« Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ » του Εριχ Φρομ

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΕΧΟΥΡΙΤΗ

«Ο Erich Fromm, γνωστός Γερμανός κοινωνικός ψυχολόγος και φιλόσοφος, διερεύνησε βαθιά τις πολυπλοκότητες των ανθρώπινων σχέσεων και τη φύση της αγάπης στα σημαντικά έργα του. 

Μια από τις πιο βαθιές του ιδέες για την αγάπη ήρθε στο βιβλίο του,  «Η Τέχνη της Αγάπης»,1956, (The Art of Loving) όπου υποστήριξε ότι η αγάπη δεν είναι απλώς μια συναισθηματική αντίδραση σε ένα συγκεκριμένο άτομο, αλλά μάλλον ένας ευρύτερος προσανατολισμός του χαρακτήρα που διαμορφώνει ολόκληρη την κοσμοθεωρία κάποιου.

 Έγραψε, 

«Η αγάπη δεν είναι πρωτίστως μια σχέση με ένα συγκεκριμένο άτομο, είναι μια στάση, ένας προσανατολισμός του χαρακτήρα που καθορίζει τη σχέση ενός ατόμου με τον κόσμο ως σύνολο». 

Έτσι για τον Fromm, η αγάπη δεν περιορίζεται σε ρομαντικές σχέσεις ή προσωπικούς δεσμούς αλλά ήταν  και είναι ένα εγγενές μέρος του πώς κάποιος ασχολείται με τον κόσμο και τον συνάνθρωπο. Είναι μια ενεργή δύναμη, μια έκφραση της ψυχής κάποιου, παρά μια παθητική αντίδραση σε ένα εξωτερικό ερέθισμα.

Ο Φρομ επέκρινε επίσης την κοινή παρανόηση ότι η αγάπη είναι απλώς η πράξη εύρεσης του «σωστού» αντικειμένου στην αγάπη. Πολλοί, πρότεινε, προσεγγίζουν την αγάπη με την ιδέα ότι ορίζεται από το συγκεκριμένο άτομο που αγαπούν, πιστεύοντας ότι η ένταση των συναισθημάτων τους προς το συγκεκριμένο άτομο είναι μια αντανάκλαση της ικανότητάς τους για αγάπη. 

Ωστόσο, ο Φρομ θεώρησε αυτή την προοπτική ως προβληματική, εξισώνοντάς την με μια μορφή εγωισμού (σήμερα θα λέγαμε ναρκισσισμού ή οριακότητας) ή συμβιωτικής προσκόλλησης. Υποστήριξε ότι μια τέτοια προσέγγιση στην αγάπη, η οποία επικεντρώνεται σε ένα άτομο και όχι σε μια ευρύτερη, πιο καθολική ικανότητα για αγάπη, δεν μπορεί να θεωρηθεί αληθινή αγάπη. 

Αναφέρει σχετικά, 

«Αν ένα άτομο αγαπά μόνο ένα άλλο άτομο και είναι αδιάφορος για τους υπόλοιπους συνανθρώπους του, η αγάπη του δεν είναι αγάπη αλλά συμβιωτική προσκόλληση ή διευρυμένος εγωισμός». 

"Τα 24 αγαπημένα βιβλία του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες"

  Στην αυτοβιογραφία του, ο νομπελίστας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez] παρουσιάζει είκοσι τέσσερα λογοτεχνικά βιβλία που τον στιγμάτισαν και επηρέασαν το συγγραφικό του ύφος. Ανάμεσά τους, η πιο ξακουστή συλλογή θρύλων από τη Μέση Ανατολή, μία αρχαιοελληνική τραγωδία, διάφορα μυθιστορήματα του μοντερνισμού, καθώς και το γνωστότερο, κατά πάσα πιθανότητα, έργο του Φραντς Κάφκα [Franz Kafka]. Τα βιβλία του Μάρκες κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός. 

Ο νομπελίστας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο κατεξοχήν εκπρόσωπος του λατινοαμερικανικού μαγικού ρεαλισμού, εμπνεύστηκε τις ιστορίες του απ’ τις αφηγήσεις πεζογράφων όπως ο Χουάν Ρούλφο και ο Μπόρχες, αλλά και απ’ τα παραμύθια με φαντάσματα που του αφηγούταν η γιαγιά του όταν ήταν μικρός, όπως είχε αποκαλύψει κάποτε στο Paris Review.

Είναι γεγονός, πάντως, πως ο Γκάμπο άντλησε έμπνευση κι από αρκετούς συγγραφείς της Δύσης, όπως άλλωστε εξηγεί στην αυτοβιογραφία του Living to tell the tale - στα ελληνικά, το βιβλίο κυκλοφόρησε το 2003, με τον τίτλο Ζω για να τη διηγούμαι (εκδ. Λιβάνη, μτφρ. Κλαίτη Σωτηριάδου-Μπαράχας).

Στο κείμενό του, ο Μάρκες απαριθμεί είκοσι τέσσερα βιβλία που τον στιγμάτισαν. Τα παρουσιάζουμε στην παρακάτω λίστα, μαζί με τις σκέψεις του μεγάλου δημιουργού για κάποια από αυτά.

                    ______****______

«Ο Γκουστάβο μού προσέφερε μια συστηματική αυστηρότητα την οποία είχα πραγματικά ανάγκη, λόγω των πρόχειρων και σκόρπιων ιδεών μου και της επιπόλαιης καρδιάς μου. Κι όλα αυτά, με μεγάλη τρυφερότητα και σιδηρά πυγμή. […]

»Τα αναγνώσματά του ήταν μεγάλα σε έκταση και ποίκιλα, και βασίζονταν στην άριστη γνώση των Καθολικών διανοούμενων της εποχής εκείνης, τους οποίους δεν είχα ακουστά. Ήξερε όλα όσα έπρεπε να ξέρει κανείς για την ποίηση, ιδιαιτέρως για του Έλληνες και τους Λατίνους κλασικούς, τους οποίους διάβαζε από τα πρωτότυπα… Μου φαινόταν αξιοσημείωτο πως, πέρα από τις τόσες πνευματικές και κοινωνικές αρετές του, κολυμπούσε σαν ολυμπιονίκης κι είχε, μάλιστα, το γυμνασμένο σώμα ενός ολυμπιονίκη. Αυτό που τον απασχολούσε περισσότερο σε εμένα ήταν η επικίνδυνη περιφρόνησή μου για τα έργα των Ελλήνων και των Λατίνων κλασικών, που μου φαίνονταν βαρετά κι ανούσια, πέρα από την Οδύσσεια, την οποία είχα διαβάσει και ξαναδιαβάσει αποσπασματικά αρκετές φορές στο λύκειο. Κι έτσι, προτού πούμε αντίο, διάλεξε ένα δερματόδετο βιβλίο από τη βιβλιοθήκη του και μου το έδωσε με μία κάποια επισημότητα. ‘’Ίσως γίνεις καλός συγγραφέας’’, είχε πει, ‘’αλλά ποτέ δεν θα γίνεις πολύ καλός, αν δεν μάθεις καλά τα ελληνικά κλασικά έργα’’. Το βιβλίο ήταν τα άπαντα του Σοφοκλή. Εκείνη τη στιγμή, ο Γκουστάβο έγινε ένα απ’ τα σημαντικότερα πλάσματα στη ζωή μου, γιατί από την πρώτη κιόλας ανάγνωση, ανακάλυψα πως ο Οιδίπους τύραννος ήταν το τέλειο έργο».

Σαν σήμερα το 1927 γεννήθηκε ο Gabriel García Márquez,

Σαν σήμερα το 1927 γεννήθηκε ο Gabriel García Márquez, ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς όλων των εποχών. Μερικά από τα λόγια του:

1. Δεν σε αγαπάω για αυτό που είσαι, αλλά για αυτό που γίνομαι όταν είμαι πλάι σου. 

2. Κανείς δεν αξίζει τα δάκρυά σου, και αυτός που τα αξίζει δεν θα σε κάνει να κλάψεις. 

3. Αν κάποιος δεν σε αγαπάει όπως ακριβώς θέλεις, δεν σημαίνει ότι δεν σε αγαπάει με όλη του την ύπαρξη. 

4. Ο αληθινός φίλος είναι αυτός που κρατάει το χέρι σου και αγγίζει την καρδιά σου.