Φώτης Σχοινᾶς 

Ὁ Φιλίπ Νεμό ἰσχυρίζεται πώς ἡ ρωμαϊκή λογοτεχνία καί τέχνη μαζί βέβαια μέ τό ρωμαϊκό ἰδιωτικό δίκαιο ὑπῆρξαν ἡ μήτρα πού κυοφόρησε τό ἀνθρώπινο πρόσωπο (Βλ. τό ἄρθρο μας Τό ρωμαϊκό ἰδιωτικό δίκαιο καί τό ἀνθρώπινο πρόσωπο πού ἀναρτήθηκε στό Ἀντίφωνο στίς 5 Ἀπριλίου 2016). Ἐμεῖς στό παρόν ἄρθρο θά δείξουμε ὅτι καθοριστική γιά τήν γέννηση τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ἦταν ἡ ἑλληνική λογοτεχνία καί τέχνη. Τό ἀνθρώπινο πρόσωπο ἀναδύθηκε ἀπό τήν ἑλληνική ἐπική ποίηση, τήν ἑλληνική λυρική ποίηση, τήν ἑλληνική τραγική ποίηση καί γενικώτερα ἀπό τό τραγικό πνεῦμα, βέβαια καί ἀπό τήν χριστιανική ἀποστολική καί πατερική σκέψη.Ὁ Χρῆστος Μαλεβίτσης ἐπισημαίνει συναφῶς: «Ἡ σημασία τοῦ τραγικοῦ ἀνθρώπου ὑπερβαίνει τήν τραγωδία ὡς εἶδος ἔντεχνου λόγου, διότι μέ τόν τραγικό ἄνθρωπο ἄρχισε νά ἀποκαθαρίζεται ἡ παρουσία τοῦ προσώπου, πού ἀποτελεῖ κορυφαῖο ἐπίτευγμα τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ. Ἡ πορεία πρός τήν φανέρωση τοῦ προσώπου ἄρχισε ἀπό τά ὁμηρικά ἔπη, πέρασε ἀπό τίς μυστηριακές λατρεῖες, ἀπό τή λυρική ποίηση, ἀπό τήν κλασική Τραγωδία, ὥσπου ὁλοκληρώθηκε μέσα στό ἀποκαλυπτικό φῶς τῆς Καινῆς Διαθήκης. Τότε εἶναι πού διεκδίκησε τήν αἰωνιότητά του, ὡς στοιχεῖο καθαρῶς πνευματικό, ἐκεῖθεν τῆς ἐμπλοκῆς του στόν κόσμο». 
   Στήν Τραγωδία, ἀπολειστικό δημιούργημα τῆς ἐλληνικῆς ψυχῆς καί οὐσιαστικά ξένο, ἀλλότριο τῆς ρωμαϊκῆς ψυχῆς (Βλ. Τό ἄρθρο μας “Τό τραγικό θέατρο στήν Ἀθήνα καί τή Ρώμη” πού ἀναρτήθηκε στό Ἀντίφωνο στίς 24 Ἰουλίου 2014), τό πρόσωπο εἶναι παρόν καί δεσπόζον στήν καθ’ὅλου ἐκτύλιξη τῆς τραγικότητος.Ἡ τραγική ἐνοχή,ὕβρις καί νέμεσις εἶναι ἀποκλειστικά προσωπικές. Ὁ Κώστας Γεωργουσόπουλος γράφει ἐπ’αὐτοῦ: «Στήν τραγωδία, ὅταν ἀκόμη ἐπικρατεῖ ὁ διονυσιακός μύθος, ἡ Ὕβρις φαίνεται νά ἐντοπίζεται στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ὁ θριαμβευτής νέος θεός σύντριβε τήν ἀντίδραση καί τήν ἀμφισβήτηση ὅλων ἐκείνων πού ἀντιστέκονταν στό νέο ρίγος καί στό νέο ἦθος τῆς καινούργιας θρησκείας.