του Γιώργου Καραμπελιά,
απόσπασμα από ευρύτερο κείμενό του στο αφιέρωμα του Άρδην, “Η καταγωγή των Ελλήνων”. Άρδην τ. 134-135, κυκλοφορεί σε περίπτερα και βιβλιοπωλεία.
Πόθεν και πότε οι Έλληνες;[1]
Οι πρώτοι οικισμοί της νεολιθικής περιόδου, κατά την οποία αρχίζει να ασκείται η γεωργία και η κτηνοτροφία εμφανίζονται στο Σέσκλο της Θεσσαλίας, στο Φράγχθι της Αργολίδας, στο Δισπηλιό στην Καστοριά, στην Κνωσό, ενώ σταδιακώς θα πολλαπλασιαστούν νεολιθικοί οικισμοί στη Θεσσαλία, στον Ορχομενό, τη Χαιρώνεια, την Αθήνα, την Κόρινθο, τη Νεμέα, τη Λέρνα, την Τεγέα, τους Σιταγρούς στη Μακεδονία, κ.λπ.Μεταξύ των ερευνητών υπάρχουν πολλές θεωρίες για το πότε εμφανίστηκαν στην Ελλάδα οι ομιλούντες την ελληνική γλώσσα. Στις αρχές του 20ού αιώνα, οι ιστορικοί E. Meyer και K. J. Beloch, 1854-1929[2], είχαν υποστηρίξει ότι οι Έλληνες ήρθαν στην περιοχή μας στα τέλη της 3ης π.Χ. χιλιετίας ενώ, σύμφωνα με τον J.L. Caskey (1908-1981), οι Πρωτοέλληνες έφτασαν σε δύο κύματα. Από το πρώτο θα καταγόταν η Πρωτοελλαδική III και από το δεύτερο η Μεσοελλαδική. Την άποψή τους ενστερνίστηκαν οι N. G. L. Hammond, F. Schachermeyr, E. J. Holmberg κ.ά. – καθώς και ο Μιχαήλ Σακελλαρίου[3], ο οποίος πιστεύει ότι οι Πρωτοέλληνες αποβιβάστηκαν στις ανατολικές ακτές της Κεντρικής Ελλάδας. Ο δε Αυστραλός αρχαιολόγος Gordon Childe (1892-1957) υποστήριξε πως οι πολιτισμοί δεν αναπτύσσονται ενδογενώς, αλλά μέσω της πολιτισμικής διάδοσης και/ή της μετανάστευσης και επομένως ο ελληνικός πολιτισμός επηρεάζεται μάλλον από τη Μέση Ανατολή και την Ανατολία[4]. Και πάντως η λιθουανικής καταγωγής αρχαιολόγος Marija Gimbutas (1921-1994) με την υπόθεση Kurgan υποστηρίζει ότι η πρωτο-ινδοευρωπαϊκή εξάπλωση προήλθε από μια μετανάστευση λαών από την ποντο-κασπιακή στέπα γύρω στο 4.000 π.Χ.
Αντίθετα, ο αρχαιολόγος και ιστορικός των πολιτισμών Colin Renfrew (1937-2024) αναπτύσσει μια ριζικά διαφορετική θεωρία: Κατ’ αρχάς πιστεύει πως οι Ινδοευρωπαίοι εμφανίστηκαν στη Μικρά Ασία περίπου την 8η χιλιετία π.Χ. και, με την εξάπλωση της γεωργίας, αναδύθηκαν σε όλη τη Μεσόγειο και στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη – δηλαδή 4.000 χρόνια πριν τη χρονολόγηση της Gimbutas.[5]


