής;
Παρουσίαση του βιβλίου του Νικολάϊ Μπερδιάγιεφ «Οι πηγές και το νόημα του ρώσικου κομμουνισμού»
Του Γιώργου Λιερού
Η επανάσταση είναι μια αποκάλυψη σε μικρογραφία. Είναι αυτό το δικαστήριο το εγκατεστημένο στο εσωτερικό της ιστορίας για να της απαριθμεί τα λάθη της.  

Νικολάϊ Μπερδιάγιεφ Χριστιανός και κομμουνιστής;

Ερώτημα και συγχρόνως άποψη, μια διατύπωση με την οποία ο πολύ σημαντικός Ρώσος φιλόσοφος, σύγχρονος της Οκτωβριανής επανάστασης, Νικολάϊ Μπερδιάγιεφ δίνει την σκοπιά από την οποία ασκεί κριτική στο εξαιρετικό βιβλίο του «Οι πηγές και το νόημα του ρώσικου κομμουνισμού».
Υποστηρίζοντας ότι «το κομμουνιστικό κοινωνικό σύστημα είναι κατά μεγάλο μέρος δίκαιο [και] οπωσδήποτε βρίσκεται πιο κοντά στον Χριστιανισμό απ’ ότι ο καπιταλισμός» {265}, αναγνωρίζοντας ότι «η κομμουνιστική επανάσταση… απελευθέρωσε  τις  λαϊκές δυνάμεις , τις έφερε στην ιστορική πραγματικότητα  : σ’ αυτό βρίσκεται όλη της η σπουδαιότητα» (17), ασκεί ταυτόχρονα μια σφοδρή πολεμική στον μπολσεβικισμό. 
Το βιβλίο είναι γραμμένο στα τέλη της δεκαετίας του τριάντα και ωστόσο διατηρεί μια τέτοια επικαιρότητα που το κάνει αναπόσπαστο μέρος της αναγκαίας βιβλιογραφίας για τη σημερινή συζήτηση με αφορμή τα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή επανάσταση.
Η θεματολογία, το εύρος της κριτικής του, καθόλου δεν αφορά μόνο ένα χριστιανικό ή ένα χριστιανοσοσιαλιστικό κοινό, αλλά ακόμα περισσότερο , όλους εκείνους που εντάσσουν τους εαυτούς τους στην μεγάλη παράδοση της  κομμουνιστικής ιδέας, θεωρούν ανοιχτά  σήμερα τα μεγάλα κοσμοθεωρητικά ζητήματα και θέλουν να αποτιμήσουν κριτικά την επαναστατική εμπειρία του 20ου αιώνα.

Δευτέρα 2 Νοεμβρίου 2015

Νικολάι Μπερντιάγιεφ Περι φανατισμού, ορθοδοξίας και αλήθειας

Το ζήτημα περί φανατισμού, το οποίο είναι συνδεδεμένο με την επιμονή στις ορθόδοξες διδασκαλίες, είναι εξαιρετικά επίκαιρο. Η ιστορία είναι ρυθμική, τεράστιο ρόλο διαδραματίζει σε αυτή η εναλλαγή των ψυχικών αντιδράσεων. Μπαίνουμε σε ρυθμό όταν υπερέχει η τάση προς μια υποχρεωτική ενότητα, προς μια υποχρεωτική για όλους ορθοδοξία, προς μία τάξη που θα καταπιέζει την ελευθερία. Αυτή είναι μια αντίδραση απέναντι στον 19ο αιώνα, εναντίον του ανθρωπισμού και της αγάπης για την ελευθερίας. Καλλιεργείται η μαζική ψυχολογία της μη ανεκτικότητας και του φανατισμού. Ταυτόχρονα παραβιάζεται η ισορροπία και ο άνθρωπος καταλήγει να κυριαρχείται από μία μανιώδη εμμονή. Ο μεμονωμένος άνθρωπος γίνεται θύμα των συλλογικών ψυχώσεων. Λαμβάνει χώρα ένας τρομακτικός περιορισμός της συνείδησης, η καταπίεση και η εκτόπιση πολλών ουσιαστικών ανθρώπινων χαρακτηριστικών, με όλη την περίπλοκη συναισθηματική και διανοητική ζωή του ανθρώπου. Η ενότητα επιτυγχάνεται όχι μέσω της πληρότητας, αλλά μέσω της ολοένα και αυξανόμενης προσβολής. Η δυσανεξία έχει άμεση σχέση με τη ζήλια. Η ζήλια είναι ψύχωση, κατά την οποία χάνεται η αίσθηση της πραγματικότητας. Η ψυχική ζωή ανατρέπεται και επικεντρώνεται σε ένα σημείο, το σημείο όμως αυτό είναι εκείνο στο οποίο συμβαίνει η επικέντρωση, δεν εκλαμβάνεται καθόλου ρεαλιστικά.

Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου 2015

Νικολάι Μπερντιάγιεφ Η αλήθεια της Ορθοδοξίας

Η αλήθεια της Ορθοδοξίας

Ο χριστιανικός κόσμος γνωρίζει ελάχιστα την Ορθοδοξία. Γνωρίζουν μόνο τις εξωτερικά και κατά κύριο λόγο αρνητικές πλευρές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά όχι τους εσωτερικούς, πνευματικούς της θησαυρούς. 
Η Ορθοδοξία ήταν περίκλειστη, απαρνήθηκε το πνεύμα του προσηλυτισμού και δεν αποκαλύφθηκε στον κόσμο. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η Ορθοδοξία δεν είχε εκείνη την παγκόσμια σημασία, εκείνο τον ενεργό ρόλο στην ιστορία, όπως είχαν ο Καθολικισμός και ο Προτεσταντισμός. Δεν έλαβε μέρος στον ανελέητο θρησκευτικό πόλεμο, επί σειρά αιώνων, επί αιώνες ζούσε υπό την προστασία μεγάλων αυτοκρατοριών (του Βυζαντίου και της Ρωσίας) και προστάτευσε την αιώνια αλήθεια από τις καταστροφικές διαδικασίες της παγκόσμιας ιστορίας. Για τον θρησκευτικό τύπο της Ορθοδοξίας είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι δεν ήταν επαρκώς επικαιροποιημένη και ανανεωμένη εξωτερικά, δεν ήταν μαχητική, αλλά γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η επουράνια αλήθεια της χριστιανικής αποκάλυψης διαστρεβλώθηκε λιγότερο απ’ ότι αλλού. 

Σάββατο 24 Ιανουαρίου 2015

Nικολάι Μπερντιάεβ (1874-1948), Ρώσος Ορθόδοξος θρησκειοφιλόσοφος



Ο αστός είναι ειδωλολάτρης, ζει δούλος του ορατού [...]. Ο αστός ήταν που πάνω στον Γολγοθά σταύρωσε το Χριστό. Αυτός ήταν που πάνω στο Γολγοθά χώρισε τον κόσμο από το Χριστό, το χρήμα από τους φτωχούς [...]. Οι αστοί δεν παραδέχονται το μυστήριο του Γολγοθά, αρνούνται το Σταυρό, γι' αυτό και η αστική αντίληψη της ζωής δεν έχει τίποτα κοινό με το τραγικό νόημά της. Όποιος ζει την τραγωδία δεν είναι αστός, καιστις αληθινά τραγικές ώρες της ζωής του παύει κάθε αστός να είναι αστός [...].Ο αστός, ανεξάρτητα από το αν εξωτερικά είναι ρωμαιοκαθολικός, ορθόδοξος ή λουθηρανός, θ' αρνιόταν τον Ιησού Χριστό κατά το ίδιο τρόπο, όπως το έκαμαν οι γραμματείς και οι φαρισαίοι [...]. Αντίποδας του αστικού πνεύματος είναι το πνεύμα που ελεύθερο περιδιαβαίνει τον κόσμο - διαβάτες του κόσμου είναι οι Χριστιανοί [...]. Όμως το πνεύμα του αστού θα συνεχίσει να νικά, όσο ο χριστιανικός κόσμος θεωρεί μια γήινη πόλη για ουράνια και όσο οι Χριστιανοί παύουν να νιώθουν σα διαβάτες του κόσμου".

(από το βιβλίο του "Η μοίρα της κουλτούρας", μτφρ. Τάσος Πανταζής, εκδ. Αστρολάβος / Ευθύνη, Αθήνα, χ.χ., σσ. 41-56.

Ανάρτηση από: Papathanasiou Athanasios
Αναδημοσίευση από:http://blogvirona.blogspot.gr/

Σάββατο 19 Οκτωβρίου 2013

ὁ κομμουνισμὸς ὡς μομφὴ στὸ θεσμοποιημένο χριστιανισμὸ Α´ μέρος


Καταγγέλλοντας οἱ χριστιανοὶ τὴν ἀσέβεια καὶ τὴν ἱερόσυλη προπαγάνδα τῶν κομμουνιστῶν δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ἀποδίδουν ὅλο τὸ λάθος σ’ αὐτοὺς ποὺ κατηγοροῦν· ἡ ἀλήθεια ἐπιβάλλει νὰ ποῦμε ὅτι εἶναι καὶ οἱ ἴδιοι ἔνοχοι. Ἀντὶ νὰ γίνονται κατήγοροι καὶ κριτὲς θὰ ἔπρεπε νὰ δείχνουν μετανοιωμένοι, νὰ ἀναρωτιοῦνται τὶ εἶχαν κάνει, οἱ ἴδιοι, γιὰ τὴν πραγματοποίηση τῆς δικαιοσύνης στὴν κοινωνικὴ ζωή, ποιὲς ἦταν οἱ προσπάθειές τους γιὰ τὴ θεμελίωση τῆς ἀδελφότητας γιὰ νὰ μποροῦν νὰ καταγγέλλουν τώρα τὸ καθεστὼς τοῦ μίσους καὶ τοῦ καταναγκασμοῦ. Τὰ λάθη τους, τὰ ἱστορικὰ λάθη τῆς Ἐκκλησίας ἦταν ἄπειρα καὶ ἐπέσυραν μιὰ δίκαιη τιμωρία. Εἶχαν παραποιήσει τὸ λόγο τοῦ Χριστοῦ, πρόσφεραν τὴ χριστιανικὴ Ἐκκλησία μόνο σὰν ὄργανο στήριξης τῶν κυρίαρχων τάξεων τῆς κοινωνίας: ἕνα τέτοιο ἀποτέλεσμα δὲν ἦταν δυνατὸν παρὰ νὰ ὁδηγήση στὸ σβήσιμο τῆς ἀγάπης σ’ αὐτοὺς ποὺ ὑπόφεραν ἐξαιτίας αὐτῆς τῆς παραβίασης τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας. Δὲν εἶναι στοὺς Προφῆτες, ὅπως καὶ μέσα στὰ Εὐαγγέλια καὶ τοὺς μεγαλύτερους θεολόγους τῆς Ἐκκλησίας ποὺ συναντοῦμε τὴν καταγγελία τοῦ πλούτου, τῆς ἰδιοκτησίας, τὴν ἐπιβεβαίωση τῆς ἰσότητας ὅλων τῶν ἀνθρώπων μπροστὰ στὸ Θεό; Εἶναι στὸν Μεγάλο Βασίλειο, ὅπως καὶ στὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο ποὺ ἡ κοινωνικὴ ἀδικία, δημιούργημα τῆς κακῆς κατανομῆς τοῦ πλούτου, κριτικάρεται μὲ μιὰ δριμύτητα ποὺ θὰ ἔκανε τὸν Προυντὸν καὶ τὸν Μὰρξ νὰ χλωμιάσουν. Οἱ θεολόγοι τῆς Ἐκκλησίας διακήρυτταν ὅτι ἡ ἰδιοκτησία εἶναι κλοπή. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἦταν ἕνας αὐθεντικὸς κομμουνιστής, καὶ αὐτὸ σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ δὲν ἦταν οὔτε καπιταλιστικὴ οὔτε βιομηχανική.
Ν. Μπερδιάγιεφ, Οἱ πηγὲς καὶ τὸ νόημα τοῦ ρωσικοῦ κομμουνισμοῦ, μτφρ. Ε. Δ. Νιάνιος, ἐκδ. Π. Πουρναρᾶ

Αναδημοσίευση από:http://adrahti.blogspot.gr/