Φίλιπ Κ. Ντικ, ο παρανοϊκός και ταλαντούχος συγγραφέας πίσω απ' το Blade Runner

Ποιος είναι τελικά ο ροκ σταρ του sci-fi που γεννήθηκε σαν σήμερα το 1928;

Τίνα Μανδηλαρά

Στο κέντρο του σύμπαντος του Φίλιπ Κ. Ντικ βρίσκεται πάντα και πρωτίστως το συμπάσχειν, η τρυφερότητα και αυτό που θα μας (ξανα)κάνει και πάλι ανθρώπους.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΑΝΑΤΙΚΟΥΣ του sci-fi, ο Φίλιπ Κ. Ντικ θεωρείται κάτι σαν ροκ σταρ, για όλους τους υπόλοιπους παραμένει ένας ευφυής συγγραφέας που αξίζει, επιτέλους, να αλλάξει θέση στη βιβλιοθήκη και να ταξινομηθεί με τους κλασικούς. Ακόμα δεν έχει αποτιμηθεί πλήρως το αχαρτογράφητο έργο του, παρότι ο άλλοτε περιθωριακός συγγραφέας έχει πλέον περάσει στην πίστα των «μεγάλων» και δεν είναι πια ένας παρανοϊκός συνωμοσιολόγος αλλά αυτός που μελέτησε σε βάθος τους ανθρώπινους χαρακτήρες και προέβλεψε σκοτεινά σενάρια από νωρίς σαν ένας ρομαντικός προφήτης στην καρδιά της πιο παράδοξης ποίησης.

Γι' αυτό και τα αλληγορικά γραπτά του εύλογα φέρνουν στον νου τις εκστατικές και εμπνευσμένες αναφορές του Έντγκαρ Άλαν Πόε, στον οποίο μοιάζει όχι μόνο ως προς τη ζοφερή ποιητικότητα αλλά και ως προς τον τρόπο που αδικήθηκε όσο ακόμα ήταν εν ζωή. Το έργο του αναγνωρίστηκε εκ των υστέρων, όπως και του Πόε, ενώ ο ίδιος υπήρξε τέκνο των εμμονών και του θανάτου, αφού γεννήθηκε πρόωρα μαζί με τη δίδυμη αδελφή του, που πέθανε έξι εβδομάδες μετά τη γέννησή τους. Το γεγονός αυτό θα στοιχειώσει τον Φίλιπ Κ. Ντικ για πάντα, καθώς ο τρόμος της απώλειας, καταστροφές και ασθένειες σκεπάζουν συχνά-πυκνά τις ιστορίες του.

Ο θάνατος παραμονεύει και στις ατμοσφαιρικές λεωφόρους του Blade Runner, όταν, ύστερα από τον Τελικό Παγκόσμιο Πόλεμο, η ραδιενεργός μόλυνση δείχνει να έχει απλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη: οι περισσότεροι έχουν πεθάνει και όσοι έχουν επιβιώσει υποφέρουν από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η ταινία που βασίστηκε στο Ηλεκτρικό Πρόβατο του Φίλιπ Κ. Ντικ (εξαντλημένο – κυκλοφόρησε στα ελληνικά σε μετάφραση Δημήτρη Αρβανίτη από τις εκδόσεις Κέδρος) επανέρχεται, παρά τις όποιες παρεκκλίσεις, ακριβώς σε αυτό το θέμα: στο νόημα της ανθρώπινης φύσης.

Σε μια εποχή κατά την οποία όλοι θέλγονταν από τις εξωφρενικές διαστάσεις του sci-fi και αναζητούσαν σε αυτό ίχνη από ρομπότ και εξωγήινους, ο ίδιος επέμενε στο πρωτογενές στοιχείο της ανθρώπινης διάρκειας.

Οι δωσίλογοι: Η χρήση της Ιστορίας ως παυσίπονο για το παρόν

Μενέλαου Χαραλαμπίδη, Οι δωσίλογοι
Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2023

του Γιάννη Ξένου από το Άρδην τ. 132 που κυκλοφορεί

Το βιβλίο του Μενέλαου Χαραλαμπίδη, Οι δωσίλογοι (Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής) είναι η εκδοτική επιτυχία της χρονιάς. Ξεκίνησε το εκδοτικό του ταξίδι τον προηγούμενο Δεκέμβριο και μέχρι τον Σεπτέμβριο έφτασε την έκτη έκδοση και τα 27.000 αντίτυπα! (σ.Ά. πια στην έβδομη και στις 36.000 αντίτυπα). Το γεγονός ότι είναι ιστορικό βιβλίο και μάλιστα για ένα θέμα που, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχουν γραφτεί δεκάδες βιβλία, κάνει ακόμα πιο μεγάλο το εκδοτικό του επίτευγμα.
Τι είναι αυτό που συγκίνησε και οδήγησε στα βιβλιοπωλεία δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες να το προμηθευτούν; Τα ιστορικά αναγνώσματα συνήθως δεν ξεπερνούν τις μερικές χιλιάδες πωλήσεις και συχνότερα ούτε που φτάνουν τα χίλια αντίτυπα. Ούτε εξηγείται η εκδοτική επιτυχία από το γεγονός ότι ο συγγραφέας του έγινε ευρύτερα γνωστός τα προηγούμενα χρόνια από τους ιστορικούς περιπάτους που διοργανώνει στην Αττική ή από το ότι ήταν ο εμπνευστής και επιστημονικός υπεύθυνος των δράσεων με τίτλο «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα Ελεύθερη», οι οποίες υλοποιήθηκαν το διάστημα 2015 ως το 2019.
Το κλειδί της ερμηνείας πιστεύουμε βρίσκεται στην εισαγωγή του βιβλίου, που ο συγγραφέας περιγράφει τι θέλει να αποδείξει η μελέτη του. Δηλώνει από τις πρώτες σελίδες ότι το επίσημο αφήγημα της Αντίστασης στην Κατοχή, «το οποίο κάνει λόγο για μια μικρή μειοψηφία Ελλήνων που συνεργάστηκαν με τον κατακτητή, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα» [σ. 16]. Ο Χαραλαμπίδης αναποδογυρίζει αυτό το σχήμα και πάει στο άλλο άκρο ισχυριζόμενος ότι «μέχρι τα μέσα του 1943, αυτοί που εμπλέκονταν στα δίκτυα συνεργασίας με τον κατακτητή ήταν περισσότεροι από όσες και όσους είχαν ενταχθεί στο ελληνικό αντιστασιακό κίνημα» [σ. 18]. Αυτά που ξέραμε και περηφανευόμαστε, εν πολλοίς η εαμική αφήγηση, ότι στην Ελλάδα αναπτύχθηκε το δεύτερο ισχυρότερο αντιστασιακό κίνημα της Ευρώπης, δεν ισχύουν κατά τον Χαραλαμπίδη, είναι ένας ακόμα «μύθος», γιατί τα δίκτυα της συνεργασίας με τον κατακτητή ήταν μεγαλύτερα, αλλά η λήθη που επέβαλε το μετεμφυλιακό κράτος το απέκρυψαν. Έτσι, το αφήγημα των περασμένων χρόνων ότι ο εμφύλιος ξεκίνησε ήδη από το 1943 και συνεχίστηκε μέχρι το 1949, o Χαραλαμπίδης το πάει ένα βήμα παραπέρα: η Αντίσταση συρρικνώνεται έτι περαιτέρω όχι μόνο χρονικά, αλλά και ποσοτικά, αφού, κατά τον συγγραφέα, οι δωσίλογοι ήταν περισσότεροι από τους αντιστασιακούς.